شاید شما هم نام قرارداد اجاره کشتی به گوشتان خورده باشد و یا برای امور متفاوت به اجارهٔ کشتی نیاز پیدا کرده باشید. حقیقت آن است که در گذشته از کشتی به عنوان وسیله‌ای جهت حمل مسافر استفاده می‌شد و امروز، با توسعهٔ تجارت، اجارهٔ کشتی ماهیت فراتری پیدا نموده است و از این رو قرارداد اجاره کشتی به یکی از مهمترین قراردادها تبدیل شده است.
قرارداد اجاره کشتی چیست؟
قرارداد اجاره کشتی قراردادی کتبی است برای اجاره کشتی که این قرارداد میان مالک کشتی و مستأجر منعقد می‌گردد.
قرارداد اجاره کشتی اهداف متفاوتی چون حمل بار، مسافر و … دارد و همچنین قرارداد مذکور انواع متفاوتی نیز دارد که عبارت است از:
۱- اجاره کشتی همراه با خدمه
۲- اجاره کشتی بدون خدمه.
در ادامه مهمترین نکات این قرارداد را می‌گوییم تا با چگونگی تنظیم یک قرارداد اصولی و حرفه‌ای آشنا شوید.
مفاد قرارداد اجاره کشتی
۱-اطلاعات مربوط به مالک و اجاره کننده کشتی (مستأجر)
۲- نام کشتی
۳-مشخصات و ظرفیت کشتی
۴- مشخصات و مقدار بار و یا مسافر
۵- بنادر یا محل‌های بارگیری و تخلیه
۶-نرخ کرایه / اجاره بها
۷-زمان تحویل کشتی
۸-مکان تحویل کشتی
۹-نوع پول و همچنین نحوه پرداخت کرایه / اجاره بها
۱۰- مدت مجاز برای بارگیری و تخلیه کالا
۱۱- تعهدات مالک کشتی و اجاره کننده
و…
توجه نمایید که شما هم می‌توانید با ثبت درخواست تنظیم قرارداد اجاره کشتی، قراردادی مختص خودتان و با در نظر گرفتن جمیع شرایطتان داشته باشید.
مهمترین نکات حقوقی قرارداد اجاره کشتی کدام است؟
۱-تمام / قسمتی از کشتی را برای مدت معین و یا برای یک / چند سفر می‌توان اجاره کرد.
۲-در صورتیکه کشتی تماماً اجاره شده باشد مورد اجاره شامل اتاق فرمانده یا مسکن کارکنان نخواهد بود.
۳-اگر کشتی در مقابل مبلغ و مدت معینی اجاره شده باشد شروع اجاره عبارت است از زمان حرکت کشتی از بندر. مگر آنکه خلاف آن در قرارداد درج شده‌باشد.
۴-اجاره دهنده کشتی موظف است کشتی را به همان نحو و بر طبق همان شرایطی که در سند اجاره کشتی قید شده است در اختیار مستأجر قرار دهد.
۵-اگر تمام ظرفیت کشتی اجاره شده باشد و مستأجر بار کافی برای تمام کشتی نداشته باشد، فرمانده نمی‌تواند بدون موافقت مستأجر کالای دیگری راحمل کند.
۶-اگر مالک کشتی یا نماینده مجاز او و یا فرمانده ظرفیت کشتی را بیش از میزان واقعی به مستأجر اظهار نماید، مسئول جبران هر گونه خسارت خواهد بود.
۷-اگر ظرفیت کشتی بر طبق گواهینامه‌های فنی کشتی و کنوانسیون STCW باشد و اشتباهی حداکثر تا یک چهارم ظرفیت کشتی رخ دهد، اشتباه مزبور مسئولیتی برای فرمانده ایجاد نخواهد کرد.
۸-مستأجر کشتی موظف است:
۱ – کشتی را مطابق قرارداد اجاره بارگیری نماید.
۲ – مال‌الاجاره را مطابق قرارداد اجاره بپردازد.
۹-مستأجر باید در صورتیکه کشتی را کمتر از میزان مندرج در قرارداد بارگیری نماید، تمام مال‌الاجاره را طبق قرارداد بپردازد. در صورتیکه کشتی را بیش از میزان مندرج در قرارداد بارگیری نماید نیز موظف است به همان نسبت کرایه را افزایش دهد.
۱۰-مستأجر وظیفه دارد که در صورتی که پیش از حرکت کشتی و عدم بارگیری بدون دلیل از انجام قرارداد اجاره خودداری نماید، نصف مال‌الاجاره مندرج درقرارداد اجاره را به صاحب کشتی بپردازد.
۱۱-فرمانده تا ۲۵ روز از تاریخ تحویل کالا برای وصول کرایه بار و خسارات وارده نسبت به بار در برابر سایر طلبکاران دارای حق ممتاز است. مشروط بر اینکه کالای مذکور به شخص ثالث تحویل نشده باشد.
۱۲-اگر قبل از انقضای ۲۵ روز از تاریخ تحویل مالک یا فرستنده بار ورشکست شود طلب فرمانده موضوع نکته شماره ۱۱، مقدم بر سایر طلبکاران پرداخت خواهدشد.
۱۳-در صورتیکه کشتی در زمان حرکت یا در بین راه و یا در محل تخلیه کالا به هر علتی که ناشی از عمل اجاره دهنده کشتی باشد توقیف شود، مخارج مدت مزبور به عهده اجاره دهنده است.
۱۴-اگر کشتی هنگام حرکت یا در بین راه یا در محل تخلیه کالا به علتی که ناشی از عمل فرمانده باشد بازداشت شود و یا تأخیر کند، فرمانده موظف‌است خسارات وارده را بر حسب مورد به مالک و یا به مستأجر بپردازد.
۱۵- در صورتیکه کشتی نتواند به علت قوه قهریه از بندر خارج شود قرارداد اجاره برای مدت متعارف به قوت خود باقی می‌ماند. همچنین در این شرایط، خسارات‌ناشی از تأخیر در حرکت کشتی قابل مطالبه نخواهد بود.
۱۶-در صورتیکه کشتی برای مدتی معلوم و یا برای سفر معینی به مبلغ مشخص اجاره شده باشد و ضمن مسافرت به علت قوه قهریه متوقف‌شود، هیچ گونه مال‌الاجارهٔ اضافی نسبت به مدتی که کشتی متوقف شده است تعلق نخواهد گرفت.
باید در نظر داشت که در زمان توقف، غذا و مسکن کارکنان کشتی جزو خسارات وارده محسوب می‌گردد.
۱۷-فرستنده بار می‌تواند در مدت توقف کشتی کالاهای بارگیری شده را به خرج خود تخلیه نماید، مشروط بر اینکه یا آنها را مجدداً برای بارگیری به کشتی‌عودت دهد و یا اینکه خسارات وارده را به فرمانده بپردازد.
۱۸-اگر فرستنده بار تقاضا کند کالای او در بین راه تخلیه گردد، باید که تمام کرایه را به انضمام هزینه جابجا شدن سایر کالاها بپردازد. در صورتیکه کالابه علت فعل یا تقصیر فرمانده تخلیه شده باشد فرمانده مسئول مخارج مربوطه خواهد بود.
سخن آخر
در نهایت باید اذعان نمود که قرارداد اجاره کشتی به عنوان یکی از قراردادهای مهم مربوط به بهره برداری از کشتی جهت حمل کالا و مسافر از طریق دریا می‌باشد.
در کذشته نیز این نوع حمل وجود داشته لکن امروزه به دلیل گسترش حمل و نقل دریایی کالا به لحاظ کیفی و کمی توسعه‌ای دو چندان یافته است و مورد توجه تجار قرار گرفته است. از این رو ضروری است تا پیش از اجاره کشتی قرارداد اجاره کشتی منعقد گردد، لکن باید در نظر داشت که قرارداد اجاره کشتی نیز مانند سایر قراردادها دارای نکات ظریف حقوقی و توصیه می‌گردد که به جهت حساسیت بالا و اهمیت این قرارداد، پیش از انعقاد آن، از طریق یک کارشناس حقوقی از ماهیت آن و نکات حقوقی ضروری آگاهی کامل کسب نمایید و سپس قرارداد را منعقد سازید.
