بسیاری از افرادی که قرارداد پیمانکاری منعقد می‌کنند هنگام بروز مشکل و اختلاف نمی‌دانند که حل اختلاف بین کارفرما و پیمانکار از چه طریقی صورت می‌گیرد؟
این نوشته با هدف بررسی اختلاف‌هایی که بین کارفرما و پیمانکار رخ می‌دهد، همینطور مراجع قانونی که برای حل اختلاف بین کارفرما و پیمانکار، توسط قانون در نظر گرفته شده است، ارائه می‌شود. تا دو طرف این قرارداد با شناخت درست از چالش‌هایی که ممکن است در ضمن این کار پیش آید، وارد قرارداد شوند و چنانچه مشکلی در رابطه حقوقی آنها پیش آمد به راحتی حل‌و فصل گردد.
اختلاف بین کارفرما و پیمانکار در چه مواردی است؟
قرارداد پیمانکاری، قراردادی نیست که به صورت آنی نتیجه آن محقق شود. پیمانکاری از جمله قراردادهایی‌ست که در طول زمان اجرا می‌شود. بنابراین در طول اجرای موضوع پیمان ممکن است اتفاقات مختلفی رخ دهد و منجر به اختلاف بین کارفرما و پیمانکار شود. که این اختلافات می‌تواند ناشی از طرفین قرارداد یا شخص خارج قرارداد یا امور طبیعی باشد که در همه موارد باعث ایجاد ضررهای مادی و معنوی برای هریک از دو طرف قرارداد می‌شود. بنابراین بهتر است این اختلاف‌ها را از پیش بشناسیم تا با چاره اندیشی در مورد آنها، قرارداد به راحتی به نتیجه برسد.
اختلاف‌هایی که احتمال دارد بین کارفرما و پیمانکار رخ دهد را می‌توان اینگونه برشمرد:
- سهل‌انگاری در تنظیم قرارداد و تهیه اسناد؛ اشتباه و خطا یکی از اتفاقات معمول در تنظیم قراردادها‌ست که می‌تواند به شکل‌های مختلفی رخ دهد. گاهی اشخاص با سهل‌انگاری یکی از بندهای قرارداد را حذف می‌کنند. یا به اشتباه آن را قید می‌کنند که می‌تواند هزینه زیادی برای طرفین به همراه داشته باشد.
- تاخیر در انجام کارهای معین؛ همانطور که گفته شد، قرارداد پیمانکاری جز عقود مستمر است. این قرارداد در یک بازه زمانی اجرا می‌شود. به همین دلیل یکی از بندهای مهم این قرارداد، ذکر زمان آغاز و پایان پروژه است. چنانچه تاخیر در این قرارداد رخ دهد از طرف هرکدام از طرفین هم که باشد زمان پایان پروژه را تغییر می‌دهد. برای مثال، اگر تامین برخی مصالح با کارفرما باشد و کارفرما در تحویل آنها تاخیر کند در این صورت پیمانکار نمی‌تواند در زمان معین پروژه را به اتمام برساند. این خود می‌تواند موجب اختلافات بعدی بین طرفین شود.
- گاهی علت اختلاف، بروز برخی تغییرات می‌باشد؛ برای مثال: تغییر ناگهانی قیمت مواد و مصالح در سالهای اخیر یکی از رایج‌ترین اختلاف‌های قراردادی است. این اختلاف موجب طرح ادعای ضرر‌و زیان از جانب پیمانکار می‌گردد. تغییر در حجم کار و تغییر در شرایط فیزیکی کار نیز از جمله مواردی‌ست که در پیشرفت پروژه وقفه می‌اندازد.
- قرارداد بندها و نکات فنی و حقوقی بسیاری دارد. برای رعایت هرچه بیشتر آنها، بهترین راه سپردن تنظیم قرارداد به اشخاص کارشناس و حرفه‌ای است. یکی دیگر از موارد اختلاف، عدم شفافیت در توصیفات قراردادی است. این امر باعث ایجاد مشکلاتی در تفسیر بندهای قرارداد می‌شود. بنابراین بهتر است در قرارداد به شرح کامل موضوع قرارداد، مبلغ آن، مدت زمان و تمدید زمان قرارداد پیمانکاری و… بپردازید.
- عدم ارائه کیفیت مطلوب ساخت از سوی پیمانکار؛ این مشکل همواره مورد ادعای کارفرمایان بوده است. به این صورت که کارفرما ادعا می‌کند، پروژه مطابق مشخصات فنی توافق شده، نمی‌باشد.
این موارد تنها چند مورد رایج از موارد اختلاف بین کارفرما و پیمانکار است. در بسیاری از موارد این اختلافات در قراردادهای دیگر نیز وجود دارد که از بیشتر آنها می‌توان با رعایت نکات فنی انعقاد قرارداد و دریافت مشاوره حقوقی تخصصی جلوگیری کرد.
چه نکات حقوقی هنگام تنظیم قرارداد پیمانکاری رعایت کنیم؟
در تدوین این قرارداد باید به موضوعات مهمی از جمله طرفین، موضوع، مبلغ و نحوه پرداخت آن و شروط قرارداد توجه کرد.
۱- در رابطه با طرفین این قرارداد ممکن است که چنین قراردادی واجد دو طرف و گاهی چند طرف (کنسرسیوم) باشد که بایستی برای استقرار تعهد و تشخیص مسئولیت‌های قراردادی به طور دقیق و منجز تعیین و مشخص گردد.
همچنین برای اشخاص حقیقی در قرارداد ذکر مشخصات شناسنامه و کارت ملی و آدرس و غیره کفایت دارد ولی برای اشخاص حقوقی در تنظیم قرارداد پیمانکاری باید نکاتی توجه شود از جمله اینکه به حکم قانون دارای شخصیت حقوقی مستقل و مجاز به عقد و امضای قرارداد و ایجاد تعهد باشد.
در خصوص سازمان‌های دولتی و وزارتخانه‌ها و بانک‌ها و شهرداری‌ها بایستی طرف قرارداد به درستی تعریف و مشخص شود. در خصوص شرکت‌ها می‌بایست برای بررسی صلاحیت شرکت جهت انعقاد قرارداد اساسنامه و مراحل قانونی تشکیل آن را بررسی نمود و جهت احراز بقاء و عدم انحلال یا تعلیق شرکت، گواهی آخرین تغییرات می‌بایست اخذ گردد. همچنین شخصی باید قرارداد را امضاء نماید که براساس اساسنامه و صورتجلسه مصوبات مجمع عمومی و آخرین تغییرات شرکت حق امضاء را دارا باشد.
یکی دیگر از مواردی که باید در تنظیم قرارداد بین کارفرما و پیمانکار رعایت شود این است که صلاحیت شرکت‌ها از جهت احراز توانایی و امکان انجام کار توسط شرکت بررسی شود و موضوع قرارداد از موارد فعالیت‌های مجاز شرکت باشد. مورد دیگر اینکه شرکت طرف قرارداد ممنوع المعامله نباشد.
۲- علاوه بر این موضوع قراردادها بیشتر جنبه تخصصی دارد و متخصصین و کارشناسان مرتبط با قرارداد باید خودشان دقیقاً کار را با تمام مسائل و جوانب آن شرح دهند تا باعث بروز دعاوی کارفرما و پیمانکار و اختلافات عمده بعدی در اجراء یا تفسیر، همچنین ادعا و انکارهای متعدد طرفین نگردد.
۳- گاهی موضوع نحوه تنظیم قرارداد پیمانکاری با درج عبارات کوتاه و مختصر قابل قبول است گاهی هم دارای ابعاد فنی و تخصصی است که در این صورت جزئیات کامل تحت عنوان (شرح کار) بطور مفصل شرح داده و به عنوان جزء لاینفک قرارداد ضمیمه می‌گردد.
۴- ضمناً لازم به ذکر است که رعایت برخی مقررات بخصوص مطالبات کارگران، تدابیر امنیتی و بهداشت کار، بیمه‌های تأمین اجتماعی و مسئولیت مدنی از قوانین آمره و در قراردادها برعهده کارفرما و پیمانکار می‌باشد. لذا در تنظیم قرارداد پیمانکاری نباید برخلاف این قوانین توافقی به عمل آید چرا که فاقد ارزش و غیر مسموع است.
برای حل اختلاف بین کارفرما و پیمانکار به چه مرجعی رجوع کنیم؟
اشتباه جزء جدانشدنی هرکار اجرایی است. این اشتباهات چنانچه بر روی نتیجه کار تاثیر بگذارد موجب اختلاف بین طرفین می‌شود. برای حل‌و فصل این اختلافات بین کارفرما و پیمانکار مراجعی توسط قانون در نظر گرفته شده‌است. که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت. با دریافت نمونه قرارداد پیمانکاری از دعاوی احتمالی در امان بمانید.
طبق اصل ۱۵۷ قانون اساسی و مواد ۱ تا ۳ قانون آیین دادرسی مدنی، دادگستری مرجع رسمی تظلمات عمومی است. با این‌وجود مرجع غیر‌رسمی دیگری در نظر گرفته شده‌است. این مرجع ” داوری” است که رای صادر شده توسط این مرجع نیز قابل اجرا توسط قوه‌قضاییه است. این مرجع برای اولین بار در ماده ۵۳ شرایط عمومی پیمان،به منظور حل اختلاف بین کارفرما و پیمانکار پیش‌بینی شده‌است .
برای تنظیم قرارداد بین کارفرما و پیمانکار نیاز به راهنمایی دارید؟
به عنوان یک کارفرما و یا پیمانکار احتمالا شما از نکات جزئی قراردادها و قوانین مطلع نیستید و همین امر شاید منجر به دعاوی کارفرما و پیمانکار شود. بنابراین تیم ما در وینداد، برای شما نمونه قراردادی کامل و جامع را با همه نکات و بندهای لازم آماده کرده‌اند. پس بهتر است برای این که دچار دردسرهای ناشی از عدم نوشتن قرارداد یا نوشتن قراردادی نامناسب نشوید، با یک مشاور حقوقی در زمینه قراردادها مشورت کنید. برای دانلود نمونه قرارداد پیمانکاری می‌توانید به بانک قراردادهای وینداد مراجعه کنید.
