در حال حاضر روابط تجاری بین‌المللی در کشورهای مختلف رونق اقتصادی زیادی را ایجاد کرده است. به همین دلیل شرکت و اشخاص زیادی اقدام به تامین سرمایه یا جذب متخصص به عنوان شریک می‌کند. این همکاری می‌تواند در قالب قراردادهای مختلف از جمله قرارداد مشارکت بازرگانی یا همان نمونه قرارداد بازرگانی، قرارداد مشارکت سرمایه گذاری، قرارداد مشارکت صادرات یا واردات کالا و غیره باشد و بر اساس آن اشخاص در یک امر تجاری با یکدیگر همکاری کنند.
با این توصیف اگر در زمینه تجاری با سایر شرکت‌ها یا اشخاص همکاری می‌کنید، می‌توانید با توجه به نوع فعالیت خود از نمونه قرارداد بازرگانی، نمونه قرارداد بازرگانی خارجی، نمونه قرارداد تجاری، نمونه قرارداد مشارکت تجاری و غیره استفاده کنید.
قرارداد مشارکت بازرگانی و کاربردهای آن
قرارداد مشارکت مدنی به‌طور کلی یک قرارداد کاربردی است که می‌توان از آن در حوزه‌های مختلفی استفاده کرد. برای مثال این قراردادها در موضوعاتی مثل صادرات و واردات، ارائه خدمات، بازرگانی، مشارکت پزشکان، مشارکت فیزیوتراپی، احداث آپارتمان و غیره کاربرد دارند.
با استفاده از نمونه قرارداد بازرگانی و اقسام مختلف آن طرفین می‌توانند در امور تجاری با یکدیگر شریک شوند و تمامی شرایط همکاری آن‌ها از قبیل نحوه همکاری، تقسیم سود و زیان، مدت و غیره به‌طور کامل مشخص خواهد شد.
این قراردادها از جمله قراردادهای مشارکت بین دو طرف هستند که می‌توانند از بروز اختلافات مختل حین همکاری جلوگیری کنند.
معرفی بازرگان یا تاجر در قانون
به منظور شناخت طرفین قرارداد مشارکت بازرگانی که عموماً میان بازرگانان یا تجار تنظیم می‌شود، بهتر است با مفهوم تاجر از نظر قانونی آشنا شویم.
در قانون تجارت تعریفی از بازرگان یا تاجر به صورت زیر است:
به شخصی بازرگان یا تاجر اطلاق می‌شود که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار بدهد.
با توجه به ماده فوق چند ویژگی برای تاجر یا بازرگان وجود دارد که عبارتند از:
- تاجر یا بازرگان شخصی است که مبادرت به انجام معاملات تجاری نماید.
طبق ماده ۲ قانون تجارت معاملات تجارتی از قرار ذیل است:
۱) خرید یا تحصیل هر نوع مال منقوض به قصد فروش یا اجاره اعم از اینکه تصرفاتی در آن شده یا نشده باشد.
۲) تصدی به حمل و نقل از راه خشکی یا آب یا هوا به هر نحوی که باشد.
۳) هر قسم عملیات دلالی یا حق‌العمل‌کاری (کمیسیون) و یا عاملی و همچنین تصدی به هر نوع تاسیساتی که برای انجام بعضی امور ایجادمی‌شود از قبیل تسهیل معاملات ملکی یا پیدا کردن خدمه یا تهیه و رسانیدن ملزومات و غیره.
۴) تأسیس و به کار انداختن هر قسم کارخانه مشروط بر اینکه برای رفع حوائج شخصی نباشد.
۵) تصدی به عملیات حراجی.
۶) تصدی به هر قسم نمایشگاه‌های عمومی.
۷) هر قسم عملیات صرافی و بانکی.
۸) معاملات برواتی اعم از اینکه بین تاجر یا غیر تاجر باشد.
۹) عملیات بیمه بحری و غیر بحری
۱۰) کشتی‌سازی و خرید و فروش کشتی و کشتیرانی داخلی یا خارجی و معاملات راجع به آن‌ها.
ویژگی دیگر تاجر یا بازرگان قراردادن انجام معاملات تجاری به عنوان شغل عادی و معمول وی است. با این توضیح که منبع اصلی درآمد و ارتزاق تاجر یا بازرگان باید معاملات تجاری بوده و مکرراً مبادرت به آن نماید.
مفاد نمونه قرارداد مشارکت بازرگانی
از جمله مواردی که باید در نمونه قرارداد تجاری ذکر شود می‌توان به نکات زیر اشاره کرد:
۱-مشخصات طرفین
۲-موضوع قرارداد
۳-میزان سرمایه در قرارداد مشارکت بازرگانی
۴-مدت اعتبار قرارداد
۵-بازگشت سرمایه
۶-مصارف سرمایه قرارداد مشارکت بازرگانی
۷-تعهدات شریک اول
۸-تعهدات شریک دوم
۹-اسناد و مدارک قرارداد
۱۰-ضمانت اجرا
۱۱-نظارت بر قرارداد
۱۲-تقسیم سود
۱۳-فسخ قرارداد
۱۴-اقامتگاه قانونی
۱۵-حل اختلافات
۱۶-فورس ماژور
نکات حقوقی نمونه قرارداد بازرگانی
- امضای قرارداد به عنوان مهر تاییدی بر تثبیت و تضمین حقوقی توافقات صورت گرفته میان طرفین معامله قرارداد مشارکت بازرگانی است. بنابراین ممکن است طرف مقابل با سوءنیت و با استفاده از سهل‌انگاری شما در حین تنظیم قرارداد، شرطی برخلاف توافقات شفاهی، در متن قرارداد درج کند که سبب تضییع حقوق شما شود. بنابراین بایستی پس از تنظیم قرارداد مشارکت بازرگانی ، مفاد آن را به صورت کلمه به کلمه مطالعه کنید. دقت نمایید که در علم حقوق، کلمات و الفاظ دارای جایگاه ویژه و خاصی هستند.
- حتماً در قرارداد بخشی را پیشبینی نمایید که اگر بر اثر اعمال و اقدامات شریک، تمام یا هر قسمت از مال الشرکه تلف یا ناقص شود و یا به هر دلیل خسارتی متوجه اصل سرمایه گردد، مقصر نسبت به آن مسئول است.
- هدف از قرارداد مشارکت بازرگانی کسب سود است پس حتما به طور مشخص و معین میزان سهم هر یک از شرکا از سود بدست آمده را مشخص کنید. همچنین باید سهم هریک از سرمایه‌گذاران در زیان وارده نیز پیشبینی شود.
- مانند سایر قراردادهایی که در حوزه مشارکت مدنی منعقد می‌شود، مهم است که در قرارداد وقوع شرایط فورس ماژور نیز پیشبینی گردد. بدین شرح که اگر اجرای تعهدات موضوع این قرارداد توسط هریک از طرفین یا بازرگانان، به دلیل وقوع حوادث غیرمترقبه و وقایعی که از کنترل معقول طرفین خارج است همانند جنگ، سیل یا زمین لرزه، بحران‌های اقتصادی، متوقف گردد و یا به تأخیر افتد، طرف مربوطه از وظیفهٔ انجام تعهدات موقوف شده تا زمانی‌که اثر فورس ماژور متوقف گردد، معاف خواهد بود.
جمع‌بندی
به عنوان شرکت تجاری یا شخص حقوقی می‌توانید با سایر اشخاص در امور تجاری همکاری کنید. به همین منظور می‌توانید با استفاده از قرارداد مشارکت بازرگانی یا سایر قراردادهای مشابه آن مثل نمونه قرارداد بازرگانی خارجی یا نمونه قرارداد مشارکت تجاری و غیره همکاری کنید.
البته این قراردادها تنوع زیادی دارند که در سایر حوزه‌ها نیز می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید. قراردادهایی مانند قرارداد مشارکت خودرو، مشارکت سرمایه‌گذاری و غیره که هر یک برای یکی از انواع فعالیت‌ها مناسب است.
در تنظیم این قراردادها باید نکات و شرایط قراردادی را به درستی رعایت نمایید تا علاوه‌بر جلوگیری از خسارت‌های احتمالی، شرایط و نحوه همکاری شما به‌طور کامل مشخص شود.
سوالات متداول
از منظر قانونی، تجار یا بازرگانان چه کسانی هستند؟
تعریف تاجر در ماده یک قانون تجارت آمده و به طور خلاصه، به کسانی اطلاق می¬شود که شغل معمولی خود را معاملات تجارتی قرار دهند. برای متوجه شدن ابعاد این تعریف، به مقاله بالا مراجعه کنید.
چگونه باید از ربوی شدن قرارداد مشارکت بازرگانی جلوگیری کرد؟
برای اینکه قرارداد مشارکت بازرگانی به قرارداد ربوی تبدیل نشود، باید سهم سرمایه¬گذاران در زیان وارده پیشبینی شود.
