اگر با موضوعات حقوق سرمایه‌گذاری یا حقوق شرکتهای تجاری در ارتباط بوده‌اید، احتمالا اصطلاحاتی مانند «راستی‌آزمایی شرکت»، «شرکت‌آزمایی» و یا «اعتبارسنجی» را شنیده‌اید. این اصطلاحات که معادل‌های فارسی عبارت «Due Diligence» محسوب می‌شوند، به فرآیندی اشاره دارد که در برخی مواقع لازم است توسط سرمایه‌گذاران حقیقی یا حقوقی طی شود تا تصمیمات مناسب تجاری و سودآور گرفته شوند.
در این مطلب قصد داریم تا با اصطلاح راستی‌آزمایی آشنا شده و فواید راستی‌آزمایی شرکت برای اشخاص مختلف و همچنین برخی نکات انجام فرایند مذکور را بررسی کنیم.
راستی‌آزمایی شرکتهای تجاری به معناست؟
در دنیای امروز تجارت، شرکتهای تجاری بزرگ و کوچک، تاجران و سرمایه‌گذاران مختلف، دارای پیوندها و روابط مختلف تجاری و حقوقی با یکدیگر هستند و ممکن است به روش‌های متنوعی نیازمند همکاری با یکدیگر باشند. در چنین وضعیتی فرصت‌های مختلف سرمایه‌گذاری، شراکت، ادغام و… برای شرکتهای تجاری به وجود می‌آید که برای استفاده از این فرصت‌ها، نیاز به تحقیقات گسترده و انجام تحلیل‌های فراوان توسط صاحبان شرکتهای تجاری وجود دارد. موضوع راستی‌آزمایی در این مواقع بیش از هر زمانی مطرح می‌شود. برای فهم بهتر مفهوم راستی‌آزمایی شرکت‌ها، به مثال زیر توجه کنید.
فرض کنید شما مالک یک شرکت تجاری تولید پوشاک هستید و قصد دارید تا برای گسترش کسب‌وکار یک شرکت تجاری تولید نخ، صد میلیون تومان سرمایه‌گذاری کنید تا از طریق توسعه شرکت تولید نخ، شرکت پوشاک شما بتواند حجم بیشتری لباس تولید کند.
چنین اقدامی اگرچه در جهت توسعه شرکت پوشاک شماست اما یک تزریق سرمایه نسبتا بالا به شرکت تولید نخ محسوب می‌شود. به همین خاطر شرکت شما باید پیش از سرمایه‌گذاری اطلاعات مختلفی را در مورد شرکت تولید نخ به دست آورد و پس از انجام تحلیل‌های مختلف مالی، تجاری و حقوقی، اقدام به همکاری با شرکت تولید نخ و تزریق سرمایه به آن کند. این فرآیند کسب اطلاعات در مورد شرکت سرمایه‌پذیر و انجام بررسی‌های مختلف پیش از سرمایه‌گذاری، راستی آزمایی تجاری نام دارد.
راستی‌آزمایی شرکت برای چه کسانی مفید است؟
فرآیند راستی‌آزمایی می‌تواند مورد استفاده اشخاص حقیقی و حقوقی مختلفی قرار بگیرد. اگرچه ضرورت انجام راستی‌آزمایی در برخی موارد بیشتر است اما می‌توان از ظرفیت راستی‌آزمایی در موارد متعددی بهره‌مند شد.
در ادامه فهرستی از اشخاصی که راستی‌آزمایی شرکت‌ها می‌تواند برایشان سودمند باشد ذکر می‌کنیم:
۱) شرکت‌ها یا اشخاص حقیقی که مایل به سرمایه‌گذاری در شرکت و یا تجارت دیگری هستند. این مورد از متداول‌ترین زمینه‌های انجام راستی‌آزمایی است که در مثال بالا هم ذکر شد.
۲) مشاوران سرمایه‌گذاری که در زمینه سرمایه‌گذاری به اشخاص مختلف مشاوره می‌دهند.
۳) افرادی که مایل به خرید سهام شرکت خاصی هستند و نیاز دارند تا از وضعیت مالی شرکت باخبر باشند.
۴) موسسات یا بانک‌هایی که قصد اعطای وام یا سایر تسهیلات مالی را به شرکت خاصی دارند و باید از توانایی بازپرداخت اقساط وام اطمینان حاصل کنند.
۵) مدیران شرکت‌ها برای آنکه از وضعیت تجاری شرکت مطلع باشند و تصمیم‌گیری‌های آتی را انجام دهند.
۶) مدیران یا بازرسان جدیدی که قصد ورود به شرکتی جهت تصدی مناصب خاص را دارند و باید از وضعیت مالی شرکت پیش از قبول مسئولیت مطلع باشند.
۷) شرکتهای بیمه‌ای که قصد همکاری با شرکت‌ها را دارند و نیاز به ارزیابی وضعیت مالی و ریسک‌پذیری تجاری شرکت مذکور دارند.
و…
کدام اطلاعات در راستی‌آزمایی اهمیت دارند؟
در بخش‌های قبل با مفهوم راستی‌آزمایی شرکت و همچنین موارد استفاده آن تا حدی آشنا شدیم. در این قسمت قصد داریم تا بررسی کنیم که در فرآیند راستی‌آزمایی یک شرکت کدام اطلاعات باید در نظر گرفته شوند و در واقع تحلیل کدام دسته اطلاعات اهمیت بیشتری دارد. فراموش نکنید که موارد مذکور در این بخش، تنها برجسته‌ترین نکات جمع‌آوری اطلاعات محسوب می‌شوند و ممکن است در هر مورد به برخی از اطلاعات این لیست افزوده و یا از آن کاسته شود.
در ادامه برخی از اطلاعات مهم در انجام راستی‌آزمایی شرکت را بیان می‌کنیم:
۱) به دست آوردن تاریخچه‌ای از فعالیت شرکت از بدو تاسیس آن
۲) تهیه لیستی از سهام‌داران شرکت به خصوص سهام‌داران عمده و میزان سهام آنها
۳) تهیه چارت مدیریتی شرکت و شناسایی مدیران
۴) ارزیابی دارایی‌های مادی و معنوی (مانند حقوق مالکیت فکری) و توجه به قیمت‌گذاری‌های شرکت
۵) تهیه لیست شرکتهای فرعی یا وابسته به شرکت مذکور در صورت وجود
۶) بررسی اسناد مهم شرکت مانند اساسنامه‌ها، آیین‌نامه‌ها، صورت‌جلسه‌ها و در صورت وجود دفاتر تجاری
۷) تهیه فهرستی از مهم‌ترین قراردادهای مابین شرکت مذکور با سایر اشخاص حقیقی و حقوقی
۸) بررسی پرونده‌های حقوقی و مالی شرکت
۹) بررسی عملکرد شرکت در رسانه‌های عمومی (شهرت‌سنجی برند) و توجه به مضامین تبلیغات شرکت
۱۰) توجه به اطلاعات استخدامی شرکت مانند حقوق و مزایای مختص کارمندان
11) توجه به گزارش‌های افزایش و کاهش سرمایه و یا تغییرات اساسنامه
۱۲) توجه به بازار هدف شرکت و میزان رضایت مشتریان و مخاطبان آنها
۱۳) بررسی رقابت‌پذیری شرکت در قیاس با سایر رقبای تجاری مشابه
۱۴) ارزیابی سطح تکنولوژی شرکت و پتانسیل افزایش سطح آن
و…
به یاد داشته باشید که رسیدگی به موارد بالا و تحلیل اطلاعات به دست آمده نیازمند وجود متخصصان مختلفی نظیر کارشناسان حقوقی، اقتصادی، مدیریت، رسانه و علوم ارتباطات، فضای مجازی، بورس و… در فرایند راستی‌آزمایی است.
نیاز به راهنمایی درباره فرآیند راستی‌آزمایی شرکتهای تجاری دارید؟
در این مطلب سعی کردیم تا فرآیند راستی‌آزمایی شرکتهای تجاری را بررسی و اطلاعات مفیدی از ماهیت این موضوع و چگونگی انجام آن ارائه کنیم. در مجموع راستی‌آزمایی شرکت‌ها بیشترین منفعت را در موارد انجام سرمایه‌گذاری به همراه دارد که سبب می‌شود ریسک سرمایه‌گذاری به حداقل ممکن برسد.
راستی‌آزمایی شرکتهای تجاری اگر به دقت صورت بپذیرد سهم مهمی در کسب سود و دوری از زیان‌های تجاری ایفا می‌کند و چالش‌های مالی و حقوقی بسیاری را رفع می‌کند. به همین خاطر توصیه می‌شود تا اگر قصد انجام اموری نظیر آنچه در این مطلب ذکر شد را دارید، حتما انجام راستی‌آزمایی را جدی بگیرید.
مشاوران و کارشناسان حقوق سرمایه‌گذاری و شرکتهای تجاری در وینداد آماده ارائه مشاوره و راهنمایی در خصوص موضوع راستی‌آزمایی شرکت‌ها و قرارداد سرمایه‌گذاری هستند. در صورت وجود ابهام در چگونگی انجام فرآیند راستی‌آزمایی یا پرسش درباره قراردادهای جذب سرمایه می‌توانید به کارشناسان وینداد اعتماد کنید.
