هلدینگ چیست ؟ یکی از ساختارهای کلیدی در دنیای کسب‌وکار امروز شرکت‌های هلدینگ هستند. این شرکت‌ها با هدف مدیریت، کنترل و هدایت شرکت‌های تابعه در صنایع مختلف تشکیل می‌شوند و نقش مهمی در ایجاد هماهنگی و بهره‌وری در سطح گروه‌های شرکتی ایفا می‌کنند. در این مقاله به معنی هلدینگ و تعریف این شرکت‌ها، انواع و مزایای ساختار آن و مقایسه با شرکت‌های سرمایه‌گذاری می‌پردازیم تا تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو مدل را بهتر درک کنیم.
منظور از شرکت هلدینگ چیست؟
شرکت هلدینگ یا Holding company به شرکتی گفته می‌شود که مالکیت سهام یا سهام کنترلی شرکت‌های دیگر را در اختیار دارد اما خود به طور مستقیم در فعالیت‌های تولیدی یا خدماتی دخالت نمی‌کند. هدف اصلی هلدینگ، مدیریت و کنترل شرکت‌های تابعه از طریق سرمایه‌گذاری استراتژیک است.
این نوع شرکت‌ها میتوانند در قالب کسب‌وکارهای چندگانه یعنی در چند صنعت مختلف مثل ساخت و ساز، فناوری، انرژی فعالیت داشته باشند.
معادل فارسی شرکت‌های هلدینگ
معادل فارسی شرکت‌های هلدینگ به طور معمول “شرکت مادر” یا “شرکت قابض” است. شرکت مادر به شرکتی گفته می‌شود که مالکیت و کنترل شرکت‌های دیگر (تابعه) را در اختیار دارد و از طریق این مالکیت، آن‌ها را هدایت و مدیریت می‌کند.
شرکت قابض نیز به معنای شرکتی است که بخش بزرگی از سهام یا کنترل مدیریتی شرکت‌های دیگر را در اختیار دارد، بدون اینکه مستقیما در فعالیت‌های تولیدی یا خدماتی شرکت کند.
ویژگی‌های شرکت هلدینگ
شرکت‌های هلدینگ ویژگی‌های خاصی دارند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
مالکیت سهام شرکت‌های تابعه
هلدینگها به جای دخالت مستقیم در کسب‌وکارها، از طریق مالکیت سهام، شرکت‌های مختلف را مدیریت و کنترل می‌کنند. سهامداران این شرکت‌ها مانند سایر شرکت‌های تجاری میتوانند اشخاص حقیقی یا حقوقی باشند.
تنوع در سرمایه‌گذاری
هلدینگها معمولا در صنایع و حوزه‌های مختلف سرمایه‌گذاری می‌کنند تا ریسک‌ها را توزیع کرده و بهره‌وری را افزایش دهند.
کنترل استراتژیک
هلدینگها با تعیین خط‌مشی‌های کلان و استراتژیک، تصمیمات مهم مالی و مدیریتی را برای شرکت‌های تابعه اتخاذ می‌کنند. به بیان دیگر تنوع بخشی استراتژی‌های سرمایه‌گذاری باعث مدیریت ریسک این نوع شرکت‌ها می‌شود.
عدم فعالیت مستقیم اقتصادی
این شرکت‌ها به طور مستقیم در تولید یا ارائه خدمات دخالت نمی‌کنند و بیشتر نقش مدیریتی و نظارتی دارند.
ساختار شرکت هلدینگ
ساختار شرکت هلدینگ شامل یک شرکت مادر است که مالکیت و کنترل چندین شرکت تابعه را بر عهده دارد. این ساختار به طور کلی به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود:
شرکت مادر (هلدینگ)
هلدینگ در رأس ساختار قرار دارد و به جای فعالیت مستقیم در حوزه‌های عملیاتی، از طریق مالکیت سهام شرکت‌های تابعه، آن‌ها را کنترل و مدیریت می‌کند. هلدینگ وظایف استراتژیک و تصمیم‌گیری کلان را بر عهده دارد و منابع مالی را در سطح کلان مدیریت می‌کند.
شرکت‌های تابعه
این شرکت‌ها تحت مالکیت و کنترل هلدینگ قرار دارند و در صنایع مختلف یا حوزه‌های کاری متفاوتی فعالیت می‌کنند. هر شرکت تابعه ممکن است در تولید کالا، ارائه خدمات یا دیگر فعالیت‌های اقتصادی مشغول باشد. آن‌ها به صورت مستقل فعالیت کرده اما در تصمیم‌گیری‌های استراتژیک و مالی از هلدینگ پیروی می‌کنند.
سلسله مراتب مدیریتی
هلدینگها معمولاً یک تیم مدیریتی متمرکز دارند که وظیفه هدایت کلیه شرکت‌های تابعه را بر عهده دارد. این تیم تصمیمات کلیدی در حوزه‌های استراتژی، بودجه‌ریزی و نظارت بر عملکرد شرکت‌های تابعه را اتخاذ می‌کند. در برخی ساختارها، شرکت‌های تابعه نیز ممکن است تیم مدیریتی خاص خود را داشته باشند که در هماهنگی با هلدینگ عمل می‌کند.
در این ساختار، هلدینگ به شرکت‌های تابعه استقلال عملیاتی می‌دهد، اما مدیریت استراتژیک و مالی آن‌ها را تحت کنترل دارد تا هماهنگی و یکپارچگی بین بخش‌های مختلف حفظ شود.
منظور از شرکت سرمایه‌گذاری چیست؟
شرکت سرمایه‌گذاری به شرکتی گفته می‌شود که فعالیت اصلی آن خرید و مدیریت سهام، اوراق بهادار و سایر ابزارهای مالی به منظور کسب سود از طریق سرمایه‌گذاری است. این شرکت‌ها سرمایه خود را در دارایی‌های مختلف مانند سهام شرکت‌ها، اوراق قرضه و پروژه‌های مختلف اقتصادی قرار می‌دهند و هدف اصلی آن‌ها افزایش ارزش دارایی‌های خود و دریافت سود از طریق رشد سرمایه و درآمد ناشی از سرمایه‌گذاری‌ها است.
برخلاف شرکت‌های هلدینگ که مالکیت و کنترل مستقیم بر شرکت‌های تابعه دارند، شرکت‌های سرمایه‌گذاری معمولا کنترل مدیریتی ندارند و بیشتر به دنبال افزایش ارزش دارایی‌های خود از طریق خرید و فروش دارایی‌ها و اوراق بهادار هستند. همچنین، این شرکت‌ها به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند تا از طریق خرید سهام یا واحدهای سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها، در مجموعه‌ای متنوع از دارایی‌ها سرمایه‌گذاری کنند.
تفاوت شرکت هلدینگ و سرمایه‌گذاری
شرکت‌های هلدینگ و سرمایه‌گذاری در جنبه‌های مختلف تفاوت‌های کلیدی با یکدیگر دارند. در ادامه این تفاوت‌ها معرفی شده‌اند.
نقش و هدف
هدف اصلی شرکت هلدینگ مالکیت و کنترل شرکت‌های تابعه است. شرکت هلدینگ از طریق مالکیت سهام یا سهام کنترلی، مدیریت استراتژیک شرکت‌های زیرمجموعه را بر عهده دارد و در تصمیم‌گیری‌های کلان آن‌ها دخالت می‌کند. اما هدف اصلی شرکت سرمایه‌گذاری، سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مختلف مانند سهام، اوراق بهادار، املاک و غیره برای کسب سود مالی است. این شرکت‌ها در مدیریت شرکت‌های سرمایه‌گذاری شده دخالت نمی‌کنند و صرفا به دنبال رشد سرمایه و سوددهی هستند.
دخالت در مدیریت
شرکت هلدینگ در مدیریت شرکت‌های تابعه به طور مستقیم دخالت دارد و از طریق مالکیت سهام کنترلی تصمیمات استراتژیک و مدیریتی شرکت‌های زیرمجموعه را تعیین می‌کند. اما شرکت سرمایه‌گذاری به طور معمول، در مدیریت شرکت‌هایی که در آن‌ها سرمایه‌گذاری کرده دخالتی ندارد و فقط از سود و رشد سرمایه بهره‌مند می‌شود.
ساختار درآمد
شرکت هلدینگ از طریق مدیریت و کنترل شرکت‌های تابعه و سود حاصل از فعالیت‌های این شرکت‌ها درآمد کسب می‌کند. درآمد شرکت سرمایه گذاری از طریق افزایش ارزش دارایی‌ها و سود حاصل از سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار و دیگر ابزارهای مالی به دست می‌آید.
ریسک و تنوع
شرکت هلدینگ معمولاً مالکیت چندین شرکت در صنایع مختلف را در اختیار دارد و از این طریق ریسک‌ها را توزیع می‌کند اما وابسته به عملکرد شرکت‌های تابعه است. شرکت سرمایه‌گذاری از طریق پخش سرمایه در انواع دارایی‌های مالی و ابزارهای سرمایه‌گذاری، ریسک‌های سرمایه‌گذاری را کاهش می‌دهد و بر تنوع در پورتفولیو تأکید دارد.
انواع شرکت هلدینگ کدامند؟
انواع شرکت هلدینگ، ۴ دسته هستند که در ادامه معرفی می‌کنیم:
۱- شرکت هلدینگ مادر (Pure Holding Company)
هدف اصلی این نوع شرکت نگه داشتن سهام یک شرکت دیگر است. این شرکت‌ها فقط مسئول نگهداری و کنترل دارایی‌های یک یا چند شرکت تابعه هستند. این نوع شرکت‌ها در عملیات اجرایی شرکت‌های تابعه دخالتی ندارند.
۲- شرکت هلدینگ ترکیبی (Mixed Holding Company)
هلدینگ ترکیبی ویژگی‌های یک شرکت عامل و یک شرکت سرمایه گذاری را ترکیب می‌کند. شرکت هلدینگ ترکیبی به طور فعال در مدیریت و عملیات اجرایی شرکت‌های تابعه خود مشارکت دارد و همچنین سرمایه‌گذاری‌های قابل توجهی در سایر شرکت‌ها دارد.
۳- شرکت هلدینگ فوری (Immediate Holding Company)
هلدینگ فوری کنترل سایر شرکت‌ها را بر عهده دارد، حتی زمانی که آن شرکت‌ها تحت مدیریت سازمان دیگری باشند. به عبارت ساده، هلدینگ فوری، شرکتی است که زیرمجموعه سایر شرکت‌هاست، اما همچنان قدرت کنترل شرکت دیگری را در اختیار دارد.
۴- شرکت هلدینگ واسط (Intermediate Holding Company)
هلدینگ واسط نوعی شرکت است که هم هلدینگ یک نهاد دیگر و هم شرکت زیرمجموعه سازمان‌های بزرگ را بر عهده دارد. در حقیقت، این نوع هلدینگ به عنوان واسطه بین شرکت مادر و شرکت‌های تابعه آن برای تسهیل مدیریت مالی و سایر موارد فعالیت می‌کند.
زمینه‌های فعالیت شرکت هلدینگ چیست؟
دو راه اصلی برای هلدینگ وجود دارد که به‌عنوان یک نهاد حقوقی معرفی شود. یک راه از طریق به دست آوردن سهام یک شرکت دیگر است. این راه، قدرت کنترل فعالیت‌های شرکت تابعه را می‌دهد. راه دوم ایجاد یک سازمان جدید و حفظ تمام یا بخشی از سهام آن سازمان است. اگر چه مالکیت بیش از ۵۰ درصد از کل سهام، کنترل بیشتری به هلدینگ می‌دهد.
یک شرکت مادر یا یک شرکت هلدینگ می‌تواند شرکت دیگری را کنترل کند، حتی اگر ۱۰ درصد از حق رای یا سهام آن را در اختیار داشته باشد. ناگفته نماند، شرکت‌های هلدینگ به عنوان شرکت‌های مادر نیز شناخته می‌شوند و سازمانی که آن‌ها کنترل می‌کنند به عنوان یک شرکت تابعه شناخته می‌شود.
نمونه موضوع فعالیت شرکت هلدینگ
به طور کلی، زمینه‌های فعالیت یک هلدینگ بسته به اهداف استراتژیک شرکت می‌تواند متفاوت باشد. برخی از زمینه‌های متداول فعالیت هلدینگ ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- امور مالی و سرمایه گذاری (موسسات مالی از جمله بانک‌ها، شرکت‌های بیمه و شرکت‌های سرمایه گذاری)
- ساخت و تولید (خودرو، الکترونیک، کالاهای مصرفی یا محصولات صنعتی)
- فناوری و نوآوری (توسعه نرم افزار، تولید سخت افزار، مخابرات و سایر زمینه‌های مرتبط با فناوری)
- مراقبت‌های بهداشتی و دارویی (بیمارستان‌ها، مراکز تحقیقاتی پزشکی، شرکت‌های دارویی و ارائه دهندگان خدمات بهداشتی)
- انرژی و تاسیسات (تولید، توزیع و تامین منابع انرژی مانند نفت، گاز، انرژی‌های تجدیدپذیر و تاسیساتی مانند برق و آب)
- توسعه املاک و مستغلات (مدیریت شرکت‌های ساختمانی جهت توسعه املاک مسکونی، تجاری و صنعتی)
- خرده فروشی و کالاهای مصرفی (فروشگاه‌های زنجیره‌ای و پلتفرم‌های تجارت الکترونیک)
- حمل و نقل و لجستیک (خطوط هوایی، شرکت‌های حمل و نقل و خدمات باربری)
- رسانه و سرگرمی (شرکت‌های رسانه‌ای، شرکت‌های سرگرمی، شبکه‌های پخش و استودیوهای تولیدی درگیر در فیلم، تلویزیون، رسانه‌های دیجیتال و تولید محتوا)
- گردشگری (هتل‌ها، استراحتگاه‌ها، رستوران‌های زنجیره‌ای و کسب و کارهای مرتبط با گردشگری)
قوانین ثبت شرکت‌های هلدینگ
ثبت شرکت‌های هلدینگ در ایران تحت قوانین مالی و حقوقی خاصی صورت می‌گیرد که به‌منظور ساماندهی و مدیریت شرکت‌های تابعه طراحی شده است. نخستین مرحله برای ثبت یک شرکت هلدینگ، انتخاب نوع شرکت است که معمولا به‌صورت شرکت سهامی خاص یا عام ثبت می‌شود.
سپس، متقاضیان باید مدارک مورد نیاز شامل اساسنامه، صورتجلسه مجمع عمومی مؤسسین و مشخصات اعضای هیئت مدیره را تهیه و به اداره ثبت شرکت‌ها ارائه دهند. مهم است که اهداف و فعالیت‌های شرکت هلدینگ به‌روشنی در اساسنامه قید شود و نحوه سرمایه‌گذاری و کنترل شرکت‌های تابعه به‌وضوح مشخص گردد.
یکی دیگر از قوانین ثبت شرکت‌های هلدینگ، رعایت مقررات مالیاتی است. این شرکت‌ها موظف به ارائه اظهارنامه مالیاتی و گزارش‌های مالی منظم هستند. همچنین، ممکن است نیاز به تأسیس حساب‌های جداگانه برای هر یک از شرکت‌های تابعه وجود داشته باشد تا شفافیت مالی حفظ شود. علاوه بر این، ثبت شرکت هلدینگ در ایران نیازمند رعایت قوانین خاصی است که توسط سازمان‌های مربوطه نظیر سازمان بورس و اوراق بهادار و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تعیین می‌شود. بنابراین، شرکت‌های هلدینگ باید به‌دقت تمامی این قوانین را رعایت کنند تا از هرگونه مشکلات قانونی و مالی جلوگیری شود.
شرکت هلدینگ چه مزایایی دارد؟
هلدینگ برای بسیاری از صاحبان سرمایه و کسب‌وکارهای بزرگ، جذابیت‌های خاصی دارد و آن‌ها را به سمت ثبت شرکت سوق می‌دهد. برخی از مهم‌ترین مزایای ثبت شرکت‌های هلدینگ در زیر ذکر شده است:
۱) افزایش سرمایه و تنوع دارایی‌ها
به این معنا که مالک یک هلدینگ با خریداری سهام شرکت‌های دیگر (زیرمجموعه)، می‌تواند سبد سرمایه خود را بزرگ‌تر و متنوع‌تر کند و ریسک سرمایه‌پذیری را برای مشتریان خود اندک کند. اگر این شرکت از نوع سهامی باشد در همان مراحل تاسیس باید نسبت به افتتاح حساب بانکی برای شرکت اقدام کند.
۲) سهولت بیشتر در دریافت وام
یک هلدینگ می‌تواند بازپرداخت وام‌های دریافتی خود را از محل سرمایه‌ها و دارایی‌های متنوع شرکت‌های وابسته خود پرداخت کند. فرضا اگر هلدینگ برای خرید شرکت زیرمجموعه دیگری نیاز به اخذ وام داشته باشد، می‌تواند اقساط وام را سرمایه سایر شرکت‌های زیرمجموعه خود بپردازد و از این جهت مشکل تامین مالی نداشته باشد.
۳) دسترسی سریع به بازارهای جدید
یک هلدینگ می‌تواند برای سرمایه‌گذاری و ورود به عرصه‌های جدید، با تامین مالی مناسب، سهام شرکت‌های فعال در آن زمینه را خریداری کند و به سرعت وارد بازار آن فعالیت خاص شود. مثلا اگر یک شرکت مایل باشد برای اولین بار در عرصه تولید یا واردات اسباب‌بازی وارد شود، می‌تواند با خریداری سهام یک شرکت تولید اسباب‌بازی، به سرعت وارد بازارهای از قبل آماده تجارت اسباب‌بازی شود.
در عین حال اگر یک هلدینگ، اقدام به خرید شرکت‌های دیگر کند در این وضعیت فرآیند ادغام و تملک چند شرکت توسط هلدینگ صورت می‌گیرد.
۴) کسب اعتبار بین‌المللی
در سراسر دنیا، شرکت‌های هلدینگ اعتبار تجاری زیادی دارند. زمانی که یک شرکت هلدینگ تشکیل شود، به دلیل اعتبار تجاری بالا، با سهولت بیشتری به بازارهای فرامرزی وارد شده و فعالیت بین‌المللی انجام می‌دهد. نباید فراموش کرد که اصولا توجه بعضی از سرمایه‌گذاران کلان به این‌گونه شرکت‌ها بیشتر جلب می‌شود.
شرکت‌های هلدینگ در بازار بورس ایران
شرکت‌های هلدینگ در بازار بورس ایران به عنوان شرکت‌های مادر عمل می‌کنند که بخش قابل‌توجهی از سهام شرکت‌های تابعه خود را در صنایع مختلف از جمله پتروشیمی، بانکداری، معدن و انرژی در اختیار دارند. سازمان بورس به‌عنوان یک سازمان نظارتی بر این شرکت‌ها کنترل دارد.
این شرکت‌ها با تمرکز بر مدیریت استراتژیک و سرمایه‌گذاری، نقش کلیدی در هدایت و کنترل اقتصادی ایفا می‌کنند.
هلدینگ‌های بزرگ مانند “سرمایه‌گذاری غدیر”، “هلدینگ خلیج فارس” و “شرکت سرمایه‌گذاری تأمین اجتماعی (شستا)” از جمله شرکت‌های هلدینگ معتبر در بورس ایران هستند که با تنوع بخشی به پورتفولیوی سرمایه‌گذاری خود، سودآوری و رشد پایدار را هدف قرار می‌دهند. این شرکت‌ها نه تنها در داخل ایران بلکه در بازارهای بین‌المللی نیز به فعالیت می‌پردازند و از طریق مالکیت و مدیریت شرکت‌های زیرمجموعه، به توسعه صنایع مختلف کمک می‌کنند.
چرا باید شرکت هلدینگ ثبت کنیم؟
برای ثبت هلدینگ در سراسر دنیا مراحل یکسانی وجود دارد. با این حال، اساسی‌ترین شرایط برای ثبت نام، اساسنامه شرکت هلدینگ و تفاهم نامه است در اساسنامه حقوق، قوانین و مقررات آن مشخص شده است. همچنین وظایف و کنترل دارایی‌های شرکت‌های تابعه آن در تفاهم نامه تعریف شده است.
ضمناً لازم است در هنگام ثبت هلدینگ مشخصات مربوط به نام شرکت‌های زیرمجموعه، الگوی سهامداری این شرکت‌ها، درصد سهام هلدینگ در شرکت‌های تابعه و غیره ذکر شود. ثبت شرکت هلدینگ به دلایل مختلف قانونی، مالی و عملیاتی ضروری است. برخی از دلایل این امر در ادامه آمده است:
- انطباق قانونی با مقررات و قوانین حوزه قضایی محل فعالیت
- امکان ادامه فعالیت در صورت تغییر مالکیت یا مدیریت
- استفاده از مشوق‌های مالیاتی مانند کسرها یا اعتبارات ارائه شده توسط دولت
- حفاظت از دارایی‌های شخصی هلدینگ در برابر بدهی‌های متحمل شده توسط شرکت تابعه
- برخورداری از اعتبار و اعتماد بیشتر در نزد سهامداران از جمله مشتریان، سرمایه گذاران و شرکای تجاری
- دسترسی بهتر به گزینه‌های تامین مالی مانند وام، خطوط اعتباری و سایر ابزارهای مالی
- حفاظت قانونی از هویت برند با ثبت لوگو و نام تجاری هلدینگ از نقض اطلاعات
- افزایش شفافیت فعالیت شرکت و مشخص شدن نقش‌ها و مسئولیت‌های سهامداران و مدیران
جمع‌بندی
در این مقاله، به بررسی مفهوم هلدینگ و انواع مختلف آن پرداختیم و مزایای تشکیل چنین شرکت‌هایی را نسبت به شرکت‌های سرمایه‌گذاری مورد تحلیل قرار دادیم. هلدینگها به عنوان ابزارهای مدیریتی و مالی، به شرکت‌های زیرمجموعه خود کمک می‌کنند تا با بهینهسازی منابع، کاهش ریسک‌ها و استفاده بهینه از فرصت‌های بازار، عملکرد بهتری داشته باشند. در مقایسه با شرکت‌های سرمایه‌گذاری، هلدینگها میتوانند کنترل بیشتری بر روی فعالیت‌های عملیاتی و مالی شرکت‌های وابسته داشته باشند. در نهایت، انتخاب بین این دو نوع شرکت به نیازها و اهداف استراتژیک سرمایه‌گذاران و صاحبان کسب‌وکار بستگی دارد.
مجموعه وینداد با ارائه خدمات حقوقی به کسب‌وکارها، یکی از خدمات اصلی خود را در زمینه ثبت شرکت ارائه می‌دهد که در این زمینه می‌توانید فرآیند ثبت شرکت را با حضور کارشناسان متخصص و با تجربه پیش ببرید.
سوالات متداول
هلدینگ چیست و چه تفاوتی با شرکت‌های سرمایه‌گذاری دارد؟
هلدینگ یک شرکت مادر است که کنترل و مدیریت بر روی چندین شرکت زیرمجموعه را بر عهده دارد. در مقابل، شرکت‌های سرمایه‌گذاری به طور عمده به خرید و نگهداری سهام شرکت‌های دیگر می‌پردازند و کمتر در مدیریت عملیاتی آن‌ها دخالت می‌کنند.
مزایای تشکیل یک شرکت هلدینگ چیست؟
از جمله مزایای هلدینگها میتوان به کاهش ریسک، بهینهسازی منابع مالی و افزایش قدرت چانهزنی در بازار اشاره کرد. همچنین، هلدینگها میتوانند از معافیتهای مالیاتی و تسهیلات قانونی برخوردار شوند.
چگونه میتوان یک هلدینگ تاسیس کرد؟
برای تاسیس یک هلدینگ، نیاز به ثبت قانونی شرکت و تعیین نوع ساختار مدیریتی آن دارید.
