یکی از مواردی که در حقوق کار و بین کارگران و کارفرمایان همیشه محل بحث و گفت‌وگو است، مسئله بیمه و ضمانت اجرای تخطی از پرداخت نکردن بیمه از طرف کارفرما و انعقاد قراردادهای خصوصی بین طرفین است. در این مقاله ضمن پاسخ به سوالاتی مانند اینکه اگر یک ماه بیمه پرداخت نشود، چه اتفاقی می‌افتد؟ به بررسی جریمه پرداخت نکردن بیمه تامین اجتماعی، ضمانت اجرایی که برای کارفرما در نظر گرفته شده است خواهیم پرداخت.
حق بیمه کارگر چیست؟
کارفرمایان کارگاه‌های مشمول قانون تامین اجتماعی بر اساس این قوانین مکلف هستند نسبت به بیمه کردن کارگران واحد خود اقدام کنند.
در ماده ۲ قانون تامین اجتماعی حق بیمه این‌گونه تعریف شده است:
حق بیمه عبارت از وجوهی است که به حکم این قانون و برای استفاده از مزایای موضوع آن به سازمان پرداخت می‌گردد. بخشی از حق بیمه تامین اجتماعی توسط کارفرما و بخش دیگر آن توسط کارکنان به سازمان امور مالیاتی پرداخت میشود.
حق بیمه‌ای که کارکنان باید پرداخت کنند توسط کارفرما از حقوق آنان کسر شده و به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز میشود. میزان حق بیمه هر فرد ثابت نیست و بر اساس حقوق و دستمزد وی و همچنین تصمیمات هر ساله شورای عالی کار در مورد میزان دستمزد تعیین میشود.
حق بیمه هر فرد معادل ۳۰ درصد حقوق دریافتی او است که کارفرما این درصد را از حقوق او کم کرده و به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌کند. ۲۷ درصد از آن سهم کارفرما و ۳ درصد آن سهم کارگر است. ۳ درصد از ۲۳ درصد سهم حق بیمه‌ای که کارفرما مکلف به پرداخت آن است مربوط به بیمه بیکاری است.
مدت پرداخت حق بیمه
مهلت پرداخت حق بیمه هر ماه کارکنان تا آخرین روز ماه بعد است و در صورتی که حتی یک روز پرداخت حق بیمه به تاخیر بیفتد، سیستم پرداخت حق بیمه را نمی‌پذیرد و مبلغ مذکور مشمول جریمه خواهد بود. برای کارفرمایان کارگاه‌های مشمول معافیت سهم کارفرما تا میزان ۵ نفر این مهلت تا آخرین روز دو ماه بعد است.
آیا امکان توافق خلاف مقررات قانون کار وجود دارد؟
امروزه بیمه توافقی، نوع جدیدی از قانون‌گریزی کارفرمایان است که در دسته «فرارهای بیمه‌ای» قرار می‌گیرد. به این معنا که در قراردادهایی که با کارگران منعقد می‌کنند بر سر بیمه توافق میشود تا مبلغ کمتری پرداخت شود.
در قانون کار این نوع قرارداد هیچ اعتباری نخواهد داشت و در صورت شکایت کارگری طبق قانون کار بیمه افراد باید حساب شود و قرارداد اعتباری نخواهد داشت و جریمه دیرکرد بیمه تامین اجتماعی باید پرداخت شود. البته تاخیر یک روزه در پرداخت حق بیمه قبل از یک ماه موضوعیتی ندارد چرا که مهلت زمان پرداخت تا یک ماه بعد است.
جریمه پرداخت نکردن بیمه توسط کارفرمایان
قانون گذار در ماده ۱۴۸ قانون کار بیان داشته است که کارفرما موظف است کارگر را بیمه کند. در صورت تخطی کارفرما از این امر، ضمانت اجرا در ماده ۱۸۳ قانون کار به این صورت بیان شده است:
” کارفرمایانی که بر خلاف مفاد ماده ۱۴۸ این قانون از بیمه نمودن کارگران خود خودداری نمایند، علاوه بر تأدیه کلیه حقوق متعلق به‌کارگر (سهم کارفرما) با توجه به شرایط و امکانات خاطی و مراتب جرم به جریمه نقدی معادل دو تا ده برابر حق بیمه مربوطه محکوم خواهند شد.”
ماده به صراحت اعلام داشته است که کارفرما موظف است کلیه مبالغ حق بیمه کارگر را که در طی هر مدت زمانی که پرداخت نکرده است بپردازد و البته به جهت این تخطی به دو تا ده برابر جریمه نیز محکوم می‌گردد.
جریمه عدم پرداخت بیمه پس از قطعی شدن بدهی قابل احتساب است. در خصوص بدهی‌های مطرح شده در هیئت‌های تشخیص مطالبات و تجدیدنظر تاریخ شروع محاسبات از زمان ابلاغ رای قطعی است.
انواع جریمه پرداخت نکردن بیمه
اگر کارفرما به دلیل تاخیر در پرداخت حق بیمه یا عدم پرداخت آن (همچنین تاخیر یا عدم ارسال لیست ) مشمول جریمه شود و اصل حق بیمه و بیمه بیکاری را قبل از صدور برگ لازم الاجرا کلاً پرداخت نماید، از پرداخت ۳۰% جریمه‌های مربوطه معاف خواهد بود.
با صدور برگ لازم الاجرا، معافیت ۳۰% جریمه های متعلقه لغو و علاوه بر آن یک بیستم بدهی به عنوان نیم عشر اجرایی به کارگاه تعلق خواهد گرفت.
طبق ماده ۱۱ قانون تنظیم بخشی از مقررات تسهیل نوسازی صنایع کشور، جریمه پرداخت نکردن بیمه تامین اجتماعی به دو گونه است:
جریمه عدم ارسال لیست
در صورت تاخیر یا عدم ارسال لیست و همچنین تاخیر یا عدم پرداخت حق بیمه مربوط به هر ماه در مهلت تعیین شده کارفرما برحسب قانون جرائم در هر مورد ملزم به پرداخت جریمه خواهد بود.
جریمه تاخیر ارسال لیست کارکنان به شعب با توجه به میزان حق بیمه متعلقه و براساس قانون جرائم مصوب ۱۳۷۳/۹۵/۹ مجلس شورای اسلامی محاسبه میشود که معادل ۱۰ درصد است که فقط برای یکبار تعیین و وصول میشود.
پیشنهاد می‌کنیم که زمانی که کارفرمایی قادر به پرداخت حق بیمه نیست حتما لیست حق بیمه را به شعب سازمان ارسال کند تا مشمول جریمه عدم ارسال لیست حق بیمه کارکنان معادل ۱۰ درصد نشود.
جریمه تاخیر در پرداخت حق بیمه
جریمه عدم پرداخت حق بیمه، به میزان ۲% حق بیمه ماهیانه برای هر ماه تاخیر و سالانه ۲۴ درصد پرداخت و بر اساس قانون نوسازی صنایع مصوب ۸۲/۵/۲۶ محاسبه و مطالبه خواهد شد.
در صورتی که کارفرما نتواند در موعد مقرر حق بیمه را پرداخت کند، بهتر است در اسرع وقت به شعبه مراجعه کرده و بدهی و جرایم مربوطه را تعیین تکلیف کند تا جریمه به ماه‌های بعد تسری نیابد و بر اساس محاسبه آنلاین جریمه بیمه تامین اجتماعی بدهی‌ها و جرائم انباشته نشود.
شکایت از کارفرما بخاطر جریمه پرداخت نکردن بیمه
مطالبه حق بیمه معمولا پس از بروز اختلاف بین کارگر و کارفرما صورت می‌گیرد، چرا که معمولا کارگر چنانچه با شرایط کاری موافق باشد یا اجبار در پذیرش داشته باشد از این حق چشم پوشی می‌کند اما پس از بروز مشکل و اختلاف با کارفرما می‌خواهد این حق خود از کارفرما مطالبه کند.
شکایت کارگر از کارفرما، به جهت عدم پرداخت حق بیمه توسط او در مراجع صالح رسیدگی کننده در اداره کار رسیدگی می‌گردد.
جمع‌بندی
در این مقاله مروری بر نهاد بیمه و ساز و کارهای آن در قانون کار و همچنین الزام به پرداخت حق بیمه از سوی کارفرمایان کردیم. در عین حال علاوه‌بر بیمه باید از قوانین مربوط به مالیات در کسب‌وکارهای مختلف مثل مالیات فروشگاه‌های اینترنتی را نیز در اطلاعات کامل داشته باشید.
عمده مسئله‌هایی که پیرامون بیمه و روابط کارگران و کارفرمایان پیش می‌آید ناشی از عدم آگاهی آنان از حقوق و تکالیف است که بهتر است قبل از انعقاد قرارداد با متخصصین آن حوزه مشورت کنید و از جوانب و اختلافات آتی جلوگیری کنید. شما می‌توانید برای تنظیم قرارداد یا مشورت در زمینه حقوق کار از مشاورین و متخصصین وینداد بهره‌مند شوید.
سوالات متداول
به شکایت از کارفرما بخاطر بیمه نکردن کارگر در کجا رسیدگی میشود؟
شکایت کارگر از کارفرما، به جهت عدم پرداخت حق بیمه توسط او در اداره کار رسیدگی می‌گردد.
نحوه محاسبه جریمه عدم پرداخت حق بیمه کارگر چگونه است؟
این جریمه به دو صورت محاسبه میشود: تاخیر یا عدم ارسال لیست و تاخیر یا عدم پرداخت حق بیمه مربوط به هر ماه در مهلت تعیین شده که کارفرما ملزم به پرداخت جریمه خواهد بود.
