دنیای رمزارزها بیش از هر زمانی گسترده شده است و معاملات آن موضوع روز بسیاری از گفت‌وگوها و اخبار جامعه شده است. اخیرا معاون بانک مرکزی در اظهار نظری از ممنوعیت مبادله رمزارزها در ایران خبر داده است که این موضوع سبب شده است برخی اشخاص فعال در این حوزه، ادعای عدم تطابق این اظهارات را با مقررات حوزه رمزارزها، داشته باشند.
در این مطلب از مجله حقوقی وینداد، تفسیر اظهارات فوق و مبنای قانونی ممنوعیت مبادله رمزارزها مورد بررسی قرار گرفته است.
با ما همراه باشید.
رمزارز چیست و چه انواعی دارد؟
پیش از ورود به بحث لازم است تا تفکیکی از انواع رمزارزها ارائه شود.
مطابق تعریف بانک مرکزی ایران، رمزارز (Cryptocurrency) نوعی دارایی مالی است که بر بستری دیجیتال، غیرمتمرکز و شفاف به نام زنجیره‌بلوکی (Blockchain) موجودیت می‌یابد.
در حال حاضر می‌توان رمزارزها را به سه دسته، رمزارز جهان‌روا (بیت‌کوین و…)، رمزارز منطقه‌ای رمزارز ملی (بانک مرکزی) تقسیم کرد.
لازم به ذکر است که عمده حواشی مرتبط با معاملات رمزارزها، در خصوص رمزارزهای جهان‌روا است.
نگاهی به اظهارنظر مقامات بانک مرکزی درباره معامله رمزارزها
اخیرا، محمدرضا مانی یکتا، معاون بانک مرکزی و عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی، در گفت‌وگویی تلویزیونی در خصوص رمزارزها و خطرات معاملات آن سخنانی را بیان داشته‌اند که سوالات و حواشی مختلفی را به وجود آورده است.
در ادامه به طور خلاصه، مهم‌ترین نکات این اظهارات را آورده‌ایم و در نهایت نیز صحت این اظهارات را بررسی می‌کنیم.
– خطرات رمزارزها بسیار زیاد است و پرونده‌های مختلف کلاهبرداری رایانه‌ای و سرقت رایانه‌ای و پولشویی رمزارزی در این رابطه وجود دارد.
– رمزارزها هیچ پشتوانه دولتی و حاکمیتی در دنیا ندارند.
– نوسانات بهای رمزارزها بسیار زیاد است.
– معامله رمزارزها فاقد نظارت هستند.
– خرید و فروش رمزارزها فقط برای واردات کالا مجاز است.
– مبادله رمزارزها مجاز نیست.
همانطور که گفته شد، یکی از مهم‌ترین نکات این گفت‌وگو، ممنوعیت مبادلات رمزارزها است.
در ادامه به مستندات قانونی این موضوع اشاره می‌کنیم.
آیا معاملات رمزارزها، خطرناک است؟
یکی از نکات مهم گفت‌وگوی فوق‌الذکر، تاکید بر خطرات و نوسانات و ریسک‌های بالای معامله رمزارزها به دلیل نبود نظارت دولتی است.
در پاسخ به این ادعا باید گفت که اصولا فلسفه ساخت و استفاده از رمزارزها، نبود مداخله دولتی و نظارت حاکمیتی در این معاملات است.
در واقع، ارزش‌گذاری رمزارزها و انجام معاملات آنها به گونه‌ای است که شخص حقیقی یا حقوقی خاصی بر آنها تسلط ندارد.
این ویژگی اگر چه تا حدی توانسته است به امنیت معاملات رمزارزها آسیب برساند، اما همزمان سبب شده است تا معاملات رمزارزها برای هر شخصی، بدون مجوز یا امکانات خاصی، امکان‌پذیر باشد.
تردیدی نیست که این موضوع برای برخی دولت‌ها و امنیت شهروندان، می‌توان چالش‌برانگیز باشد اما در هر حال نمی‌توان آزادی تجاری استفاده از رمزارزها را به عنوان مزیت آن انکار کرد.
نظر قانون درباره ممنوعیت مبادله رمزارزها چیست؟
برای آنکه اظهارات مقامات بانک مرکزی را در مطابقت با قوانین و مقررات بسنجیم، نیاز است تا به مهم‌ترین سند مرتبط با رمزارزها در ایران، یعنی سند الزامات و ضوابط حوزه رمزارزها، رجوع کنیم.
در ابتدا لازم است تاکید شود که مقصود از معامله رمزارزها در اظهارات مقامات، معامله رمزارزهای جهان‌روا، مانند بیت‌کوین و اتریوم است.
مطابق سند فوق‌الذکر، ممنوعیت جاری در خصوص رمزارزهای جهان‌روا به شکل زیر تعریف شده است:
استفاده از رمزارزهای جهان‌روا به عنوان ابزار پرداخت در داخل کشور ممنوع است.
منظور از ممنوعیت به عنوان ابزار پرداخت این است که افراد نمی‌توانند به طور قانونی هزینه و مبلغ معاملات و خدمات را با رمزارزها بپردازند.
در واقع ممنوعیت استفاده از رمزارزها به حوزه ابزارهای پرداخت تعلق دارد و نمی‌توان از رمزارزها در ایران، به عنوان پول استفاده کرد. حال آنکه خرید و فروش رمزارزها مطابق اظهارات فوق‌الذکر، برای واردات مجاز شناخته شده است.
از سوی دیگر، این سند بیان می‌دارد:
رمزارزهای جهان‌روا تنها در صرافی‌هایی که مقررات آن در بخش الزامات عمومی صرافی‌ها آورده شده است، قابل خرید و فروش و تبادل هستند.
مطابق این مقرره، مبادله و خرید و فروش رمزارزها ممنوع نبوده و تنها بایستی از طرق رسمی و قانونی، یعنی از طریق صرافی‌های رمزارزی صورت بگیرد.
در نتیجه این اظهارنظر که مبادله رمزارزها ممنوع است، به هیچ وجه مطابق با متن سند الزامات و ضوابط حوزه رمزارزها نیست.
لازم به ذکر است که پیشتر (۱۳۹۷) بانک مرکزی در اطلاعیه‌ای، مبادله و استفاده از ابزار بیت‌کوین و سایر رمزارزها را تنها برای مراکز پولی و بانکی، یعنی بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری ممنوع کرده بود.
این موضوع نیز نشانگر عدم وجود ممنوعیت قبلی مبادله رمزارز برای اشخاص حقیقی و حقوقی عادی است که باید به آن توجه داشت.
حال باید دید که در عمل این اظهارنظرها چگونه می‌تواند برای رفع تعارض با مقررات سند اصلی مرتبط با رمزارزها و اطلاعیه مذکور، تفسیر شود.
توجه به تبعات ممنوعیت مبادله رمزارزها
پس از اظهارنظرهای فوق‌الذکر، انجمن‌های صنفی حوزه رمزارز و انجمن فین‌تک ایران، با نگارش بیانیه‌ای مشترک، برخی تبعات ممنوعیت مبادلات رمزارزها را از جهات اقتصادی و اشتغال گوشزد کردند.
مطابق این بیانیه، اقدام بانک مرکزی در جهت ممنوعیت معامله رمزارزها، عواقب ناخوشایندی به دنبال دارد که در ادامه به آنها اشاره شده است:
- اقدام بانک مرکزی سبب انجام مبادلات رمزارزی به طور مخفیانه و زیرزمینی می‌شود.
- ممنوعیت مبادله رمزارزها، گردش سرمایه امن برای کسب‌وکارهای خصوصی و حتی دولتی را مختل می‌کند.
- ممنوعیت استفاده از رمزارزها در دوران تحریم پولی و بانکی می‌تواند فرصت‌های ارزآوری را نابود کند.
و…
درباره معاملات رمزارزها نیاز به راهنمایی دارید؟
در این مطلب به موضوع ممنوعیت مبادله رمزارزها و مقررات موجود در این زمینه پرداختیم. مجله حقوقی وینداد از مدتی قبل مطالب مهمی در خصوص ابعاد حقوقی رمزارزها، تنظیم قرارداد ماینینگ، خرید ابزار ماینینگ، الزامات صرافی‌های رمزارزی و… ارائه کرده است.
شما می‌توانید برای استفاده از خدمات مشاوره حقوقی در حوزه رمزارزها و یا تنظیم قراردادهای مرتبط با رمزارزها و… با تیم حقوقی وینداد، متشکل از کارشناسان حقوقی و وکلای دادگستری در ارتباط باشید.
