با رشد گسترده مبادلات رمزارز در بازه زمانی کوتاهی، عده قابل توجهی از افراد به دنیای رمزارزها وارد شده‌اند. با حفظ روند رو به رشد معاملات رمزارزی، مخاطرات مختلف مرتبط به این حوزه نیز بیش از پیش ظهور کرده‌اند.
بررسی جرایم رایانه‌ای مرتبط با رمزارز مانند پولشویی رمزارزی و سرقت رمزارزها موضوع این مطلب از مجله حقوقی وینداد است.
با ما همراه باشید.
جرایم رایانه‌ای چه جرایمی هستند؟
پیش از ورود به بحث لازم است تا مفهوم جرایم رایانه‌ای تشریح شود.
به طور خلاصه در تعریف جرایم رایانه‌ای، می‌توان گفت که جرایم رایانه‌ای جرایمی هستند که با استفاده از رایانه یا سایر سیستم‌های دیجیتال و در بستر اینترنت و فضای سایبری به وقوع می‌پیوندند.
پولشویی رایانه‌ای، سرقت رایانه‌ای، اخلال در داده‌ها (هک) و… مصادیق مهمی از جرایم رایانه‌ای محسوب می‌شوند.
به بیان دیگر جرایم رایانه‌ای مصادیق همان جرایم سنتی متداول در هر جامعه هستند که با ابزارهای رایانه‌ای و در بستری نو خود را ظاهر کرده‌اند.
یکی از مسائل مهمی که در امروزه در زمینه جرایم رایانه‌ای موضوع بحث قرار گرفته است، جرایمی است که در ارتباط با رمزارزها اتفاق می‌افتد. در ادامه به توضیح بیشتر این مسئله می‌پردازیم.
رمزارز چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
رمزارزها نوع جدیدی از ارز هستند که در آنها از فناوری رمزنگاری استفاده شده و به شکل غیرمتمرکز کنترل و اداره می‌شوند. یعنی نظارت یا کنترلی توسط نهاد، دولت یا شخص خاصی بر آن اعمال نمی‌شود. رمزارزها امروزه دارای ارزش‌های مالی متنوعی هستند و در بسیاری از کشورها خرید و فروش آنها قانونی است.
نکته مهمی که در رابطه با معاملات رمزارزی وجود دارد، این است که به دلیل طبیعت خاص رمزارزها و استفاده از رمزنگاری پیچیده در طراحی آن، امکان ارتکاب جرایم رایانه‌ای رمزارزی مانند پولشویی رمزارز وجود دارد چرا که دنیای رمزارزها بر غیرقابل ردیابی بودن معاملات استوار است.
در ادامه به یکی از مهم‌ترین جرایم رمزارزی، یعنی جرم جرم پولشویی رمزارزی اشاره می‌کنیم.
منظور از جرم پولشویی چیست؟
برای دستیابی به تعریف درست جرم پولشویی، باید به تعاریف قانونی رجوع کرد. بنا به تعریف قانون مبارزه با پولشویی، جرم پولشویی عبارت است از:
الف) تحصیل، تملک، نگهداری یا استفاده از عواید حاصل از فعالیت‌های غیرقانونی با علم به این که به طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه ارتکاب جرم به دست آمده باشد.
ب) تبدیل، مبادله یا انتقال عوایدی به منظور پنهان‌کردن منشأ غیرقانونی آن با علم به این که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از ارتکاب جرم بوده یا کمک به مرتکب به نحوی که وی مشمول آثار و تبعات قانونی ارتکاب آن جرم نگردد.
ج) اخفاء یا پنهان یا کتمان‌کردن ماهیت واقعی، منشأ، منبع، محل، نقل و انتقال، جابه‌جایی یا مالکیت عوایدی که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در نتیجه جرم تحصیل‌شده باشد.
به بیان بهتر، پولشویی به منظور قانونی نشان دادن کسب اموالی صورت می‌گیرد که منشا مجرمانه، مانند قاچاق، کلاهبرداری و… دارند.
پولشویی می‌تواند با استفاده از معاملات صوری و یا راه‌اندازی کسب‌وکارهای ظاهری صورت بگیرد. اما نوع دیگری از پولشویی نیز وجود دارد که پولشویی رایانه‌ای نام دارد. از مصادیق مهم پولشویی رایانه‌ای، پولشویی به وسیله رمزارزها است که به پولشویی رمزارزی نیز شناخته می‌شود. در ادامه به جرم پولشویی رمزارزی اشاره می‌کنیم.
جرم پولشویی رمزارزی چگونه اتفاق می‌افتد؟
تصور کنید یک هکر حرفه‌ای با هک کردن حساب صد شهروند، مبلغی نزدیک به یک میلیارد تومان را از حساب آنها برداشت کند. حال این هکر بایستی اموال به دست آمده از جرم به شکلی پنهان کند یا موجه جلوه دهد.
یکی از گزینه‌های این هکر انتقال مبلغ به چندین حساب مختلف است و گزینه دیگر انجام معاملات صوری برای موجه نشان دادن منشا پول‌های نامشروع است.
اما با استفاده از ظرفیت رمزارزها، هکر می‌تواند گزینه‌های دیگری نیز برای پولشویی خود داشته باشد.
مثلا این هکر می‌تواند یک میلیارد تومان پولی را که به دست آورده است، خرج خرید رمزارزی مثل بیت کوین کند. به دلیل رمزنگاری معاملات رمزارزی، هکر به راحتی می‌تواند هویت خود و منشا اموال به دست آورده را پنهان کند.
اگر چه کشف جرایم رایانه‌ای دشوار اما از نظر فنی امکان‌پذیر است، با این حال زمانی که این جرایم با موضوع رمزارزها گره بخورند، دشواری ردیابی جرم چندین برابر می‌شود.
به همین خاطر بسیاری از مجرمان در سراسر جهان با استفاده از معاملات رمزارزها، اقدام به پولشویی رمزارزی می‌کنند.
در قانون ایران، پولشویی رمزارزی چه حکمی دارد؟
در قوانین و مقررات ایران، جرایم خاصی تحت عنوان جرایم مرتبط با رمزارزها وجود ندارد. به بیان دیگر جرم‌انگاری جرایم رمزارزی تا کنون مصداق خاصی نداشته است. به دلیل آنکه پولشویی رمزارزی از منظر حقوقی ترکیبی از دو جرم پولشویی و جرایم رایانه‌ای است می‌توان حکم ارتکاب آن را در این دو زمینه جست‌وجو کرد.
از مفاهیم قانون جرایم رایانه‌ای، می‌توان این برداشت را کرد که جرایم رایانه‌ای از لحاظ وسیله و بستر ارتکاب سایبری، قابلیت ارتکاب را دارند. به همین خاطر جرایم رمزارزی را هم می‌توان زیر چتر جرایم رایانه‌ای قرار داد. جرایم رایانه‌ای مانند کلاهبردی و سرقت رایانه‌ای قابلیت تلفیق با رمزارزها را دارند و از این جهت قابل مجازات هستند.
اما جرم پولشویی رایانه‌ای در قانون جرایم رایانه‌ای تصریح نشده است. به همین دلیل برای مجازات جرم پولشویی رایانه‌ای باید از تعریف پولشویی قانون مبارزه با پولشویی تفسیر خاصی ارائه داد که جرم پولشویی را فارغ از وسیله ارتکاب و بستر وقوع، قابل مجازات می‌داند.
درباره پولشویی رمزارزی هم شکی نیست که این جرم قابلیت این را دارد که از مصادیق جرایم رایانه‌ای قرار بگیرد و با تفسیر خاصی از تعاریف پولشویی، ذیل قانون مبارزه با پولشویی هم قرار بگیرد.
چرا که اگر وسیله و بستر ارتکاب پولشویی را محدود به موارد خاصی نکنیم، قطعا پولشویی به وسیله رمزارزها هم قابلیت تعقیب قضایی دارد و از این جهت به نیت قانون‌گذاران برای مبارزه با پولشویی هم نزدیک‌تر خواهد بود.
درباره جرم پولشویی رمزارزی سوالی دارید؟
همانطور که گفته شده پولشویی رمزارزی واقعیتی است که در حال حاضر امکان وقوع را دارد. وجود خلاهای قانونی برای جرم‌انگاری جرایم رایانه‌ای مرتبط با رمزارزها سبب شده است تا پیگیری این جرایم با تفاسیر خاصی از متن قوانین ممکن باشد و راه دشواری برای احقاق حقوق قربانیان این جرایم به دنبال داشته باشد.
ما در وینداد با داشتن وکلای دادگستری متخصص در جرایم رایانه‌ای قادر هستیم تا امور مرتبط با پیگیری جرایم رمزارزی را تا حد ممکن تسهیل کنیم. شما می‌توانید با استفاده از امکان دریافت مشاوره یا درخواست وکیل دادگستری با ما در ارتباط باشید.
