قرارداد مشارکت، یکی از انواع قراردادهای تجاری است که دو یا چند طرف به منظور همکاری و سودآوری متقابل تنظیم می‌کنند. در این نوع قراردادها، طرفین منابع مالی، دانش، تخصص و زمان خود را به اشتراک می‌گذارند تا به اهداف مشترکی دست یابند. آگاهی از نکات حقوقی و قانونی این نوع قراردادها می‌تواند از بروز مشکلات و اختلافات جلوگیری و به تحقق اهداف تجاری کمک کند. در این مقاله، ۷ نکته کاربردی از قوانین و نکات حقوقی قرارداد مشارکت را بررسی می‌کنیم تا شما بتوانید با اطمینان بیشتری به انعقاد این نوع قراردادها بپردازید.
قرارداد مشارکت مدنی چیست؟
قرارداد مشارکت مدنی، توافقی است بین دو یا چند نفر برای به اشتراک گذاشتن منابع و امکانات به منظور تحقق یک هدف خاص. این قراردادها معمولاً در پروژه‌های ساختمانی، سرمایه‌گذاری‌ها و کسب‌وکارهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند.
شراکت بین دو نفر یا چند نفر می‌تواند به صورت کتبی یا شفاهی باشد. اما توصیه میشود همیشه قراردادها به صورت مکتوب تنظیم شوند تا حقوق و تعهدات طرفین به وضوح مشخص شود. در قرارداد مشارکت مدنی، طرفین بر اساس توافق‌ها، سود و زیان حاصل از پروژه را بین خود تقسیم می‌کنند. این نوع قراردادها معمولاً برای پروژه‌های کوتاه‌مدت و موقت به کار می‌روند و نیازمند رعایت دقیق شرایط و ضوابط قانونی هستند.
تفاوت مشارکت مدنی و مشارکت تجاری (شرکت تجاری)
پیش از اینکه با قوانین و نکات حقوقی قرارداد مشارکت آشنا شوید ابتدا باید تفاوت قرارداد مشارکت و شرکت‌های تجاری را بدانید. چرا که هر دو آن‌ها، روشی برای همکاری‌های به‌صورت جمعی به منظور کسب سود است.
مشارکت مدنی برای امور غیرتجاری و به منظور همکاری‌های مشترک دو یا چند جانبه برای کسب سود انجام میشود. در حالی که شرکت تجاری، به منظور انجام امور تجاری است. با این توصیف قوانین و مقررات این دو نوع مشارکت نیز با هم تفاوت دارد. مشارکت مدنی تابع قانون مدنی و مشارکت تجاری تابع قانون تجارت است.
از جمله دیگر تفاوت‌های این دو نوع مشارکت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
تفاوت در نوع شخصیت تجاری: در مشارکت تجاری با تاسیس شرکت، یک شخصیت حقوقی شکل می‌گیرد که دارای نام، سرمایه، آدرس و هویت مستقل از شرکاست. در حالی که در مشارکت مدنی، شخصیت مستقلی وجود ندارد و همه چیز بین شرکا به اشتراک گذاشته میشود.
تفاوت در سند همکاری: مشارکت مدنی نیاز به یک قرارداد دارد. در حالی که مشارکت تجاری پس از ثبت شرکت باید در قالب تنظیم اساسنامه باشد.
تفاوت در ساختار: شرکت‌های تجاری دارای ساختار مشخصی هستند و باید الزامات قانونی در رابطه با نوع تصمیم‌گیری و سایر تشریفات قانونی را رعایت کنند اما در مشارکت مدنی همه چیز بنا بر توافق شرکا و متن قرارداد انجام میشود.
۷ نکته کاربردی از نکات قرارداد مشارکت
در این بخش به بررسی قوانین و نکات حقوقی قرارداد مشارکت که باید مدنظر قرار دهید، می‌پردازیم. رعایت این نکات می‌تواند به تنظیم دقیق‌تر و کامل‌تر قرارداد کمک کند و از بروز مشکلات حقوقی و مالی جلوگیری نماید. نکاتی مانند نحوه تقسیم سود و زیان، مسائل مالیاتی، شرایط خروج شرکا، و نحوه حل و فصل اختلافات از جمله مواردی هستند که در این بخش به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
نحوه تقسیم سود در قراردادهای مشارکت
تقسیم سود در قراردادهای مشارکت بر اساس توافق طرفین انجام میشود. معمولاً نسبت سود به نسبت سرمایه‌گذاری و مشارکت هر یک از طرفین در پروژه تعیین میشود. مهم است که این نسبت‌ها به وضوح در قرارداد مشخص شود تا در آینده مشکلی ایجاد نشود.
برای مثال، اگر یکی از شرکا ۶۰ درصد از سرمایه را تأمین کرده باشد، باید ۶۰ درصد از سود پروژه را نیز دریافت کند.
مالیات در قرارداد مشارکت و نحوه محاسبه آن
مالیات در قراردادهای مشارکت بر اساس سهم هر یک از شرکا از سود پروژه محاسبه میشود. شرکا باید مالیات خود را به صورت جداگانه پرداخت کنند. آگاهی از قوانین مالیاتی و مشورت با یک مشاور مالیاتی می‌تواند به کاهش مشکلات در این زمینه کمک کند.
نحوه پایان دادن به قرارداد مشارکت
پایان دادن به قرارداد مشارکت می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله تحقق هدف پروژه، انقضای مدت قرارداد یا توافق طرفین صورت گیرد. در هر صورت، شرایط و نحوه پایان قرارداد باید به وضوح در متن قرارداد مشخص شده باشد. برای مثال، اگر یکی از شرکا بخواهد قبل از پایان مدت قرارداد از پروژه خارج شود باید شرایط و تعهدات مالی و قانونی آن به طور دقیق پیش‌بینی شده و همچنین باید روشن شود که چگونه منابع و دارایی‌های پروژه پس از پایان قرارداد تقسیم خواهند شد.
نحوه خروج شریک از قرارداد مشارکت
خروج شریک از قرارداد مشارکت باید طبق شرایط و ضوابط تعیین شده در قرارداد صورت گیرد. این شرایط می‌تواند شامل پرداخت بدهی‌ها و تعهدات، توافقات مالی و انتقال سهم الشرکه باشد. خروج شریک بدون رعایت این شرایط ممکن است منجر به بروز مشکلات قانونی شود. برای مثال، اگر یکی از شرکا بخواهد بدون اطلاع و رضایت دیگر شرکا از قرارداد خارج شود، ممکن است مجبور به پرداخت جریمه یا تحمل مسئولیت‌های قانونی شود.
اثر فوت شریک در قراردادهای مشارکت
فوت یکی از شرکا در مشارکت می‌تواند تأثیر زیادی بر قرارداد داشته باشد. شرایطی مانند انتقال سهم الشرکه به ورثه، تعیین جانشین یا پایان قرارداد باید در متن قرارداد به وضوح ذکر شده باشد تا از بروز اختلافات جلوگیری شود. برای مثال، اگر یکی از شرکا فوت کند و شرایط مربوط به انتقال سهم الشرکه به ورثه در قرارداد مشخص نشده باشد، ممکن است ورثه و دیگر شرکا با مشکلات حقوقی مواجه شوند.
حل و فصل اختلاف در قراردادهای مشارکت
اختلافات در قراردادهای مشارکت ممکن است به دلیل سوء تفاهم‌ها و اختلاف نظرها به وجود بیایند. در این صورت، روش‌های حل اختلاف مانند مذاکره، میانجیگری و داوری باید در قرارداد مشخص تا از مراجعه به محاکم قضایی جلوگیری شود. برای مثال، اگر یکی از شرکا با تصمیمات دیگر شرکا موافق نباشد، می‌تواند با استفاده از روش‌های مذاکره و میانجیگری به حل و فصل اختلاف بپردازد. این روش‌ها معمولاً سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از مراجعه به دادگاه هستند و می‌توانند به حفظ روابط دوستانه بین شرکا کمک کنند.
وظایف داور در قرارداد مشارکت
داور نقش مهمی در حل و فصل اختلافات در قراردادهای مشارکت دارد. وظایف داور در قرارداد مشارکت شامل بررسی مستندات، شنیدن نظرات طرفین و صدور رای منصفانه است. انتخاب داور بی‌طرف و کارآزموده می‌تواند به حل سریع‌تر و عادلانه‌تر اختلافات کمک کند. برای مثال، اگر دو شریک در مورد نحوه تقسیم سود اختلاف داشته باشند، داور می‌تواند با بررسی مستندات و شنیدن نظرات طرفین به یک رای منصفانه و عادلانه دست یابد. این رای معمولاً برای تمام طرفین الزام‌آور است و می‌تواند به حل سریع‌تر اختلاف کمک کند.
نحوه تنظیم قرارداد مشارکت
تنظیم قرارداد مشارکت بر اساس اصول شراکت در کسب و کار انجام میشود که نیازمند دقت و آگاهی از جزئیات حقوقی است. بندهای قراردادی شامل موارد زیر هستند:
- مشخصات طرفین: شامل نام، نشانی و اطلاعات تماس طرفین قرارداد
- موضوع قرارداد: شرح دقیق پروژه یا فعالیت مورد نظر
- مدت قرارداد
- نحوه تقسیم سود و زیان
- تعهدات و مسئولیت‌ها
- نحوه و شرایط پایان قرارداد
- حل اختلاف: روش‌های حل و فصل اختلافات شامل مذاکره، میانجیگری و داوری
- مالیات و بیمه
علاوه بر این بندها، قرارداد مشارکت باید شامل شرایط خاصی باشد که به پروژه یا فعالیت مورد نظر بستگی دارد. برای مثال، در یک قرارداد مشارکت ساختمانی باید شرایط مربوط به خرید زمین، تامین مالی، ساخت و ساز و فروش واحدها به طور دقیق مشخص شوند. همچنین باید شرایط مربوط به مدیریت پروژه، نظارت بر ساخت و ساز و تحویل پروژه به وضوح در قرارداد ذکر شود.
نکات کاربردی در تنظیم قرارداد مشارکت
تنظیم یک قرارداد مشارکت کاربردی و استاندارد نیازمند توجه به جزئیات و در نظر گرفتن تمامی احتمالات ممکن است. در این راستا، برخی از اصول مهم شراکت در کسب و کار که بخش مهمی از قوانین و نکات حقوقی قرارداد مشارکت به‌شمار می‌روند و باید در تنظیم قرارداد مشارکت مد نظر قرار گیرند، عبارتند از:
- تعریف دقیق نقش‌ها و مسئولیت‌ها: هر یک از شرکا باید به وضوح بدانند چه وظایفی بر عهده دارند و در مقابل چه مسئولیت‌هایی باید پاسخگو باشند.
- تعیین اهداف و مقاصد: هدف اصلی از مشارکت باید به وضوح مشخص شود. این موضوع می‌تواند شامل اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت باشد و باید به توافق تمامی شرکا برسد.
- تعیین معیارهای عملکرد: معیارهای عملکرد و ارزیابی موفقیت پروژه باید به وضوح تعریف شوند. این موضوع شامل تعیین اهداف مالی، زمانی و کیفی پروژه است.
- مکانیزم‌های کنترل و نظارت: روش‌های کنترل و نظارت بر پیشرفت پروژه باید به دقیق در قرارداد ذکر شوند. این موضوع می‌تواند شامل گزارش‌دهی منظم، جلسات بازنگری و ارزیابی‌های دوره‌ای باشد.
- روش‌های تامین مالی: نحوه تامین مالی پروژه شامل میزان سرمایه‌گذاری، نحوه پرداخت‌ها و شرایط بازپرداخت و مشارکت هر یک از شرکا در این زمینه باید با جزئیات کامل مشخص شود.
- بیمه و مسئولیت‌های قانونی: مسئولیت‌های قانونی و بیمه‌های مورد نیاز شامل بیمه‌های مسئولیت مدنی، بیمه‌های حوادث و بیمه‌های مربوط به تجهیزات و دارایی‌ها باید به وضوح در قرارداد ذکر شوند.
رعایت این اصول و نکات می‌تواند به تنظیم یک قرارداد مشارکت موفق و کاهش احتمال بروز اختلافات و مشکلات کمک کند.
جمع‌بندی
در این مقاله قوانین و نکات حقوقی قرارداد مشارکت را بررسی کردیم. با رعایت این نکات می‌توانید از بروز مشکلات و اختلافات در قراردادهای مشارکت جلوگیری کنید و به تحقق اهداف تجاری خود نزدیک‌تر شوید. تنظیم دقیق و جامع قرارداد، آگاهی از قوانین و مقررات مربوطه و استفاده از روش‌های حل و فصل اختلافات می‌تواند به موفقیت شما در این نوع قراردادها کمک کند. برای اطلاعات بیشتر و تنظیم قراردادهای اختصاصی می‌توانید از خدمات وینداد و بانک نمونه قراردادها استفاده کنید.
سوالات متداول
آیا قرارداد مشارکت مدنی حتماً باید به صورت مکتوب باشد؟
بله، توصیه میشود قرارداد مشارکت مدنی به صورت مکتوب تنظیم شود تا حقوق و تعهدات طرفین به وضوح مشخص گردد. اگرچه قرارداد شفاهی نیز معتبر است اما اثبات شرایط و تعهدات در صورت بروز اختلاف بسیار دشوار خواهد بود.
چگونه می‌توانم مطمئن شوم که شرایط مالیاتی قرارداد مشارکت به درستی رعایت شده است؟
با مشاوره گرفتن از یک مشاور مالیاتی و اطلاع از قوانین مالیاتی می‌توانید از رعایت صحیح شرایط مالیاتی مطمئن شوید. مشاور مالیاتی می‌تواند به شما در محاسبه دقیق مالیات و تهیه اظهارنامه‌های مالیاتی کمک کند.
آیا می‌توانم بدون موافقت شریک خود از قرارداد مشارکت خارج شوم؟
خیر، خروج از قرارداد مشارکت باید طبق شرایط و ضوابط تعیین شده در قرارداد و با موافقت شرکا صورت گیرد. خروج بدون موافقت شرکا ممکن است منجر به بروز مشکلات قانونی و مالی شود و شریک خارج شده ممکن است مجبور به پرداخت جریمه یا تحمل مسئولیت‌های قانونی شود.
داور در قرارداد مشارکت چگونه انتخاب میشود؟
داور باید بر اساس توافق طرفین و با توجه به بیطرفی و تخصص او انتخاب شود تا به کاهش هزینهها و زمان حل و فصل اختلافات کمک کند و به حفظ روابط دوستانه بین شرکا کمک کند.
