مالکیت فکری، از جمله مهم‌ترین شاخه‌های علم حقوق است که سابقه بیش از یک قرن داشته و به جهت افزایش ورود محصولات دانش بنیان به بازارهای تجاری، در دنیا مورد توجه بسیاری قرار گرفته است. در این راستا یکی از مهم‌ترین بخش‌های این شاخه از علم حقوق ثبت اختراع و مالکیت فکری محصولات دانش بنیان است.
علت اهمیت این موضوع آن است که عدم رعایت قوانین مالکیت فکری در بازارهای داخلی و بین‌المللی ممکن است عواقب حقوقی بسیاری در پی داشته و ناخواسته شرکت‌های دانش بنیان متحمل خسارت‌های زیادی شوند.
در این مقاله قصد داریم تا به موضوع ثبت اختراع و مالکیت فکری بپردازیم که در واقع یکی از مهم‌ترین پیش نیازهای محصولات دانش بنیان است. از این رو ابتدا شرکت‌های دانش بنیان به عنوان تولیدکننده محصولات دانش بنیان پرداخته و سپس به نکات مهمی می‌پردازیم که برای ثبت اختراع باید رعایت کنید.
شرکت دانش‌بنیان چیست؟
تعریفی که از شرکت دانش بنیان ارائه شده است عبارت است از شرکت یا مؤسسه خصوصی یا تعاونی که با هدف هم‌افزایی علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور، تحقق اهداف علمی و اقتصادی (شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری) و تجاری‌سازی نتایج تحقیق و توسعه (شامل طراحی و تولید کالاها و خدمات) در حوزه فناوری‌های برتر تأسیس میشود.
علاوه بر این از جمله کارکردهای مهم شرکت‌های دانش بنیان تولید محصولات دانش بنیان و ثبت اختراع و مالکیت فکری آنها است.
همچنین دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و پژوهشی (دولتی و غیردولتی) مجازند با ایجاد و مشارکت در شرکت‌های دانش‌بنیان که حداکثر چهل و نه درصد (49%) سهام آن متعلق به دانشگاه‌ها، مؤسسات پژوهشی و دیگر واحدهای دولتی و مابقی سهام متعلق به اعضای هیأت‌علمی و دانشجویان و سایر سهامداران بخش خصوصی است، نتایج تحقیقات اعضای هیأت‌علمی و دانشجویان خود را تجاری‌سازی نمایند.
به عبارت ساده‌تر دانشگاه‌ها نیز امکان تأسیس شرکت دانش بنیان را دارند.
نکات مهم ثبت اختراع و مالکیت فکری محصولات دانش بنیان
- اولین نکته‌ای که به عنوان یک شرکت دانش بنیان باید به آن توجه کنید این است که از قابلیت ثبت محصول دانش بنیان اطمینان حاصل نمایید. بدین منظور می‌توان از بانک‌های اطلاعاتی مختلف برای جستجو در زمینه فنی استفاده نمود.
- دومین نکته مهم در پروسه ثبت اختراع و مالکیت فکری محصولات دانش بنیان آن است که در ثبت محصول دانش بنیان به زمان توجه ویژه نمایید. بدین توضیح که برنامه زمان‌بندی مناسبی تهیه نموده تا مستندات ضروری برای ثبت محصول در موعد مقرر تهیه شوند.
- سومین نکته مهم جلوگیری از افشای اطلاعات فنی محصول دانش بنیان است.
- نکته دیگر این است که اگر یک در یک شرکت دانش بنیان، اختراعی صورت بگیرد، مالک مادی آن شرکت دانش بنیان خواهد بود اما نام مخترعین در گواهی ثبت اختراع درج میشود و به عنوان مالک حقوق معنوی اختراع شناخته می‌شوند.
مراحل ثبت اختراع و مالکیت فکری محصولات دانش بنیان
با ثبت اختراع و مالکیت فکری محصولات دانش بنیان، یک گواهی صادر میشود که ثابت می‌کند اختراع مورد حمایت قانون و مقررات یک کشور قرار گرفته و مالک اختراع حقوق انحصاری نسبت به آن در یک دوره زمانی مشخص دارد.
به عبارت دیگر مالک اختراع فرد یا شرکتی است که صاحب پتنت و مالکیت فکری بوده و از عواید مالی حاصل از فروش، اجاره و تجاری‌سازی پتنت بهره‌مند میشود و ممکن است این شخص لزوماً مخترع نباشد.
به صورت کلی دو نوع درخواست ثبت اختراع محصولات دانش بنیان از بعد زمانی وجود دارد:
- ثبت موقت
- ثبت دائم
ثبت موقت ثبت اختراع و مالکیت فکری محصولات دانش بنیان به فرایندی اختیاری برای ثبت پتنت گویند که لزومی به انجام آن وجود ندارد. این شیوه از ثبت پتنت صرفاً زمانی دارای کارایی است که مخترع قصد استفاده از اولویت حق تقدم را داشته باشد. بدین توضیح که به دلیل زمان بر بودن و طولانی بودن فرآیند ثبت دائم پتنت ممکن است به لحاظ رقابت‌های تکنولوژیکالی، مخترعی قصد ثبت زودتر از موعد اختراع را داشته باشد.
به منظور ثبت دائم اختراع و مالکیت فکری محصولات دانش بنیان باید مدارکی چون عنوان، چکیده، شرح اختراع، ادعانامه، شکل‌ها و نقشه‌ها به اداره ثبت اختراع کشور مورد نظر ارائه شود.
در صورت ارائه کامل مدارک، کارشناسان ابعاد مختلف اختراع را از حیث جدید بودن، گام ابتکاری، کاربرد صنعتی و افشای کامل بررسی می‌کنند و در صورت داشتن تمامی شرایط، حق انحصاری برای مدت ۲۰ سال به صاحب اختراع داده میشود.
جمع‌بندی
شرکت‌های دانش بنیان یکی از مهم‌ترین ارکان اصلی پیشرفت صنعت و تکنولوژی در یک کشور محسوب می‌شوند.
در این راستا به منظور محافظت از دستاوردهای یک شرکت دانش بنیان توصیه میشود که این دسته از شرکت‌ها ثبت اختراع و مالکیت فکری محصولات دانش بنیان را به عنوان پیش نیاز فعالیت‌های خود در نظر گیرند.
بدین منظور برای ثبت شرکت دانش بنیان و همچنین ثبت اختراعات و حفظ حقوق مالکیت معنوی آن می‌توانید با کارشناسان ثبتی و حقوقی در ارتباط باشید.
سوالات متداول
آیا شرکت دانش بنیان میتواند اختراعی را به نام خود ثبت کند؟
خیر، شرکت دانش بنیان فقط میتواند مالک حقوق مادی یک اختراع (یعنی واگذاری، تجاری سازی و غیره) باشد اما حقوق معنوی آن متعلق به مخترع خواهد بود و به نام او ثبت میشود.
در صورتی که کارمندان یک شرکت دانش بنیان اختراعی را در راستای موضوع شرکت انجام دهند چه کسی مالک آن است؟
در این صورت شرکت مالک، حقوق مادی آن به شمار میرود اما حقوق معنوی متعلق به مخترع/مخترعین است و نام آنها باید در گواهی ثبت اختراع درج شود.
شرکت دانش بنیان ایرانی میتونه در آمریکا پتنت ثبت کنه؟
سلام
وقتتون بخیر
بله این امکان وجود داره، در صورتی که علاقه مندید در این خصوص مشاوره دریافت کنید یا فرایند ثبت پتنت خودتون رو به وینداد برون‌سپاری کنید در این لینک درخواست ثبت کنید.