تنظیم رابطه کارگر و کارفرما یکی از رسالت‌های مهم نظام‌های حقوقی جهان به حساب می‌آید. روابط کارگر و کارفرما در ایران، تابع مقررات قانون کار است و قانون کار سند اصلی مقررات مرتبط با قرارداد کار محسوب میشود. حق سنوات یکی از مفاهیم موجود در این قانون است که برای کارگران و کارمندان اهمیت قابل توجهی دارد. در این بین ممکن است کارگران و کارمندان از تفاوت پایه سنوات و حق سنوات اطلاع نداشته باشند.
از این رو در این مقاله حق سنوات و پایه سنوات، زمان پرداخت سنوات، قانون پرداخت سنوات و سایر موارد مربوط به آن را بررسی خواهیم کرد.
حق سنوات چیست؟
حق سنوات یا حق سنوات پایان خدمت که با نام‌های مزایای پایان خدمت یا مزایای اتمام کار هم شناخته میشود، یکی از مزایای مالی اجباری است که کارفرما موظف است آن را به کارگر در پایان مدت خدمت او پرداخت کند.
به ساده‌ترین بیان، حق سنوات نوعی پاداش مالی است که کارفرما در پایان خدمت کارگر، به هر دلیلی که اتفاق افتاده باشد، باید آن را پرداخت کند.
زمان پرداخت سنوات
حق سنوات در پایان مدت خدمت کارگر به او پرداخت میشود. اما ممکن است این پرسش به وجود بیاید که اتمام قرارداد کار یا پایان خدمت کارگر ممکن است تحت چه شرایطی اتفاق بی‌افتد؟
مطابق قانون کار می‌توان، رایج‌ترین دلایل خاتمه قرارداد کار در انواع قراردادهای کار، را به این شکل تشریح کرد:
- اتمام موضوع قرارداد کار
- اتمام مدت قرارداد کار
- استعفای کارگر
- اخراج کارگر
- بازنشستگی کارگر
- از کار افتادگی کارگر
در زمینه پرداخت حق سنوات، تفاوتی ندارد که خاتمه قرارداد کار به چه دلیلی اتفاق افتاده است. در هر صورت کارگر مستحق دریافت مزایای پایان خدمات مانند حق سنوات خواهد بود.
لازم به ذکر است اغلب کارفرماها به جای آن که بخواهند مبلغ حق سنوات با پایان قرارداد کار به کارگر پرداخت کنند، ترجیح می‌دهند در پایان هر سال، به همراه سایر پاداش‌های مالی مانند عیدی، حق سنوات سال قبل را کامل پرداخت کنند.
قانون پرداخت سنوات
قانون‌گذار در ماده ۲۴ قانون کار به مفهوم حق سنوات تحت عنوان مزایای پایان کار، اشاره کرده است:
در صورت خاتمه قرارداد کار از هر نوعی که باشد یعنی قرارداد کار معین یا مدت موقت، کارفرما مکلف است به کارگری که مطابق قرارداد، یک سال یا بیشتر به کار اشتغال داشته است برای هر سال سابقه، اعم از متوالی یا متناوب بر اساس آخرین حقوق مبلغی معادل یک ماه حقوق به عنوان مزایای پایان کار به وی پرداخت نماید.
حق سنوات چقدر است و چگونه محاسبه میشود؟
حق سنوات سالانه، اصولا مبلغی معادل آخرین حقوق یک ماه کارگر است. اما ممکن است اشتغال کارگر کمتر از یک سال باشد. به همین خاطر بایستی فرمول خاص محاسبه حق سنوات را دانست و از آن استفاده کرد.
به طور خلاصه روش محاسبه حق سنوات این گونه است:
تعداد روزهای کار کارگر × (تعداد روز سال ÷ حقوق پایه کارگر)
مثال: اگر پایه حقوق وزارت کار در سال ۱۳۹۹ را در حدود ۱.۸۰۰.۰۰۰ (حقوق پایه) تومان در نظر بگیریم، برای کارگری که ۱۵۰ روز (تعداد روزهای کار کارگر) در کارگاهی مشغول به کار بوده است، حق سنوات مطابق فرمول فوق‌الذکر، حدود ۷۳۹.۰۰۰ به دست می‌آید.
مثال: اگر کارگری به مدت یکسال کامل در کارگاهی با حقوق ۲.۵۰۰.۰۰۰ تومان مشغول به کار بوده است، پس از اتمام قرارداد کار، مبلغ ۲.۵۰۰.۰۰۰ تومان (معادل حقوق کامل یک ماه کارگر) به پرداخت شود.
تفاوت پایه سنوات و حق سنوات چیست؟
مفهوم دیگری که ممکن است گاهی با حق سنوات اشتباه گرفته شود، موضوع پایه سنوات است.
به طور خلاصه پایه سنوات، مبلغی متفاوت از حق سنوات است که برای جبران حداقل دستمزد کارگر و با اهداف حمایتی به صورت ماهانه و غالبا همراه با حقوق ماهانه به کارگر پرداخت میشود.
از نظر حقوقی، بر خلاف حق سنوات، پایه سنوات به اتمام سال یا خاتمه قرارداد کار ارتباطی ندارد. پایه سنوات همان طور که گفته شد تنها جنبه حمایتی از کارگر دارد و به حقوق پایه کارگر افزوده میشود.
نحوه محاسبه پایه سنوات چگونه است؟
مرجع تصویب فرمول محاسبه و میزان پایه سنوات شورای عالی کار است که هر ساله همراه با ابلاغ حداقل حقوق کارگران، جدولی برای محاسبه پایه سنوات نیز طراحی می‌کند.
با توجه به موضوع گفته شده، پایه سنوات مبلغ مشخص و معینی ندارد و با توجه به نوع کار کارگر و سابقه کار او ممکن است ارقام متغیری را شامل شود.
نکته مهم آن است که مبلغ پایه سنوات بایستی با توجه به حقوق روزانه کارگر محاسبه شود به دستمزد روزانه وی اضافه شود و در نهایت ضربدر تعداد روزهای ماه شود تا پایه سنوات کارگر در هر ماه مشخص شود.
جمع بندی
در این مطلب سعی شد تا به موضوع مهم حق سنوات، نحوه محاسبه و موضوعات حقوقی مرتبط با آن بپردازیم. با این حال ممکن است در هر مورد با توجه به شرایط کاری کارگر یا کارفرما، محاسبه و تعیین این مبالغ کار آسانی نباشد. به همین دلیل تنظیم قرارداد کار استاندارد و صحیح اهمیت زیادی در مطالبه حقوقی طرفین آن خواهد داشت. از این‌رو توصیه میشود قراردادهای خود را توسط کارشناسان حقوقی تنظیم کنید.
سوالات متداول
حق سنوات و پایه سنوات چه تفاوتی دارند؟
از نظر حقوقی، بر خلاف حق سنوات، پایه سنوات به اتمام سال یا خاتمه قرارداد کار ارتباطی ندارد. پایه سنوات تنها جنبه حمایتی از کارگر دارد و به حقوق پایه کارگر افزوده میشود.
زمان پرداخت سنوات کی است؟
حق سنوات در پایان مدت خدمت کارگر به او پرداخت میشود.
