خرید و فروش کالاهای دست دوم، یکی از معاملات بسیار رایج در سراسر جهان است. این کالاهای دست دوم می‌توانند خودرو، لباس، وسایل خانه، ابزارهای الکتریکی و… باشد. برای خرید و فروش این کالاها لازم است تا قرارداد خرید کالای دست دوم به خوبی تنظیم شود تا از مشکلات حقوقی آتی جلوگیری شود.
در این مطلب از مجله حقوقی وینداد به سراغ بررسی بندهای مهم قرارداد خرید کالای دست دوم رفته‌ایم.
با ما همراه باشید.
توجه به چه نکاتی پیش از خرید کالای دست دوم لازم است؟
برای خرید کالای دست دوم، لازم است نکات مهمی را در نظر داشته باشید. به طور مثال یکی از مهم‌ترین گام‌ها پیش از انجام معامله، بازرسی و بررسی دقیق کالای مورد معامله است. به عبارت دیگر کارشناسی کالای دست دوم یکی از نکات مهم در این معاملات است.
برای انجام کارشناسی، بسته به نوع کالای مورد معامله، ممکن است خود شخص یا اشخاص کارشناس رسمی و خبره اقدام به بررسی کالا کنند. به طور مثال در خرید خودروهای دست دوم، استفاده از کارشناسان مجهز به ابزار آزمایش سلامت خودرو، اقدامی منطقی است.
علاوه بر اهمیت موضوع کارشناسی در خرید و فروش کالاهای دست دوم، تنظیم قرارداد خرید کالای دست دوم نیز از اهمیتی حیاتی و اساسی برخوردار است.
در ادامه به مهم‌ترین بندهای تنظیم قرارداد خرید کالای دست دوم اشاره می‌کنیم.
بندهای مهم قرارداد خرید کالای دست دوم چیست؟
برای تنظیم قرارداد جامع حقوقی، لازم است برخی بندهای مهم در قرارداد گنجانده شوند. در ادامه به مهم‌ترین این بندها اشاره می‌کنیم.
مشخصات طرفین قرارداد خرید کالای دست دوم
در این بند باید مشخصات فروشنده و خریدار کالای دست دوم با جزئیات کامل قید شود. اطلاعاتی مانند نام و نام خانوادگی، نشانی، کد ملی و… براش اشخاص حقیقی لازم به ذکر است. همچنین گاهی ممکن است خریدار یا فروشنده شخص حقوقی باشد که در این حالت، باید اطلاعات شماره ثبت، مقر و… نیز درج شود.
موضوع قرارداد
در بند موضوع قرارداد خرید و فروش کالای دست دوم لازم است اطلاعات جامعی از کالای مورد معامله درج شود. به طور مثال ابعاد، تعداد، اندازه، رنگ، نوع، برند، مشخصات فنی، حجم و وزن، ویژگی‌های ظاهری، از مهم‌ترین اطلاعات بند موضوع قرارداد خرید کالای دست دوم هستند.
به طور مثال اگر مورد معامله یک تخته فرش دست دوم است، باید ویژگی‌هایی مانند بافت آن (ماشینی یا دستبافت)، رنگ، ابعاد، شهر تولید (کاشان، یزد و…) و… درج شود. همچنین اگر از لحاظ ظاهری فرش مذکور، دارای ایرادات یا ویژگی‌هایی باشد باید تصریح شود. مثلا اگر قسمتی از فرش نخ‌نما شده باشد باید در این بخش نوشته شود.
مدت قرارداد
مدت قرارداد خرید کالای دست دوم، بنا به نیاز طرفین آن مشخص می‌شود. گاهی ممکن است خرید و فروش کالای دست دوم به شکل یکباره و جزئی باشد، گاهی هم ممکن است طرفین بر سر انتقال مستمر برخی کالاهای دست دوم توافق کنند. در این صورت مدت قرارداد مدتی گسترده‌تر خواهد بود.
مبلغ قرارداد خرید کالای دست دوم
مبلغ قرارداد باید به طور دقیق در این بند نوشته شود. مبلغ کالاهای دست دوم معمولا توسط کارشناسان مجرب و یا افراد متخصص در زمینه قیمت‌گذاری کالای دست دوم انجام می‌شود. در هر حال، مبلغ قرارداد باید به شکل کلی و دقیق تعیین شود. همچنین شیوه پرداخت، مثلا نقد یا اقساط، چک و… باید به تصریح شود.
تعهدات خریدار
در قراردادهای خرید و فروش، مانند قرارداد خرید کالای دست دوم، خریدار باید متعهد به پرداخت کامل مبلغ قرارداد به فروشنده مطابق با زمان‌بندی دقیق شود. ممکن است تعهدات ناشی از حمل و نقل و نگهداری (انبارداری) کالا نیز بر عهده خریدار باشد.
تعهد به شیوه پرداخت مبلغ قرارداد نیز اهمیت زیادی دارد که باید خریدار به آن پای‌بند باشد.
تعهدات فروشنده
تعهد اصلی و اولیه فروشنده در قرارداد خرید کالای دست دوم، تحویل موضوع قرارداد (کالای دست دوم) مطابق با تاریح مقرر و با ویژگی‌های مورد توافق با خریدار است. در صورتی که کالای تحویل شده به خریدار، فاقد مشخصات مورد توافق باشد می‌توان اقدام به دریافت خسارت و یا فسخ قرارداد کرد.
همچنین گاهی ممکن است فروشنده نیاز داشته باشد برای تهیه یا حمل و بارگیری کالا از نیروی کار استفاده کند. در این حالت هزینه‌هایی مثل بیمه تامین اجتماعی، حقوق و دستمزد و مزایا، مالیات و عوارض شهرداری و… غالبا بر عهده فروشنده قرار می‌گیرد.
همچنین، فروشنده در قرارداد خرید کالای دست دوم متعهد می‌شود که در هنگام تهیه و ارسال محموله کالا، نهایت دقت را داشته باشد تا از ورود خسارت به محموله ارسالی کالا جلوگیری شود. در صورت بروز حوادث و خسارات نیز می‌توان وی را مسئول جبران خسارت دانست.
دوره تضمین قرارداد خرید کالای دست دوم
طرفین قرارداد خرید و فروش کالای دست دوم، باید مدتی را برای تضمین صحت و سلامت کالای مورد معامله مشخص کنند. به طور مثال می‌توان تاکید کرد که در عرض یک هفته یا یک ماه، خریدار کالای دست دوم می‌تواند کالا را مورد آزمایش و تست قرار دهد و در صورت تایید سلامت آن، مبلغ قرارداد را تسویه کند.
به این دوره تست و آزمایش، دوره تضمین قرارداد نیز گفته می‌شود.
فسخ قرارداد
طرفین قرارداد خرید کالای دست دوم می‌توانند در بند فسخ قرارداد اسباب خاتمه قرارداد را قید کنند. به طور معمول، دو مورد اصلی از علل فسخ قرارداد، عدم تحویل به موقع و درست موضوع معامله توسط فروشنده و عدم پرداخت به موقع مبلغ قرارداد توسط خریدار هستند که می‌توان در این بند نیز آنها را تصریح کرد. برای تشریح بهتر موضوع مهم فسخ قرارداد، در این مطلب به بخشی از خیارات رایج در فسخ قرارداد خرید و فروش کالای دست دوم نیز اشاره کرده‌ایم.
حل‌وفصل اختلافات
در دنیای امروز حقوق، اختلافات میان طرفین قرارداد، به عنوان عنصر جدایی‌ناپذیر قراردادهای حقوقی پذیرفته شده‌اند. در قرارداد خرید کالای دست دوم هم ممکن است اختلافات فنی یا حقوقی خاصی میان خریدار و فروشنده به وجود بیاید. در این وضعیت، توسل به مذاکره یا ارجاع اختلاف به کارشناس و یا داور راه حل مناسبی به حساب می‌آید. به عنوان راهکار نهایی نیز طرفین می‌توانند ارسال اختلاف به محاکم صالح قضایی را در این بند پیش‌بینی کنند.
شرایط فسخ معامله خرید کالای دست دوم چیست؟
از آنجایی که موضوع فسخ قرارداد در قرارداد خرید کالای دست دوم، موضوعی مهم و اساسی است، در توضیح فسخ قرارداد باید کمی درباره مبحث «خیارات» در قانون مدنی بدانیم. به طور کلی خیارات به معنای اختیارات فسخ معامله به دلایل مختلف هستند.
در واقع خیارات علل و اسبابی هستند که طرفین قرارداد می‌توانند به طور یکجانبه قرارداد را خاتمه دهند. البته استفاده از خیارات قوانین و مقررات خاصی دارد که بایستی در هر مورد و پیش از استفاده از آنها، به آن توجه کرد.
در حقوق مدنی می‌توان ۸ خیار و دلیل و شیوه فسخ قرارداد مهم را یافت:
۱. خیار مجلس
خیار مجلس به حالتی گفته می‌شود که طرفین معامله هنوز در جلسه تنظیم قرارداد حضور دارند و در حال نوشتن یا مذاکره بر سر نوشتن قرارداد خرید کالای دست دوم هستند. در این حالت اگر هر یک از طرفین به هر دلیل، مانند نداشتن پول کافی یا تمایل به حفظ کالا، قصد خاتمه معامله را داشته باشند می‌توانند فسخ قرارداد خرید و فروش کالای دست دوم را به استناد خیار مجلس انجام دهند.
۲. خیار شرط
این خیار زمانی برای فسخ قرارداد کالا استفاده می‌شود که طرفین معامله در قرارداد خرید کالای دست دوم قید کرده باشند که تا مدت مشخصی می‌توانند معامله را فسخ کنند.
در این زمان هر یک از خریدار و فروشنده می‌توانند با استفاده از خیار شرط اقدام به فسخ معامله کالا کنند.
۳. خیار تخلف از شرط
خیار تخلف از شرط همانطور که از نامش پیداست، زمانی معنا پیدا می‌کند که خریدار یا فروشنده برای انجام کامل معامله شرطی را مشخص کرده باشند. به طور مثال اگر در قرارداد خرید کالای دست دوم زمان و مکان خاصی برای انتقال سند ذکر شده باشد اما یکی از طرفین به آن شرط توجه نکند، طرف مقابل می‌تواند به استناد تخلف از شرط به فسخ معامله مبادرت ورزند.
۴. خیار غبن
یکی از رایج‌ترین خیارات قانونی در خصوص معاملات کالای دست دوم، خیار غبن است. غبن به معنای ضرر و زیان در حقوق به کار می‌رود. به این معنا که اگر زمانی که یکی از طرفین معامله، متوجه بشود در معامله مذکور از لحاظ قیمت و ارزش مورد معامله یا مبلغ دریافت شده زیان کرده است می‌تواند فسخ قرارداد را بخواهد.
مثلا اگر خریدار، یک ماشین لباسشویی را بر اساس گفته فروشنده، با تصور آلمانی بودن برند آن خریداری کرده باشد، اما متوجه بشود کالای دست دوم مذکور ایرانی است، می‌تواند از خیار غبن استفاده کند.
۵. خیار تدلیس
تدلیس به معنای فریبکاری در معامله است. به این معنا که یکی از طرفین معامله (مثلا فروشنده کالای دست دوم) اقدام به فریبکاری برای انجام معامله کرده باشد.
مثلا فروشنده کالا خود را طوری جلوه دهد که خریدار فریب بخورد و معامله را انجام دهد. در چنین حالتی اگر خریدار متوجه فریب شود می‌تواند به استناد خیار تدلیس فسخ معامله را انجام دهد.
۶. خیار عیب
خیار عیب زمانی معنا دارد که خریدار کالای دست دوم متوجه عیب کالا در زمان خرید نشود و پس از انجام معامله عیوب مذکور آشکار شود. در چنین حالتی خریدار می‌تواند برای فسخ قرارداد خرید کالا از خیار عیب استفاده کند.
مثلا اگر خریدار یک تلفن همراه دست دوم را خریداری کند اما پس از تنظیم قرارداد خرید کالای دست دوم، متوجه شود که دوربین عکاسی تلفن همراه، معیوب است، می‌تاند از خیار عیب استفاده کند.
۷. خیار تعذر تسلیم
تعذر تسلیم به حالتی گفته می‌شود که فروشنده بنا به دلایلی قادر نباشد مورد معامله، یعنی کالای دست دوم را به خریدار تسلیم کند. به طور مثال اگر کالای مورد نظر (مثلا فرش) پیش از ارائه به خریدار به سرقت برود، خریدار می‌تواند با استفاده از خیار تعذر تسلیم قرارداد را فسخ کند.
۸. خیار تاخیر
یکی از بندهای مهم قرارداد خرید و فروش کالای دست دوم، موعد پرداخت مبلغ قرارداد است. اگر به هر دلیلی خریدار اقدام به پرداخت به موقع و مطابق با قرارداد نکند، فروشنده می‌تواند پس از سپری شدن سه روز، اقدام به فسخ قرارداد خرید و فروش کالای دست دوم کند.
نیاز به تنظیم قرارداد خرید کالای دست دوم است؟
در این مطلب به نکات مهم تنظیم قرارداد خرید کالای دست دوم اشاره کردیم و مهم‌ترین بندهای این قرارداد مرور شد.
همچنین اسباب فسخ قرارداد خرید کالای دست دوم به تفصیل بررسی شد.
با این حال نباید فراموش کرد که اصولا، تنظیم قراردادهای خرید و فروش، نیازمند بهره‌مندی از تخصص مشاوران حقوقی باتجربه و آگاه است. همچنین استفاده از ظرفیت حقوقی فسخ قرارداد در خرید کالاهای دست دوم، نیاز به استفاده از تخصص حقوقی دارد.
شما می‌توانید برای استفاده از خدمات تنظیم و بررسی قرارداد، مشاوره حقوقی و… به تیم حقوقی وینداد و کارشناسان حقوقی و وکلای دادگستری باتجربه ما تکیه کنید.
