در دنیای امروز ویژگی ها و حمایت های قانونی از اسناد تجاری موجب گردیده این اسناد در بین مردم رواج بیشتری پیداکند. در همین راستا یکی از اسناد تجاری که رواج بسیاری در بین معاملات مردم پیدا کرده، برات است که قانون‌گذار در قانون تجارت به تفصیل در خصوص شرایط و ویژگی های صدور برات صحبت کرده است.
اما باید به این نکته همواره توجه داشته باشید که بهره مندی از حمایت های قانونی این سند مستلزم رعایت شرایط صحت برات است که ما در این مطلب به صورت جامع و کامل شما را با این شرایط آشنا می نماییم تا در صورت بهره برداری از این سند در دام مشکلات حقوقی و در نتیجه از دست دادن منافع خود نیافتید. شما هم چنین می‌توانید در صورت هر گونه سوال یا مشاوره با مشاورین حقوقی مجموعه وینداد تماس حاصل نموده و از راهنمایی آن‌ها بهره‌مند شوید.
برات چیست؟
برات در حقیقت سند یا نوشته ای است که به موجب آن شخصی (برات کش) به شخص دیگر (براتگیر) دستور می دهد مبلغی را در وجه شخص مشخص شده (دارنده برات) یا حواله کرد شخص ثالثی در موعد معین پرداخت نماید. به عبارت بهتر دارنده برات صرفا با در دست داشتن برات می تواند برای وصول مطالبات خود به مسئولین برات مراجعه و مبلغ آن را دریافت نماید. به دلیل همین ویژگی برات قانون‌گذار شرایط صحت صدور برات را در قانون مشخص نموده است تا در کنار سهولت دسترسی به مبلغ، جلوی سو استفاده های احتمالی از این سند تجاری گرفته شود.
شرایط شکلی صحت صدور برات
در ماده ۲۲۳ قانون تجارت شرایط ظاهری یا به عبارت بهتر شکلی صدور برات بیان شده است که در ادامه به توضیح هر یک از آن‌ها می پردازیم:
۱.قید کلمه برات بر روی سند:
یکی از ویژگی های اسناد تجاری از جمله برات، قابلیت انتقال این اسناد با ظهر نویسی به افراد ثالث است و از آنجایی که با این انتقال، دارنده برات می تواند جهت وصول مبلغ آن به هر یک از مسئولین این سند مراجعه کند، قانون گذار برای صحت صدور برات، درج عنوان برات را الزامی می داند تا هر کس این برگه را ظهرنویسی می‌کند از میزان مسئولیتی که بر عهده می گیرد با خبر گردد. چرا که هر کس با عنوان ظهرنویسی برگه برات را امضا نماید مسئول پرداخت وجه آن است.
در حال حاضر با وجود چاپ اوراق متحد الشکل برات توسط وزارت دارایی این موضوع به صورت چاپی بر روی اوراق درج گردیده است. شایان ذکر است در صورت عدم ذکر این موضوع در اوراق، مطابق ماده ۲۲۶ قانون تجارت از ارزش سند تجاری کاسته نمی شود.
۲. تاریخ صدور برات:
یکی از موضوعاتی که به عنوان شرایط صحت پرداخت برات در قانون تجارت درج گردیده است، ذکر تاریخ صدور برات به حروف و عدد و به صورت کامل است. این موضوع تا آن جایی اهمیت دارد که در صورت عدم قید تاریخ سند از اعتبار افتاده و دارای حمایت های قانونی نیست. اما باید به این موضوع توجه داشت که اگر تاریخ فقط به صورت عدد قید شده باشد مانع از اعتبار سند تجاری نمی گردد.
اهمیت ذکر تاریخ در صحت سند از آن باب است که ۱. اهلیت طرف در هنگام صدور برات را مشخص می کند. ۲. در تعیین موعدهایی که دارنده برات باید اقداماتی را انجام دهد نیز بسیار حائز اهمیت می باشد.
۳. تعیین براتگیر:
همان طور که قبلا بیان شد برات در برگیرنده دستور صادر کننده به پرداخت وجه به طرفیت شخصی است که باید مبلغ برات را پرداخت نماید که در اصطلاح تجاری به آن براتگیر می گویند. به همین دلیل یکی از شرایط صحت صدور برات قید نام براتگیر توسط صادر کننده است. در این حالت چنان چه صادر کننده این اقدام را انجام ندهد برات از ماهیت خود خارج شده و مشمول مقررات بروات تجاری نیست.
۴. تعیین مبلغ برات:
یکی دیگر از شرایط صحت صدور برات، نوشتن مبلغ برات به حروف و عدد در این سند تجاری است. همان طور که قبلا نیز بیان شد برات دستور پرداخت مبلغی وجه نقد می باشد که می‌تواند پول رایج هر کشوری را به عنوان مبلغ آن درج کرد و در این خصوص محدودیتی وجود ندارد. شایان ذکر است چنان چه مبلغ برات چندین بار به حروف نوشته شده باشد، مبلغ کمتر معتبر است.
۵. تاریخ پرداخت مبلغ برات:
برای مشخص کردت تاریخ پرداخت برات به یکی از ۴ روش زیر می توان اقدام کرد:
- تعیین یک روز و تاریخ مشخص
- تعیین مدت معینی از تاریخ رویت توسط براتگیر برای مثال ۵ ماه از تاریه رویت
- پرداخت به رویت بدین معنا که به محض رویت براتگیر وجه آن پرداخت گردد.
- تعیین مدت معینی از تاریخ صدور برات
به موجب ماده ۲۲۶ قانون تجارت در صورت عدم ذکر سررسید پرداخت در صورت عدم قبول براتگیر، برات از شمول حمایت های تجاری محروم می شود.
۶. مکان پرداخت وجه:
یکی از شرایط صحت صدور برات به دلیل تفاوت محل پرداخت و محل صدور برات در گذشته درج مکان پرداخت وجه قید شده در برات بود که اگر چه این موضوع الان کاربردی ندارد اما عدم قید این موضوع منجر به فاقد اعتبار شدن برات می شود.
۷. قید نام دارنده:
بر اساس ماده ۷ قانون تجارت، به هنگام صدور برات باید نام شخصی که برات باید به او پرداخت گردد قید گردد .به همین منظور صدور برات در وجه حامل باطل است . باید توجه داشت در وجه حامل با عبارت به حواله کرد متفاوت است. به عبارت بهتر مفهوم و معنا عبارت به حواله کرد این است که دارنده برات از طریق ظهرنویسی می تواند برات را به شخص دیگری منتقل نماید و این موضوع به صحت برات آسیبی نمی زند.
۸. ذکر تعدد نسخ برات:
یکی از شروط صحت برات این است که چنان چه برات در چند نسخه تنظیم شده باشد در ورقه برات باید این موضوع درج گردد.
نتیجه‌گیری
برای اینکه برات از حمایت های قانونی برخوردار گردد باید شرایطی داشته باشد که این شرایط در قانون تجارت بیان شده است و ما در این مطلب درصدد برآمدیم تا شما را با تمام نکاتی که در صدور برات باید رعایت گردد آشنا کنیم. شما می‌توانید برای کسب مشاوره و راهنمایی با مشاورین وینداد تماس حاصل نمائید.
عالی. وینداد منبعی موثق و مستند برای امور حقوقی و جزایی است. از زحمات تهبه کنندگان سپاسکزارم.