متاسفانه اعتیاد یکی از بحران های اجتماعی است که اگر در هر سازمان یا یک مجموعه فردی مبتلا به اعتیاد باشد، ممکن است به آن سازمان یا مجموعه آسیب برساند یا افراد دور و بر خود را، گرفتار این بلای خانمان سوز کند. به همین دلیل شرایط مثبت شدن تست اعتیاد کارمند را بر اساس قانون کار بررسی خواهیم کرد. به همین دلیل است که بسیاری از کارفرمایان، برای گرفتار نشدن در چنین بحران هایی، از افراد متقاضی به استخدام ،درخواست آزمایش عدم اعتیاد را دارند.
در این مقاله ضمن بررسی شرایط مثبت شدن تست اعتیاد کارمند، قوانین اعتیاد در قانون اداره کار ، آزمایش عدم اعتیاد برای استخدام شامل چیست و اخراج از کار به دلیل اعتیاد را بررسی خواهیم کرد.
تست عدم اعتیاد در محل کار
آزمایش عدم اعتیاد آزمایشی است که با انجام آن می‌توان اعتیاد و مصرف مواد اعتیاد آور را در فرد تشخیص داد و در حوزه‌های کاری ،کارفرمایان عمده دلایلی برای تاکید بر تست اعتیاد از کارگران خود دارند از جمله دلایل بارز می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:
- جلوگیری از سوء مصرف مواد و الکل توسط کارکنان
- پیشگیری از استخدام افراد معتاد
- تشخیص سریع اعتیاد و ارجاع فرد برای درمان
- ایجاد محیط کار امن برای کارکنان
- تطابق با مواد قانونی
کاربردهای آزمایش عدم اعتیاد برای استخدام شامل چیست؟
تست اعتیاد کارمندان دولت با کارمندان بخش خصوصی متفاوت است. تست اعتیاد کارمندان بخش خصوصی در مواقع مختلفی انجام می‌شود که معمول‌ترین آن ها شامل موارد زیر است:
پیش از استخدام
به منظور جلوگیری از استخدام افراد معتاد صورت می‌گیرد. در این حالت متقاضی شغل با رضایت کامل تست عدم اعتیاد را انجام می دهد و در صورت مثبت شدن نتیجه کار فرما از اشتغال آن ها جلوگیری می‌کند.
شک منطقی
در زمانی که سرپرستان یا مدیر کارخانه به رفتار فرد شاغل شک کند و نشانه ها و علائم اعتیاد به مواد مخدر را در او ببیند، میتواند دستور انجام آزمایش عدم اعتیاد را برای وی صادر کند.
بعد از حادثه
گاهی اوقات بعد از ایجاد آسیب مالی یا جانی توسط فرد، از وی تست عدم اعتیاد به خصوص تست الکل گرفته می‌شود. اگرچه وجود الکل یا ماده مخدر ممکن است عامل ایجاد حادثه نباشد.
به صورت تصادفی
تست عدم اعتیاد تصادفی برای غافل گیری فرد مشکوک و جلوگیری از دور زدن آزمایشات توسط فرد به صورت تصادفی و پیش بینی نشده انجام می‌گیرد.
دورهای
معمولا دستور انجام این آزمایش توسط برخی کارفرمایان به صورت دورهای به خصوص سالانه صادر می شود. اما در صورت مشخص بودن زمان انجام آزمایش کارکنان ممکن است قبل از انجام آزمایش ترک موقت کنند. از این رو زمان دقیق از سوی کارفرمایان اعلام نمی‌شود.
بازگشت به کار
گاهی اوقات کارکنانی که معتاد بوده‌اند و برای درمان ترک اعتیاد از شغل خود غیبت داشته‌اند، قبل از بازگشت به کار آزمایش عدم اعتیاد از آن‌ها گرفته می شود.
همان طور که ملاحظه شد تقریباً در اکثر موارد کارفرما طبق قانون میتواند پرسنل خود را برای اطمینان از عدم اعتیاد آن ها مورد آزمایش قرار دهد.
شرایط مثبت شدن تست اعتیاد کارمند
بر اساس قانون کار، اخراج کارگر توسط کارفرما از شرایط و قوانین ویژه‌ای برخوردار است. قانون کار به منظور احقاق حقوق کارگر و کارفرما تصویب گردیده است. معیار رفتار در قانون کار حمایت از کارگر است.
ولی جهت حمایت از حق کارفرما هم مقرراتی مشخص شده است. از جمله حمایت‌های قانون کار برای کارفرما امکان اخراج از کار به دلیل اعتیاد است که باید با وجود ادله منطقی است.
اعتیاد به مواد مخدر از موارد قصور ماده ۲۶ قانون کار است و چنانچه کارگری به این معضل اجتماعی مبتلا باشد، کارفرما میتواند پرونده را جهت رسیدگی به کمیته انضباطی ارجاع دهد.
در صورتی‌که کارگاه فاقد کمیته انضباطی باشد، تصمیم مراجع حل اختلاف موضوع فصل نهم قانون کار قاطع دعوا است.
شرایط و قوانین اخراج کارگر از دیدگاه قانون کار
بر اساس ماده ۱۰ قانون کار، قرارداد کار دارای شرایط خاصی است. در قرارداد کار می‌بایست مشخصات دو طرف، نوع کار و فعالیت، مقدار حقوق، ساعت کار، تعطیلات و مرخصی، تاریخ عقد قرارداد کار، مدت قرارداد و مکان انجام کار تعیین گردد.
قرارداد کار میتواند موقت و دائمی باشد. در اکثر موارد کارفرما قرارداد کوتاه مدت چندماهه با کارگر تنظیم می‌کند. چنانچه کارفرما تصمیم به اخراج کارگر داشته باشد، می‌بایست دلایل منطقی براساس قانون کار وجود داشته باشد.
مطابق با ماده ۱۶۵ قانون کار، چنانچه هیات حل اختلاف اداره کار، اخراج کارگر را غیرموجه تشخیص دهد، حکم بازگشت به کار کارگر را صادر می‌نماید.
کارفرما مکلف به پرداخت حق السعی مدتی که کارگر اخراج است. اگر علت اخراج موجه باشد، بر اساس ماده ۲۷ قانون کار به کارگر اخراج شده حق سنوات تعلق می‌گیرد.
در صورت غیرموجه بودن اخراج کارگر و بازگشت نگشتن به کار توسط کارگر، کارفرما می‌بایست به‌منظور هر سال خدمت در کارگاه ۴۵ روز دستمزد و مزایای او را پرداخت کند.
اخراج کارگر در قانون کار
بر اساس ماده ۲۷ قانون کار دلایل موجه اخراج کارگر ذکر شده است. دلایل موجه اخراج کارگر به‌وسیله کارفرما به شرح زیر است:
اگر کارگر در اجرای کارهای محوله کوتاهی کند و پس از تذکر کتبی مقررات انضباطی را رعایت نکند. قصور و کوتاهی کارگر در اجرای کارهای محوله شامل شرح تکالیف کارگر بر اساس قرارداد کار تعیین شده است. چنانچه کارگر مغایر با قرارداد رفتار کند، مقصر است.
کارگاهها و محیط‌های کاری از آیین نامه‌های انضباطی مخصوص با توجه به حوزه فعالیت خود برخوردار است. کارگرانی که در این کارگاهها فعالیت می‌کنند، می‌بایست موارد انضباطی آیین‌نامه را رعایت کنند. اگر که کارگران این موارد را رعایت نکنند، نخست به او تذکر کتبی داده می‌شود.
در صورت اخطار کتبی بعدی، کارفرما حق دارد کارگر را با وجود این دلیل موجه اخراج کند. در این شرایط با اعلام نظر موافق شورای کار، کارفرما مکلف به پرداخت مطالبات و دستمزد کارگر و سنوات او مطابق دستمزد آخرین ماه جهت هرسال سابقه کار در کارگاه است. پس از آن قادر است قرارداد کار با کارگر را فسخ کند.
جمع بندی
با اوصافی که در متن بالا ذکر شد کارفرما میتواند از استخدام افراد معتاد جلوگیری کند یا در صورت عدم ترک از ادامه همکاری با آن ها انصراف دهد و اعتیاد به مواد مخدر از موارد قصور ماده ۲۶ قانون اداره کار است. اما تست عدم اعتیاد در محل کار قانونی نیست و باید به صورت شخص با احترام به فضای خصوصی افراد انجام شود.
چنانچه کارگری به این معضل اجتماعی مبتلا باشد، کارفرما میتواند پرونده را جهت رسیدگی به کمیته انضباطی ارجاع دهد.
برای این که کارفرما و کارگر دچار مشکلات از این دست نشوند، پیش بینی جزئیات در هنگام تنظیم قرارداد بهترین راه حل است.
سوالات متداول
آیا در مثبت شدن تست اعتیاد کارمند، کارفرما میتواند او را اخراج کند؟
بله چنین امکانی با اثبات ادله کافی وجود دارد.
آزمایش عدم اعتیاد برای استخدام شامل چیست؟
این آزمایش میتواند پیش از استخدام، بهصورت دورهای، در صورت شک به اعتیاد هر یک از کارکنان یا مواردی از این دست گرفته شود.
