با توجه به رشد و شکوفایی اقتصاد کشورها و وابستگی متقابل آنها به یکدیگر شاهد رشد مثبت تبادلات خارجی و رونق تجارت بین‌المللی و انعقاد قراردادهای مختلفی اعم از قرارداد مشارکت بازرگانی ، قرارداد مشارکت سرمایه گذاری، قرارداد مشارکت صادرات یا واردات کالا و غیره هستیم.
تجارت بین‌الملل به دلیل تفاوت در قانون حاکم بر آن دارای پیچیدگی‌ها و ظرفت‌های حقوقی خاصی است که تبلور این امر در حوزهٔ قراردادهای مرتبط با آن می‌باشد. بنابراین صرفاً بازرگانانی در این حوزه موفق هستند که با اصول و قواعد حاکم بر قراردادهای بازرگانی اشنا باشند.
با این توضیح در این مطلب قصد داریم به یکی از مهم‌ترین قراردادهایی که در حوزه بازرگانی و تجارت بین‌الملل منعقد می‌شود و با عنوان قرارداد مشارکت بازرگانی شناخته می‌شود بپردازیم.
قرارداد مشارکت مدنی و کارکردهای چندگانهٔ آن
همانطور که در بخش قرارداد مشارکت و مطالب مرتبط با آن بیان گردیده است، قرارداد مشارکت مدنی در حوزه‌های مختلفی به کار می‌رود که عبارتند از صادرات و واردات، ارائه خدمات، بازرگانی، مشارکت پزشکان، مشارکت فیزیوتراپی، احداث آپارتمان و غیره.
منظور از مشارکت مدنی تلفیق سرمایه نقدی یا غیرنقدی متعلق به یک یا چند نفر از اشخاص حقیقی یا حقوقی است که به نحو اشاعه و برای انجام کاری معیّن در زمینه فعالیت‌های تولیدی، بازرگانی و خدماتی به مدت زمان محدود به قصد انتفاع محقق می‌شود.
تعریف فوق از ماده ۵۷۱ قانون مدنی استنباط شده است. وفق ماده ۵۷۱ قانون مدنی، شرکت عبارت است از اجتماع حقوق مالکین متعدد در شیء واحد به نحو اشاعه.
با مداقه در ماده فوق و همچنین با در نظر گرفتن ماده ۱۰ قانون مدنی شراکت مدنی را می‌توان بیان داشت که قرارداد مشارکت بازرگانی نیز در زمره قراردادهای مشارکت قرار گرفته و انعقاد آن از نظر قانون صحیح و معتبر است.
بازرگان از نظر قانون به چه شخصی اطلاق می‌شود؟
به منظور شناخت طرفین قرارداد مشارکت بازرگانی که عموماً میان بازرگانان یا تجار منعقد می‌شود، ضرورت دارد تا بدواً مفهوم تاجر یا بازرگان از دیدگاه قانون تجارت بیان شود.
از بعد قانونی در قانون تجارت تعریفی از بازرگان یا تاجر ارائه شده است.
وفق ماده ۱ قانون تجارت، به شخصی بازرگان یا تاجر اطلاق می‌شود که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار بدهد.
با توجه به ماده فوق چند ویژگی برای تاجر یا بازرگان وجود دارد که عبارتند از:
- تاجر یا بازرگان شخصی است است که مبادرت به انجام معاملات تجاری نماید.
طبق ماده ۲ قانون تجارت معاملات تجارتی از قرار ذیل است:
۱) خرید یا تحصیل هر نوع مال منقوض به قصد فروش یا اجاره اعم از اینکه تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد.
۲) تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هر نحوی که باشد.
۳) هر قسم عملیات دلالی یا حق‌العمل‌کاری (کمیسیون) و یا عاملی و همچنین تصدی به هر نوع تاسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجادمی‌شود از قبیل تسهیل معاملات ملکی یا پیدا کردن خدمه یا تهیه و رسانیدن ملزومات و غیره.
۴) تأسیس و به کار انداختن هر قسم کارخانه مشروط بر اینکه برای رفع حوائج شخصی نباشد.
۵) تصدی به عملیات حراجی.
۶) تصدی به هر قسم نمایشگاه‌های عمومی.
۷) هر قسم عملیات صرافی و بانکی.
۸) معاملات برواتی اعم از اینکه بین تاجر یا غیر تاجر باشد.
۹) عملیات بیمه بحری و غیر بحری
۱۰) کشتی‌سازی و خرید و فروش کشتی و کشتیرانی داخلی یا خارجی و معاملات راجعه به آنها.
ویژگی دیگر تاجر یا بازرگان قراردادن انجام معاملات تجاری به عنوان شغل عادی و معمول وی است. با این توضیح که منبع اصلی درآمد و ارتزاق تاجر یا بازرگان باید معاملات تجاری بوده و مکرراً مبادرت به آن نماید.
نمونه قرارداد مشارکت بازرگانی
۱-مشخصات طرفین
۲-موضوع قرارداد
۳-میزان سرمایه در قرارداد مشارکت بازرگانی
۴-مدت اعتبار قرارداد
۵-بازگشت سرمایه
۶-مصارف سرمایه قرارداد مشارکت بازرگانی
۷-تعهدات شریک اول
۸-تعهدات شریک دوم
۹-اسناد و مدارک قرارداد
۱۰-ضمانت اجرا
۱۱-نظارت بر قرارداد
۱۲-تقسیم سود
۱۳-فسخ قرارداد
۱۴-اقامتگاه قانونی
۱۵-حل اختلافات
۱۶-فورس ماژور
۱۷-نسخ قرارداد مشارکت بازرگانی
مهر و امضای شریک اول
مهر و امضای شریک دوم
اگر شما نیز به دنبال انعقاد این قرارداد هستید، می‌توانید با ثبت درخواست تنظیم قرارداد، قراردادی مختص خودتان، و با در نظر گرفتن جمیع شرایطتان داشته باشید.
نکات حقوقی مهم از قرارداد مشارکت بازرگانی
- امضای قرارداد به عنوان مهر تاییدی بر تثبیت و تضمین حقوقی توافقات صورت گرفته میان طرفین معامله قرارداد مشارکت بازرگانی است. بنابراین ممکن است طرف مقابل با سوءنیت و با استفاده از سهل‌انگاری شما در حین تنظیم قرارداد، شرطی برخلاف توافقات شفاهی، در متن قرارداد درج کند که سبب تضییع حقوق شما شود. بنابراین بایستی پس از تنظیم قرارداد مشارکت بازرگانی ، مفاد آن را به صورت کلمه به کلمه مطالعه کنید. دقت نمایید که در علم حقوق، کلمات و الفاظ دارای جایگاه ویژه و خاصی هستند.
- حتماً در قرارداد بخشی را پیش‌بینی نمایید که اگر بر اثر اعمال و اقدامات شریک، تمام یا هر قسمت از مال الشرکه تلف و یا ناقص شود و یا به هر دلیل خسارتی متوجه اصل سرمایه گردد، مقصر نسبت به آن مسئول است.
- همانطور که می‌دانید هدف از قرارداد مشارکت بازرگانی کسب سود است فلذا ضرورت دارد که به طور مشخص و معین میزان سهم هر یک از شرکا از سود بدست آمده مشخص شده و به جهت جلوگیری از ربوی شدن قرارداد، بایستی سهم هریک از سرمایه‌گذاران در زیان وارده نیز پیش‌بینی شود.
- همانند سایر قراردادهایی که در حوزه مشارکت مدنی منعقد می‌شود، مهم است که در قرارداد وقوع شرایط فورس ماژور نیز پیش‌بینی گردد. بدین شرح که اگر اجرای تعهدات موضوع این قرارداد توسط هریک از طرفین یا بازرگانان، به دلیل وقوع حوادث غیرمترقبه و وقایعی که از کنترل معقول طرفین خارج است همانند جنگ، سیل یا زمین لرزه، بحران‌های اقتصادی، متوقف گردد و یا به تأخیر افتد، طرف مربوطه از وظیفهٔ انجام تعهدات موقوف شده تا زمانی‌که اثر فورس ماژور متوقف گردد، معاف خواهد بود.
سخن آخر
قرارداد مشارکت بازرگانی، از جمله قراردادهای مشارکت مدنی است که عمدتاً میان تجار و بازرگانان منعقد می‌شود. در این مطلب با توجه به اهمیت این قرارداد، نکات و نمونه‌ای از آن را بیان نمودیم.
در صورتی که با مطالعه مطالب فوق، کماکان سؤال یا ابهامی دارید، می‌توانید با رجوع به بخش مشاوره تلفنی با تیم حقوقی وینداد در ارتباط باشید.
