قرارداد مشارکت چیست؟ + قرارداد شراکت کاری بین دو نفر و نکات آن

قرارداد شراکت کاری بین دو نفر همان قرارداد مشارکت مدنی است که در فضای کسب‌وکار کاربرد زیادی دارد. برای مثال ممکن است شما سرمایه‌ای داشته باشید و بخواهید از ایده یک فرد استفاده کنید یا بالعکس ایده‌ای دارید ولی سرمایه‌ای برای پیش بردن ایده‌تان ندارید، در این موقع می توانید از قرارداد مشارکت کاری استفاده کنید.

اما قرارداد شراکت محدود به این موارد نمی‌شود در موضوعات گسترده‌ای مثل مشارکت در ساخت، مشارکت در خرید و فروش و مشارکت در تولید و غیره را شامل می‌شود. در این مقاله ضمن بررسی چندین مدل قرارداد کاری بین دو نفر، نحوه تنظیم آن را به همراه نکات کاربردی بیان کرده‌ایم.

قرارداد شراکت کاری بین دو نفر چیست؟

قرارداد شراکت عبارت است از تعهدی که دو یا چند نفر برای همکاری در ارتباط با یک موضوع کاری مثل ساخت و ساز، تولید، خرید و فروش و غیره با یکدیگر دارند و مشخص‌کننده میزان سهم هر فرد در مشارکت مربوطه است. در واقع این شراکت‌نامه می‌تواند میان افراد حقیقی، حقوقی، شرکت‌ها، ادارات دولتی و خصوصی تنظیم شود که با توجه به موضوع آن نحوه تنظیم قراردادها نیز با یکدیگر متفاوت خواهد بود.

هدف عمده و اصلی شراکت یا توافقنامه بین دو نفر تعیین وظایف طرفین در برابر کار یا هر موضوعی که برای آن قرارداد بسته شده، مشخص کردن میزان سهم هر فرد در دریافت سود و زیان و موارد متعددی که مد نظر دو طرف است.

قرارداد مشارکت مدنی چیست؟

مشارکت یکی از عقودی است که به طور خاص در قانون مدنی مشخص شده است. با توجه به ماده ۵۷۱ قانون مدنی و مواد بعد از آن می‌توان گفت شرکت عبارت است از:

”درآمیختن سهم‌‎الشرکه نقدی یا غیرنقدی متعلق به اشخاص حقیقی یا حقوقی متعدد به‌نحو مشاع و به‌منظور انتفاع، طبق قرارداد.”

قرارداد مشارکت مدنی قراردادی است که از طریق آن اشخاص حقیقی یا حقوقی سرمایه (مادی یا معنوی) خود را به صورت سهم الشرکه نقدی یا غیرنقدی تقویم کرده و به صورت مشاع و برای انجام کار معین در زمینه فعالیت‌های تولیدی، بازرگانی و خدماتی برای مدت محدود و به قصد انتفاع به کار می‌گیرند. 

به عبارتی ساده‌تر قرارداد مشارکت مدنی همان شکل مرسوم قرارداد مشارکت در کار و سرمایه است که به وسیله آن، اشخاص سرمایه‌های خود را با هم تجمیع کرده و کسب‌وکاری راه می‌اندازند حال این سرمایه می‌تواند مادی یا به صورت ایده باشد.

۸ مدل قرارداد مشارکت و کاربرد آن‌ها 

معروف‌ترین شکل قراردادهای مشارکت در سه شکل قرارداد مشارکت در ساخت، مشارکت مدنی با بانک و مشارکت مدنی خصوصی تنظیم می‌شوند. 

اگر بخواهیم به طور کلی کاربردهای نمونه قرارداد مشارکت را نام ببریم، می‌توان به قرارداد مشارکت صادرات کالا، قرارداد مشارکت در خدمات، مشارکت در خرید و فروش ملک و زمین، قرارداد مشارکت در خرید و فروش محصول، مشارکت در واردات کالا به قصد فروش، بازرگانی داخلی و غیره اشاره کرد. 

پرکاربردترین قراردادهای شراکت بین دو نفر

قراردادهای مشارکت موضوعات مختلفی دارند که در زمان تنظیم به‌عنوان موضوع آن مورد توجه قرار می‌گیرد و بر همین اساس جزئیات و بندهای قراردادی آن با یکدیگر متفاوت می‌شود.

به همین منظور قبل از تنظیم قرارداد مشارکت طرفین بهتر است نحوه تنظیم و محتوای این نوع قراردادها را بدانند.  

چند مدل قرارداد مشارکت پرکاربرد را می‌توان این گونه معرفی کرد:

قراردادهای مشارکت در سرمایه‌گذاری

قرارداد مشارکت در سرمایه‌گذاری به منظور مشارکت سرمایه‌گذار و صاحبان یک کسب و کار جهت انجام فعالیت تجاری تنظیم می‌شود. این قرارداد انواع مختلفی دارد که رایج‌ترین آن‌ها قرارداد سرمایه‌گذاری داخلی و سرمایه‌گذاری خارجی هستند و هر کدام مقررات خاص خودشان را دارند.

 به همین دلیل با توجه به موضوع سرمایه‌گذاری برای هر کدام از آن‌ها قراردادهای مخصوصی تنظیم می‌شود. مثلا اگر سرمایه‌گذاری در خارج از کشور باشد تابع چند قانون مختلف خواهد بود که باید ضوابط آن در قرارداد لحاظ شود.

بنابراین بهتر است قبل از تنظیم قرارداد مشارکت در سرمایه‌گذاری با انواع قرارداد مشارکت که در این زمینه وجود دارد آشنایی داشته باشید و بعد اقدام به تنظیم قرارداد کنید.

قراردادهای مشارکت در صادرات

صادرات یکی از روش‌های درآمدی بخش دولتی و خصوصی است که قواعد و مقررات مربوط به آن نکات حقوقی بسیاری دارد. به همین دلیل مدل‌های قراردادهای متنوع زیادی برای این فعالیت تجاری وجود دارد و  قرارداد مشارکت در صادرات نیز یکی از مهم‌ترین این قراردادهاست که شرکت‌ها و اشخاص حقیقی برای امور بازرگانی از آن استفاده می‌کنند.

مطابق قانون مدنی ایران، طرفین قرارداد می‌توانند شروط مورد توافق طرفین را هنگام تنظیم قرارداد اضافه کنند. توجه داشته باشید که در قراردادهای مشارکت در صادرات حتما صادرکننده باید کارت بازرگانی داشته باشد. همچنین برای صحت این قرارداد لازم است مجوزهای لازم را از وزارت بازرگانی اخذ کنید.

قراردادهای مشارکت در فروش

یکی از انواع قراردادهای پرکاربرد مشارکت، قرارداد مشارکت در فروش است. شاید بتوان کلیدی‌ترین ‌بخش در راستای توسعه هر کسب‌وکار را بازاریابی و فروش محصولات دانست. یکی از رایج‌ترین راه‌هایی که برای داشتن فروش موفق استفاده می‌شود ایجاد مشارکت در فروش و عقد قرارداد مشارکت در فروش با یک یا چند شریک است.

پس از توافق با شریک یا شرکای فروش، لازم است یک قرارداد استاندارد منعقد کنید که وظایف، حقوق، سرمایه و میزان سود هر طرف در آن مشخص باشد و بتوانید برای بروز اختلافات احتمالی (که در مرحله کسب سود امکان زیادی دارد) به آن رجوع کنید. نمونه قرارداد شراکت مغازه بین دو نفر نیز یکی از انواع قراردادهای مشارکت در فروش به‌شمار می‌رود.

قراردادهای مشارکت در تهیه غذا

برای راه‌اندازی یک رستوران یا تهیه غذا دو روش متفاوت وجود دارد. برخی خودشان به صورت مستقل اقدام به راه‌اندازی رستوران می‌کنند و برخی دیگر با همکاری یک یا چند شریک دیگر فعالیت رستوران خود را آغاز می‌کنند. اگر شما روش دوم را انتخاب کنید، پس از انتخاب شریک خود به یک قرارداد مشارکت در تهیه غذا یا رستوران یا قرارداد شراکت کاری در رستوران / فست‌فود نیاز دارید.

از سری نکاتی که لازم است در تنظیم این نوع از مدل قراردادهای مشارکت به آن‌ها توجه کنید طولانی بودن مدت قرارداد، جزئیات و نکات حقوقی پیچیده و مسائل متعدد مالی موجود در اداره رستوران و تهیه غذاست.

قراردادهای مشارکت پزشکی

قراردادهای مشارکت پزشکی انواع مختلفی دارند. این قراردادها می‌تواند با موضوعی مانند حضور پزشک در کلینیک با قرارداد کارانه‌ای باشد یا موضوعی مانند مدیریت یک کلینیک به صورت شریکی. به همین دلیل عموما کلینیک‌ها و بیمارستان‌ها به صورت مشارکتی توسط پزشکان تأسیس و اداره می‌شوند. در ضمن این قراردادها ممکن است شروط مختلفی مانند نحوه مدیریت آن یا نحوه افزایش سرمایه بیمارستان یا کلینیک را ذکر کرد. قراردادهای مشارکت پزشکی برای راه اندازی کلینیک، مشارکت در تولید دارو، مشارکت در ارائه خدمات فیزیوتراپی و تاسیس داروخانه نیز کاربرد دارد.

قراردادهای مشارکت در استارتاپ

این روزها قراردادهای مشارکت بسیار در حوزه فعالیت استارت آپ ها کاربرد دارند. قراردادهای مشارکت در استارتاپ قراردادهای هستند که به اشخاص کمک می‌کند تا به کمک مشارکت بتوانند استارتاپ راه‌اندازی کنند.

موضوع راه‌اندازی کسب‌وکار نوپا و در قراردادهای مشارکت نیازمند رعایت قواعد حقوقی مخصوصی است. قراردادهای مشارکت در استارتاپ بین سرمایه‌گذار و متخصصان صاحب کسب و کار تنظیم می‌شود و به‌صورت اختصاصی شرایط همکاری طرفین و نکات قرارداد مشارکت را به‌صورت شفاف مشخص می‌کند. هدف این قراردادها این است که ریسک‌های همکاری بین کسب و کار و سرمایه‌گذار را به حداقل برساند.

سایر مدل‌های قراردادهای مشارکت

دو قرارداد مهم دیگر در این حوزه نیز وجود دارد: قرارداد مشارکت در ساخت و قرارداد مشارکت مدنی بانک.

قرارداد مشارکت در ساخت

قرارداد مشارکت در ساخت قراردادی است که مابین مالکین و سازنده منعقد می‌شود. در این قرارداد طرفین بر ساخت ساختمانی با مشخصات ذکر شده در قرارداد توافق می‌کنند. طبق قرارداد سرمایه مالک، زمینی محسوب می‌شود که ساختمان در آن ساخته می‌شود. سرمایه سازنده نیز هزینه‌هایی است که در حین عملیات ساخت پرداخت می‌شود. نهایتاً هر کدام از طرفین بر اساس توافق‌شان، از قسمتی از ساختمان موضوع متن شراکت نامه ساده برخوردار خواهند شد.

نکته‌ای که در تنظیم متن قرارداد مشارکت در ساختمان اهمیت بسیاری دارد پیش‌بینی ضمانت اجرای موثر در قرارداد و ذکر دقیقِ شروط قرارداد است. هرچه این شرایط به طور دقیق‌تر و شفاف‌تر بیان شود از بروز اختلافات در آینده جلوگیری می‌شود.

قرارداد مشارکت با بانک

قرارداد مشارکت مدنی بانک زمانی تنظیم می‌شود که شخصی می‌خواهد سرمایه‌گذاری انجام دهد و به تبع آن با دریافت تسهیلات، بانک را نیز در سرمایه‌گذاری خود شریک کند. برای تنظیم این قرارداد به اطلاعات هویتی، موضوع مشارکت، میزان سرمایه مورد نیاز، حداکثر مدت مشارکت، پیش‌بینی خرید، هزینه و فروش، سهم سود پیشنهادی متقاضی و وثیقه‌هایی که برای ضمانت حسن انجام کار باید به بانک سپرده شود نیاز خواهید داشت.

بانک یا سایر موسسات مالی می‌توانند تا ۸۰ درصد کل سرمایه را در یک شرکت مدنی در اختیار بگیرند و همچنین فروش اقساطی سهم‌الشرکه نیز در این حالت امکان‌پذیر است.

نحوه تنظیم متن قرارداد کاری بین دو نفر

هنگام نوشتن نمونه قرارداد شراکت کاری بین دو نفر word یا همان تنظیم قرارداد مشارکت چندین نکته باید در متن قرارداد شراکت ذکر گردد که عبارتند از:

• عنوان قرارداد
• مشخصات طرفین قرارداد
• موضوع قرارداد به‌صورت دقیق و جزئی
• مبلغ سرمایه گذاری
• سهم طرفین در سرمایه گذاری
• سهم طرفین در سود و زیان (اگر تعیین نشود، میزان سرمایه هر دو طرف به‌صورت مساوی خواهد بود)
• وظایف و تعهدات هر یک طرفین
• حقوق طرفین
• مدت زمان قرارداد
• مکان اجرای قرارداد
• تعیین جریمه در صورت عدم پایبندی به تعهدات از سوی هر یک از طرفین
• تضمین‌ها (مثل چک تضمینی یا ضمانت نامه بانکی)
• حل و فصل اختلافات و روش‌های آن
• اصلاح قرارداد
• محرمانگی
• خاتمه قرارداد
• تعداد صفحات، نسخه‌ها، ضمائم و پیوست‌ها

جمع‌بندی

اگر برای شروع کسب‌وکاری قصد مشارکت دارید حتما قبل از امضای شراکت نامه یا همان قرارداد شراکت کاری بین دو نفر با یک مشاور حقوقی متخصص آن را بررسی و از منافع و سود خود اطمینان حاصل کنید.

تعهدات و وظایف شرکا یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که باید در متن قرارداد شراکت آن را دربربگیرد، این تعهدات باید به نحوی باشد که شرایط تنظیم یک قرارداد را متعادل کند؛ یعنی شرایط یک طرفه نباشد و شراکت نامه به سمتی نرود که شریک دغدغه این را داشته باشد که سهم او تضییع شده یا اینکه فضا برای سوءاستفاده یکی از طرفین فراهم شود.

اگر این قرارداد را از قبل در اختیار دارید و از نکات حقوقی آن نیز اطلاعات کافی در اختیار ندارید بدین منظور می‌توانید از بخش تنظیم و بررسی قرارداد وینداد این بررسی را انجام دهید. 

سوالات متداول

سود و سهام طرفین در قرارداد مشارکت چگونه تعیین می‌شود؟

اصل بر این خواهد بود که میزان سرمایه هر دو طرف به‌صورت مساوی است اما نهایتا تعیین میزان سود توسط حسابرس مالی انجام می‌شود.

پرکاربردترین قراردادهای مشارکت چه مواردی هستند؟

مشارکت در ساخت،  شراکت کاری بین دو نفر، مشارکت در خدمات، مشارکت در تولید، مشارکت در سرمایه‌گذاری از جمله مدل‌های پرکاربرد قرارداد مشارکت هستند.