شیفت شب چیست؟ شب کاری طبق قانون چگونه محاسبه می‌شود؟

ساعات کاری از مواردی است که در قانون کار بررسی شده و حقوق کارگر و کارفرما در آن تعیین شده است. کار در شیفت شب یکی از این موادر است.

قرارداد کار میان کارگر و کارفرما یکی از مهم‌ترین و در عین حال پر ظرافت‌ترین روابط حقوقی است که سهم بسیاری از اختلافات و دعاوی حقوقی را به خود اختصاص داده است. یکی از دلایل بروز اختلاف میان کارگر و کارفرما، عدم اطلاع کافی از مقررات قانون کار و عدم تنظیم دقیق قرارداد کار است. به همین جهت، وینداد مطالب حقوقی متعددی را به زبانی ساده، جهت آشنایی شما با مقررات قانون کار، نکات مهم قرارداد کاری و روش‌های حل اختلاف در روابط کارگر و کارفرما، در اختیارتان قرار داده است. در این مطلب به شب کاری یا قانون کار در شیفت شب می‌پردازیم که یکی از مسائل مربوط به مدت کار است و مقررات آن در مبحث دوم از فصل سوم قانون کار مطرح شده است.

شب‌کاری یا کار در شیفت شب به چه معناست؟

همانطور که می‌­دانید ساعت کاری همه مشاغل یکسان نیست و ماهیت برخی مشاغل اقتضای فعالیت در ساعات شب را دارد. از آنجا که کار کردن در شب به لحاظ زیستی و اجتماعی غیرمتعارف بوده و دشوارتر از اشتغال در روز است، قانون کار برای حمایت از کارگران شب کار، مزایایی برای کار در شیفت شب در نظر گرفته است.

در اینجا بد نیست بدانید قانون کار نسبت به افزایش کار کارگر از میزان استاندارد تعیین‌شده در قانون اصولاً دو نوع موضع برای حمایت از کارگر اتخاذ می‌کند. به این صورت که یا کار مازاد بر میزان استاندارد را ممنوع می‌کند و یا به ازای کار مازاد، دستمزد مازاد برای کارگر مقرر می‌کند. مانند ممنوعیت کار بدون تعطیل هفتگی و دستمزد اضافه به ازای هر ساعت اضافه کار.

شب کاری طبق قانون چگونه محاسبه می شود؟

برای تشخیص اینکه آیا یک کارگر شب کار است و مقررات شب کاری در قانون کار عمل او را در برمی‌گیرد یا خیر، باید دید قانون کار چه بازه زمانی را نوبت شب به حساب می‌آورد. طبق قانون کار، کارگر شب کار کسی است که در بازه زمانی ده شب (ساعت ۲۲) تا شش صبح به کار مشغول است. بنابراین می‌توان گفت « شیفت شب » به این بازه هشت ساعته‌ اطلاق می‌شود. در ادامه با مزایای شب کاری آشنا می‌شویم.

کار در شیفت شب چه مزایایی دارد؟

با توجه به اینکه کار کردن در نوبت شب دشوارتر از اشتغال در ساعات صبح یا عصر است، قانون کار مقرر کرده است که دستمزد شب کاری ۳۵٪ بیشتر از دستمزد کار در سایر نوبت‌ها باشد. به عنوان مثال، در نحوه محاسبه شب کاری قید شده اگر دستمزد هشت ساعت کار در نوبت روز صدهزار تومان باشد، به هشت ساعت کار در شیفت شب صد و سی و پنج هزار تومان دستمزد تعلق خواهد گرفت.

اگر فقط قسمتی از ساعت کاری در شیفت شب باشد چه می‌شود؟

با وجود اینکه گفتیم شیفت شب شامل یک بازه هشت ساعته است، اما برای برخورداری از مزایای شب کاری نیازی نیست که تمام ساعت کاری کارگر در بازه گفته‌شده قرار گیرد. بلکه به هر میزانی که کارگر در این بازه کار کرده باشد، مشمول این مازاد دستمزد ۳۵ درصدی خواهد بود. برای مثال، اگر ساعت کاری یک کارگر از ساعت سه بعد از ظهر تا یازده شب باشد، فعالیتی که در ساعت ده تا یازده شب که در شیفت شب قرار دارد، شب کاری است و مشمول ۳۵٪ دستمزد مازاد می‌شود.

شب‌کاری در روز جمعه چه مزایایی دارد؟‌

قانون کار برای کارگران تعطیل هفتگی را در نظر گرفته است که بر اساس آن، کارگران باید یک روز در هفته را بدون حضور در محل کار و بدون کار کردن مزد دریافت کنند. این قانون روز جمعه را به عنوان روز تعطیل هفتگی تعیین کرده است. با این حال، کار کردن در روز جمعه ممنوعیتی ندارد؛ به شرط آنکه کارفرما روز دیگری به عنوان تعطیل هفتگی برای کارگر در نظر بگیرد. به عبارت دیگر، آنچه در قانون کار ممنوع است، کار بدون تعطیلی در تمام هفته است، اما لزومی ندارد که تعطیل هفتگی کارگر حتماْ در روز جمعه باشد.

با تمام این اوصاف، از آنجا که کار کردن در روز جمعه که عرفاْ ‌روز تعطیل عمومی است از عرف اشتغال خارج است، قانون کار برای عدم استفاده از تعطیلی روز جمعه، ۴۰٪ اضافه پرداخت به کارگر را مقرر کرده است.

آيا مقررات شب‌کاری در قرارداد شما با کارفرما ذکر نشده است؟ نگران نباشید.

اگر در شیفت شب کار می‌کنید ممکن است با نگاه به قرارداد خود متوجه شوید که مزایایی که در این مطلب برای شب کاری گفتیم در قرارداد شما ذکر نشده است. در این صورت لازم نیست نگران باشید؛ چراکه مقررات کار از مقررات حقوقی آمره به شمار می‌آید. به این معنا که حمایت‌هایی که در این قانون برای کارگر وجود دارد، نیازی به توافق یا تأیید کارفرما ندارد. به همین جهت، حتی اگر حداقل مزایایی که در این قانون قرار دارد در قرارداد کار ذکر نشده باشد کارگر می‌تواند با استناد به قانون کار، آن حقوق و مزایا را از کارفرما مطالبه کند. سپس در صورت امتناع کارفرما،‌ از وی در مراجع قانونی صالح شکایت کند. بنابراین اگر چنین بندی در قرارداد کار خود نمی‌یابید، نگران نباشید؛ زیرا مزایای شب کاری همچنان به شما تعلق می‌گیرد.

سخن پایانی

درصورتی که در زمینه روابط خود با کارفرما نیاز به راهنمایی دارید، همکاران ما در وینداد، آماده ارائه خدمات حقوقی مربوط به امور قرارداد، تنظیم اوراق قضایی، مشاوره حقوقی و پیگیری دعاوی شما هستند. همچنین می‌توانید پرسش‌ها و نظرات خود درباره این مطلب را در قسمت دیدگاه‌ها با ما به اشتراک بگذارید. از همراهی شما با وینداد سپاسگزاریم.