خرما یکی از محصولات خوراکی پرطرفدار در ایران به شمار می‌رود که در نقاط خاصی از کشور امکان تولید دارد و بسیاری از اشخاص از فروش محصولات آن درآمدزایی می‌کنند. خرید و فروش خرما نیز عملی رایج برای انتقال محصولات خرما به نقاط مختلف کشور است.
در این مطلب از مجله حقوقی وینداد قصد داریم نکات تنظیم قرارداد خرید و فروش خرما و بندهای مهم آن را بررسی کنیم.
با ما همراه باشید.
چرا تنظیم قرارداد خرید و فروش خرما اهمیت دارد؟
طبیعت لازم و مناسب برای کاشت نخل و برداشت خرما، بیشتر در مناطق گرمسیری وجود دارد. اما مصرف خرما در تمام نقاط کشور، دیده می‌شود و اشخاص از اقشار مختلف به خرید خرما اقدام می‌کنند. به همین خاطر برای رساندن خرما از مناطق خاص به سراسر ایران، نیاز است تا عمل خرید و فروش خرما انجام شود.
برای آنکه انتقال و خرید و فروش خرما به خوبی انجام شود، نیاز است تا قرارداد خرید و فروش خرما تنظیم شود.
در ادامه به مهم‌ترین بندهای قرارداد خرید و فروش خرما اشاره کرده و نکات حقوقی تنظیم این قرارداد را بررسی می‌کنیم.
بندهای قرارداد خرید و فروش خرما کدامند؟
برای تنظیم قرارداد خرید و فروش خرما، لازم است بندهای زیر به دقت تدوین شوند:
مشخصات طرفین قرارداد
در این بند بایستی مشخصات طرفین قرارداد، یعنی فروشنده (کشاورز) و خریدار (مصرف‌کننده یا توزیع‌کننده) شود. غالبا خریداران در قرارداد خرید و فروش خرما، شخص حقوقی هستند که در قالب کارخانه‌ها و برندهای توزیع‌کننده فعالیت می‌کنند.
مشخصات طرفین شامل نام و کد ملی و تلفن و نشانی و شماره ثبتی و اقامتگاه و… است.
موضوع قرارداد
در بند موضوع قرارداد خرید و فروش خرما، لازم است اشاره شود که چه مقدار خرما (به کیلو یا تن)، از چه نوعی و چگونه قرار است مورد معامله قرار بگیرد. همانطور که می‌دانید خرماها انواع مختلفی دارند و لازم است نوع دقیق خرما (مثلا مضافتی، پیارم، کبکاب، خاصویی و…) در این بند تصریح شود.
مبلغ قرارداد
در این قسمت طرفین باید مبلغ کل قرارداد را ذکر کنند. همچنین جزء به جزء هزینه‌هایی که مبلغ قرارداد را تشکیل می‌دهد نیاز به تصریح دارند. عمده موارد شکل‌دهنده مبلغ قرارداد در این زمینه، هزینه خرما به ازای هر کیلو، هزینه چیدن و هزینه حمل و نقل است.
تعیین شیوه پرداخت نیز اهمیت زیادی دارد. مطابق عرف موجود در قراردادهای خرید و فروش، می‌توان بخشی از مبلغ قرارداد را (مثلا ۵۰ درصد) پس از امضای قرارداد و مابقی را پس از دریافت کامل محموله خرما به فروشنده پرداخت کرد.
در نهایت هم می‌توان سایر هزینه‌های احتمالی در جهت انتقال خرما را بر عهده خریدار نهاد.
مدت قرارداد
در قراردادهای خرید و فروش عمدتا مدت قرارداد به شکلی کوتاه بیان می‌شود تا عملیات انتقال در اسرع وقت انجام شود. می‌توان بنا به طول مسافت انتقال خرما، مثلا از بوشهر به تهران، طول مدت قرارداد را معین کرد.
تعهدات خریدار
یکی از مهم‌ترین بندهای قرارداد خرید و فروش خرما، بندهای تعهدات طرفین قرارداد است. در این قرارداد می‌توان تعهدات خریدار را اینگونه تصریح کرد:
– پرداخت به موقع و مطابق با توافق مبلغ قرارداد
– فرستادن وسیله نقلیه برای حمل و نقل خرما
تعهدات فروشنده
می‌توان گفت که در قرارداد خرید و فروش خرما، تعهدات فروشنده بیش از خریدار است. اگر در بند قبل، تنها پرداخت به موقع مبلغ قرارداد، تعهد اصلی خریدار محسوب می‌شد، در این بند، فروشنده تعهدات مختلفی را برعهده دارد:
– تهیه نوع خاصی از خرما (مطابق با موضوع قرارداد)
– تهیه خرماها با بسته‌بندی خاص و یا به شکل فله‌ای
– تعهد به ارسال به موقع خرماها به مکان مورد نظر فروشنده
– تعهد به کیفیت مشاهده شده یا مورد توافق خرما
و…
فورس ماژور
در بند فورس ماژور طرفین باید مواردی را که از نظر آنها امکان وقوع دارند و سبب ایجاد مسئولیت برای خریدار و فروشنده نمی‌شود، به دقت قید کنند.
عمده این موارد در قرارداد خرید و فروش خرما مربوط عدم امکان ارسال به موقع محموله خرما و یا مشکلات ناشی از کیفیت آن برای فروشنده و عدم پرداخت به موقع مبلغ قرارداد از سوی خریدار است.
مثلا می‌توان قید کرد که اگر به دلیل طوفان، سیل، آتش‌سوزی، خشکسالی، آفت و حمله حشرات و… تهیه محصول خرما دچار اشکال شد، فروشنده مسئولیتی ندارد.
حل‌وفصل اختلافات
در قرارداد خرید و فروش خرما، مانند هر قرارداد بیع (فروش) دیگری ممکن است اختلافات حقوقی فراوان به وجود بیاید. به طور مثال مشکلات ناشی از عدم انجام تعهدات طرفین مثل پرداخت به موقع و با شیوه خاص مبلغ قرارداد و یا عدم اراسل به موقع محموله خرما و… می‌توانند مشکلات زیادی برای طرفین قرارداد خرید و فروش خرما ایجاد کند.
در بند حل‌وفصل اختلافات طرفین باید سازوکارهای مورد نظر خود را برای حل اختلاف تعیین کنند. غالبا روش حل اختلاف در قرارداد خرید و فروش خرما، توسل به مذاکره، سازش یا در نهایت ارجاع اختلاف داور مورد توافق طرفین است چرا که شیوه داوری به نسبت سایر شیوه‌ها انعطاف بیشتری دارد و می‌تواند در این قرارداد به کمک حل اختلاف بیاید.
نیاز به تنظیم یا بررسی قرارداد خرید و فروش خرما دارید؟
در این مطلب کوشش شد تا مهم‌ترین نکات حقوقی تنظیم قرارداد خرید و فروش خرما بررسی شود. هر چند این مطلب می‌تواند بسیاری از نیازهای حقوقی در راستای تنظیم این قرارداد را رفع کند اما نباید فراموش کرد که حوزه تنظیم قرارداد پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و ممکن است در هر مورد بندهای بیشتری به این قرارداد اضافه یا از آن کم شود.
به همین خاطر توصیه می‌شود اگر قصد انجام خرید و فروش خرما دارید، تنظیم یا بررسی قرارداد خرید و فروش خرما خود را به کارشناسان آگاه و باتجربه وینداد بسپارید.
