آیین نامه اجرایی ماده (20) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیری و ارتقای نظام مالی کشور مصوب 1394

هیأت وزیران در جلسه 31 /4 /1394 به پیشنهاد مشترك وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران و سازمان مدیریت و برنامه ریزی كشور و به استناد تبصره (2) ماده (20) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی كشور – مصوب 1394 – آیین نامه اجرایی ماده یاد شده را به شرح زیر تصویب كرد:

آیین نامه اجرایی ماده (20) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی كشور

ماده 1

در این آیین ‌نامه اصطلاحات زیر درمعانی مشروح مربوط به كار می روند:
الف- قانون: قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی كشور – مصوب 1394 –
ب- بانك مركزی: بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران
پ- بانك عامل: بانك ‌های اعطا كننده تسهیلات.
ت-‏ تسهیلات: تسهیلات اعطایی از محل حساب ذخیره ارزی توسط بانك‌ عامل طی برنامه های سوم، چهارم و پنجم توسعه.
ث- تسهیلات گیرنده: اشخاص حقیقی یا حقوقی بخش خصوصی، تعاونی و نهادها و مؤسسات عمومی غیردولتی دریافت‌ كننده تسهیلات.
ج- بدهكار: تسهیلات ‌گیرندگانی كه طرح تسهیلاتی آنها در دوره تنفس و یا بازپرداخت اقساط تسهیلات قرار داشته و یا دوره تأمین مالی طرح (استفاده، تنفس و بازپرداخت) به اتمام رسیده است و همچنان بدهكار می باشند.
چ- كارگروه ملی: كارگروهی متشكل از نمایندگان تام الاختیار سازمان مدیریت و برنامه ریزی كشور،‌ وزارت امور اقتصادی و دارایی، بانك مركزی، معاونت حقوقی رئیس جمهور، دبیر كمیسیون اقتصاد هیأت دولت، نماینده بخش خصوصی و حسب مورد نماینده تام الاختیار دستگاه اجرایی ذی ربط.
ح- كارگروه استانی: كارگروه تسهیل و رفع موانع تولید موضوع تصویب ‌نامه شماره 18151 /ت 50720هـ مورخ 19 /2 /1394 و اصلاحات بعدی آن.
خ- نماینده بخش خصوصی: نماینده اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی ایران.

ماده 2

پرداخت حداقل بیست و پنج درصد اقساط سررسید شده به مأخذ نرخ روز گشایش به صورت علی‌الحساب تا پایان خرداد سال 1396 و در رابطه با آن دسته از بدهكارانی كه دارای اقساط سررسید شده نمی ‌باشند صرفاً ارائه درخواست كتبی به بانك عامل در چارچوب این آیین نامه در مهلت زمانی مندرج در تبصره (1) ماده (20) قانون، تعیین تكلیف محسوب می‌ گردد.

ماده 3

نرخ تسویه نهایی اقساط تسهیلات بابت پرداختی‌ های اعتبارات/بروات اسنادی و یا حواله ‌های ارزی به ازای هر دلار و یا معادل آن به سایر ارزها بر اساس اعلام بانك مركزی خواهد بود كه به شرح زیر محاسبه می شود:
الف- تسهیلات پرداختی قبل از تاریخ 3 /7 /1391 ارزش حال یك واحد ارز پرداختی (شامل اصل و سود) در تاریخ 3 /7 /1391 بر حسب نرخ سود مندرج در قرارداد به صورت ارزی.
ب- تسهیلات پرداختی پس از تاریخ 3 /7 /1391 با رعایت بند (الف) ماده (5) این آیین ‌نامه پس از كسر اصل اقساط مرتبط پرداخت شده.
پ- مجموع بدهی های موضوع بندهای (الف) و (ب) بر حسب نرخ دوازده هزار و دویست و شصت (260 /12) ریال به ازای هر دلار و یا معادل آن به سایر ارزها بر حسب اعلام بانك مركزی به ریال تبدیل می شود.
ت- ارزش حال مبلغ ریالی موضوع بند (پ) بر حسب نرخ سود تسهیلات عقود مشاركتی به مأخذ پانزده درصد از تاریخ 4 /7 /1391 تا زمان تسویه بدهی محاسبه می ‌گردد و مبلغ حاصله به عنوان اصل و فرع ریالی محاسبات موضوع بند (پ) در نظر گرفته می شود.

تبصره 1– تسهیلات گیرندگانی كه كالاهای وارداتی یا كالاهای تولیدی آن ها مشمول مقررات قیمت ‌گذاری بوده‌ ‌است بر حسب اعلام وزارت صنعت، معدن و تجارت و تأیید كارگروه ملی مشمول تخفیف براساس رابطه و حداكثر
(T2/T1) (1-Pc/Pm))R و حداكثر معادل معادل پنج درصد خواهند بود:
R= نسبت تأمین مالی از حساب ذخیره ارزی به كل تأمین مالی طرح (ارزی و ریالی).
Pc= قیمت كنترلی محصول تولید شده و به فروش رفته.
Pm= قیمت بازار آزاد در داخل و در غیر این صورت، قیمت جهانی به تشخیص كارگروه.
2T= تعداد دوره‌های شش ماهه بازپرداخت كه مشمول قیمت گذاری بوده است.
1T= تعداد كل دوره‌های شش ماهه طول عمر طرح مطابق گزارش توجیه فنی، مالی و اقتصادی طرح نزد بانك عامل.

تبصره 2– بانك عامل موظف است ظرف دو ماه پس از درخواست بدهكارانی كه فاقد اقساط سررسید شده می باشند و دو ماه پس از تاریخ پرداخت بیست و پنج درصد وجه علی‌الحساب اقساط سررسید شده برای بدهكارانی كه دارای اقساط سررسید شده می‌باشند، محاسبات بدهی آنها را براساس این آیین‌نامه انجام و به وی ابلاغ نماید.

تبصره 3– بدهكاران به حساب ذخیره ارزی كه تا زمان ابلاغ قانون بدون استفاده از مفاد مصوبات شماره 176761 /46075 مورخ 8 /9 /1390 و شماره 183302 /49854 مورخ 11 /12 /1392 و اصلاحیه بعدی آن و مصوبات موردی هیئت امنای حساب ذخیره ارزی اقساط سررسید شده نداشته باشند، حسب دستورالعملی كه توسط كارگروه ملی تهیه و به تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی می‌رسد، با تأیید كارگروه ملی از تخفیف حداكثر پنج درصد سود مندرج در بند (3) ماده (3) این آیین‌نامه بهره‌مند می‌شوند.

ماده 4 

بدهكاران تا تاریخ 31 /6 /1399 فرصت دارند اقساط سررسید شده خود را به صورت یكجا پرداخت نمایند و یا در صورت عدم امكان پرداخت اقساط سررسیده شده به صورت یكجا، بانك عامل مكلف است بنا به درخواست مشتری نسبت به تقسیط بدهی این دسته از بدهكاران حداكثر تا چهار سال در اقساط شش ماهه با نرخ سود هجده درصد (18 %) برای بدهكارانی كه مجموع اصل تسهیلات دریافتی آنها بالای بیست میلیون (000 /000 /20) دلار می باشد و با نرخ سود دوازده درصد (12 %) برای بدهكارانی كه مجموع اصل تسهیلات دریافتی آنها كمتر از بیست میلیون (000 /000 /20) دلار می باشد اقدام نماید. عدم پرداخت اقساط در موعد مقرر مشمول وجه التزام تاخیر تادیه دین شامل نرخ سود به علاوه جرایم موضوع آیین‌ نامه اجرایی وصول مطالبات غیرجاری مؤسسات اعتباری (ریالی و ارزی) خواهد شد.

تبصره – در صورت عدم انجام تكلیف مقرر در این ماده، بدهكار مكلف به پرداخت بر اساس مفاد قراردادهای منعقده و مصوبات قبلی هیئت امنای حساب ذخیره ارزی حسب مورد خواهد بود.

تبصره1– چنانچه متقاضی در تسویه اقساط سررسید شده، ظرف مهلت مقرر در چارچوب این آیین‌نامه اقدامی ننماید وجوه پرداختی موضوع این آیین‌نامه بعنوان بخشی از اقساط معوقه تسهیلات براساس قرارداد قبلی لحاظ و به نرخ روز بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران به حساب ذخیره ارزی واریز خواهد شد.

تبصره2– درصورت تقسیط سررسید نشده چناچه حداكثر دو یا سه قسط متوالی معوق شود، بدهكار مكلف به پرداخت مانده بدهی براساس مفاد قراردادهای منعقده و مصوبات قبلی هیئت امنای حساب ذخیره ارزی حسب مورد می‌باشد.

تبصره 3 – متقاضیان استفاده از مزایای آیین ‌نامه ماده (20) قانون رفع موانع تولید رقابت ‌پذیر و ارتقای نظام مالی كشور كه (25) درصد علی‌ الحساب اقساط سررسید شده (موضوع ماده (2) آیین‌ نامه) را پرداخت ننمودند، بدون شرط پرداخت (25) درصد علی‌ الحساب اقساط سررسید شده تا تاریخ 29 /12 /1397 می ‌توانند به صورت یكجا اقساط سررسیده شده را تسویه نمایند.

تبصره 2 – سهم سود بانك‌ های عامل موضوع جزء (5) بند (ج) شرایط و ضوابط اعطای تسهیلات از محل حساب ذخیره ارزی مصوب جلسه 16 /5 /1386 هئیت امنای حساب ذخیره ارزی برای بدهكاران حساب ذخیره ارزی كه از مزایای این آیین نامه استفاده نموده ‌اند بعد از تبدیل به ریال از تاریخ 3 /7 /1391 معادل سه واحد درصد از سود پانزده درصد اصل تسهیلات مندرج در آیین ‌نامه تعیین می‌ شود.

ماده 5

موارد ذیل مشمول استفاده از مزایای مقرر در ماده (3) این آیین نامه بوده و سایر بدهكاران موظف به تسویه بدهی به صورت ارزی (عین ارز) و یا معادل ریالی آن به نرخ بازار ثانویه ارز (اعلامی توسط بانك مركزی) خواهند بود:

الف– تسهیلات پرداختی كه حداقل یك پرداختی در قالب اعتبار/برات اسنادی و یا حواله‌ ارزی قبل از تاریخ 4 /7 /1391 (راه ‌اندازی اتاق مبادلات ارزی) داشته باشد.

تبصره – در خصوص آن دسته از تسهیلات گیرندگانی كه بخشی از تسهیلات قبل و بخشی دیگر بعد از تاریخ 4 /7 /1391 پرداخت شده است، صرفاً بخش پیش از تاریخ فوق مشمول ماده (3) بوده و مابقی مشمول تسویه بدهی ارزی به نرخ ارز روزانه اعلامی توسط بانك مركزی خواهد بود.

ب – بدهكارانی كه به دلیل عدم رفع تعهد ارزی بابت ارائه پروانه سبز گمركی مطابق با اسناد حمل،‌ پرونده تعهداتی آنها مفتوح می باشد، در صورتی كه تا سه ماه پس از ابلاغ این آیین نامه تعهد خود را ایفا نمایند.

ماده 6

آن دسته از بدهكارانی كه در چارچوب این آیین نامه نسبت به تعیین تكلیف بدهی خود موضوع ماده (2) اقدام نموده و به طور یكجا و یا در سررسیدهای تعیین شده نسبت به بازپرداخت اقساط تسهیلات اقدام نمایند، مشمول بخشودگی جرایم تأخیر تأدیه دین خواهند بود.

تبصره 1 – بانك عامل مكلف است جرایم تأخیر در تأدیه باقی مانده اقساط را مطابق ضوابط اعطای تسهیلات ریالی (در خصوص اقساط ریالی) در متمم قرارداد پیش ‌بینی نمایند.

تبصره 2 – در صورتی كه بدهكاران، اقساط سررسید نشده یا بدهی تقسیط شده موضوع ماده (4) این آیین نامه را زودتر از سررسید پرداخت نمایند صرفاً تا تاریخ واریز اقساط مشمول نرخ سود حسب مورد (هجده یا دوازده درصد) خواهند بود.

ماده 7

سهم سود بانك عامل بر اساس نرخ نهایی تسویه، به صورت ریالی خواهد بود.

ماده 8

هر گونه تغییر در دوره‌های تأمین مالی و بخشودگی وجه التزام تأخیر تأدیه دین بابت تسهیلات اعطایی به بخش خصوصی، تعاونی و نهادها و مؤسسات عمومی غیردولتی، تابع شرایط و ضوابط و قرارداد عاملیت اعطای تسهیلات موضوع مصوبه شماره 70964 /100 مورخ 24 /5 /1386 هیأت امنای حساب ذخیره ارزی (ابلاغی طی بخشنامه شماره 1039 /60 مورخ 5 /7 /1386 و اصلاحیه های بعدی آن) و بخشنامه ها و دستورالعمل های مربوط خواهد بود.

ماده 9

استفاده از مزایای موضوع این آیین نامه در خصوص آن دسته از بدهكارانی كه به علت عدم پرداخت اقساط در سررسید، پرونده مربوط توسط بانك عامل به مراجع قضایی ارجاع گردیده است، منوط به عدم صدور قرار سقوط دعوی (در صورت استرداد دعوی از سوی بانك عامل) و پرداخت هزینه ‌های دادرسی و حق‌ الوكاله وكیل توسط تسهیلات گیرنده خواهد بود.

ماده 10

استفاده از مزایای موضوع این آیین نامه در خصوص آن دسته از بدهكارانی كه به علت عدم پرداخت اقساط در سررسید، پرونده مربوط از طریق مراجع قضایی یا ثبتی منجر به صدور اجراییه شده باشد، منوط به پرداخت هزینه ‌های اجرایی و حق‌ الوكاله جهت مختومه نمودن پرونده اجرایی خواهد بود.

ماده 11

كسری معادل ریالی اقلام پرداختی توسط بدهكار نسبت به نرخ روزانه اعلامی در روز تسویه نهایی اقساط در چارچوب این آیین نامه، به عهده حساب ذخیره ارزی خواهد بود.

ماده 12

بانك عامل موظف است با بدهكار برای استفاده از مزایای این آیین نامه متمم قرارداد تنظیم نماید.

ماده 13

در صورتی كه بدهكار ظرف مهلت مقرر در قانون و این آیین نامه نسبت به تعیین تكلیف اقدام ننماید، همچنان مفاد قراردادهای منعقده و مصوبات قبلی هیئت امنای حساب ذخیره ارزی حسب مورد لازم‌الاجراء خواهد بود.

ماده 14

بدهكار از تاریخ ابلاغ قانون (توقف كلیه اقدامات قانونی و اجرایی) تا زمان ابلاغ این آیین نامه، از بخشودگی جرایم تأخیر تأدیه دین برخوردار می باشد.

ماده 15

اعمال مفاد این آیین نامه در مورد كل تسهیلات اعطایی برای یك طرح موضوعیت داشته و با تفكیك آن به قرارداد اولیه و متمم و یا هر عنوان دیگر نمی توان برای بخشی از تسهیلات طرح از مزایای این آیین نامه استفاده نمود.

ماده 16

بانك عامل موظف است پس از وصول وجه از بدهكار، فهرست مربوط را با ذكر نام متقاضی، نام طرح، شماره اعتبارات / بروات اسنادی و یا حواله های ارزی پوشش های مربوط و مبالغ ارزی بابت اصل، سود و نرخ ارز مبنای محاسبه تسهیلات به تفكیك هر پوشش به اداره عملیات ارزی بانك مركزی جهت اعمال در سیستم حسب مورد جهت اعمال در سامانه (سیستم) حساب‌ های ارزی (ریالی) ارسال نماید.

ماده 17

بانك‌ عامل مكلف است پس از اتمام مهلت تعیین شده در تبصره (1) ماده (20) قانون، نسبت به انجام محاسبات و تسویه مطابق مفاد این آیین‌نامه اقدام و فهرست بدهكاران به تفكیك تسویه شده و سایر را به دبیرخانه كارگروه ملی مستقر در دفتر كمیسیون اقتصاد هیات دولت ارسال نماید.

تبصره 1– مسئولیت صحت اطلاعات ارایه شده به عهده بانك عامل است.

تبصره 2– بانك‌ عامل مكلف است هر گونه ابهام در موضوع این آیین‌نامه را از كارگروه ملی استعلام نماید.

ماده 18

وظایف كارگروه ملی به شرح زیر تعیین می شود:
الف- تطابق شرایط در موارد اعتراض بدهكاران.
ب- محاسبه نرخ تخفیف موضوع تبصره (1) ماده (3).
پ- اعلام نظر در خصوص هر گونه ابهام بانك ها در اجرای این آیین نامه.
ت- ارایه گزارش عملكرد به هیأت وزیران در مقاطع زمانی شش ماهه.

تبصره 1– كارگروه ملی حسب ضرورت می ‌تواند تصمیم‌ گیری در خصوص پرونده‌ های مورد بررسی را پس از اخذ نظرات كارگروه استانی اتخاذ نماید.

تبصره 2– دستورالعمل‌ های مورد نیاز برای نحوه اجرای این آیین‌ نامه و تشكیل و اداره جلسات كارگروه ملی به تصویب كارگروه مزبور می رسد.

ماده 19

تصمیمات كارگروه ملی با حداقل چهار رأی لازم‌الاجراء است.

ماده 20

در مطالبات حساب ذخیره ارزی كه بابت بدهی دولت به بانك‌ها تهاتر شده است، جریمه تأخیر شهم دولت می‌شود.

ماده 21

بدهكارانی كه نسبت به بازپرداخت اقساط تسهیلات (اصل و سود) اقدام نموده و دارای اقساط معوق نیستند و صرفاً به علت تأخیر در پرداخت اقساط بابت خسارت تأخیر تأدیه (سود تأخیر و جریمه تأخیر) بدهی دارند. مشمول بخشودگی جریمه تأخیر (به استثنای سود دوره تأخیر) خواهند بود.

ماده22

 مانده بدهی ارزی تسهیلات گیرندگانی كه تسهیلات اعطایی به آنها از محل حساب ذخیره ارزی به عاملیت بانك های ملت، صادرات ایران، تجارت و رفاه كارگران بوده و با بدهی دولت به بانك های مذكور تهاتر شده است (موضوع تصویب‌نامه‌های شماره‌ 150042/ت45251هـ ، شماره 150053/45251، شماره 150061/45251 و شماره 150075/45251 مورخ 30 /6 /1389) و همچنین مانده بدهی ارزی تسهیلات گیرندگانی كه تسهیلات اعطایی به آنها از محل بند (7) تبصره (2) قانون بودجه سال 1385 كل كشور بوده و مطابق بند ‌(هـ) تبصره (2) قانون بودجه سال 1386 كل كشور به عنوان افزایش سرمایه بانك صنعت و معدن منظور گردیده است و نیز مانده بدهی ارزی تسهیلات گیرندگانی كه تسهیلات اعطایی به آنها در اجرای جزء (ق) بند (3) قانون بودجه سال 1389 كل كشور موضوع تصویب نامه شماره 300846 /ت46180هـ مورخ 28 /12 /1389 با بدهی دولت به بانك كشاورزی تهاتر شده است، مشمول استفاده از مزایای این آیین ‌نامه می باشد.

تبصره – مابه‌ التفاوت مربوط به تسهیلات تسویه شده موضوع این ماده به مأخذ تفاوت نرخ بهای تمام شده ارز برای بدهكار در روز تسویه (موضوع ماده (3) این آیین‌ نامه) یا روز تقسیط و تبدیل معوقات به ریال حداكثر تا تاریخ 31 /6 /1399 تا نرخ تسعیر ارز ترازنامه بانك عامل منتهی به پایان سال مالی 1398، محاسبه و به عنوان بدهی ریالی حساب ذخیره ارزی منظور خواهد شد. این بدهی از روز محاسبه مابه ‌التفاوت تا زمان پرداخت به بانك عامل مشمول نرخ سود تسهیلات مصوب شورای پول و اعتبار نیز می ‌باشد. بانك عامل موظف است پس از تسویه تسهیلات توسط بدهكار و تأیید حسابرس نسبت به آزادسازی وثایق اقدام نماید.

ماده 23 

مهلت‌ های مقرر در این آیین ‌نامه به هیچ عنوان تمدید نخواهد شد و بدهكارانی كه تا تاریخ 31 /6 /1399 برای استفاده از مزایای این آیین ‌نامه مراجعه نمی ‌نمایند، موظفند بدهی خود را یا به صورت ارزی (طبق قرارداد فی مابین بدهكار و بانك عامل) و یا با ارایه درخواست به بانك عامل مانده بدهی ارزی خود را (اقساط سررسید شده و آتی/ اصل، سود و وجه التزام تأخیر تأدیه دین) با نرخ بازار ثانویه ارز اعلامی بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران تبدیل به ریال نموده و طی چهار سال با اقساط شش ماهه و با نرخ سود هجده درصد (18 %) تسویه نمایند. بدهی تبدیل شده به ریال تا زمان تسویه مشمول نرخ سود هجده درصد (18 %) می ‌باشد و عدم پرداخت اقساط در موعد مقرر مشمول وجه التزام تأخیر تادیه دین شامل نرخ سود هجده درصد (18 %) به علاوه جرایم موضوع آیین‌ نامه اجرایی وصول مطالبات غیرجاری مؤسسات اعتباری (ریالی و ارزی) خواهد شد.

ماده 24

اصلاحات این تصویب ‌نامه به كلیه تسهیلات گیرندگانی كه در چارچوب این آیین ‌نامه اقدام به تعیین تكلیف یا تسویه نموده‌اند، تسری می ‌یابد.

تبصره– مابه ‌التفاوت مبالغ مازاد دریافتی از تسویه‌ كنندگان در چارچوب این آیین ‌نامه كه به حساب ذخیره ارزی واریز شده است، از محل ماده (11) این آیین ‌نامه تأمین می شود.

ماده 25

آن دسته از بدهكارانی كه دارای اقساط سررسید شده هستند، در صورت پرداخت حداقل بیست و پنج درصد علی ‌الحساب موضوع ماده (2) این آیین ‌نامه، محرومیت ‌های زیر رفع می شود:
الف- عدم گشایش اعتبار اسنادی.
ب- عدم اعطای هر گونه تسهیلات (ارزی و ریالی).
پ- عدم تحویل دسته چك و افتتاح حساب جاری جدید.

ماده 26 

از تاریخ ابلاغ این آیین‌ نامه، وجه ریالی دریافتی از بدهكاران به حساب ریالی كه به همین منظور نزد بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران افتتاح می‌ شود، واریز خواهد شد.

معاون اول رئیس جمهور – اسحاق جهانگیری