قرارداد استخدامی یک قرارداد حقوقی میان کارفرما (استخدام کننده) و کارگر یا کارمند (استخدام شونده) است که شرایط همکاری دو طرف را مشخص می‌کند. کسانی که این قرارداد را منعقد می‌کنند، در هر طرف قرارداد و در هر جایگاهی که باشند باید حقوق و تعهدات یکدیگر را راعایت کنند. با در نظر گرفتن ۵ نکته مهم زیر در تنظیم قرارداد استخدامی میتوانید علاوه‌بر حمایت از حداکثر حقوق و منافع، کمترین چالش را داشته باشید.
نکات مهم قرارداد استخدامی
برای تنظیم قرارداد استخدامی باید علاوه‌بر الزامات قانونی، نکات حقوقی و قوانین قرارداد کار را رعایت کنید تا ضمن تنظیم یک قرارداد استاندارد بتوانید حداکثر منافع را به عنوان هر یک از طرفین قراردادی در آن بگنجانید.
۱- مبلغ و شرایط پرداختی
این امر در ابتدا ممکن است بسیار بدیهی به نظر برسد. در عین حال یکی از موارد بسیار مهمی که در قرارداد استخدامی باید به آن اشاره شود مبلغ پرداختی و شرایط پرداخت آن است. عموما یک میزان حداقل دستمزدی وجود دارد که حقوق پرداختی از این میزان کمتر نمی‌تواند باشد. شرایط پرداخت نیز در مشاغل مختلف با یکدیگر ممکن است متفاوت باشد.
چنانچه براساس قرارداد یا عرف کارگاه مبلغ مزد به صورت روزانه یا ساعتی تعیین شده باشد، پرداخت باید پس از محاسبه در پایان روز یا هفته یا پانزده روز یکبار به نسبت ساعات کار یا روزهای کارکرد صورت گیرد. اگر پرداخت مزد به صورت ماهانه باشد، این پرداخت باید در آخر ماه صورت بگیرد. در این حالت مزد مذکور حقوق نامیده می‌شود.
۲- شرایط عمومی (ساعت کاری، مرخصی‌ها و غیره)
این قبیل شرایط و ضوابط در قانون کار بیان شده است و مقررات آمره محسوب می‌شوند یعنی توافق و تراضی خلاف آن فاقد اثر است. برای کامل‌تر بودن موارد مندرج در قرارداد و شفافیت هر چه بیشتر آن بهتر است به این موارد اشاره شود تا برای طرفین سو تفاهمی باقی نماند. در عین حال طرفین به حقوق خود نیز آگاه باشند.
به عنوان مثال مطابق قانون کار ساعات کار کارگر در شبانه روز نباید از ۸ ساعت تجاوز نماید.
مرخصی استحقاقی سالانه کارگران با استفاده از مزد و احتساب ۴ روز جمعه جمعا یک ماه است.
۳- عدم رقابت
یکی از مواردی که کارآفرینان و صاحبان کسب و کار در مورد درج آن در قرارداد استخدامی یا در قراردادی جداگانه با کارمندانشان اهمیت چندانی نمی‌دهند و از آن ضربه می خوردند بند عدم رقابت یا قرارداد عدم رقابت است. صاحبان کسب و کار باید این اطمینان را حاصل کنند که کارمندان با اطلاعات و اسرار تجاری کسب و کار فعلی به طور هم زمان در کسب و کار رقیب فعالیت نخواهند کرد یا اینکه خود آن‌ها بعدها رقیبی در همان کسب و کار یا در کسب و کاری کاملا مشابه آن نخواهند شد به طوری که تمام مشتریان آن‌ها را از آن خود کنند.
درج این بند در قرارداد کار یا به عنوان قراردادی مجزا، امکان اینکه کارمندان شما به طور هم زمان در تجارت رقیب فعالیت کنند یا بلافاصله بعد از جدایی از کسب و کار فعلی کاری مشابه را دایر کنند را از آن‌ها میگیرد و برای کارآفرین امنیت خاطر به همراه دارد.
۴- محرمانگی در قرارداد استخدامی
این امر مهم و حیاتی است که اطلاعات، ایده‌ها و به طور کلی اسرار تجاری کسب و کار مورد حمایت قرار بگیرد. کارمندانی که با شما همکاری را آغاز می‌کنند، ممکن است به جهت جایگاه خود به اطلاعات مهم کسب و کار دسترسی پیدا کنند. برای اطمینان از محرمانه ماندن این اسرار و فاش نشدن آن‌ها بهتر است بند محرمانگی در قرارداد استخدام گنجانده یا قراردادی با عنوان قرارداد محرمانگی به صورت جداگانه تنظیم شود.
۵- حل و فصل اختلافات
همه موارد تعیین شده و برنامه ریزی شده دقیقا مطابق با آن چه که تعیین شده اند پیش نمی‌روند. ممکن است در خلال یک رابطه حقوقی موارد اختلافی بروز پیدا کند. در این صورت بهتر است بند حل و فصل اختلافات در این قرارداد گنجانده شود تا این اطمینان حاصل شود که اختلافات به طور موثرتری حل و فصل می‌شوند. این امر چند مزیت دارد:
- طرفین را قبل از وقوع اختلاف مجهز می کند تا در صورت رویارویی با اختلافات بتوانند حل و فصل کنند.
- قرار دادن بند حل و فصل اختلافات در قرارداد احتمال ورود به دادگاه و تحمل محاکمه را محدود می‌کند. این احتمال وجود دارد که طرفین راه حل قضایی را به عنوان آخرین مرحله در نظر بگیرند.
- در واقع راه‌حل‌های جایگزینی که وجود دارند عبارتند از: مذاکره و داوری.
- این راه‌حل‌ها عموما به حفظ رابطه میان کارفرما و کارمند کمک می‌کند.
- در این راه‌حل‌ها چون به صورت خصوصی حل و فصل دعوا صورت میگیرد در نتیجه اعتبار کسب و کار نسبت به حل و فصل قضایی کمتر خدشه‌دار می‌شود. زیرا در اختلافاتی که منجر به محاکمه قضایی می‌شوند افراد بیشتری در آن درگیر شده و ناخواسته اعتبار کسب و کار شما به واسطه دعوای مطرح شده ممکن است خدشه دار شود.
جمع‌بندی
به طور کلی قرارداد کار می باید از منافع کسب و کار کارفرما و حقوق کارمند حفاظت کند. بدین منظور بهتر است نکات مهمی در قرارداد استخدامی رعایت شود تا علاوه‌بر شفاف شدن شرایط همکاری دو طرف سایر موارد مانند روشهای رسیدگی به اختلاف یا فعالیت کارمند در یک کسب‌وکار مشابه به‌طور کامل مشخص شود.
تمامی این موارد در صورتی امکان‌پذیر است که شما قراردادی بر اساس اصول قانونی و فنی با توجه به نوع شغل و کسب‌وکار خود تنظیم کنید. به همین منظور توصیه می‌شود تنظیم قرارداد کار یا سایر قراردادهای مورد نیاز خود را توسط کارشناسان حقوقی انجام دهید.
سوالات متداول
برای محافظت از اسرار کاری و اطلاعاتی که در اختیار کارمند قرار میگیرد، چه تضمینی وجود دارد؟
در این زمینه میتوانید بندی در قرارداد کار یا در یک قرارداد جداگانه با عنوان محرمانگی تنظیم کنید.
در صورت اختلاف بین کارگر و کارفرما چه راهکاری به جز مراجعه به دادگاه وجود دارد؟
میتوانید بندی را با عنوان روشهای حل اختلاف مثل مذاکره و تعیین داوری در قرارداد خود پیشبینی کنید.
