در پروژه‌های عمرانی و پیمانکاری ساختمان، یکی از موضوعات مهم و رایج، موضوع تنظیم صورت وضعیت و تعیین تکلیف پرداخت مخارج و هزینه‌های پروژه است. تنظیم این سند مهم، دارای نکات متعددی است که نیاز است تا نسبت به آن آگاهی وجود داشته باشد تا از اختلافات و مشکلات آتی مابین پیمانکار و کارفرما جلوگیری شود.
در این مطلب از مجله حقوقی وینداد به سراغ نکات حقوقی و فنی تنظیم صورت وضعیت موقت پیمانکاری رفته‌ایم.
با ما همراه باشید.
پروژه‌های پیمانکاری چه پروژه‌هایی هستند؟
اگرچه دو دسته مهم قراردادهای پیمانکاری، قراردادهای پیمانکاری خدمات و پیمانکاری ساختمان هستند، اما زمانی که صحبت از پروژه‌های پیمانکاری می‌شود، غالبا منظور پروژه‌های ساختمانی و ساخت و ساز و عمران هستند.
این دسته پروژه‌ها با توافق یک کارفرما و یک پیمانکار آغاز می‌شوند. شرایط عمومی پیمان، نام سندی است که بسیاری از مقررات لازم و تنظیم‌گر میان کارفرما و پیمانکار را تصریح کرده است.
روابط پیمانکاری در حقوق ایران از روابط نسبتا پیچیده حقوقی به حساب می‌آید. به همین خاطر وجود قرارداد پیمانکاری جامع و همچنین تسلط بر موضوع تنظیم صورت وضعیت پیمانکاری و سایر اسناد مرتبط مانند شرایط عمومی پیمان، می‌تواند تا حد بسیار زیادی به کارفرمایان و پیمانکاران کمک کند.
در ادامه به موضوع صورت وضعیت پیمانکاری و نکات مهم تنظیم صورت وضعیت موقت می‌پردازیم.
منظور از صورت وضعیت چیست؟
در پروژه‌های پیمانکاری، پیمانکار برای پیشبرد و انجام پروژه، اقدامات متعددی انجام می‌دهد که این اقدامات هزینه‌هایی را به دنبال دارد. به طور مثال، مواردی مانند گودبرداری، خرید مصالح مورد نیاز، بتن‌ریزی، فونداسیون، آرماتوربندی، خرید تجهیزات و لوازم ایمنی و لباس کار، اخذ مجوزها و پروانه‌های لازم و… هر یک برای پیمانکار هزینه‌هایی در بر دارد که کارفرما در اکثر موارد موظف به پرداخت آنهاست.
صورت وضعیت، سندی است که پیمانکار با تصریح ریزجزئیات هزینه‌ها و اقدامات خود در آن، کارفرما را نسبت به پرداخت هزینه‌ها آگاه می‌کند.
در واقع تنظیم صورت وضعیت با هدف گزارش‌دهی پیمانکار به کارفرما یا نمایندگان و ناظران کارفرما انجام می‌شود.
صورت وضعیت ممکن است نام‌ها و انواع مختلفی داشته باشد. مثلا صورت وضعیت موقت، غیرقطعی، نهایی، قطعی و… از رایج‌ترین انواع صورت وضعیت ها هستند. در این مطلب منظور از تنظیم صورت وضعیت، صورت وضعیت موقت پیمانکاری است که اهمیت و نکات زیادی را دارا است.
در ادامه به نکات مهم تنظیم صورت وضعیت اشاره می‌کنیم.
تنظیم صورت وضعیت چه نکاتی دارد؟
یکی از رایج‌ترین انواع صورت وضعیت، صورت وضعیت موقت نام دارد. در ادامه نکات مهم تنظیم صورت وضعیت موقت پیمانکاری را مرور می‌کنیم:
– تنظیم صورت وضعیت بایستی بلافاصله و از لحظه کلید خوردن پروژه در دستور کار پیمانکار قرار بگیرد.
– در صورت وضعیت موقت، بایستی هزینه تمام اقدامات انجام شده توسط پیمانکار با ذکر تاریخ و اطلاعات کامل هزینه‌ها، همراه با فهرست و جداول منظم و با تاکید بر نرخ مورد توافق کارفرما و پیمانکار تصریح شود.
– در تنظیم صورت وضعیت موقت، هزینه‌های بیان شده غالبا علی‌الحساب هستند و ممکن است مقدار حقیقی هزینه‌ها در صورت وضعیت قطعی متفاوت از صورت وضعیت موقت باشد.
– یکی از نکات مهم در تنظیم صورت وضعیت موقت، وضعیت خرید مصالح پای کار است که جدای از هزینه‌های اقدامات پیمانکار باید در صوت وضعیت تصریح شود.
– غالبا در آخر هر ماه، پیمانکار اقدام به تنظیم صورت وضعیت موقت و ارائه آن می‌کند.
– شیوه معمول، نوشتن محتوای صورت وضعیت به شکل جمعی و کلی از شروع پروژه تا تاریخ تنظیم صورت وضعیت است.
– پیمانکار باید صورت وضعیت را به مهندس ناظر تسلیم کند.
– در صورت عدم ارائه صورت وضعیت توسط پیمانکار، مهندس مشاور یا معاون اجرایی کارگاه، با تایید کارفرما و با هزینه پیمانکار تنظیم صورت وضعیت موقت را انجام می‌دهد.
– رسیدگی و نظارت بر صورت وضعیت‌ها توسط یک شخص حقیقی یا حقوقی (دستگاه ناظر) منتخب کارفرما یا مشاور انجام می‌شود.
– صورت وضعیت‌ها بایستی به امضای پیمانکار و مشاور پروژه دربیاید و سپس به کارفرما ارسال شود.
– کارفرما هم مجدد صورت وضعیت ارائه شده را بررسی می کند و پس از کم کردن کسورات قانونی، مبلغ را به پیمانکار پرداخت می‌کند.
– پیمانکار یا مشاور پروژه موظف هستند نسبت به اصلاح موارد اقدام کنند.
– در صورت تایید کامل صورت وضعیت، می‌توان به صورت وضعیت موقت، صورت وضعیت تایید شده و یا نهایی گفت.
– تنظیم جداول یکی از مهم‌ترین وظایف پیمانکار در تنظیم صورت‌وضعیت است چرا که وجود جدول در خصوص هزینه‌ها و… می‌تواند تحلیل و بررسی کارفرما را سرعت ببخشد.
– غالبا در تنظیم صورت وضعیت، پیوست‌هایی به آن ملحق می‌شود که ابعاد فنی هزینه‌ها و یا فاکتورهای پرداختی توسط پیمانکار هستند.
– برخی پیمانکاران ترجیح می‌دهند تنظیم صورت وضعیت را بوسیله نرم‌افزارهای رایانه‌ای انجام دهند.
درباره تنظیم صورت وضعیت پیمانکاری سوالی دارید؟
در این مطلب از مجله حقوقی وینداد کوشش شد تا مفهوم صورت وضعیت و نکات مهم تنظیم صورت وضعیت موقت پیمانکاری تشریح شود. تنظیم سایر انواع صورت وضعیت نیز تا حد بسیار زیادی به تنظیم صورت وضعیت موقت شباهت دارد و می‌توان از محتوای این مطلب استفاده کرد.
با این حال، فراموش نکنید که اصولا تنظیم قراردادها و صورت وضعیت‌های پیمانکاری موضوعی تخصصی است که نیازمند بهره‌مندی از دانشو تجربه حقوقدانان و مشاوران پیمانکاری است.
به همین خاطر توصیه می‌شود برای تنظیم اسناد و قراردادهای مرتبط با پیمانکاری و یا دریافت مشاوره حقوقی، به تیم حقوقی وینداد و وکلا و مشاوران و کارشناسان حقوقی مجرب و ماهر ما اعتماد کنید.
