قرارداد مشارکت تضامنی از جمله قراردادهای مشارکت است که مشمول مقررات کلی عقد شراکت و قانون مدنی می‌شود. این نوع مشارکت از جمله قراردادهایی است که شرایط و مقررات آن نسبت به سایر قراردادها متفاوت است. در نتیجه اگر قصد تنظیم چنین قراردادی را دارید باید بدانید که مسئولیت تضامنی در قرارداد پیدا می‌کنید.
در این مقاله با بیان مسئولیت تضامنی در قرارداد، شرایط و نحوه تنظیم قرارداد مشارکت تضامنی را بیان خواهیم کرد. همچنین به این سوال پاسخ می‌دهیم که مسئولیت تضامنی چیست و چه شرایطی دارد؟
معرفی قرارداد مشارکت
در قانون مدنی قرارداد مشارکت به‌صورت دقیق تعریف شده است. بر مبنای ماده ۵۷۱ قانون مدنی شرکت عبارت است از اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیئی واحد به نحو اشاعه.
به صورت کلی انواع قرارداد مشارکت دارای یک الگوی قراردادی ثابتی نیستند. از این رو قراردادهای مشارکت با توجه به موضوع و همچنین اهدافی که طرفین از تنظیم آنها دارند، متفاوت خواهد بود.
در یک مثال ساده تنظیم یک قرارداد را می‌توان مشابه طراحی و ساخت یک خانه توسط معمار در نظر گرفت.
با این توضیح که برای هر زمین یا ملکی با توجه به خواسته‌های مالک زمین و ویژگی‌های منحصر به فرد آن، نقشه‌ای منحصر به فرد طراحی می‌شود. طراحی قراردادی نیز باید به گونه‌ای انجام شود که به صورت منحصر به فرد بوده و بر اساس نیازهای طرفین قرارداد و ویژگی‌های خاص به حداکثر نتیجه مطلوب برسد.
با توجه به این موضوع، در نظر داشته باشید که قرارداد مشارکت مدنی قراردادی با کاربردهای متنوع است. این قراردادها در حوزه‌های مختلف منعقد می‌شوند. در نتیجه باید متناسب با موضوع و هدف طرفین طراحی و تدوین شود.
البته لازم به ذکر است که تمامی قراردادهای مشارکت دارای وجه اشتراک مهمی هستند که عبارت است از ضرورت درج موضوع قرارداد.برای مثال قرارداد مشارکت در ساخت با موضوع ساخت ملک تنظیم می‌شود.
با توجه به مطالب فوق در ذیل به ذکر نمونه‌ای از قرارداد مشارکت تضامنی پرداخته سپس به بررسی مفهوم و نکات این قرارداد را بیان می‌کنیم.
قرارداد مشارکت تضامنی چیست؟
قرارداد مشارکت تضامنی در موضوعات مختلفی تنظیم می‌شود. برای مثال می‌تواند با موضوع ساخت یا احداث بنا، امور فرهنگی، تولید، صادرات و واردات باشد. اما تفاوت آن با قرارداد مشارکت مدنی این است که شرکا مسئولیت تضامنی در قرارداد دارند. یعنی طرفین توافق می‌کنند که هر یک از آن ها به تنهایی در برابر عدم ایفای تعهدات نسبت به طرفین دیگر مسئول شناخته شوند.
بدین سو در صورتی که هر یک از شرکا به تعهدات خود عمل نکند، شریک یا شرکای دیگر به صورت تضامنی مسئولیت پرداخت دین یا ایفای تعهد را برعهده دارند. اما پس از ایفای تعهد حق رجوع به شریک خود را دارد.
نمونه قرارداد مشارکت تضامنی
در تنظیم قرارداد مشارکت باید مواردی ذکر شود که از جمله آن می‌توان به بندهای زیر اشاره کرد:
- طرفین قرارداد مشارکت تضامنی
- موضوع قرارداد
- سرمایه‌های دو طرف
- نسبت سهم الشرکه طرفین
- مدت قرارداد
- شرایط قرارداد مشارکت تضامنی
- تعهدات تضامنی طرفین و ضمانت عدم اجرای آنها
- روش‌های حل و فصل اختلافات
- فسخ قرارداد
- تعداد نسخه‌های قرارداد
نکات حقوقی مشارکت تضامنی
- اولین نکته‌ای که در خصوص قرارداد مشارکت تضامنی مهم است توجه به این مساله است که مسئولیت تضامنی چیست؟ و چه تفاوتی با مسئولیت نسبی دارد. در پاسخ می‌توان گفت: منظور از مسئولیت نسبی یعنی مسئولیت هر یک از شرکا به تناسب سرمایه و آورده خود. در مقابل منظور از مسئولیت تضامنی، مسئولیت و تعهد هر یک از شرکا نسبت به تعهدات کل شرکا بدون توجه به میزان سهم یا آورده او.
برای مثال در صورتی که در قرارداد مشارکت در ساخت ۴ نفر شریک با سرمایه برابر شراکت نمایند، اگر هزینه یا تعهد یا خسارتی وارد آید، هر یک به نسبت یک چهارم سهیم هستند. در مقابل اگر این قرارداد به صورت مشارکت تضامنی منعقد شود، مسئولیت هر یک به میزان کل میزان خسارت یا هزینه است.
- عبارت مهمی که درج آن در این قرارداد اهمیت دارد عبارتست از: «شرکاء به صورت تضامنی در برابر ایفای تعهدات و خسارات و هزینه‌ها مسئولیت دارند.» بنابراین در صورتی که قصد انعقاد این قرارداد را دارید حتماً از درج این عبارت در مواد مربوط به مسئولیت شرکا در مشارکت نامه اطمینان حاصل نمایید.
- سومین موردی که باید در قرارداد به آن توجه شود مدت اعتبار قرارداد است. این موضوع کاملاً به توافق شما و شرکایتان بستگی دارد. بنابراین مدت قرارداد کاملاً در اختیار طرفین است اما از ذکر آن در قرارداد غافل نشوید و تاریخ دقیق ماه، روز و سال، در قرارداد ثبت کنید.
جمع بندی
قرارداد مشارکت تضامنی از جمله قراردادهای مشارکت در نظر گرفته می‌شود که اهمیت آن از حیث موضوع نیست. زیرا این قرارداد را نسبت به هر موضوعی می‌توان منعقد نمود لیکن آنچه در این قرارداد اهمیت دارد مسئولیت مستقل هر یک از شرکا در برابر تعهدات و خسارات و هزینه‌های قرارداد مشارکت است.
مشارکت تضامنی یکی از قراردادهایی است که باید با دقت و حساسیت زیادی تنظیم شود. چرا که ممکن است در اثر اشتباه در تنظیم آن تبدیل به قرارداد مشارکت ربوی شود. برای جلوگیری از این امر بهتر است قرارداد خود را توسط کارشناس حقوقی تنظیم کنید.
سوالات متدال
الگوی ثابت قراردادهای مشارکت چیست؟
لازم به ذکر است با این که قرارداد مشارکت، به نوعی قرارداد مادر است؛ با این وجود الگوی ثابتی در آنها وجود ندارد اما وجه اشتراک آنها در ضرورت درج موضوع در قرارداد است.
در قرارداد مشارکت تضامنی مسئولیت عدم ایفای تعهدات با چه کسی است؟
از آن جا که قرارداد بر اساس تراضی طرفین بر مصلحت و غبطه یکدیگر است، هر طرف به تنهایی مسئول عدم ایفای تعهدات نسبت به طرف دیگر شناخته می‌شود.
