شاید بشود گفت امروزه بیشتر روابط قراردادی بین برنامهنویس و کارفرما از طریق قرارداد برنامه نویسی یا “قرارداد پیمانکاری برنامهنویسی” تنظیم میشود. به طور کلی از قرارداد پیمانکاری در قانون مدنی صحبت نشده و به همین علت این نوع از قرارداد زیر مجموعه قراردادهای نامعین قرار دارد. در قرارداد برنامه نویسی، پیمانکار (برنامهنویس) باید در مدت مشخص‌شده در قرارداد کلیه خدمات شامل طراحی، تولید، توسعه نرم‌افزار در ازای مبلغ مشخص‌شده را انجام داده و به‌طور مقطعی به تایید کارفرما برسد.
اگر علاقه داشتید بیشتر در مورد نمونه قرارداد برنامه نویسی نرم افزار یا قرارداد استخدام برنامه نویس بدانید ادامه این مطلب را بخوانید.
معیارهای انتخاب قرارداد مناسب برنامه نویسی
انتخاب قالب قراردادی مناسب برای همکاری با برنامهنویس یک چالش حقوقی برای بسیاری کسبوکارها به شمار می‌رود. نکته مهم در انتخاب قرارداد کارآمد، شناخت نیازهای کسبوکار شماست. در ادامه دو فرض و قراردادهای مناسب هر فرض را مطرح می‌کنیم.
فرض اول: تصور کنید شما صاحب یک نمایشگاه خودرو هستید و داشتن وبسایت برای ارائه تصاویر و مشخصات و بهای هر خودرو ایده خوبی برای رونق تجارت شما است. اما در این حالت نکته مهم آن است که همکاری شما با برنامهنویس احتمالا به شکل پروژه‌ای و تنها محدود به طراحی وبسایت خواهد بود چرا که با توجه به موضوع کسبوکار شما که خرید خودرو از طریق مراجعه حضوری است، شما نیاز به استخدام تمام‌وقت یک برنامهنویس ندارید. در فرض بیان شده بهترین نوع قرارداد، قرارداد برنامهنویسی در قالب نمونه قرارداد پیمانکاری است. زیرا می‌توانید با تعریف کیفیت و زمان‌بندی پروژه تاسیس وبسایت، از خدمات برنامهنویس استفاده کنید و تعهدی مبنی بر استخدام پاره وقت یا تمام وقت او نداشته باشید.
فرض دوم: حال تصور کنید که شما مالک یک وبسایت ترجمه آنلاین هستید. با این وب سایت شما با پذیرش آنلاین متون مختلف از مشتریان و ارجاع آن به مترجمان خود، به کسب سود می‌پردازید. در چنین حالتی از آنجایی که تمام تجارت شما بر بستر مجازی و به شکل آنلاین صورت می‌پذیرد، همکاری طولانی مدت با یک برنامهنویس ایده بهتری است.
در این حالت وجود مستمر برنامهنویس در کنار کسبوکار شما می‌تواند فواید گوناگونی نظیر انجام پشتیبانی فنی وبسایت، کاستن یا اضافه کردن بخش‌های مختلف به وبسایت، تسهیل فنی روابط آنلاین میان شما، مترجمان و مشتریان و غیره به همراه داشته باشد.
به همین خاطر استخدام برنامه نویس با تنظیم قرارداد کار می‌تواند گزینه مناسبی باشد چرا که همکاری شما و برنامهنویس به شکل مقطعی و پروژه‌ای انجام نمی‌شود و استخدام برنامهنویس فواید بیشتری برای کسب وکار آنلاین شما به دنبال خواهد داشت. در نتیجه قرارداد مناسب برنامه نویسی در اینجا قرارداد کار است.
قرارداد پیمانکاری خدمات چیست و چه نمونه‌هایی دارد؟
پر کاربردترین قراردادها در زندگی روزمره قراردادهای پیمانکاری خدمات هستند، در هر جایی که کار می‌کنید یا هر خدمتی که می‌خواهید بهتر است از قرارداد پیمانکاری خدمات برای آن استفاد کنید، مهمترین نمونه قرارداد پیمانکاری در دسته قرارداد کسب و کار هستند که در زیر می‌توانید نمونه هایی از آن را ببینید:
- قرارداد طراحی وبسایت
- قرارداد پیمانکاری نگهبانی
- قرارداد تیزر تبلیغاتی
- قرارداد طراحی موشن گرافیک
- قرارداد راه اندازی خط تولید
نکته مهمی که بهتر است بدانید این است که قرارداد برنامه نویسی جزو قراردادهای لازم محسوب میشود. به این معنی که برنامه نویس و کارفرما ملزم هستند که برای اجرای این پروژه با یکدیگر همکاری کنند، با این امکان که بتوانند شروطی برای فسخ قرارداد درنظر گیرند ولی حق فسخ یکجانبه برای هیچ‌یک از طرفین وجود ندارد.
تقریبا تمامی شرایط برای تنظیم قرارداد برنامهنویسی مشابه قراردادهای پیمانکاری دیگر است.
بندهای قرارداد پیمانکاری برنامه نویسی
طرفین قرارداد برنامه نویسی، یک کارفرما است که سفارش تولید، طراحی یا توسعه در مورد سایت، اپلیکیشن، نرم‌افزار و غیره و یک پیمانکار که با تجربه و تخصص در این زمینه وظیفه اجرای این سفارش را به‌عهده می‌گیرد.
موضوع قرارداد برنامه نویسی از نوع خدمات یا به عبارت دقیق‌تر “ارائه خدمات برنامه نویسی” است. این خدمات می‌تواند طراحی، تولید، و حتی توسعه یک محصول نرم‌افزاری مثل سایت، اپلیکیشن و غیره مطابق شرایط مورد توافق طرفین در قرارداد باشد.
مبلغ قرارداد پیمانکاری برنامه نویسی همان حقالزحمه پیمانکار یا به عبارتی هزینه پروژه است. در قرارداد پیمانکاری برنامهنویسی میتوان سه مرحله برای پرداخت حقالزحمه پیمانکار توسط کارفرما درنظر گرفت:
- درصدی از کل مبلغ قرارداد بعنوان پیش‌پرداخت
- درصدی از مبلغ قرارداد پس از ارائه طرح و تایید کارفرما
- مابقی مبلغ قرارداد پس از ارائه طرح کامل و تایید کلی کارفرما
البته مبلغ قرارداد برنامه نویسی را به این طریق هم میشود تنظیم کرد:
- هزینه طراحی و تولید نرم افزار به تفکیک
- هزینه توسعه و پشتیبانی آن تا تاریخ مقرر در ماده مدت اجرای قرارداد
یکی از شرایطی که در تنظیم قرارداد پیمانکاری برنامهنویسی مورد توجه است خدمات پشتیبانی نرم‌افزاری توسط پیمانکار است. معمولا به مدت معینی از زمان راه‌اندازی، خدمات پشتیبانی از نرم‌افزار به شکل الزامی درنظر گرفته میشود. پس از اتمام مدت پشتیبانی الزامی اگر نیاز به خدمات پشتیبانی از طرف کارفرما درخواست شد معمولا در توافقی جداگانه خدمات پشتیبانی تمدید میشود.
زمان پرداخت مبلغ قرارداد یا زمان تحویل پروژه یکی از مهمترین مسائلی‌ست که باید در قرارداد به آن پرداخته شود. اگر در اواسط کار به هر دلیلی همکاری طرفین ادامه پیدا نکرد به میزان فعالیت‌های انجام گرفته پیمانکار مستحق دریافت حقالزحمه می‌باشد.
تعهدات در قرارداد برنامه نویسی به چه صورت است؟
از جمله تعهدات پیمانکار در قرارداد برنامه نویسی میتوان این موارد را ذکر کرد:
- تعهد به درک صحیح از هدف و موضوع پروژه طبق درخواست کارفرما
- تعهد به دارابودن دانش و ابزار موردنیاز برای اجرای پروژه طبق شرایط درخواستی کارفرما و البته ذکرشده در قرارداد
- تعهد به رعایت زمان‌های مقررشده در قرارداد برای اجرای مراحل و تحویل برنامه
- تعهد به رعایت اصل محرمانگی اطلاعات دراختیارداده شده توسط کارفرما به برنامهنویس
- تعهد به اجرای خدمات پشتیبانی در دوره پیش‌بینی‌شده برای اجرای این خدمات
از تعهدات کارفرما در قرارداد پیمانکاری برنامهنویسی میتوان گفت:
- تعهد به ارائه کلیه اطلاعات و اسناد موردنیاز برای اجرای پروژه به پیمانکار
- تعهد به پرداخت مبلغ قرارداد در زمان‌های مقرر شده در قرارداد
- تعهد به فراهم کردن شرایط مطلوب برای راه‌اندازی برنامه
- تعهد به رعایت حقوق مالکیت فکری برنامه تولیدشده توسط برنامهنویس (پیمانکار)
موارد فسخ قرارداد برنامهنویسی به این صورت است که:
- عدم رعایت زمان مقررشده برای تحویل پروژه (نقض تعهدات زمانی)
- اجرا موضوع پروژه توسط پیمانکار دیگر بدون توافق کارفرما
- نقض اصل محرمانگی توسط پیمانکار
اختلافات ناشی از قرارداد نسبت به مراحل و موضوع قرارداد ابتدا ازطریق مذاکره و سازش حل‌وفصل میشود. درصورتی‌که اختلاف ادامه پیدا کند به مراجع قضایی و داوری رجوع میشود.
شرایط ویژه و خارج از اراده ی یکی از طرفین یا به‌اصطلاح قوه قاهره یا فورس ماژور که ادامه همکاری در جهت اجرای موضوع قرارداد را غیرممکن سازد سبب میشود تا هر یک از طرفین بتواند با رعایت اصل محرمانگی از ادامه همکاری انصراف دهد.
معمولا قرارداد برنامهنویسی در ۲ نسخه برای کارفرما و پیمانکار تنظیم میشود.
حقوق مالکیت فکری نرم‌افزار
یکی از مهمترین مواردی که در قرارداد پیمانکاری برنامهنویسی باید به آن توجه کنید، حقوق مالکیت فکری است. در واقع اگر برنامهنویس نرم‌افزار یا اپلیکیشن خاصی را طراحی کند باید در مورد حقوق مادی و معنوی او تعیین تکلیف کنید. حقوق معنوی که غیرقابل انتقال و متعلق به طراح است ولی حقوق مادی قابل انتقال خواهد بود.
در این رابطه قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه ای بیان می‌کند: اگر هدف از انعقاد قرارداد پدیدآوردن نرم‌افزار موردنظر بوده حقوق مادی، حق تغییر و توسعه مربوط به آن متعلق به کارفرماست مگر‌اینکه طرفین به‌گونه‌ای دیگر توافق کرده باشند.
پس اصل بر این است که اگر نرم‌افزار یا برنامه‌ی تولیدشده به سفارش کارفرما باشد حقوق مادی مربوط به آن محصول متعلق به کارفرماست. ولی طرفین اختیار تراضی و موافقت خلاف این اصل را دارند. در هر حال این قانون در مورد حقوق مادی این نوع از محصولات این قاعده را برقرار کرده است. پس حقوق معنوی ناشی از تولید نرم‌افزار همیشه متعلق به پدیدآورنده آن است.
دوم اینکه تقاضای واردکردن یک ویژگی جدید به برنامه یا توسعه‌ی آن از طرف کارفرما حتی در طول مدت خدمات پشتیبانی چون شرایط جدیدی را وارد قرارداد می‌کند که در آن پیش‌بینی‌نشده است، باید در قرارداد جدیدی بین طرفین به امضا برسد.
و در آخر اینکه پیشنهاد میشود حتما تمامی شرایط و تکنولوژی‌ها، روش‌ها، استانداردهای موردنظر طرفین، جزئیات کاری به‌صورت پیوست به قرارداد آورده شود. این کار از بروز اختلاف در آینده پیشگیری و درصورت وقوع اختلاف به حل آن کمک زیادی می‌کند.
اهمیت توجه به موضوع محرمانگی اطلاعات
از آنجایی که برنامهنویس برای خدمات‌دهی بهتر، نیازمند دسترسی به اطلاعات مختلفی از کسبوکار شماست، توجه به بند محرمانگی اطلاعات باید یکی از مهمترین اولویت‌های تنظیم قرارداد باشد. مطابق این بند، برنامهنویس متعهد میشود که داده‌‌های حساس یا به طور کلی اطلاعات مربوط به کسبوکار شما را به هر نحوی در اختیار شخص دیگری نگذارد. به این ترتیب می‌توانید از اسرار تجاری خود به خوبی محافظت کنید. اهمیت بحث محرمانگی به حدی است که در برخی موارد ممکن است موضوع محرمانگی اطلاعات در قالب قراردادی جداگانه به قرارداد اصلی ملحق شود.
جمع‌بندی
تنظیم قرارداد پیمانکاری با توجه به موضوع همکاری شما می‌تواند با عناوین مختلفی انجام شود که یکی از انواع آن قرارداد برنامهنویسی است. در این قرارداد کارفرما و پیمانکار شرایط همکاری خود را در قالب قانونی به‌طور کامل درج می‌کنند. این شرایط شامل حقالزحمه، مدت قرارداد، مراحل انجام کار، نحوه پرداخت حقالزحمه، شروط و تعهدات، ضمانت‌های اجرا را با شروط مورد نظر و غیره است.
قراردادهای دورکاری و فریلنسری‌های زیادی مثل برنامهنویسی در قالب قرارداد پیمانکاری تنظیم می‌شوند که می‌توانید از آن‌ها برای همکاری در موضوعات مختلف استفاده کنید.
همچنین توجه داشته باشید که بیمه قرارداد پیمانکاری با قرارداد کار متفاوت است که در زمان تنظیم قرارداد باید آن را مدنظر قرار دهید.
شما هر نوع کسب و کاری داشته باشید احتمالا بارها با تنظیم قرارداد و امضای آن روبه رو خواهید شد و از آن جایی که شرایط موجود در قرارداد نحوه همکاری طرفین را مشخص می‌کند، ممکن است از جهات مختلف شما را متضرر کند. به همین دلیل توصیه میشود که قراردادهای خود را توسط کارشناسان حقوقی تنظیم کنید.
سوالات متداول
قرارداد برنامهنویسی به چه دلایلی فسخ میشود؟
عدم رعایت زمان مقررشده برای تحویل پروژه، اجرای موضوع پروژه توسط پیمانکار دیگر بدون توافق برنامهنویس، نقض اصل محرمانگی توسط پیمانکار
مبلغ قرارداد برنامهنویسی چگونه در نظر گرفته میشود؟
در قرارداد برنامهنویسی میتوان سه مرحله برای پرداخت حقالزحمه پیمانکار توسط کارفرما درنظر گرفت
