دعاوی مالکیت فکری و معنوی را با یک مثال برای شما تعریف می‌کنیم:
“بیسن” ، یک تصویرگر اهل لس‌آنجلس، درگیر یک دعوای حقوقی با شخصی به نام “زارا” شده است. “زارا” بدون اجازه و ذکر نام از طرح‌های او در محصولات مختلف استفاده کرده است. “بیسن” تصمیم می‌گیرد پیگیری قانونی مالکیت طرحش را از طریق قانون و گرفتن وکیل دنبال کند و بعد از این متوجه میشود طرح‌های دیگری نیز بدون اجازه او در محصولات دیگری استفاده شده است. برای همین نامه شکایت برای شخص خاطی می‌فرستد تا شاید بتواند مالکیت معنوی و فکری طرح‌های متعلق به خود را بازگرداند.
هدف از این نوشته تبیین کسب‌وکارهای آنلاین و بررسی راهکارهای محافظت از کسب‌وکارها در دعاوی مالکیت فکری و معنوی است. به نحوی که صاحب اثر بتواند با اطمینان محصول خود را به بازار ارائه کند.
مالکیت فکری چیست؟
مالکیت فکری حقی‌ست که شخص نسبت به یافته‌ها، نتایج، ایده‌ها و آثار فکری خود دارد. حقوق مالکیت فکری متناسب با نوع اثر خلق شده تحت پوشش قانون خاصی قرار می‌گیرد. برای مثال چنانچه اثر یک نوشته باشد جز مالکیت ادبی و هنری و تحت حمایت کپی رایت و اگر یک اختراع باشد تحت حمایت قانون اختراعات و طرح‌های صنعتی قرار می‌گیرد.
با گسترش دنیای فناوری مالکیت معنوی نیز ارزش بسیاری یافته و اشخاص بیش از پیش سرنوشت کسب‌وکارهای خود را در گرو قوانین مربوط به مالکیت معنوی می‌بینند. این آثار نامشهود سهم زیادی از دارایی‌های کسب وکارها را شامل میشود و تعرض به آنها و نقض قوانین مربوط به آنها بعضاً ضررهای جبران‌ناپذیری به کسب وکارها و اشخاص وارد می کند. همانند تصویرگر جوانی که با بی‌احتیاطی طرح‌هایش سرقت شده و بعد از این باید هزینه بسیاری برای احقاق حق مالکیت خود بپردازد و این درحالی است که او در حال راه اندازی کسب‌وکار کوچک خود بود که با این مشکل مواجه شد.
آثار مورد حمایت کپی رایت کدامند؟
درگام اول باید آثاری که طبق قانون شامل کپی رایت می‌شوند، شناخته شوند. طبق قانون آثار مورد حمایت کپی رایت در ماده ۲ قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان به شرح ذیل معرفی شده است:
۱) کتاب، رساله، جزوه، نمایشنامه و هر نوشته دیگر علمی، فنی و ادبی و هنری؛
۲) شعر، ترانه، سرود و تصنیف به هر ترتیب و روشی که نوشته و ضبط و نشر شده باشد؛
۳) اثر سمعی و بصری، به منظور اجرا در صحنه‌های نمایش یا پرده سینما یا پخش رادیو یا تلویزیون، به هر ترتیب و روشی که نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد؛
۴) اثر موسیقی، به هر ترتیب و روشی که نوشته یا ضبط یا نشر شده باشد؛
۵) نقاشی، تصویر طرح، نقشه جغرافیایی ابتکاری، خط‌های تزیینی و هر گونه اثر تزیینی و اثر تجسمی که به هر ترتیب و روشی به صورت ساده یا تزیینی به وجود آمده باشد؛
۶) هر گونه پیکره(مجسمه)؛
۷) اثر معماری از قبیل طرح و نقشه ساختمان؛
۸) اثر عکاسی که با روش ابتکاری و ابداع پدید آمده باشد؛
۹) اثر ابتکاری مربوط به هنرهای دستی یا صنعتی و نقش قالی و گلیم؛
۱۰) اثر ابتکاری که بر پایه فرهنگ عامه (فولکلور)، میراث فرهنگی و یا هنر ملی پدید آمده باشد؛
۱۱) اثر فنی که جنبه ابداع و ابتکاری داشته باشد؛
۱۲) هر گونه اثر مبتکرانه دیگر که از ترکیب چند اثر از اثرهای نامبرده در این فصل، پدید آمده باشد.
و در قوانین بعدی حمایت از آثار رایانه‌ای (قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای مصوب ۱۳۷۹/۱۰/۱۰) را به این مجموعه اضافه کرده است.
عدم رعایت این قوانین آسیب‌های زیادی را بر کسب وکارها وارد می کند و اعتماد خریداران را نسبت به آن کسب و کار از بین می برد. بنابراین کسب‌وکارها ملزم‌اند قوانین کپی رایت را در محصولات و خدماتی که ارائه می‌دهند رعایت کنند.
برای اینکه کسب و کارتان قوانین کپی رایت را به طور دقیق رعایت کند با وکلای متخصص این حوزه مشوت کنید.
آثار رعایت نکردن کپی رایت در کسب‌وکارهای اینترنتی چیست؟
از آن جا که نقض حقوق پدیدآورنده اثر همواره در نظم عمومی جامعه ایجاد مشکل کرده، برخی کشورها به دلیل ارزشی که برای آفرینش‌های ذهنی و فکری قائل‌اند و حمایت هرچه بیشتر از این آثار نقض کپی رایت را جرم تلقی کرده اند و برای نقض آن مجازات درنظر گرفته‌اند.
نقض کپی رایت متناسب با نوع اثر ارائه شده ضمانت اجرای متفاوتی دارد.
مقنن در فصل سوم و چهارم قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان ۱۳۴۸ به جرم انگاری موارد نقض کپی رایت پرداخته است.
در ماده ۱۷ قانون ذکر شده، به کار بردن نام و عنوان و نشانه‌ی ویژه‌ای که معرف اثر است، برای اثری دیگری از همان نوع یا مانند آن و در ماده ۱۹ هرگونه تغییر یا تحریف در اثرهای مورد حمایت این قانون و نشر آن را ممنوع دانسته و درماده ۲۵ برای مرتکب این اعمال مجازات حبس تأدیبی از سه ماه تا یکسال قرار داده است.
همچنین در ماده ۲۳ قانون مذکور بیان می کند :هرکس که قسمتی یا تمام اثر متعلق به دیگری را که مورد حمایت قانون است به نام خود یا به نام خود پدیدآورنده بدون اجازه او و یا عالماً عامداً به نام شخص دیگری غیر از پدیدآورنده نشر، پخش و یا عرضه نماید به حبس تأدیبی از ۶ ماه تا ۳ سال محکوم خواهد شد.
سپس در ماده ۲۸ فرض ارتکاب جرم توسط شخص حقوقی را به این صورت مطرح کرده است : “هرگاه متخلف از این قانون شخص حقوقی باشد علاوه بر تعقیب جزائی شخص حقیقی مسئول که جرم ناشی از تصمیم او باشد خسارات شاکی خصوصی از اموال شخص حقوقی جبران خواهد شد و در صورتیکه اموال شخص حقوقی به تنهائی تکافو نکند ما به التفاوت از اموال مرتکب جرم جبران میشود. ”
راهکارهای پیشگیری از دعاوی مالکیت فکری و معنوی
برای اینکه بتوانید در دنیای مجازی کسب درآمد کنید باید دیده شوید و شکی وجود ندارد که در این مسیر محافظت از ایده کسب و کار باید جز اصلی‌ترین اولویت‌های صاحب آن باشد.
حق ثبت اختراع (پتنت) که تحت عنوان “کسب امتیاز انحصاری” نیز شناخته میشود از جمله این راهکارهاست. امتیاز انحصاری حقی‌ست که توسط قانون به خالق اثر داده می شود وی پس از آن تا مدت مشخص و محدودی می‌تواند از اثر استفاده کند و در زمانی که اثر یک کسب و کار است، کسب این اجازه بسیار مهم است.
ثبت اثر همیشه روند طولانی دارد. اما به جریان انداختن این روند به تنهایی حفاظت بیشتری از کسب‌وکار شما می‌کند تا اینکه اصلا آن را به ثبت نرسانید.
از اسرار تجاری از جمله نشان تجاری آگاه باشید. برای مثال ممکن است شما در کسب‌وکارتان برندی انتخاب کنید که به حقوق تجاری دیگری تجاوز کند، پس در این مورد باید مراقب باشید و آگاهانه عمل کنید.
در مورد دعاوی مالکیت فکری و معنوی نیاز به راهنمایی دارید؟
به عنوان صاحب یک کسب‌وکار، حقوق اثر شما به واسطه قرارداد و توافقتان مشخص خواهد شد پس لازم است به طور دقیق و شفاف توافق کنید. اگر برای مشورت در خصوص این توافق به کارشناس احتیاج دارید می‌توانید سوالاتتان را از کارشناسان ما بپرسید.
با پیشرفت فناوری و نیاز مردم به استفاده از فضای مجازی، مالکیت فکری و کپی‌رایت اهمیت بیشتری می‌یابد. اشخاص به عنوان صاحبان کسب‌وکارها و یا مشتریان آنها لازم است آگاهی خود را در مورد جزئیات هر کسب و کار و قوانین مربوط به آن بالا ببرند و چنانچه می‌خواهند در این بازار وارد شوند از مشاوران و متخصصان این کار کمک بگیرند تا در آینده مشکلی از این جهت کسب و کارشان را تهدید نکند.
