تفاوت قرارداد کار معین با پیمانی یکی از مسائل مهمی است که ذهن بسیاری را به‌خود مشغول کرده است. استخدام به معنی مشغول به کار شدن در یک سازمان است که در ازای کار در آن سازمان یا شرکت، حقوق و مزایا به فرد تعلق می‌گیرد. حتماً شما هم به دنبال ورود به بازار کار و تضمین آینده کاری خود هستید و راه تحقق این امر را در استخدام در شرکت‌های خصوصی و نهادهای دولتی می‌دانید اما ممکن است که در این زمینه هیچ‌گونه اطلاعاتی نداشته باشید. استخدام، انواع مختلفی دارد لذا ما شما را با انواع استخدام‌های رسمی و پیمانی و قراردادی و تفاوت هریک از آن‌ها آشنا می‌کنیم.
تعریف استخدام
استخدام در قالب قراردادی بین کارمند و کارفرما تنظیم می‌شود که برای ارائه خدمات و کنترل و نظارت بر انجام کار است. این قرارداد طبق قوانین قرارداد کار معمولاً با تضمین سود از جانب کارمند برای کارفرما همراه با تعیین دستمزد خواهد بود.
انواع استخدام در قانون
از لحاظ حقوقی و بر مبنای قانون، قراردادهای استخدامی که اکنون در ارگان‌های دولتی کشور ایران منعقد می‌شوند، به سه دسته، قابل تقسیم هستند:
- قرارداد استخدام رسمی
- قرارداد استخدام پیمانی
- قرارداد استخدام خدماتی یا قرارداد کار
هر کدام از این قراردادها وابسته به شرایط خاصی هستند. البته می‌توان گفت که بندها و مفاد مشترکی بین هر سه آن‌ها وجود دارد. از دیدگاه مراجع قانونی و بر اساس ماده ۴۵ قانون مدیریت خدمات کشوری بعد از تصویب کردن این قانون تمامی استخدام‌ها رسمی یا پیمانی صورت می‌گیرد.
استخدام رسمی چیست؟
به کارگیری نیرو در مناصب رسمی در دستگاه‌های دولتی برای تصدی و اشتغال حاکمیتی را استخدام رسمی گویند. کارمندان دولت برای تصدی مسئولیت‌های مشاغل دولتی، به کار گرفته می‌شوند. این افراد باید دارای شرایط خاصی باشند و گزینشهای متناسب با شغل مورد نظر را، با موفقیت بگذرانند.
در مورد مشاغل دولتی و حاکمیتی از لحاظ حقوقی دارای امتیاز تصمیم‌سازی در امور مهم و در انجام فعالیت‌های جاری مملکت، مؤثر هستند. بالطبع موقعیت فرد استخدام شده، می‌تواند در پیشرفت مقاصد اداری و دولتی حائز اهمیت باشد. از نظر حقوقی نیز، موقعیت او از اهمیت فوق‌العادهای برخوردار است.
بهتر است بدانید که کارمندانی که طبق قرارداد استخدام رسمی به کار گرفته می‌شوند، از منظر حقوقی زیر نظر نظام استخدامی کشور و همین‌طور قانون مدیریت خدمات آن هستند.
استخدام پیمانی چیست؟
این افراد برای انجام کارهای تصدی‌گری در ارگان‌های اداری و دولتی پذیرفته می‌شوند. افراد استخدام شده پیمانی، زیر نظر آیین‌نامه استخدامی پیمانی بوده و از منظر حقوقی، تحت پوشش صندوق تامین اجتماعی قرار می‌گیرند. البته باید بدانید که این افراد، همانند استخدامی‌های رسمی نبوده و استخدام آن‌ها منوط به پیمان‌نامه‌ای است که طبق آن، در یک ارگان دولتی مشغول به کار شده‌اند. برخی اینگونه استخدام را استخدام نیمه رسمی نیز می‌نامند؛ چرا که در صورت تداوم و رضایت از عملکرد آن‌ها، امکان تمدید قرارداد یا حتی ارتقاء و استخدام بصورت رسمی برای آن‌ها وجود دارد.
استخدام شرکتی چه استخدامی است؟
در این نوع قرارداد یک شرکت خصوصی یا دولتی غیر وابسته فرد را برای نوبت کاری روزانه به استخدام خود در می‌آورد. یعنی فرد به‌صورت مستقیم با شرکت‌های برق منطقه‌ای، نیروگاه و غیره قرارداد ندارد بلکه با شرکت واسطه‌ای قرارداد تنظیم میکنند. در این قرارداد فرد مستخدم مستقیم با دولت قرارداد ندارد و نیروی شرکت محسوب می‌شود.
قرارداد استخدامی کارکنان خدماتی به چه صورت است؟
افرادی که طبق این قرارداد، در بخش‌های دولتی مشغول به کار می‌گردند، کارهای خدماتی و مسئولیت پشتیبانی بخش‌های اصلی را عهده‌دار می‌شوند. درواقع می‌توان گفت این افراد کارهایی مثل آشپزی، سرایداری، رختشویی و غیره را انجام می‌دهند. این افراد نیز همانند دو گروه اول، از منظر حقوقی، تحت پوشش قانون تامین اجتماعی هستند.
البته فراموش نشود که کارمندان خدماتی بخش‌های دولتی، از لحاظ استخدامی و اداری، مشمول قانون کار می‌گردند و شرایط فسخ قرارداد کار در انواع این قراردادها با یکدیگر متفاوت است.
تفاوت قرارداد کار معین با پیمانی چیست؟
قراردادهای استخدامی بیان‌کننده مقررات و ضوابط موجود میان روابط دو طرف قرارداد است. کسانی که این قرارداد را منعقد میکنند، در هر طرف قرارداد و در هر جایگاهی که باشند باید حقوق و تعهدات خود را در این قرارداد در ارتباط با یکدیگر در نظر بگیرند. به‌همین منظور باید تفاوت‌های استخدام رسمی و پیمانی و قراردادی را یک‌به‌یک شناخت:
تفاوت استخدام پیمانی و قراردادی از نظر بیمه
چنانچه قرار باشد شما در نهادی به صورت پیمانی استخدام شوید، باید این موضوع را بدانید که کارفرمای شما وظیفه دارد شما را بیمه کند. یعنی قرارداد کار بدون بیمه از نظر قانونی اعتباری ندارد. در صورتی هم که به صورت رسمی استخدام می‌شوید بعد از بازنشستگی از خدمات مربوط به آن بهره‌مند خواهید شد. البته باید این را هم بدانید که اگر به صورت پیمانی در مؤسسه‌ای استخدام می‌شوید از این نوع خدمات برخوردار نخواهید بود.
کارمندان رسمی از نظر پوشش بیمه‌ای مشمول صندوق بازنشستگی کشوری هستند. مشمولین پیمانی از نظر پوشش بیمه تامین اجتماعی مشمول صندوق تامین اجتماعی و کارکنان خدماتی هم از نظر بیمه تحت قانون تامین اجتماعی قرار می‌گیرند.
تفاوت قرارداد کار معین و پیمانی در دستمزد
میزان دریافتی نیروهای رسمی که در نهادها و سازمانهای دولتی کار میکنند به اضافه حقوق و مزایا و همچنین اضافه‌کاری، بیشتر از میزان دریافتی نیروهای قراردادی است. اگر قرار است شما در نهادی به صورت قراردادی مشغول به کار شوید باید از تفاوت میزان حقوق دستمزد کارمند رسمی با پیمانی مطلع باشید. از آن‌جایی که جزء کارکنان غیررسمی دولت محسوب می‌شوید نمی‌توانید از افزایش حقوق و مزایایی که کارکنان رسمی از آن بهره‌مند می‌شوند برخوردار شوید.
تفاوت استخدام رسمی و پیمانی در توجه به کارکنان
بیش از نیمی از بودجه کشور در زمینه هزینه‌های جاری به کار برده می‌شود. یکی از مشکلاتی که دولت با آن مواجه است تورم حقوق کارمندان است. به گونه‌ای که در برخی موارد دولت نسبت به سپردن نیروهای خود به شرکت‌های پیمانکاری تمایل نشان می‌دهد تا از این طریق بتواند هزینه‌های جاری را کم کند.
چنانچه شما عضوی از نیروی کاری پیمانی در نهادی باشید به شما شماره پرسنلی تعلق خواهد گرفت که همین امر سبب می‌شود کار شما دارای اعتبار بیشتری باشد. اما اگر نیروی قراردادی مؤسسه‌ای هستید باید بدانید که سازمان‌ها هیچ تعهدی در قبال شما نخواهند داشت. پس در تفاوت استخدام رسمی و پیمانی و قراردادی این نکته را در نظر داشته باشید.
ضمن اینکه برخی قوانین مانند قانون لباس کار در دو نوع قراردادها با هم متفاوت است.
تفاوت استخدام رسمی و پیمانی و قراردادی در پاداش دادن
از تفاوت استخدام رسمی و پیمانی و قراردادی می‌توان این مورد را نام برد که اگر شما نیروی پیمانی نهاد یا مؤسسه‌ای هستید احتمال اینکه به صورت رسمی استخدام شوید زیاد است ولی اگر نیروی قراردادی می‌باشید ممکن است به مدت ۱۰ سال هم کار کنید ولی نهایتاً از پاداش پایان کار و بازنشستگی برخوردار نخواهید بود و در صورتی‌که کارفرما تمایل به اخراج شما داشته باشد می‌تواند به راحتی شما را از کارتان اخراج نماید.
تفاوت استخدام رسمی و پیمانی و قراردادی در مرخصی دادن به کارکنان
چنانچه قرار است به عنوان نیروی پیمانی در شرکتی مشغول فعالیت شوید لازم است بدانید که مدت زمان مرخصی شما نهایتاً به میزان مدت قراردادی خواهد بود که مابین شما و کارفرمایتان بسته شده است اما اگر از کارکنان رسمی نهادی لازم است بدانید که حداکثر به مدت سه سال می‌توانید از مرخصی بدون حقوق بهره‌مند شوید که البته بهتر است این را هم بدانید که این مدت زمان در صورتی‌که قصد ادامه تحصیل در رشته مرتبط با شغل‌تان را داشته باشید به مدت دو سال دیگر نیز قابل تمدید خواهد بود.
جمع‌بندی
لازم به ذکر است که تمامی وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و خصوصی و نهادهایی که تحت مقررات قانون مدیریت خدمات کشوری قرار می‌گیرند باید با توجه به تفاوت استخدام رسمی و پیمانی و قراردادی مبادرت به استخدام افراد کنند. ضمن این برخی قراردادها از نوع قرارداد کار منطبق با طرح طبقه بندی مشاغل هستند. شما هم اگر می‌خواهید قراردادی مطمئن در زمینه استخدام داشته باشید به بانک قرارداد وینداد مراجعه کنید.
همچنین می‌توانید از خدمات مشاوره حقوقی تخصصی کارشناسان ما در این زمینه بهره‌مند شوید و با راهنمایی‌های دقیق و اصولی تنظیم یا بررسی قرارداد استخدامی خود را به پایان رسانید.
سوالات متداول
تفاوت استخدام پیمانی و قراردادی چیست؟
میزان دریافتی نیروهای رسمی که در نهادها و سازمانهای دولتی کار میکنند به اضافه حقوق و مزایا و همچنین اضافه کاری، بیشتر از میزان دریافتی نیروهای قراردادی است
بیمه استخدام پیمانی و رسمی چه تفاوتی دارد؟
اگر به صورت پیمانی استخدام شوید، باید این موضوع را بدانید که کارفرمای شما وظیفه دارد شما را بیمه کند. در صورتی هم که به صورت رسمی استخدام می‌شوید بعد از بازنشستگی از خدمات مربوط به آن بهره‌مند خواهید شد.
