به طور حتم تاکنون اصطلاح کپیرایت را بارها شنیده‌اید! در دنیای امروز که با گسترش ارتباطات دسترسی به آثار ابتکاری دیگران سهل شده است، کپیرایت بیشتر از هر زمان دیگری به عنوان یک حق مطرح می‌گردد. شاید برای شما این سوال نیز ایجاد شده باشد که ارتباط قانون کپیرایت با کسب‌وکارهای نوپا چیست؟ و یا اینکه این قبیل قوانین چه حمایت‌هایی از کسب‌وکار شما می‌کنند؟
در این مطلب در صدد هستیم ضمن آشنایی با اصطلاح کپیرایت و مصادیق آن، با استناد به ملاک‌ها و معیارهای سازمان جهانی مالکیت فکری حمایت‌های قانونی کپیرایت از کسب‌وکار شما یا به عبارت دیگر منافع وجود کپیرایت را بازگو کنیم.
مفهوم قانون کپیرایت و مصادیق آن
در تعریفی ساده می‌توان گفت کپیرایت حقی است که مالک و مبدع یک اثر نسبت به اثر خلق شده دارد و به عبارت دیگر به معنای حق کپی کردن از اثر پدیدآورنده می‌باشد. در حال حاضر تقریباً تمام کشورهای جهان از کپیرایت نویسندگان، هنرمندان و مولفان خود در بازه زمانی معین حمایت می‌کنند. گستره حمایت کپی رایت در کشورهای مختلف متفاوت است و عموماً شامل کتاب، موسیقی، نقاشی، برنامه‌های کامپیوتری و … خواهد شد. بنابراین به عنوان مثال چنانچه بدون اجازه یک فیلم یا موسیقی را تکثیر کنیم یا کتاب کسی را ترجمه کنیم یا یک نرم‌افزار را کپی کنیم، نقض حق به حساب می‌آید. اما آنچه که بسیار مهم است، ضمانت اجراهایی است که دولت‌ها برای این حق تضمین می‌کنند.
قانون کپیرایت براساس انعقاد پیمان برن میان برخی از کشورها تنظیم گردیده است و پس از انعقاد آن این امکان به وجود آمد که نویسنده‌ای که در یکی از این کشورها اثری خلق می‌کند، در سایر کشورهای عضو کنوانسیون برن نیز مورد حمایت باشد. علی‌رغم وجود امتیازاتی که پیوستن به این کنوانسیون دارد، ایران تاکنون بدان ملحق نشده است و به نظر می‌رسد هنوز برنامه‌ای هم برای پیوستن به این کنوانسیون وجود ندارد.
حقوق مورد حمایت قانون کپیرایت
به طور کلی اصل اساسی حقوق مالکیت فکری، استفاده انحصاری از آن می‌باشد. در کپیرایت دو نوع حق انحصاری وجود دارد:
- حقوق اقتصادی که با تکیه بر آن مبدع یک اثر می‌تواند از عواید اقتصادی اثر خود بهره‌مند گردد.
- حقوق اخلاقی که ارتباط میان مبتکر و اثر ابتکاری را حفظ می‌نماید و عموماً ناظر بر حقوقی است که به شهرت یک نفر زیان وارد می‌نماید.
اگر در مورد قانونی کپیرایت و حمایت‌هایی که این قانون از کسب‌وکار شما می‌کند و مراحل آن نیاز به راهنمایی داشتید می‌توانید از مشاوره حقوقی کارشناسان ما بهره‌مند شوید.
حمایت‌های قانون کپیرایت از کسبوکارها
در حقوق ایران در خصوص مالکیت ادبی و هنری تاکنون قوانین منسجمی وجود نداشته است با این حال طبق قانون حمایت از حقوق مولفان، مصنفان و هنرمندان حقوق مکتسبه‌ای به وجود آمده است که در اینجا به برخی از آن‌ها اشاره خواهیم کرد:
- چنانچه اثر خلق شده دارای اصالت و ناشی از تراوشات فکری و خلاقیت های یک نفر یا یک جمع باشد، مشمول حمایت قانونی می‌باشد.
- یکی از مهم‌ترین نکات این است در حقوق مالکیت ادبی و هنری به محض تولید، اثر به خودی خود مشمول حمایت قانونی خواهد بود و این حمایت به هیچ وجه مشروط به ثبت اثر نمی‌باشد.
- حقوق معنوی یک اثر صرفاً متعلق به پدیدآورنده آن اثر می‌باشد و حقوقی غیرقابل انتقال است.
- مطابق ماده ۲۲ قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان، پدیدآورنده برای برخورداری از حقوق مادی در ایران، باید اثر خود را نخستین بار در ایران چاپ یا پخش یا نشر یا اجرا کرده باشد (به ثبت رسیده باشد) و اثر او قبلاً در هیچ کشوری چاپ یا نشر یا اجرا نشده باشد.
- در خصوص برخورداری از حقوق معنوی چنین الزامی وجود ندارد و پدیدآورنده به محض آفرینش اثر از حقوق معنوی برخوردار خواهد بود و این حمایت مشروط به رعایت نظم عمومی و اخلاق حسنه در آن کشور می باشد.
- یکی دیگر از مهم‌ترین آثار کپیرایت تشویق و ایجاد تمایل جهت افشای آثار است. بدین معنا که در صورت نبود کپیرایت با نوعی محرمانگی در کسبوکارها روبه‌رو خواهیم شد. انتخاب این موضوع که اثر چگونه منتشر شود و نبود ترس از کپی غیر مجاز، پدیدآورندگان را مشتاق به اشتراک گذاردن نوآوری‌های خود می‌کند.
- به طور کلی مالکیت فکری به دنبال ارتقای خلاقیت و ترویج نتایج مثبت آن است و در کنار آن کپیرایت یکی از ابزارهای غنی سازی و ترویج هرگونه کسب و کار می باشد. در واقع می توان گفت با وجود قوانین حمایتی نظیر کپی رایت، مشوق اصلی افراد برای بروز خلاقیت های خود و شروع کسب و کارهای نوین می باشد که منجر به توسعه یک کشور می گردد و متقابلاً چنانچه قوانین حمایتی وجود نداشته باشد، اشتیاقی جهت بروز خلاقیت وجود نخواهد داشت.
- از نظر این قانون هرگونه تغییر و تحریف در اثرهای مورد حمایت و نشر آن بدون اجازه پدیدآورنده ممنوع و غیرقانونی می‌باشد.
در صورتی که برای حمایت از مالکیت فکری و معنوی کسب‌وکار خود نیاز به مشاوره داشتید می‌توانید همین الان برای دریافت مشاوره حقوقی از کارشناسان ما اقدام کنید.
مدت اعتبار حق کپیرایت در ایران
مدت زمان محافظت از حق تکثیر اصولاً به معیارهایی از جمله نوع اثر، انتشار آن و … بستگی دارد و اصولاً از معیار یکسانی پیروی نمی‌کند و بنابراین در کشورهای مختلف نیز متفاوت می‌باشد. به عنوان مثال در آمریکا مدت این حق برای اکثر آثار تا ۷۰ سال بعد از مرگ صاحب اثر می‌باشد. در ایران مدت زمان حق تکثیر برای هر یک از آثار متفاوت است ولی به طور کلی برای آثار سینمایی و عکاسی این مدت ۳۰ سال بعد از نشر اثر و برای بقیه آثار این مدت ۵۰ سال است.
نتیجه‌گیری
با توجه به گسترش روزافزون ارتباطات و پدید آمدن کسب‌وکارهای مختلف که نشات گرفته از خلاقیت‌های افراد می‌باشد، روزبه‌روز نیاز به قوانین حمایتی نظیر کپیرایت بیشتر خواهد شد. رعایت نکردن قانون کپیرایت یا در واقع زیر پا گذاشتن حق مالکیت تولیدکنندگان یک اثر در ایران، سبب رکود هرچه بیشتر کسبوکارها شده و همین موضوع به تدریج خسارت‌های گوناگونی برای حوزه علم، ادب و فرهنگ یک کشور به همراه می‌آورد. بنابراین هر زمان که شما کسب‌وکاری راه‌اندازی کردید و یا حتی زمانی که صرفاً ایده‌ای دارید و می‌خواهید آن را اجرایی کنید بهتر است در ابتدا نسبت به قانون کپیرایت آگاه باشید!
از آنجایی که موضوعات حقوقی نیازمند تخصص می‌باشد، وینداد با ارائه خدمات حقوقی و با مشاوره کارشناسان خبره و مجرب در این زمینه بهترین راهنمای شما خواهد بود تا ایده‌های شما فقط توسط خودتان اجرایی گردد.
