قراداد رحم­ جایگزین چیست؟ +نکات قانونی قرارداد

امروزه با مشاهده پیشرفت علم در سال های اخیر و انعطاف فقه، شاهد صدور جواز امکان رحم جایگزین یا رحم اجاره ای هستیم که به عنوان یک راه حل برای فرزندآوری زوجینی که مادر توانایی نگهداری فرزند در رحم خود را ندارند مورد توجه قرار می گیرد. روابط طرفین در قالب قراردادی که با مسامحه آن را قرارداد رحم جایگزین نامیده اند تعیین و تنظیم می شود.

در این نوشتار سعی کرده­ایم نکات حقوقی پیرامون این نوع قراداد نوین را بیان کنیم.

ماهیت قرارداد رحم جایگزین

درخصوص ماهیت این نوع قراداد می­‌توان آن را در شمار قرادادهای خصوصی و ذیل ماده ۱۰ قانون مدنی قرار داد و از این جهت اراده طرفین عقد را حائز اهمیت دانست. از مهم­ترین آثار آن می‌­توان به قرابت و نسب حاصل از قرارداد اشاره کرد که به صورت قهری و غیر ارادی حاصل می­‌شود.

این عقد در شمار قرادادهای تشریفاتی است از آن جهت که برای انجام معاینات پزشکی و تایید سلامتی مادر جانشین و توانایی وی برای باروری،اخذ مجوزهای لازم پزشکی از مراکز درمانی معتبر،نظارت بر مراحل ثبت وقایع و …رعایت سلسه مراتب و تشریفاتی الزامی است.

متن قرارداد اجاره رحم حاوی چه نکاتی است؟

متن قرارداد بر اساس مفاد مواد ۱۰ و ۵۱۲ قانون مدنی(مقررات مربوط به اجاره) و با استفاده از وحدت ملاک مواد ۱ و ۲ قانون نحوه اهدا جنین به زوجین نابارور و آئین نامه اجرایی آن تنظیم می­شود.

• اسامی طرفین که شامل والدین حکمی و در اصطلاحات حقوقی مستاجرین قراداد است و در طرف دیگر مادر جایگزین به عنوان اجیر نوشته می­شود.
• اشاره به موضوع قراداد در ماده دو جای دارد که نوشته می­شود موضوع اجاره عبارت است از استفاده از رحم اجیر به عنوان مادر جایگزین به منظور قبول نطفه و گذاشتن جنین حاصله از تلقیح سلولهای جنسی مستأجرین و پرورش طبیعی آن تا مرحله تولد و تسلیم نوزاد پس از تولد به والدین حکمی.

• مدت قراداد از تاریخ تنظیم قرارداد تا پایان حاملگی اعم از آنکه وضع حمل طبیعی یا زودرس یا منجر به سقط جنین گردد،تعیین می­شود.همچینین می­توانند قید کنند که در صورت منفی بودن آزمایش پس از کاشت جنین، قرارداد مزبور پایان یافته تلقی می‌شود.

• اجرت قراداد تابعه­ای از اراده طرفین است که معمولا اجرت هر ماه از حمل جنین به ریال معین می­شود.در صورتی که تعداد جنین بالغ بر یک عدد باشد مبالغ طبق قصد طرفین افزایش خواهد یافت.

• در خصوص شرایط و الزامات قراداد که مهم ترین بخش در نگارش یک قرارداد همین قسمت شرایط قرارداد است که می تواند حسب مورد و با توجه به توافقات طرفین و ویژگی های معامله متفاوت باشد،طرفین باید حسب مورد به توافق با یکدیگر برسند و آن ها را در ذیل عقد منعقد کنند.

موارد مهم در قرارداد رحم جایگزین

یکی از مواردی که می‌­توان به آن اشاره داشت،توافق در خصوص هزینه­‌های جانبی در طول مدت حمل جنین اعم از سونوگرافی، ویزیت، کیلینیک و بیمارستان مربوطه و هم چنین هزینه های ناشی از بیماری احتمالی جنین طی مراحل مختلف این اجاره تا زایمان.

دومین مورد تعهد موجر است که متعهد می­شود تمامی نکات ایمنی و بهداشت جهت حفظ سلامت جنین را انجام دهد و از انجام اموری که سلامت جنین را به خطر می­اندازد امتناع کند.

در صورت تقصیر موجر در از بین رفتن جنین ضامن هزینه­‌های اخذ شده از طرف مستاجرین است. البته در صورت غیر عمدی بودن سقط جنین توسط موجر ناشی از اضطراب های فرس ماژور (قوه قهریه) از قبیل، سیل، زلزله، آتش سوزی، رانش زمین، جنگ و خونریزی، شوک های غیر مترقبه، عدم معالجه صحیح پزشک معالج مرقوم ، تزریق آمپول های مضر و غیر لازم بنا به تشخیص و اعلام داور مرضی الطرفین ذیل الذکر مشمول معالج مرقوم، تزریق آمپول های مضر و غیر لازم بنا به تشخیص و اعلام داور مرضی الطرفین ذیل الذکر مشمول مفاد چهار و هفت شروط این سند اجاره نخواهد بود و کماکان تعهدات مستأجرین لازم الاجراء است.

چنانچه در هر قسمت از مراحل درمان از تاریخ شروع تا خاتمه زایمان طبیعی اختلالی ایجاد گردد که بالنتیجه بر مبنای شرط چهارم این سند اجاره درمان متوقف شود مابقی تعهدات مستأجرین منتفی می گردد.

سوگند مادر جایگزین در قرارداد اجاره رحم

در ضمن عقد طرفین مستاجرین م‌ی­توانند خواستار سوگند مادر جایگزین شود و عبرات زیر را در قرارداد مندرج کنند:                                                                                                                          تشخیص و گواهی پزشک معالج مزبور در این رابطه قاطع و لازم الاجراء و غیر قابل اعتراض می باشد. بنابر این موجر با ادای سوگند به کتاب آسمانی مذهب خود  متعهد گردید که در تمام مراحل این اجاره اقدامات لازم جهت سلامت جنین منتقله به رحم خود رعایت نماید.

چنانچه در هر قسمت از مراحل درمان از تاریخ شروع تا خاتمه زایمان طبیعی اختلالی ایجاد گردد که بالنتیجه بر مبنای شرط چهارم این سند اجاره درمان متوقف شود مابقی تعهدات مستأجرین منتفی می گردد.

در خصوص داوری نیز طرفین طبق دیگر قرادادها می­توانند تعیین کنند که طبق عرف معمولی پزشک مربوطه به عنوان داور انتخاب می­شود.در این بخش اینگونه قید می­شود که:                                                 طرفین به منظور رفع هرگونه اختلاف ناشی از مفاد این سند اجاره،فلان شخص را به عنوان داور مرضی الطرفین انتخاب نمودند که رأی داور اخیر قاطع و لازم الاجراء و غیر قابل اعتراض است.

• معمولا گواهی سلامت روحی و جسمی موجر و گواهی سلامت روحی و جسمی و جنین مستأجرین ضمن مستندات قراداد به قراداد الصاق می­شود.

سخن پایانی

در این نوشتار برآن شدیم تا قرارداد رحم جایگزین را مورد بحث قرار دهیم و نکات قراداری آن را بررسی کنیم. با توجه به نوین بودن این نوع از قرارداد می‌­تواند ساز وکارهای متفاوت و تفاسیر مختلفی داشته باشد. شما برای تنظیم قراداد اجاره رحم و  دیگر انواع قرارداد می‌­توانید سری به بانک قرارداد وینداد بزنید و یا درخواست تنظیم قرارداد اختصاصی خود را در سامانه ثبت کنید.