ضرورت بهره‌مندی از توافق‌نامه عدم رقابت و تأثیرات اطمینان‌بخش آن را می‌توان نه تنها در بسیاری از کسب‌وکارهای سنتی که در بسیاری از کسب‌وکارهای نوپا و استارتاپ‌ها هم مشاهده کرد. با توجه به ظهور مشاغل به روز که نیازمند و در ارتباط تنگاتنگ با فناوری‌های پیشتاز هستند، لزوم توجه به موقعیت فعلی و همچنین حفظ جایگاه و اعتبار این کسب و کارها در آینده بسیار چالش برانگیز شده است. بنابراین توسل و بهره‌مندی از مفهومی به نام توافق عدم رقابت به نظر می‌رسد نگرانی و دغدغه بسیاری از کارفرمایان را مرتفع کند.
لزوم اهمیت شناخت توافق‌نامه عدم رقابت چیست؟
آشنایی با عملکرد و نقش‌های متفاوت توافق عدم رقابت، نگرانی های دارندگان مشاغل نسبت به آینده کسب‌وکارشان در زمینه حفظ اسرار شغلی و آموخته‌های کارمندان خود در حین اشتغال و خطر سوء استفاده آنها از این اطلاعات و رقابت احتمالی آنها با کارفرما تا حد زیادی نگرانی‌ها را مرتفع کرده و زمینه ساز توسل به توافق‌نامه عدم رقابت است.
با نگاهی ساده به مفهوم توافق اصولا آنچه به ذهن متبادر می‌شود، نیت و اراده دو طرف در دستیابی به هدف خاصی می‌باشد که به نظر می‌رسد در این توافق تنها موقعیت کارفرما حائز اهمیت است. طی این توافق آنچه حاصل می‌شود حفظ جایگاه و موقعیت خطیر صاحب کسب و کار یا کارفرما می‌باشد. همین بس که در اشاره به مفهوم توافق عدم رقابت باید گفت که یک طرف یعنی یک شخص در مقابل کارفرما خود از رقابت با شرکت‌های رقیب در آینده منع می‌شود و نمی‌تواند به رقابت با آن شرکت در آینده بپردازد و بعد از اتمام همکاری خود با شرکت مذکور به نوعی از تجربیات، دستاوردها و ایده‌هایی که سابقا در آن شرکت به دست آورده است، افراد دیگری را بهره‌مند سازد. بدین ترتیب توافق‌نامه عدم رقابت ناظر بر ایجاد مانع و سدی بر سر راه همکاری و مشارکت یک شخص با اشخاص ثالث در آینده است. بنابراین عنصر زمان در این سبک از توافق بسیار حائز اهمیت است. به عبارتی عملی امروز انجام می‌شود که اثر آن و تعهد برخاسته از آن مربوط به زمان حال نبوده و این تعهد بعد از اتمام یک همکاری برای شخص متعهد در برابر کارفرما ایجاد می‌گردد. مزیت و سودمندی این توافق در حفظ منافع و در هواداری و حمایت از موقعیت کارفرما می‌باشد.
توافق‌نامه عدم رقابت چیست؟
توافق‌نامه عدم رقابت قراردادی است که در آن تعهداتی برای کارمند در مقابل کارفرما ایجاد می‌گردد ، از جمله کارمند متعهد می‌شود که:
۱ – پس از اتمام دوره همکاری خود با کارفرما به هیچ عنوان با کارفرما رقابتی نداشته باشد.
۲ – کارمندان به هیچ عنوان مجاز نیستند چه در زمان اشتغال چه در دوره اتمام کار خود اطلاعات یا اسرار مرتبط با کار را در اختیار دیگران بگذارند و یا آشکار سازند.
۳ – این قراردادها دارای مدت خاص و معینی هستند که در طی آن مدت، کارمند از همکاری و مشارکت با رقیب کارفرما منع می‌شود.
۴ – مزیت توافق عدم رقابت در حفظ جایگاه و موقعیت یک کارفرما در بازار کار موجود است و کارمند با امضاء این توافق به گونه‌ای این مسئله را تضمین می‌کند.
۵ – مفاد ویژه و با اهمیت این قراردادها شامل تضمین عدم رقابت کارمند در استفاده از آموخته های خود حین کار، عدم افشای اسرار و اطلاعات کارفرما می‌باشد.
شرط عدم توافق با آغاز روابط کاری میان کارمند و کارفرما امضاء می‌شود. در این موافقت‌نامه‌ها می‌توان شاهد بندهایی بود که اشاره به تعهد کارمند در عدم رقابت با کارفرما پس از پایان دوره کاری دارد، خواه کارمند استعفاء داده باشد خواه استعفاء نداده باشد.
با توجه به شرایطی که این توافق برای کارمند ایجاد می‌کند این توافق به نوعی پیمان عدم رقابت یا پیمان محدود کننده هم نامیده می‌شود.
شرط عدم رقابت باید به شکلی ساخته و پرداخته شود که در بهترین قالب منافع کارمند و کارفرما را در نظر داشته باشد.
توافق‌نامه عدم رقابت چه ویژگی‌هایی دارد؟
از جمله ویژگی‌های قرارداد محرمانگی اطلاعات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱ – تبعی بودن توافق: این توافق به دنباله یک همکاری ایجاد می‌گردد . در واقع وجود آن تابعی از وجود قرارداد کار میان کارفرما و کارمند است.
۲ – وجود منفعت مشروع: منفعت مورد توجه باید منفعتی مشروع باشد، چرا که اصولا در انعقاد هر قراردادی جهت و سبب ایجاد آن باید مبتنی بر منفعت مشروع باشد.
۳ – محدودیت زمانی: اشاره به این مطلب که کارمند تا چه زمان از رقابت با کارفرما ممنوع است.
۴ – محدودیت جغرافیایی: اشاره به منطقه ی جغرافیایی که رقابت در آن ممنوع است.
۵ – نوع کسب‌وکار ممنوع کارمند سابق: اشاره به نوع خاص ممنوعه از رقابت در کسب و کار لازم است.
با دریافت نمونه قرارداد عدم رقابت و راهنمای کامل آن از یک قرارداد حرفه‌ای و بی‌دردسر بهره‌مند شوید.
جایگاه توافق‌نامه عدم رقابت درقوانین ایران
طبق ماده ۴۴ قانون تسهیل رقابت و منع انحصار:
«هرگونه تبانی از طریق قرارداد، توافق و یا تفاهم (اعم از کتی، الکترونیی، شفاهی و یا عملی) بین اشخاص، به نحوی که نتیجه آن بتواند اخلال در رقابت باشد، ممنوع است». همچنین می‌توان به ماده ۴۵ نیز اشاره کرد که حکم به ممنوعیت اقدامات یکجانبه‌ای که سبب اخلال در رقابت را می‌شوند اعلام کرده است.
در واقع دو ماده مذکور اشاره روشن و صریحی به توافق عدم رقابت ندا‌شته‌اند، اما می‌توان از قسمت ۲ بند (الف) ماده ۴۵ قانون تسهیل رقابت و منع انحصار چنین استنباط کرد که این ماده اقدامات بازدارنده از تعاملات قراردادی با دیگران را ممنوع می‌داند.
در واقع با اعمال توافق‌نامه عدم رقابت امکان هر نوع معامله با رقبای کارفرما در یک حوزه معاملاتی ممنوع می‌شود و اشخاص وادار به تحدید (مرزبندی) در معاملات قراردادی خود می‌شوند.
در واقع قید استنکاف (خودداری) مطرح شده در ماده ۴۵ قانون تسهیل رقابت و منع انحصار بیان‌کننده موقعیتی می‌باشد که کارمند در راستای انجام تعهد خود در قبال توافق‌نامه عدم رقابت، از انجام انواع مختلف معاملات خودداری کند.
چرا که آنچه در این توافق مهم است پرهیز از انجام معاملات است و در محدود کردن معاملات افراد با دیگران آنچه قابل اعمال است منع کارمند از پیوستن به رقبا است که شامل موقعیت‌هایی می شود که افراد باید از انجام فعالیتهایی به منظور دوری از رقابت پرهیز کنند.
اصولا افراد برای حفظ منافع مالی و تجاری خود می‌توانند از توافق عدم رقابت استفاده کنند.
توافق‌نامه عدم رقابت چه مزیت‌هایی به شما می‌دهد؟
۱- قرارداد عدم رقابت دربردارنده ماهیتی تضمین‌کننده می باشد که کسب‌وکار شما را از خطر سوء استفاده و ایجاد رقیب در حوزه مشابه فعالیتی شما در امان نگاه می‌دارد. بنابراین کارمندان شما تمام اسرار و اطلاعات را نزد خود حفظ می‌کنند و با توجه به مدت توافق ملزم به حفظ آن و عدم رقابت در حوزه خاص فعالیت شما و حوزه جغرافیایی مشخص شده در توافق هستند.
۲– این توافق منجر به تربیت نیروهای متعهد و متخصص می‌شود نیروهایی که با اطمینان از ثبات شغلی خود باعث افزایش راندمان کسب و کار شما می‌شوند.
شرایط اعتبار توافق‌نامه عدم رقابت را می‌دانید؟
اصولاً ایجاد و تنظیم قراردادها نیازمند رعایت اصولی است که این اصول منجر به تنظیم قرارداد معتبر از نظر حقوقی می‌شود.
از جمله باید به این شروط توجه کنید:
۱ – موضوع معیّن: در این توافق باید طرف مقابل شما به طور کامل از محدودیت‌های اعمال شده آگاه باشد و این موضوع صریح معین شود. به عنوان مثال باید ذکر و توافق کنید که کارمند شما از چه اعمالی منع شده است یا آن که چه اطلاعاتی به عنوان اسرار و منافع تجاری کسب و کار شما هستند، توجه داشته باشید که شما به عنوان کارفرما موظف به تصریح به این موارد هستید.
٢ – زمان معیّن: آنچه مهم است توجه به اصل آزادی قراردادی است که در حقوق کشور ایران مورد پذیرش است و تمامی افراد باید آزادانه بتوانند در دستیابی به اهداف مشروع خود قرارداد منعقد کنند و در واقع شما نمیتوانید رقبای خود را از انجام فعالیتهایی به مدت نامعلومی منع کنید بنابراین در قرارداد زمان مشخصی را تعیین کنید.
٣ – مکان معیّن: در توافق عدم رقابت باید محدوده جغرافیایی را به طور خاص معین کنید برای مثال یک شهر مانند تهران. شما نمیتوانید تمام کشور را به‌عنوان محدوده جغرافیایی انتخاب کنید.
چرا با تنظیم قرارداد عدم رقابت با خیال راحت و بی‌دغدغه ، تنها به فکر رشد و پیشرفت کسب‌وکارتان نباشید؟ همین الان برای دریافت قرارداد عدم رقابت اقدام کنید.
این نکات را هنگام نگارش قرارداد عدم رقابت فراموش نکنید!
۱ – تشریح تعاریف
اصولا هیچ‌گاه در یک قرارداد موضوعی، واژه‌ای، اصطلاحی نباید نامفهوم باشد. پس بهتر است تمام این نکات را لحاظ کنید. به تعریف رقابت، اسرار و اطلاعات تجاری، موضوعاتی که برای خودتان اهمیت دارد، بپردازید.
۲ – تشریح کامل مشخصات طرفین
مشخصات طرفین یک قرارداد بدیهی‌ترین نکته تمام قراردادها می‌باشد. برای مثال نام و نام خانوادگی طرفین در کسب‌وکار را مشخص کنید. تعیین ِسَمت طرفین موجب می‌شود در آینده در اثبات مفاد قرارداد مشکلی نداشته باشید.
٣ – شما چه فعالیتهایی را ممنوع می‌دانید ؟
در قرارداد عدم رقابت یابد مشخص شود چه اعمالی در کسب‌وکار شما از طرف کارمند شما ممنوع است یا آن که در آینده او چه اقداماتی را نباید انجام بدهد برای مثال هرگونه رقابت کارمند با کسب و کار شما به منظور ایجاد فعالیت مشابه و رقابت با شما و تمام آنچه که به کسب و کار شما آسیب می‌زند را ذکر کنید.
۴ – منافع خود را که به محافظت نیاز دارند را بیان کنید
اصولا منافع شما از انعقاد این قرارداد باید مشخص باشد. در واقع این قرارداد ایجاد می‌گردد تا از سال ها تلاش مادی معنوی و سرمایه‌گذاری شما در جهت ایجاد و گسترش کسب و کارتان حمایت شود و کارمند شما متوجه باشد که او نمی‌تواند با استفاده از اسرار تجاری شما حرفه و کسب و کاری مشابه فعالیت شما را دنبال کند و رقیب شما شود.
۵ – تعیین وجه التزام
میزان خسارت ناشی از عدم پای‌بندی کارمند خود را به توافق عدم رقابت را معین کنید.
۶ – مدت زمان توافق عدم رقابت را معین کنید
چنانچه مطرح شد شما مجاز نیستید که رقبای خود را به طور دائم از انجام اعمالی منع کنید. چرا که سلب و منع انجام اقدامات باید محدود و جزئی باشد. توجه داشته باشید که این زمان باید متعارف باشد.
٧ – محدود جغرافیایی را مشخص کنید
در قرارداد عدم رقابت ، باید مشخص کنید طرف قرارداد در کدام منطقه یا شهر یا استان نمی‌تواند با شما رقابت کند.
۸ – تاریخ قرارداد را مشخص کنید:
در قرارداد عدم رقابت، زمان انعقاد قرارداد باید مشخص باشد. برای مثال تاریخ ۲۰ دی ماه ۹۸ این قرارداد منعقد شده است.
۱۰ – امضای قرارداد
در صورتی که برای کسب و کار خود نیاز به استفاده از قراردادهای محافظت از کسب و کار داشتید داشتید می‌توانید همین الان برای دریافت قراردادها اقدام کنید.
سخن پایانی
بنابراین با توجه به اهمیت حفاظت از امنیت کسب‌وکارهای نوپا و در جهت تضمین بازار کار موجود شما به عنوان یک کارفرما، ضرورت انعقاد این توافق با کارمندان شما واجب و لازم به نظر می‌رسد. لذا اگر شما صاحب کسب‌وکار هستید و این نگرانی را دارید که در آینده موقعیت فعلی شما، اسرار تجاری و بسیاری از اطلاعات مهم در جریان کسب و کارتان در معرض خطر قرار بگیرد می‌توانید از مشاوره حقوقی وینداد کمک بگیرید و امنیت کسب و کار خود را ارتقاء دهید.
این یادداشت از دید کارفرما نوشته شده و متاسفانه به این اشاره نمیکنه که کارمند چه حقوقی تو این مورد داره. برای مثال «شرایط» رقابتی چی هست و با توجه به اینکه بعضی پوزیشن های شغلی در یک سری صنایع بسیار محدود هستند ایا این یند میتونه لحاظ بشه یا خیر