امروزه با توجه به رشد میزان معاملات بین‌المللی و داد و ستد میان کشورهای مختلف، به منظور جلوگیری از بروز اختلافات حقوقی پیچیده میان اشخاص در کشورهای مختلف، تمایل تجار و طرفین معاملات تجاری بین المللی به رجوع به نهاد داوری بیشتر شده است. بدیهی است اگر این اختلافات با شیوه‌های مناسب و سریع رسیدگی نشود، پیامدهای زیان‌بار فراوانی از جمله اتلاف وقت، توقف سرمایه در گردش و ورود خسارت برای طرفین می‌شود.
علاوه بر این تجار بین‌المللی تمایل بیشتری دارند که اختلافات خود را به روش‌های غیررسمی و مبتنی بر اصول و قواعد حقوقی و عرفی که مورد توافق دو طرف باشد، حل و فصل نمایند. علت آن، اطاله دادرسی در محاکم، تخصصی بودن امر و عدم شناخت قضات برای بررسی و رسیدگی دقیق اختلافات می‌باشد؛ در نتیجه بازرگانان غالباً روش‌هایی دیگر از قبیل سازش، میانجی‌گری در مذاکرات و گفتگو جهت مصالحه و توافق در داوری را برای حل و فصل اختلافاتشان پیش‌بینی می‌نمایند که راهکار داوری از رایج‌ترین این روش‌ها است. این موارد امروزه سبب شده است که تجارت بین‌الملل و داوری تجاری بین‌المللی پیوند ناگسستنی با یکدیگر داشته باشند.
در این مطلب به موضوع داوری تجاری بین‌المللی در حقوق ایران می‌پردازیم و مفاهیم تعریف این شاخه از حقوق را جداگانه بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
مفهوم داوری تجاری بین‌المللی در حقوق ایران
برخی از حقوق‌دانان معتقدند: «داوری، ارجاع اختلافات به شخص ثالث منتخب طرفین که از طریق صدور حکم داوری پس از استماع دعوایی که طرفین مطرح کرده‌اند، حل و فصل شود و داوری فنی است که هدف آن حل و فصل یک مسأله مربوط به روابط بین دو یا چند شخص است به وسیله یک یا چند شخص دیگر به نام داور یا داوران که اختیارات خود را از یک قرارداد خصوصی می‌گیرند و براساس آن قرارداد رأی می‌دهند بی‌آنکه دولت چنین وظیفه‌ای را به آنان محول کرده باشد.» در مقابل برخی دیگر از حقوق‌دانان بر این عقیده هستند که: «فصل خصومت، توسط غیرقاضی و بدون رعایت تشریفات رسمی رسیدگی، دعاوی داوری نامیده می‌شود.»
با توجه به اینکه در این مطلب داوری تجاری بین‌المللی مورد بررسی قرار می‌گیرد، هیچ یک از تعاریف فوق تعریف جامع و دقیق از داوری تجاری بین‌المللی ارائه نمی‌دهد.
داوری تجاری بین المللی دارای دو ویژگی شاخص «تجاری» و «بین‌المللی» می‌باشد و با در نظر گرفتن این دو ویژگی، باید این چنین تعریف نمود: «داوری تجاری بین‌المللی عبارتست از شیوه حل و فصل یک موضوع مورد اختلاف مربوط به روابط تجاری بین‌المللی بین دو یا چند شخص توسط یک یا چند نفر دیگر به‌عنوان داور که اختیار و صلاحیت خود را از یک قرارداد خصوصی اخذ می‌کند.»
علاوه بر این وفق ماده یک قانون داوری تجاری بین المللی، داوری بین‌المللی عبارت است از اینکه یکی از طرفین در زمان انعقاد موافقتنامه داوری به موجب قوانین ایران تبعه ایران نباشد.
ضمناً براساس بند ۱ ماده ۲ قانون مذکور، داوری تجاری بین‌المللی نسبت به اختلافات در روابط تجاری بین‌المللی اعم از خرید و فروش کالا و خدمات، حمل و نقل، بیمه، امور مالی، خدمات مشاوره‌ای، سرمایه‌گذاری، همکاری‌های فنی، نمایندگی، حق‌العمل‌کاری، پیمانکاری و فعالیت‌های مشابه مطابق مقررات این قانون
صورت می‌گیرد.
اقسام داوری تجاری بین‌المللی
با در نظر گرفتن تعاریف فوق، بایستی بیان نمود که داوری تجاری بین‌المللی به دو دسته تقسیم می‌شود که عبارتند از:
الف- داوری موردی:
در این نوع از داوری سازمان یا نهادی برای انجام داوری تحت اداره و نظارت آن مورد بهره برداری قرار نگرفته و طرفین اختلاف با تشکیل یک داوری مختص به خود، قواعد رسیدگی آن را مشخص و تعریف می‌کنند. سپس بعد از رسیدگی به اختلاف، رأی داوری صادر شده و داوری منحل می‌شود. به عبارت دیگر داوری موردی جهت حل و فصل موضوع اختلافی مشخص تأسیس شده و پس از صدور رأی، مأموریت داوران خاتمه می‌یابد. به عنوان نمونه دیوان داوری دعاوی ایران و ایالات متحده آمریکا از جمله داوری‌های موردی است.
ب- داوری سازمانی:
در این نوع از داوری، از سازمان یا نهاد مشخص و ویژه‌ای برای انجام داوری بهره گرفته شده و حل و فصل اختلاف تحت نظارت سازمان یا مؤسسه خاصی که به تسهیل امر داوری می‌پردازد، صورت می‌گیرد. به عبارت دیگر داوری سازمانی اصولاً در چارچوبی خاص و با ماهیتی قراردادی فعالیت نموده که در آن سازمان داوری، داور و اطراف دعوا در مقابل هم حقوق و تعهدات مشخصی دارند.
مزایای داوری تجاری بین‌المللی
همانند نهاد داوری در حقوق داخلی، مبحث داوری تجاری بین‌المللی دارای مزایایی می‌باشد که اختصاراً عبارتند از:
الزام آور بودن رأی داور، کوتاه شدن روند دادرسی و سرعت در رسیدگی، مورد اعتماد بودن داور از جانب طرفین، محرمانگی رسیدگی، قابلیت انعطاف‌پذیری داوری در مراجعه به قانون حاکم و اصول و قواعد رسیدگی، اجرای راحت‌تر رأی داور نسبت به آراء صادره توسط محاکم قضایی در کشور ثالث و تک مرحله‌ای بودن داوری.
درباره داوری تجاری بین‌المللی سوالی دارید؟
همانطور که بیان شد عواملی همانند توسعه اقتصادی کشورها و رشد قابل توجه میزان تجارت خارجی و همچنین ایجاد شدن بسترهای حقوقی برای داوری در سطح بین‌المللی و تنظیم قوانین و مقررات داخلی و بین‌المللی سبب شده است که داوری تبدیل به یک نهاد مهم در تجارت بین الملل شود. اگر همچنان در خصوص موضوع داوری تجاری بین‌المللی در حقوق ایران سوالی دارید، مشاوران حقوقی وینداد آماده راهنمایی شما هستند.
هزینه داوری بین المللی رو لطفا بگید
سلام
سامانه حقوقی وینداد خدمات مربوط به داوری را ارائه نمی دهد. هزینه داوری بین المللی بسته به نوع پرونده متفاوت است.
با احترام
تیم حقوقی وینداد