شرایط و نحوه ثبت اختراع بین المللی چیست؟

یکی از مهم‌ترین الزامات و پیش‌‌نیازهای دنیای امروز و ورود به بازارهای جهانی و بین المللی وجود اطمینان خاطر از نحوه حمایت از ایده‌های ناب و دست اول ابتکاری و حمایت ویژه و توجه به حقوق مالکیت فکری می باشد. از این رو نظام‏‌های مالکیت فکری و به ویژه نظام ثبت اختراع بین المللی (پتنت بین المللی) برای ثبت رسمی این دستاورد‌ها و احراز مالکیت افراد بر نوآوری‏‌ها و ابتکاراتشان در کشورهای مختلف ایجاد شده است و این مهم امروزه در تمام دنیا مورد توجه و استقبال قرار گرفته است.

در دوره های گذشته نقص توجه در این زمینه به طرز فاحشی مشهود بود. عدم توجه به قوانین مالکیت فکری در بازار بین‌الملل می‌تواند خسارات زیادی را از جمله افشا شدن فناوری در بازر هدف و یا مورد پیگرد قرار گرفتن از طرف رقبا و سازندگان محصولات مشابه گردد.

پیش از این در مقاله‌ای جداگانه به بررسی مراحل ثبت اختراع در ایران و تشریفات آن آن پرداخیتم. حال در ادامه این مطلب نیز در رابطه با نحوه ثبت اختراع بین‌المللی همراه شما خواهیم بود.

مزایای ثبت اختراع بین المللی چیست؟

یکی از مزایای ثبت اختراع، عدم افشای نتایج با ارزش حاصل از تحقیقات شرکت‌های دانش‌بنیان و یا پایان‌نامه‌های دانشجویی در قالب مقاله و کمک به تجاری‌سازی دستاوردهای پژوهشی پژوهشگران و نخبگان علمی و صنعتی است. به علاوه امروزه بسیاری از شرکت‌های پیشرو در زمینه فناوری، توجه ویژه‌ای به موضوع مالکیت فکری و چگونگی حفاظت از دارایی‌های فکری خود دارند. از این رو مزیت اصلی سیستم ثبت پتنت، حفاظت از اختراع، حقوق معنوی و فکری مخترع و انتشار نوآوری می‌باشد.
برخی مزیت‌های دیگری که در سال‌های اخیر قابل توجه بوده است مواردی مانند درآمد‌زایی از ثبت اختراع ، کسب درآمد از اختراع و از راه فروش پتنت ، صدور مجوزهای بهره‌برداری از اختراع ، ایجاد مانع و محدودیت در فعالیت‌های تحیقیق و توسعه‌ای شرکت‌های رقیب ، جلوگیری از ورود رقبای تازه وارد به بازار رقابتی کسب‌وکار و افزایش اعتبار و برند شرکت را می‌توان نام برد.

با ثبت پتنت امکان استفاده از مزایا و تسهیلات ارائه شده برای شرکت‌های فناور و دانش بنیان بوجود می‌آید که خود این امر سبب تسهیل در پذیرش برای ادامه تحصیل در داخل یا خارج از کشور و مهاجرت از طریق ثبت پتنت می‌دهد.

اقدامات ایران در همکاری ثبت بین المللی اختراع

ایران به معاهده همکاری ثبت بین المللی اختراع (PCT (patent  Cooperation Treaty  که در سال ۱۳۴۹ در واشنگتن منعقد شده و اصلاحی آن در سال های ۱۳۸۰، ۱۳۶۲، ۱۳۵۸ انجام شده ملحق شده است که در تاریخ ۲۴/۶/۱۳۸۶ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در ۱۶/۸/۱۳۸۶ شورای نگهبان آن را تایید نموده است ولی تاکنون سند تصویب جهت لازم الاجرا شدن به دبیرخانه WIPO داده نشده است.
هدف معاهده مزبور تسهیل تشریفات ثبت بین المللی اختراع از طریق همکاری در تهیه نمونه‌هایی مانند اظهارنامه و پر کردن آن توسط هر یک از اعضاء PCT و تشکیل پرونده توسط متقاضی با پرداخت هزینه مربوط می‌باشد.

نحوه ثبت اختراع بین المللی وشرایط آن چیست؟

مراحل ثبت اختراعات بین المللی به شرح زیر می‌باشد:

یکی از مدارک بسیار مهم در این زمینه نظیر ثبت اختراع داخلی اظهارنامه می باشد. متقاضی ثبت اختراع بین المللی می‌تواند اختراع خود را با پر کردن اظهارنامه بین المللی و نقشه‌های اختراع و توصیف آن با قید عنوان اختراع مراتب را از طریق WIPO به اتحادیه بین المللی همکاری در ثبت اختراعات بین المللی ارسال دارد که پس از بررسی مقدماتی و پذیرش برای متقاضی به موجب ماده ۸ بند ۲ حق تقدم در ثبت اختراع بین المللی ایجاد می شود (مستفاد از ماده ۱ و ۵۰ معاهده). لازم به ذکر است که دفتر بین المللی به موجب ماده ۵۰ معاهده می‌تواند با ارائه اطلاعات دیگر متقاضی را از اختراعات قبلی مطلع سازد.

ملاحظه می شود که صاحبان اختراع می‌توانند با تقدیم اظهارنامه‌ای به WIPO اختراع خود را با همکاری آن سازمان در سطح بین المللی به ثبت رسانیده و نسبت به عرضه و فروش آن در بازارهای جهانی اقدام نمایند. اظهارنامه بین المللی اختراع شامل درخواست، توصیف و شرح اختراع، ادعا یا ادعاها، نقشه های فنی (در صورت لزوم) و چکیده اختراع می باشد. این ها از مهمترین نکات برای ثبت اختراع می‌باشد و درج آن در اظهارنامه ضروری است. دفتر بین المللی سازمان جهانی مالکیت معنوی اظهارنامه بین المللی را بلافاصله بعد از اتمام ۱۸ ماه از تاریخ ادعای حق تقدم افشا و منتشر می‌کند. اظهارنامه بین المللی منتشر شده، تمام متون تسلیم شده توسط متقاضی، گزارش جستجوی بین المللی و هر نوع اصلاح ادعاها توسط متقاضی طبق ماده ۱۹ قانون و نیز هر گونه بیانیه طبق بند ۴،۱۷ آیین نامه اجرایی قانون PCT را شامل می‌شود. در صورتی که اظهارنامه بین المللی به یکی از زبان های عربی، چینی، ژاپنی، روسی، آلمانی، فرانسوی، اسپانیایی و یا انگلیسی باشد به همان زبان منتشر می شود.

«PCT» یا پیمان همکاری ثبت اختراع چیست؟

پیمان همکاری ثبت اختراع یا «PCT»، یک معاهده چندجانبه است که در سال ۱۹۷۰ میلادی در واشنگتن آمریکا به تصویب رسید و از سال ۱۹۷۸ به اجرا در آمده است. تعداد اعضای این پیمان در حال حاضر ۱۵۲ عضو است. ایران در تاریخ ۱۲ مهرماه سال ۱۳۹۲، رسماً به‌عنوان عضو ۱۴۸ام به معاهده ثبت اختراع ملحق شد که می‌تواند گامی مهم برای رفع موانع پیش روی مخترعین و نوآوران داخلی محسوب شود.

از طریق معاهده «PCT»، می‌توان تسهیلاتی برای اخذ حفاظت از اختراعات و دستاوردهای فناورانه در هر یک از کشورها و یا تمامی کشورهای عضو این پیمان به دست آورد.

 مزایای معاهده PCT چیست؟

– فراهم نمودن شرایطی مساعد برای سهولت در کسب حمایت بین المللی
– سهولت در تسلیم اظهارنامه ثبت اختراع به ادارات ملی و یا منطقه ای
– تسریع در امور و جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه
– فراهم نمودن شرایطی مساعد جهت تجدید نظر و اعمال اصلاحات در مدارک و مستندات اظهارنامه ثبت اختراع

فرآیند ثبت اختراع PCT به چه صورت است؟

درخواست ثبت اختراع از طریق «PCT»، به معنای عدم نیاز به طی مراحل مرتبط با ثبت ملی اختراع در دفاتر پتنت نیست و صرفاً از طریق آن، می‌توان برخی از رویه‌ها را در فاز بین‌الملل، تسهیل نمود.  فرآیند ثبت اختراع «PCT»، متشکل از دو مرحله اصلی است که با درخواست ثبت یک پرونده بین‌المللی آغاز می‌شود و با توجه به اولویت و تصمیم متقاضی، می‌تواند به تعدادی پتنت گرنت شده در دفاتر ثبت اختراع ملی و یا منطقه‌ای خاتمه یابد.
فاز بین‌المللی، شامل پنج مرحله اصلی است که سه مورد اول آن، به صورت خودکار اجرا می‌گردد:
گام اول: عبارت است از آماده‌سازی و ثبت درخواست از سوی متقاضی و پردازش آن از سوی دفتر دریافت‌کننده درخواست.
گام دوم: ایجاد یک گزارش جستجوی بین‌المللی و ثبت اظهارات یکی از مقامات و متخصصین جستجوی بین‌المللی
گام سوم: درخواست مذکور همراه با گزارش جستجوی بین‌المللی، توسط وایپو انتشار خواهد یافت.
گام‌های چهارم و پنجم اختیاری بوده و شامل ایجاد یک جستجوی بین‌المللی تکمیلی که توسط یک یا چند متخصص جستجوی بین‌المللی (شخص یا اشخاصی جدا از فردی که جستجوی بین‌المللی اولیه را انجام داده است) انجام می‌گیرد و ارزیابی اولیه بین‌المللی در مورد قابلیت پتنت شدن اختراع است.

آیا ثبت اختراع سودآور نیز خواهد بود؟

همانطور که می‌دانید ثبت اختراع یکی از راه های حمایت از ایده اجرا شده می باشد و این امر می تواند برای کشور تولید کننده اختراع درآمدزایی نیز داشته باشد. مخترع ایرانی می‌تواند با داشتن حمایت بین المللی با فروش امتیاز اختراع خود درآمد کافی کسب کند و برای کشور نیز از نظر صادرات محصولات و بازرگانی سودآور خواهد بود. ضمنا معاهده لاهه راجع به طرح‌های صنعتی که تاکنون ۳۶ کشور آن را امضا نموده‌اند از طرح‌ها و علائم تجاری و فروش و سایر صنایع و هنرهای دستی ایران به علت نداشتن حمایت قانونی در خارج از کشور سوءاستفاده می‌نمایند که به ضرر صادرات ایران از جمله فرش ایران می‌باشد.
خوشبختانه آیین نامه راجع به طبقه بندی علائم تجارتی بر اساس معاهده نیس (فرانسه) و آیین نامه طبقه بندی اختراع به تصویب قوه قضاییه رسیده است.

قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجارتی در ۷/۸/۱۳۸۶ طبق اصل ۸۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی به تصویب کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس شورای اسلامی رسیده است. اجرای آزمایشی آن به مدت ۵ سال از ۳/۱۱/۱۳۸۷ مورد موافقت قرار گرفته است. این قانون در ۶۶ ماده بوده و از تاریخ لازم الاجرا شدن قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب ۱/۴/۱۳۱۰ و اصلاحات بعدی آن و آیین نامه های مربوط به آن ملغی شده است.
آیین نامه اجرایی قانون ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجارتی به شماره ۹۱۲۷/۹/۸۷/۱ در ۱/۱۱/۱۳۸۷ به تایید و تصویب ریاست قوه قضاییه رسیده است. تلاش های مذکور قابل تحسین می باشد.

شایان ذکر است که نقش مهم WIPO همکاری ثبت اختراع، طرح صنعتی و علامت تجارتی بین المللی است که از طریق دفتر بین المللی WIPO  صورت می‌گیرد.
در آیین نامه اجرایی مذکور طبقه بندی بین المللی اختراعات که در موافقت نامه استراسبورگ که در ۱۹۷۱ اصلاحی ۱۹۷۹،به تصویب رسیده پیش بینی گردیده است.

در انتها قابل ذکر است، سازمان جهانی تجارت نیز نه تنها به تجارت کالا بلکه به خدمات و امور مالکیت فکری (اختراعات،علائم تجارتی و مالکیت ادبی و هنری) در قالب موافقت نامه راجع به جنبه‌های تجارتی حقوق مالکیت فکری می‌پردازد و هدف آن ارتقای معیارهای زندگی اعضا و تضمین اشتغال و بالا رفتن درآمد واقعی و تقاضا به طور مستمر می‌باشد. اصل عدم تبعیض و آزادی تجارت با کاهش یا حذف موانع غیر تعرفه‌ای و تعرفه‌های وارداتی برای اعضا پیش‌بینی شده است و نیز مبارزه با اعمال غیر قانونی مانند رقابت غیر قانونی و دامپینگ به صورت فروش زیر قیمت واقعی برای تخریب واحد تولیدی یا صنعتی رقیب مورد توجه قرار گرفته است.

سخن آخر

با توجه به تعاملات روزافزون دنیا در زمینه فناوری، موضوع مالکیت فکری از اهمیت بالایی برخوردار است و به همین دلیل سازمان‌های حمایت از مالکیت فکری در سراسر دنیا به‌منظور تثبیت و ترویج دانش، ایده‌ها و اختراعات تاسیس شده‌اند و از طرفی بسیاری از افراد به ‌دنبال راهی برای ثبت اختراع و ایده در خارج از کشور هستند. اگر ایده‌ای نو در سر دارید و در پی ثبت ایده و اختراع خود و سپس سرمایه‌گذار واقعی برای آن هستید و یا اختراع خود را به انجام رسانده‌اید و به‌دنبال بهره‌برداری از آن در بازار هستید بهتر است برای پیاده کردن طرح، درخواست ثبت احتراع را جهت حفاظت از محصول یا ایده تولیدی خود ثبت کنید.

اگر نمی‌دانید چگونه اختراع خود را ثبت بین المللی کنید ما در وینداد به صورت حرفه‌ای در زمینه ثبت اختراعات کاربردی، طراحی، پتنت موقت، غیر موقت و علائم تجاری با تجربیات فراوان  و مشاوره حقوقی تخصصی آماده ثبت اختراع بین‌المللی برای شما می‌باشیم.

در صورتی که تمایل به ثبت اختراع خود دارید، درخواست خود را سامانه وینداد ثبت نمایید: