کارآموزی وکالت چیست؟ + صفر تا صد نکات حقوقی وکالت

قبولی در آزمون کانون وکلای دادگستری، برای بسیاری از فارغ‌التحصیلان حقوق خبر خوشحال‌کننده‌ای است. با تایید قبولی، هر متقاضی موظف است دوره‌ای را تحت عنوان کارآموزی وکالت زیر نظر یک وکیل دادگستری بگذراند.

در این مطلب از مجله حقوقی وینداد قصد داریم  به موضوع کارآموزی وکالت، نکات حقوقی، وظایف، حقوق و… بپردازیم.

با ما همراه باشید.

کارآموزی وکالت به چه معناست و چه مدت طول می‌کشد؟

شروع حرفه وکالت، مستلزم طی کردن آموزش‌های اساسی و متعددی است که باید هر شخص متقاضی ورود به این عرصه، آنها را طی کند.

کارآموزی وکالت دوره‌ای است ۱۸ ماهه که قبول‌شدگان آزمون کانون وکلا باید تحت نظارت شخصی که وکیل سرپرست نامیده می‌شود، از نزدیک با پرونده‌های حقوقی آشنا شوند و خود را آماده قبول وکالت پرونده‌ها کنند.

چه کسانی نمی‌توانند کارآموزی کنند؟

مطابق مقررات برخی اشخاص هستند که به طور کلی از فعالیت در عرصه وکالت دادگستری منع شده‌اند و در واقع به مرحله کارآموزی نیز نمی‌رسند:

– اتباع غیرایرانی

– قضات

– کارمندان دولت (بجز اساتید دانشکده حقوق)

– محجورین

– اشخاص با سن کمتر از ۲۵ سال

– اشخاص دارای سن بیش از ۴۰ (در تهران) و ۵۰ (در سایر نقاط)

– اشخاص دارای محکومیت کیفری موثر و انفصال دائم از خدمت

– اشخاص ممنوع از وکالت به حکم دادگاه

دوره کارآموزی چه مراحلی دارد؟

برای گذراندن دوره کارآموزی وکالت، لازم است کارآموز مراحلی را طی کند:

۱. کارآموز باید معرفی‌نامه داخلی از واحد مشاوران حقوقی کانون وکلا دریافت کرده و رسما تشکیل پرونده کارآموزی دهد.

۲. کارآموز با در دست داشتن مدارک خود ظرف ۱۰ روز در دفتر وکیل سرپرست مشخص شده حضور یابد.

۳. پس از گذشت ۴۵ روز، کارآموز وکالت باید در دوره‌های آموزشی کانون وکلا به طور مستمر حاضر شود.

۴. با گذراندن دوره‌های آموزشی و موفقیت در سنجش‌های کارگاه‌ها (دریافت نمره قبولی)، کارآموز پروانه دریافت می‌کند.

۵. در صورت عدم دریافت نمره قبولی، دوره کارآموزی تجدید می‌شود.

کارآموز وکالت چه وظایفی دارد؟

هر کارآموز، در دوران کارآموزی وکالت وظیفه دارد مقررات را رعایت کند:

– درج شماره پرونده آموزش و پروانه کارآموزی در تمام سربرگ‌ها

– فراگرفتن نحوه ارائه گزارش کار به وکیل سرپرست و تکمیل فرم‌ها و دفترچه‌ها

– حضور مستمر و بدون غیبت در کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی کانون وکلا

– رعایت موازین انضباطی و اخلاقی و حرفه‌ای

– حضور در محل کارآموزی و دادگاه‌های همان محل

– انجام کارهای معاضدت قضایی

– حضور در سخنرانی‌ها و سمینارهای مرتبط

– حضور در جلسات دادرسی مدنی و کیفری حداقل ۲ بار در ماه

– انجام امور محوله در دادسرا، دادگاه یا شعبه معاضدت قضایی

کمیسیون کارآموزی چیست و چه وظایفی دارد؟

کمیسیون کارآموزی، متشکل از حداقل ۷ عضو، شامل رییس، نایب رییس، دبیر و سایر اعضا است که برای مدت ۲ سال تشکیل می‌شوند.

این کمیسیون به طور کلی وظیفه رسیدگی به امور کارآموزی وکالت را دارد. عمده وظایف قانونی کمیسیون کارآموزی مطابق ماده ۷ دستورالعمل کارآموزی وکالت مرکز وکلا، کارشناسان رسمی و مشاوران خانواده قوه قضائیه مصوب ۱۳۹۹، به شرح زیر است:

۱. سیاست گذاری در حوزه کارآموزی

۲. تعیین ضوابط و تدوین شیوه نامه‌های مرتبط با این دستورالعمل

۳. تعیین هزینه‌های دوره کارآموزی با هماهنگی معاونت توسعه مدیریت و منابع انسانی مرکز

۴. هماهنگی با واحد انفورماتیک جهت ایجاد صفحه شخصی کارآموز در سامانه مرکز و مدیریت آن

۵. نظارت بر عملکرد کمیسیون­های استانی و ارزیابی نحوه کارآموزی عملی و آموزش علمی کارآموز

۶. رسیدگی به اعتراض و شکایت نسبت به تصمیمات و عملکرد کمیسیون­های استانی و کمیته‌های اختبار و اعضای آن­ها

۷. احراز شرایط ابطال پروانه کارآموز در صورت عدم موفقیت یا غیبت در اختبار سوم

۸. اتخاذ تصمیم در خصوص تقاضای نقل و انتقال کارآموز

۹. تصمیم گیری در خصوص مرخصی و تکالیف جایگزین

۱۰. سایر امور ارجاعی از سوی معاون آموزش و رئیس مرکز

تصمیمات کمیسیون لازم‌الاجرا بوده و تمام کانون وکلای کشور موظف به پیروی از دستورات آن در امر کارآموزی وکالت هستند.

وکیل سرپرست کیست و چه وظایفی دارد؟

وکیل سرپرست شخصی است که در دوره کارآموزی وکالت، کارآموز وکالت در دفتر او مشغول فعالیت می‌شود. وکیل سرپرست شخصی است با سابقه و دانش کافی در حوزه وکالت که با انتقال تجربیات خود، کارآموزان را در مسیر وکالت حرفه‌ای یاری می‌کند.

هر کارآموز می‌تواند وکیل پیشنهادی خود را بری سرپرستی اعلام کند و در صورت تایید زیر نظر وی مشغول به گذراندن دوره کارآموزی شود.

وکیل سرپرست باید دارای شرایط زیر باشد:

۱. در شهر تهران

– هفت سال سابقه وکالت

– یا چهار سال سابقه وکالت با شش سال سابقه قضاوت

– وکیل سرپرست نباید محکومیت قطعی انتظامی (محرومیت دائم و یا ممنوعیت و یا تنزل درجه) داشته باشد.

۲. در مراکز استان‌های تحت پوشش کانون مرکز (سمنان، هرمزگان، سیستان بلوچستان)

– چهار سال سابقه وکالت

– یا دو سال سابقه وکالت با سه سال سابقه قضاوت

– وکیل سرپرست نباید محکومیت قطعی انتظامی(محرومیت دائم و یا ممنوعیت و یا تنزل درجه) داشته باشد.

۳. در سایر شهرستان ها

– دو سال سابقه وکالت

– یا یک سال سابقه وکالت با دو سال سابقه قضاوت

– وکیل سرپرست نباید محکومیت قطعی انتظامی(محرومیت دائم و یا ممنوعیت و یا تنزل درجه) داشته باشد.

لازم به ذکر است که معیار دقیق تاریخ شروع وکالت از تاریخ صدور پروانه وکالت پایه یک دادگستری است و همچنین پروانه وکیل سرپرست نباید منقضی شده باشد.

به طور کلی وکیل سرپرست دو وظیفه اصلی دارد:

– نظارت مستمر بر اقدامات کارآموز و گزارش تخلفات کارآموز به نهادهای مربوطه در کانون وکلا

– ارائه آموزش‌های کامل درباره تنظیم لوایح و دادخواست و دفاع و…

فرم‌های مربوط به وکیل سرپرست چیست؟

برای انتخاب وکیل سرپرست و یا سایر امور مرتبط با آن، چند فرم مهم وجود دارد که باید به آنها توجه داشت:

فرم تعیین وکیل سرپرست

این فرم را واحد صدور پروانه وکالت، قبل از صدور پروانه کارآموزی به متقاضی ارائه می‌کند تا وی آن را تکمیل کند.

فرم تغییر وکیل سرپرست

گاهی ممکن است کارآموز مایل باشد وکیل سرپرست خود را بنا به دلایلی تغییر دهد. در این مواقع کمیسیون کارآموزی بعد از صدور پروانه، این فرم را برای تکمیل به کارآموز وکالت ارائه می‌کند.

آیا کارآموز می‌تواند وکالت دعاوی را برعهده بگیرد؟

اصولا کارآموز وکالت حق شرکت در دعاوی و جلساتی را ندارد که رسیدگی به تجدیدنظر آن در صلاحیت دیوان عالی کشور است.

به بیان دیگر، کارآموز وکالت تنها قادر است در دعاوی دیوان عدالت اداری مستقلا شرکت کند. البته نباید فراموش کرد که در تمام مراحل و اقدامات بایستی نظارت وکیل سرپرست خود را لحاظ کند.

آیا کارآموز وکالت می‌تواند حق‌الزحمه از موکلان دریافت کند؟

حال که به این نکته پرداختیم که کارآموز وکالت می‌تواند تحت شرایطی دعاوی حقوقی را مستقلا قبول کند، به موضوع دریافت حق‌الزحمه می‌رسیم.

اگرچه به نظر می‌رسد رابطه کارآموز و وکیل سرپرست، نوعی رابطه تعلیم و تربیت است، اما مطابق ماده ۳۸ آیین نامه لایحه قانونی استقلال کانون وکلا، کارآموز می‌تواند بی‌واسطه و مستقلا حق‌الزحمه دعاوی‌ای را که خود قبول کرده، از موکل دریافت کند.

مسئولیت وکیل سرپرست در مقابل تخلفات کارآموز چیست؟

یکی از مسائل مهم مربوط به دوره کارآموزی وکالت، مسئولیت وکیل سرپرست در مقابل تخلفات کارآموز وکالت است.

مطابق قوانین و مقررات، برای تحلیل مسئولیت وکیل سرپرست باید میان دو حالت کلی تفکیک و تمایز قائل شد:

۱. زمانی که وکیل سرپرست پرونده‌ای را شخصا قبول می‌کند و رسیدگی و انجام امور مربوط به آن را به کارآموز می‌سپارد و یا خود و کارآمو را مشترکا وکیل پرونده اعلام می‌کند، تردیدی نیست که وکیل سرپرست وظیفه نظارت و آموزش کامل را برعهده دارد و در صورت بروز تخلف از سوی کارآموز، مسئولیت قانونی متوجه وکیل سرپرست خواهد بود.

۲. در حالت دیگر که پیشتر به آن پرداختیم، کارآموز وکالت پرونده ای را مستقل می‌پذیرد و حق‌الوکاله آن را نیز دریافت می‌کند. در این حالت، مسئولیت خطاها و تخلفات کارآموز بر عهده شخص کارآموز بوده و وکیل سرپرست مسئولیتی ندارد.

در نهایت باید توجه داشت که در مواردی که کارآموز به شخصه، وکالت پرونده‌ای را پذیرفته باشد و وکیل سرپرست او نیز به نوعی پرونده را با امضا تایید کرده است، وظیفه نظارت بر عملکرد کارآموز وکالت در آن پرونده را بر عهده دارد.

پس اگر کارآموز تخلفی کند که آن خطا، از نوع خطای علمی یا حرفه‌ای باشد، وکیل سرپرست او نیز به نوعی مسئولیت خواهد داشت.

اختبار به چه معناست و چه نکاتی دارد؟

شاید نام آزمون اختبار را در فرآیند کارآموزی وکالت شنیده باشید. آزمون اختبار، مرحله نهایی کارآموزی است که هر کارآموز پس از به پایان رسیدن ۱۸ ماه دوره کارآموزی باید در آن شرکت کند.

آزمون اختبار به نوعی سنجشگر میزان دانش و اطلاعات داوطلب پس از طی کردن دوره کارآموزی وکالت است.

این آزمون دارای دو مرحله کتبی و شفاهی است که در مرحله اول شش ماده درسی حقوق جزا، حقوق مدنی، آیین دادرسی مدنی، آیین دادرسی کیفری، حقوق ثبت و حقوق تجارت مورد سنجش قرار می‌گیرد.

پس از پایان این مرحله، نوبت به آزمون شفاهی و مصاحبه می‌رسد. در این مرحله مصاحبه‌گیرنده که یک وکیل دادگستری مجرب است، با طرح پرسش‌هایی حول یک اختلاف حقوقی (پرونده) از کارآموز تقاضای حل اختلاف و اقامه دلیل را می‌کند.

در صورت موفقیت، متقاضی مراسم سوگند وکالت را به جا می‌آورد و در نهایت به وکالت دادگستری منصوب می‌شود.

درباره کارآموزی وکالت سوالی دارید؟

در این مطلب به مهم‌ترین نکات موضوع کارآموزی وکالت پرداختیم و توصیه‌های حقوقی مهمی را در این زمینه ارائه کردیم.

نباید فراموش کرد که دوران کارآموزی می‌تواند برای کارآموزان به منزله تضمین موفقیت در حرفه وکالت باشد و به همین خاطر باید از نظر حقوقی به آن توجه کرد.

چنانچه در خصوص محتوای این مطلب سوالی دارید یا نیاز به دریافت راهنمایی و مشاوره حقوقی حول ابعاد حقوقی کارآموزی وکالت دارید، می‌توانید به تیم حقوقی وینداد، متشکل از کارشناسان حقوقی و وکلای دادگستری پایه یک اعتماد کنید.