شکایت از شرکت خصوصی چگونه است؟

زمانی یکی از دوستانم در مورد چگونگی شکایت از شرکت های خصوصی سوالی داشت. چالش و دغدغه اصلی او در این مورد چگونگی اقامه و طرح دعوا علیه شرکت‌های تجاری خصوصی بود. به نظر او این طور می‌آمد که امکان طرح دعوا فقط علیه اشخاص ممکن است؛ مثلا این که او فقط می‌تواند علیه یک شخص حقیقی مثلا آقای ملکی که دین (بدهی) خود را به او پرداخت نکرده طرح دعوا کند. اما دقیقا موضوع همین جاست که ما با دو نوع شخصیت مواجه هستیم؛ یعنی شخصیت حقیقی و شخصیت حقوقی. بهتر است برای بررسی بهتر و تفصیلی این موضوع با مراحل شکایت از شرکت خصوصی آشنا شوید.

در مورد شخصیت حقوقی چه می‌دانید؟

در نگاهی ساده شخصیت حقوقی مجموعه‌ای از حقوق و اموال است که به منظور رسیدن به منافع و مزایایی (کسب سود و انتفاع) گرد هم جمع می‌شوند و در واقع شرکت‌های تجاری خصوصی نیز از این خصیصه بهره‌مند هستند و دارای شخصیت حقوقی هستند و بدین ترتیب دارای نام و عنوان مستقل، اموال مخصوص به خود، حقوق و تعهدات مستقل، اقامتگاه مستقل و تابعیت مستقل هستند.
بنابراین همانطور که در مورد اشخاص حقیقی این موضوع را می‌دانیم که اشخاص حقیقی یعنی هر کدام از ما همچنان که طرف معامله‌های متفاوت قرار می‌گیریم و تعهداتی را به عهده می‌گیریم و در برابر بی توجهی به این تعهدات امکان طرح دعوا علیه ما به عنوان شخص حقیقی وجود دارد، امکان اقامه و طرح دعوا نیز علیه شخص حقوقی یعنی انواع شرکت‌های مندرج در قانون تجارت نیز وجود دارد.

شرکت تجاری چیست؟

در ارائه تعریفی از شرکت‌های تجاری می‌توان گفت که شرکت‌های تجاری جمعی از دو یا چند شخص حقیقی یا حقوقی به منظور انجام عملیات تجاری و کسب سود است. به عبارت دیگر شرکت تجاری یک قراردادی میان دو یا چند شخص است که در آن هر یک از شرکا آورده‌ای با خود به شرکت می‌آورند که شامل سرمایه‌های نقدی و غیر نقدی است. بدین ترتیب که مالکیت هر کدام از شرکا نسبت به آورده‌‌شان از بین رفته و متعلق به شخص حقوقی شرکت می‌شود. چرا که شرکت یک شخصیت حقوقی مستقل دارد؛ یعنی نام، اقامتگاه، دارایی و تابعیت آن جدا از اعضای خود است.
شرکت‌های تجاری یک تقسیم‌بندی اصلی دارند؛ شرکت‌های شخص محور (اشخاص) و شرکت‌های سرمایه‌ای. شرکت تجاری‌های یا موضوعا تجاری هستند یعنی موضوع فعالیت آن‌ها حتما باید تجاری باشد یا این که شکلا تجاری هستند یعنی موضوع فعالیت آن ها هم می‌تواند تجاری باشد هم غیر تجاری.
در واقع در قانون تجارت ایران نیز تاجر یا شخص حقیقی است یا شخص حقوقی. شرکت‌های تجاری اشخاص حقوقی تاجر هستند که مشمول مقررات ورشکستگی می‌شوند، شخصیت حقوقی مستقل دارند و به کارهای تجاری می پردازند.

انواع شرکت تجاری

برای شکایت از شرکت خصوصی باید انواع شرکت را بشناسید. به انواع شرکت های تجاری در ماده ۲۰ قانون تجارت در قالب دسته‌های زیر اشاره شده است.

• شرکت­‌های سرمایه­‌ای، که برپایه­ آورده­ ی شرکا تشکیل می­ شود. در این شرکت‌ها مال و آورده شرکا اهمیت دارد، نه شخصیت آن‌ها. در هنگام تشکیل شرکت نیز میزان آورده باید به طور دقیق  مشخص شود.

شرکت­‌های مختلط؛ این شرکت ­ها نیز جز شرکت­‌های سرمایه ای هستند. منتهی در اینها آورده­ مالی شرکا اهمیت بیشتری می­ یابد و تا حدودی شخصیت شرکا نیز در برخی از آنها مهم است.

شرکت های سهامی خاص و سهامی عام و شرکت های مختلط سهامی جزو شرکت های سرمایه ای محسوب می شوند.

• شرکت­‌های اشخاص؛ شرکت­‌های تجاری اند که برپایه ­شخصیت شرکا تشکیل می ­شوند. در این شرکت‌ها شرکا دارای ارتباط نزدیکی با همند و اغلب گروه‌­ها بر پایه­ اعتماد تشکیل شده است.

شرکت تضامنی و نسبی و همچنین شرکت های مختلط غیر سهامی و با مسئولیت محدود را می توان جزو شرکت های اشخاص دانست.

• شرکت­‌های تعاونی؛ در قانون ما دو نوع شرکت تعاونی وجود دارد که تعاونی تولید و تعاونی مصرف نام دارند. این ها هم جز شرکت‌های تجاری و دارای شخصیت حقوقی اند.

در نهایت برای طی کردن مراحل ثبت شرکت خصوصی یا انتخاب نام آن انواع شرکت به دسته‌های جزئی‌تر زیر تقسیم می‌شود.

• شرکت سهامی (سهامی خاص و عام)
• شرکت با مسئولیت محدود
• شرکت تضامنی
• شرکت مختلط غیرسهامی
• شرکت مختلط سهامی
• شرکت نسبی
• شرکت تعاونی تولید و مصرف.

سوالات خود را مورد چگونگی اقامه و طرح دعوا علیه شرکت های خصوصی با کارشناسان حقوقی ما مطرح کنید. همچنین برای بررسی تفاوت مسئولیت مدنی و کیفری مدیران و تفاوت مسئولیت مدیرعامل و رئیس هیئت مدیره می‌توانید به مجله حقوقی وینداد رجوع کنید.

انواع شکایت از شرکت خصوصی

نحوه شکایت از شرکت خصوصی به دو نوع اصلی تقسیم می‌شود که انتخاب هر یک از مسیرها به نوع مساله بستگی دارد.

شکایت کیفری از شرکت خصوصی

شکایت از شخص حقوقی یا شرکت‌های خصوصی می‌تواند به شکل شکایت کیفری باشد تا پیش از تصویب قانون مجازات اسلامی ۹۲، موضوعی به عنوان مسئولیت کیفری اشخاص حقوقی وجود نداشت. ولی در این قانون مطرح شد که چنانچه جرمی به نام یا در راستای منافع شخص حقوقی، توسط نماینده آن مرتکب شود، شخص حقوقی مسئولیت کیفری دارد. اما باید دانست که مجازات‌های اعمال شده بر اشخاص حقیقی را نمی‌توان بر اشخاص حقوقی اجرا کرد.

در این مورد به نکاتی توجه داشته باشید:

اول آن که در بحث مسئولیت کیفری اصل بر مسئولیت شخص حقیقی است و شخص حقوقی در صورتی مسئولیت کیفری دارد که نماینده قانونی شخص حقوقی به نام شخص حقوقی یا در راستای منافع آن مرتکب جرایمی شده باشد.

دوم آن که مسئولیت کیفری شخص حقوقی مانع مسئولیت اشخاص حقیقی مرتکب جرم نیست.

به این معنی که اگر یک شخص حقیقی منتسب به شخص حقوقی عملی مجرمانه مرتکب شد نمی‌تواند به این بهانه که جرم را به نفع شرکت انجام داده است از مسئولیت شانه خالی کند‌.

شکایت حقوقی از شرکت خصوصی

یکی دیگر از راه‌های شکایت از شرکت‌ها طرح شکایت حقوقی علیه شرکت‌های خصوصی است:

بیشتر مواقع طرح دعوا علیه شرکت­‌های تجاری، دعاوی حقوقی­ است، از قبیل الزام به انجام تعهدات قراردادی، دعاوی مالی یا ورشکستگی شرکت. اولین مرحله برای اقامه­ ی دعوا تنظیم دادخواست است. در دادخواست طرح دعوا علیه شرکت باید مشخص شود طرفین دعوا چه کسانی هستند و شما به عنوان خواهان، علیه چه شخصی قصد اقامه دعوا دارید. اگر مخاطب شما شرکت است پس خوانده دعوا را باید شرکت قرار دهید.

دادگاه صالح به رسیدگی در مورد این دعاوی متفاوت است چرا که دعاوی راجع به شرکت‌های تجاری که مرکز اصلی آن ها در ایران است، در صلاحیت دادگاه مرکز اصلی شرکت است. در مورد دادگاه صالح در دعاوی ناشی از تعهدات شرکت اختیار انتخاب دادگاه صالح با شما به عنوان خواهان است. یعنی دادگاه محل انعقاد قرارداد یا دادگاه محل تسلیم کالا یا دادگاه محل پرداخت پول و یا دادگاه محل اقامت خوانده است و شما در انتخاب هر کدام از این دادگاه‌ها مختار هستید.

این موارد از مهمترین تفاوت‌های بین دعاوی کیفری و حقوقی هستند.

در صورتی که شرکت خصوصی مسئول شناخته شود، با چه مجازات‌هایی مواجه می‌شود؟

 مجازات‌ها شامل این موارد است:

• انحلال شرکت
• مصادره کل اموال شرکت
• ممنوعیت از یک یا چند فعالیت شغلی یا اجتماعی به طور دائم یا حداکثر برای مدت پنج سال
• ممنوعیت از دعوت عمومی برای افزایش سرمایه به‌طور دائم یا حداکثر برای مدت پنج سال
• ممنوعیت از اصدار برخی اسناد تجاری حداکثر برای مدت پنج سال
• جزای نقدی و انتشار حکم محکومیت به وسیله رسانه‌ها

سخن پایانی

برای شکایت از شرکت باید به دادگاه صالح آن رجوع کنید و نوع شکایت شما اعم از شکایت کیفری یا حقوقی به نوع جرائم شرکت بستگی دارد و شخص حقوقی مجازات متناسب را دریافت خواهد کرد.

برای دریافت پاسخ سوالات خود در خصوص شکایت از شرکت خصوصی می‌توانید آن را مستقیما از کارشناسان حقوقی وینداد بپرسید. همچنین با طرح دعاوی تخصصی خود می‌توانید در کوتاه‌ترین زمان بهترین اقدام را انجام دهید.

سوالات متداول

آیا فرد می‌تواند شرکت را به عنوان مجرم معرفی کند و خود را تبرئه نماید؟

باید بدانید که مسئولیت کیفری شخص حقوقی مانعی برای مسئولیت کیفری شخص حقیقی به شمار نمی‌رود. اگر فردی عمل مجرمانه‌ای انجام داده باشد، نمی‌تواند صرفا به دلیل این که این کار را برای منافع شرکت انجام داده، از زیر بار مسئولیت شانه خالی کند.

مجازات‌های جرائم شرکت‌های خصوصی چیست؟

مجازات‌های جرائم شرکت‌های خصوصی با مجازات افراد متفاوت است. چرا که شخصیت حقیقی با شخصیت حقوقی تفاوت دارد. مجازات جرائم شرکت‌های خصوصی عبارت است از: انحلال یا مصادره اموال شرکت، ممنوعیت از فعالیت‌های شغلی، دعوت عمومی، صدور برخی از اسناد تجاری و…