جریمه پرداخت نکردن بیمه از سوی کارفرما چگونه محاسبه می­‌شود؟

یکی از مواردی که در حقوق کار و بین کارگران و کارفرمایان محل بحث و گفت­وگو است، مسئله بیمه و ضمانت ­اجراهای تخطی از پرداخت نکردن بیمه ازطرف کارفرما و همچنین انعقاد قراردادهای خصوصی فیمابین طرفین است.

در این نوشته به بررسی صحت و نفوذ این نوع قراردادها و ضمانت اجرایی که برای کارفرما در نظر گرفته شده است خواهیم پرداخت.

حق بیمه کارگر چیست؟

کارفرمایان کارگاه­های مشمول قانون تامین اجتماعی مکلف هستند نسبت به بیمه کردن کارگران واحد خود اقدام نمایند.

در ماده 2 قانون تامین اجتماعی در تعریف حق بیمه گفته شده است که حق بیمه عبارت از وجوهی است که به حکم این قانون و برای استفاده از مزایای موضوع آن به سازمان پرداخت می­گردد. بخشی از حق بیمه تامین اجتماعی توسط کارفرما و بخش دیگر آن توسط کارکنان به سازمان امور امور مالیاتی پرداخت می‌شود.

حق بیمه‌ای که کارکنان باید پرداخت کنند توسط کارفرما از حقوق آنان کسر شده و به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز می‌شود.

حق بیمه هر فرد میزان ثابتی ندارد و بستگی به حقوق و دستمزد وی و همچنین تصمیمات هر ساله شورای عالی کار در مورد میزان دستمزد دارد و به همین دلیل میزان آن می‌تواند متغیر باشد. حق بیمه فرد معادل 30 درصد حقوق دریافتی او بوده که اگر قصد دارد تحت پوشش بیمه سازمان تامین اجتماعی قرار بگیرد موظف است که این میزان را به عنوان حق بیمه پرداخت کند.

27  درصد از آن سهم کارفرما و 3 درصد آن سهم کارگر است. 3 درصد از 23 درصد سهم حق بیمه‌ای که کارفرما مکلف به پرداخت آن است مربوط به بیمه بیکاری است.

مدت پرداخت حق بیمه

مهلت پرداخت حق‌بیمه هرماه کارکنان تا آخرین روز ماه بعد است و در صورتی که حتی یک روز پرداخت حق‌بیمه به تاخیر بیفتد، سیستم پرداخت حق‌بیمه را نمی‌پذیرد و مبلغ مذکور مشمول جریمه خواهد بود. برای کارفرمایان کارگاه­های مشمول معافیت سهم کارفرما تا میزان ۵ نفر این مهلت تا آخرین روز دوماه بعد خواهد بود.

آیا امکان توافق خلاف مقررات قانون کار وجود دارد؟

امروزه بیمه توافقی، نوع جدیدی از قانون‌گریزی کارفرمایان است که در دسته‌ی «فرارهای بیمه‌ای» قرار می‌گیرد. به این معنا که در قراردادهایی که با کارگران منعقد می­‌کنند بر سر بیمه توافق می‌­شود تا مبلغ کمتری پرداخت شود.

حال آن که در قانون کار این نوع قرارداد هیچ اعتباری نخواهد داشت و در صورت شکایت کارگری طبق قانون کار بیمه افراد باید حساب شود و قرارداد اعتباری نخواهد داشت.

جریمه پرداخت نکردن بیمه توسط کارفرمایان

قانون گذار در ماده 148 قانون کار بیان داشته است که کارفرما موظف است کارگر را بیمه نماید و برای تخطی کارفرما از این امر ضمانت اجرا در نظر گرفته است و این ضمانت اجرا را در ماده 183 قانون کار به صراحت بیان داشته است که “کارفرمایانی که بر خلاف مفاد ماده 148 این قانون از بیمه نمودن کارگران خود خودداری نمایند، علاوه بر تأدیه کلیه حقوق متعلق به‌کارگر (‌سهم کارفرما) با توجه به شرایط و امکانات خاطی و مراتب جرم به جریمه نقدی معادل دو تا ده برابر حق بیمه مربوطه محکوم خواهند شد.”

ماده به صراحت اعلام داشته است که کارفرما موظف است کلیه مبالغ حق بیمه کارگر را که در طی هر مدت زمانی که پرداخت نکرده است بپردازد و البته به جهت این تخطی به دو تا ده برابر جریمه نیز محکوم می­‌گردد.

طبق ماده ۱۱ قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل نوسازی صنایع کشور، جریمه در تامین اجتماعی به دو گونه است:

الف) جریمه عدم ارسال لیست 

  ب) جریمه تاخیر در پرداخت حق بیمه

درصورت تاخیر یا عدم ارسال لیست و همچنین تاخیر یا عدم پرداخت حق بیمه مربوط به هرماه درمهلت تعیین شده کارفرما برحسب قانون جرائم درهرمورد ملزم به پرداخت جریمه خواهد بود.

جریمه تاخیر ارسال لیست کارکنان به شعب با توجه به میزان حق بیمه متعلقه و براساس قانون جرائم مصوب ۹/۵/۷۳ مجلس شورای اسلامی محاسبه می­‌شود که معادل 10 درصد است که فقط برای یکبار تعیین و وصول می­‌شود.

جریمه تاخیر تادیه پرداخت حق بیمه، به میزان 2% حق بیمه ماهیانه برای هر ماه تاخیر و سالانه 24درصد پرداخت و براساس قانون نوسازی صنایع مصوب ۲۶/۵/۸۲، محاسبه و مطالبه خواهد شد.

اگر کارفرما به دلیل تاخیر درپرداخت حق بیمه یا عدم پرداخت آن ( همچنین تاخیر یا عدم ارسال لیست ) مشمول جریمه شود و اصل حق بیمه و بیمه بیکاری را قبل از صدور برگ لازم الاجرا کلاً پرداخت نماید، ازپرداخت 30% جریمه های مربوطه معاف خواهد بود.

با صدور برگ لازم الاجرا، معافیت 30% جریمه های متعلقه لغو و علاوه بر آن یک بیستم بدهی به عنوان نیم عشر اجرایی به کارگاه تعلق خواهد گرفت.

در عرصه عمل پیشنهاد می­‌شود که زمانی که کارفرمایی قادر به پرداخت حق‌ب یمه نیست حتما لیست حق‌ بیمه را به شعب سازمان ارسال کند تا مشمول جریمه عدم ارسال لیست حق‌ بیمه کارکنان معادل ۱۰ درصد نشود.

درصورتی که نتوانست در موعد مقرر حق‌ بیمه را پرداخت کند، بهتر است در اسرع وقت به شعبه مراجعه کرده و بدهی و جرائم مربوطه را تعیین تکلیف کند تا جریمه به ماه‌های بعد تسری نیابد و بدهی‌ها و جرائم انباشته نشود.

جریمه پرداخت نکردن بیمه پس از قطعی شدن بدهی قابل احتساب می باشد. در خصوص بدهی های مطرح شده در هیات های تشخیص مطالبات وتجدیدنظر،تاریخ شروع محاسبات از زمان ابلاغ رای قطعی می باشد.

شکایت بابت بیمه نکردن کارفرما

در موارد بی­شماری کارگرانی که به دنبال کار هستند در بدو همکاری به جهت نیاز مالی و یا فشارهای روحی و روانی و نیاز مبرم به کار و فعالیت و گاها نیز به جهت نا آگاهی، از کارفرما مطالبه حق بیمه نمی نمایند اما به مراتب که با اصول کار و شرایط رابطه کارگر و کارفرمایی آشنا می شوند مطالبه حق بیمه می‌کنند.

البته کارفرمایان نیز در بسیاری از مواقع عنوان می نمایند که در بدو همکاری این نکته به وضوح گفته شده است که کار مورد نظر بدون پرداخت حق بیمه می باشد.

به عبارت دیگر مطالبه حق بیمه معمولا پس از بروز اختلاف بین کارگر و کارفرما صورت می گیرد، چراکه معمولا کارگر چنانچه با شرایط کاری موافق باشد و یا اجبار در پذیرش داشته باشد از این حق چشم پوشی می نماید اما زمانی که به مشکل و اختلاف با کارفرما برخورد می نماید، به فکر مطالبه این حق خود از کارفرما می افتد.

به هر روی به شکایت کارگر از کارفرما، به جهت عدم پرداخت حق بیمه توسط او در مراجع صالح رسیدگی کننده در اداره کار رسیدگی می گردد.

سخن پایانی

مروری بر نهاد بیمه و سازوکارهای آن در قانون­ کار و همچنین الزام به پرداخت حق بیمه از سوی کارفرمایان کردیم.

عمده مسئله­‌هایی که پیرامون بیمه و روابط کارگران و کارفرمایان پیش می­آید ناشی از عدم آگاهی آنان از حقوق و تکالیف است که بهتر است قبل از انعقاد قرارداد با متخصصین آن حوزه مشورت کنید و از جوانب و اختلافات آتی جلوگیری کنید. شما می‌­توانید برای تنظیم قرارداد و یا مشورت در زمینه حقوق کار از مشاورین و متخصصین وینداد بهره­‌مند شوید.

پس از 5 سال فعالیت در حوزه امور حقوقی کسب و کار ها تیم وینداد از همه چالش های حقوقی شما با خبر شده است و می تواند  همراه همیشگی کسب و کار شما باشد و خیال شما را از مسائل قانونی و حقوقی‌تان راحت کند.