این روزها بازار طراحی و ساخت نرم افزار داغ شده است. با رجوع روز افزون مردم به فضای مجازی و گسترش نیازهای آنها در زمینه‌های مختلف، نرم‌افزارهایی ساخت و تولید شده‌اند که زندگی را راحت‌تر کرده‌اند. شما با یک نرم‌افزار می‌توانید خرید کنید و با نرم افزاری دیگر می‌توانید به طور مجازی از دکتر وقت گرفته و حتی معاینه شوید. همین راحتی کار با نرم افزار و کاهش هزینه‌ها باعث استقبال بیشتر مردم از اینگونه نرم‌افزارها شده است. معمولا افرادی که ایده‌ای برای طراحی نرم افزار دارند علاوه بر اینکه برای اجرایی کردن ایده‌شان نیاز به کمک های مختلف مالی و غیر مالی دارند، نیاز به حمایت‌های قانونی هم دارند که اولین قدم برای حمایت از ایده‌شان تنظیم قرارداد مشارکت در ساخت نرم افزار است. اما این قرارداد چه قراردادی است؟
۴ نکته در مورد ساخت نرم افزار
طبق تعریف آیین نامه ثبت نرم افزار مرکز فناوری اطلاعات: “نرم افزار عبارتست از مجموعه برنامه‌های رایانه‌ای، رویه‌ها، دستورالعمل‌ها و مستندات مربوط به آنها و نیز اطلاعات مربوط به عملیات یک سیستم رایانه‌ای که دارای کاربری مشخص بوده و بر روی یکی از حامل‌های رایانه‌ای ضبط شده باشد.”
این تعریف از این جهت اهمیت دارد که تنها نرم‌افزارها و محصولاتی که منطبق با این تعریف باشند برای صاحب اثر ایجاد حقوق می‌کنند. برای مثال ایده ذهنی خلق نرم‌افزار برای پدیدآور آن حقی ایجاد نمی‌کند.
- برای ساخت نرم افزار می‌توانید از نرم افزارهای دیگر کمک بگیرید و این باعث نمیشود که اشکالی در ثبت و ساخت نرم افزارتان ایجاد شود.
- اگر نرم افزار به سفارش شخص حقیقی یا حقوقی طراحی و ساخته شود حقوق مادی آن اعم از هزینه و درآمد نشد و تکثیر متعلق به شخص سفارش دهنده و حقوق معنوی آن متعلق به پدیدآور است.
- برای ثبت نرم افزار باید مراحل اخذ گواهی ثبت را طی کرده و درخواست گواهی را به شورای عالی انفورماتیک ارسال کنید.
- حقوق مربوط به نرم افزار برای مدت ۳۰ سال متعلق به شخص پدیدآورنده میباشد و قابل نقل و انتقال است.
مشارکت در ساخت نرم افزار
مشارکت بین دو نفر طبق تعریف قانون مدنی عبارت است از ”درآمیختن سهمالشرکه نقدی و یا غیرنقدی متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی متعدد، بنحو مشاع، بمنظور کسب سود طبق قرارداد میان طرفین”
ماده ۱۱ آیین نامه ثبت نرم افزار نیز در مورد مشارکت در ساخت نرم افزار این گونه بیان می‌کند که” هرگاه اشخاص متعدد در پدیدآوردن نرم افزار مشارکت داشته باشند، چنانچه سهم مشارکت هر یک در پدیدآوردن نرم افزار مشخص باشد، حقوق مادی حاصل از آن به نسبت مشارکت به هر یک تعلق می گیرد. در صورتی که کار یکایک آنان جدا و متمایز نباشد اثر مشترک نامیده می شود و حقوق ناشی از آن حق مشاع پدیدآورندگان است.
تبصره ـ هر یک از شرکاء به تنهایی یا همه آنها به اتفاق می‌توانند در مورد نقض حقوق موضوع قانون به مراجع قضائی صالحه مراجعه نمایند”
مشارکت معمولا به دلیل تسهیل کار و کسب سود بیشتر صورت می‌گیرد برای مثال چند نفر سرمایه‌های مادی خود را روی هم گذاشته و به فردی که دانش کافی در زمینه ساخت و ساز دارد؛ می‌دهند و او نیز اقدام به انجام پروژه کرده و نهایتا سود را طبق توافق تقسیم می‌کنند این درحالی ست که اگر فرد صاحب دانش به تنهایی اقدام به ساخت و ساز می‌کرد هم امکان داشت پروژه دیرتر به انجام رسد و هم اصلا سرمایه کافی برای انجام آن نداشته باشد به همین دلیل صاحبان فن و سرمایه گذاران تمایل زیادی به مشارکت و همکاری در زمینه‌ها مختلف دارند و این موضوع باعث شده قرارداد مشارکت مدنی به قرارداد پر کاربرد و مهم تبدیل شود.
ساخت نرم افزار نیز با حضور رقبا و تکنولوژی‌های پیشرفته تبدیل به صنعتی پرسود اما پیچیده شده است. همین موضوع باعث می‌شود سرمایه‌گذاران و صاحبان دانش برنامه‌نویسی و ایده پردازان اقدام به مشارکت در این زمینه کنند.
معمولا مشارکت ساخت نرم افزار به شکل ایجاد تیم صورت می‌گیرد این تیم می‌تواند شامل برنامه‌نویسان، گرافیست‌ها، نویسندگان، متخصصان تحلیل بازار و رقبا، سرمایه‌گذاران علاقه مند و غیره باشد.
زمانی که صحبت از مشارکت می‌شود مهم‌ترین اقدام در این زمینه عقد قرارداد است، قراردادی که حقوق و تکالیف طرفین، سهم هرکدام، دستمزد آنها و دیگر مسائل مهم طرفین را روشن سازد و از ایجاد اختلاف و هزینه های ناشی از آن جلوگیری کند. اما برای این که قرارداد مشارکت در ساخت نرم افزار شفاف و استاندارد داشته باشید حتما باید با یک مشاور حقوقی امور قراردادها مشورت کنید تا از دردسر های ناشی از قرارداد های نامناسب دور شوید.
قرارداد مشارکت در ساخت نرم افزار و بندهای مهم آن
همانطور که دیدید برای ساخت نرم افزار، مشارکت و داشتن تیم اجتناب ناپذیر است و اتفاقا به بهبود و تسریع پروژه کمک شایانی می‌کند. برای داشتن مشارکتی سالم و درست، بهترین راه، داشتن قراردادی مناسب و اصولی است. به مهم‌ترین بندهای قرارداد مشارکت در ساخت نرم افزار توجه کنید:
- موضوع قرارداد: نام و نوع نرم افزار در حال ساخت است.
- مدت قرارداد: زمانی است که نرم افزار باید ساخته شده و به بهره برداری برسد.
- نحوه پرداخت‌ها ( دستمزد، کسورات، بیمه و مالیات): در قرارداد باید سهم هر شریک، دستمزد آنها در طول انجام پروژه، میزان پیش پرداخت، فردی که باید مالیات را بپردازد، بیمه شدن یا نشدن افراد و هزینه‌های دیگر دقیقا مشخص شود.
- محدوده تعهدات طرف های قرارداد: روشن کردن حقوق و تکالیف تیم پروژه کمک زیادی به انجام سریعتر وظایف و رفع اختلافات می‌کند.
- تغییرات در موضوع: هرچند موضوع قرارداد مشخص می‌شود اما ممکن است در طول کار افراد با مطالعه یا تغییر بازار تصمیم به تغییر روند موجود بگیرند، آوردن این بند باعث می‌شود تغییرات کوچک باعث از بین رفتن شراکت نشود بلکه توافقات جدیدی صورت گیرد.
- جریمه تاخیر: هم کارفرما هم پیمانکاران ممکن است در انجام هر قسمت از کار تاخیر کنند که در آن صورت باید جریمه توافق شده را بپردازند.
- حق طبع و نشر: از آنجایی که نرم افزار ساخته شده بر اساس ایده جدید صورت گرفته مشخص کردن حقوق ثبت نرم افزار و انتشار آن اهمیت زیادی دارد و باید از قبل تعیین تکلیف شود.
- محرمانگی: دستیابی به اطلاعات پروژه فقط مختص به افراد تیم است و همه باید متعهد شوند که از اطلاعات موجود حفاظت کنند.
- مرجع حل اختلاف: معمولا شورای عالی انفورماتیک مرجع حل اختلاف این گونه موضوعات تعیین می‌شود.
- فسخ یا تعلیق قرارداد: تعیین این بند با توافق کامل طرفین صورت می‌گیرد.
نوشتن قرارداد مشارکت در ساخت نرم افزار
هریک از شرکا با وجود دانش و تخصصشان احتمالا اطلاعات حقوقی کافی در مورد نوشتن قرارداد و مسائل حقوقی ندارند به همین دلیل برای داشتن قراردادی استاندارد و مناسب بهترین راه کمک گرفتن از فرد متخصص است، وینداد با کمک مشاوران حقوقی و مختصصان قرارداد نویسی نمونه قرارداد مشارکت در ساخت نرم افزار را برای شما در نظر گرفته که با مراجعه به بانک قرارداد وینداد می‌توانید از آن بهره‌مند شوید.
