آیین نامه چگونگی تشکیل – حدود وظایف و اختیارات و چگونگی عملکرد انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط – موضوع ماده(۱۳۱) قانون کار جمهوری اسلامی ایران
هیأت وزیران در جلسه مورخ ۱۳۷۱.۱۰.۶ بنا به پیشنهاد شماره ۶۳۱۵۹ مورخ ۱۳۷۰.۷.۸ وزارت کار و امور اجتماعی، به استناد تبصره (۵) ماده (۱۳۱) قانون‌کار جمهوری اسلامی ایران – مصوب ۱۳۶۹ – آیین‌نامه زیر را تصویب نمودند:
فصل اول – چگونگی تشکیل انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط
ماده ۱
در اجرای ماده (۱۳۱) قانون کار جمهوری اسلامی ایران، به منظور حفظ حقوق و منافع مشروع و قانونی و بهبود وضع اقتصادی کارگران و کارفرمایان،که خود متضمن حفظ منافع جامعه نیز باشد، کارگاه مشمول قانون کار و کارفرمایان هر حرفه یا صنعت می‌توانند با رعایت مقررات قانونی و این آیین‌نامه مبادرت‌به تشکیل انجمن صنفی نمایند.
ماده ۲
کمترین نصاب لازم برای تشکیل انجمن صنفی کارگری در سطح کارگاه ده نفر و در صنف، دست کم پنجاه عضو از صنف مربوط، از کارگاه‌های مختلف‌می‌باشد. انجمن صنفی کارفرمایی، دست کم با عضویت ده شخصیت حقوقی یا حقیقی تشکیل می‌شود.
تبصره – عضویت کارگران و کارفرمایان به اعتبار شغل و فعالیتهای مختلف در انجمنهای صنفی متفاوت مجاز است، ولی آنها نمی‌توانند در بیش از یک انجمن‌صنفی کارگری یا کارفرمایی به عنوان عضو هیأت مدیره یا بازرس انتخاب شوند.
ماده ۳
به منظور هماهنگی در انجام وظایف محول شده و قانونی انجمنهای صنفی کارگری و کارفرمایی هر صنعت یا حرفه یک استان می‌توانند مطابق این‌آیین‌نامه نسبت به تشکیل کانون انجمنهای صنفی آن صنعت یا حرفه در آن استان اقدام نمایند.
تبصره – کانونهای انجمنهای صنفی حرفه یا صنعت خاص در استانها از اجتماع اعضای اصلی هیأت مدیره دست کم پنج انجمن صنفی مربوط تشکیل می‌شود.(این کانونها می‌توانند دارای تشکیلات مرکزی در سطح کشور باشند.)
ماده ۴
کانونهای انجمنهای صنفی صنعت یا حرفه خاص در هر استان می‌توانند جداگانه نسبت به تشکیل کانون انجمنهای صنفی صنایع و کانون انجمنهای‌صنفی حرف آن استان اقدام نمایند.
تبصره – کانون انجمنها صنفی صنایع یا حرف در هر استان توسط نمایندگان معرفی شده از سوی کانونهای انجمنهای صنفی صنعت ای حرفه خاص آن استان به‌تعداد انجمنهای صنفی عضو و نمایندگان معرفی شده از طرف انجمنهای صنفی که کانون مربوط را ندارند، تشکیل می‌شود.
ماده ۵
کانون انجمنهای صنفی هر استان از نمایندگانی که کانون انجمنهای صنفی صنایع و کانون انجمنهای نصفی حرف آن استان معرفی می‌کنند، تشکیل‌می‌شود.
تبصره – تعداد پنج نفر از نه نفر اعضای اصلی و دو نفر از چهار نفر اعضای علی‌البدل هیأت مدیره کانون استان را، کانون انجمنهای صنفی صنایع انتخاب و‌معرفی می‌کند.
ماده ۶
کانون عالی انجمنهای صنفی سراسر کشور توسط هیأت مدیره کانون انجمنهای صنفی دست کم پنج استان تشکیل می‌شود.
فصل دوم – هیأت مؤسس و ارکان انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط
ماده ۷
به منظور تأسیس انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط، هیأت به نام هیأت مؤسس مرکب از دست کم سه نفر از افراد ذیربط با توجه به نوع تشکل،انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط، برای فراهم آوردن مقدمات لازم تشکیل می‌شود.
تبصره – وظایف هیأت مؤسسات عبارتند از:
1 – تهیه پیش‌نویس اساسنامه با رعایت مواد (۱۲) و (۱۳) این آیین‌نامه.
2 – تهیه فهرست مشخصات داوطلبان عضویت.
3 – دعوت از اعضا جهت شرکت در مجمع عمومی به منظور تصویب اساسنامه و انجام
انتخابات.
ماده ۸
ارکان انجمن صنفی عبارت است از:
1 – مجمع عمومی
2 – هیأت مدیره
3 – بازرسان
تبصره – چگونگی تشکیل مجامع عمومی، حدود وظایف و اختیارات هیأت مدیره و بازرسان در اساسنامه انجمن تعیین خواهد شد.
ماده ۹
ارکان کانون انجمنهای صنفی استان به شرح زیر می‌باشد:
1 – مجمع عمومی نمایندگان
2 – هیأت مدیره کانون استان
3 – بازرسان
تبصره – چگونگی تشکیل مجمع عمومی نمایندگان، حدود وظایف و اختیارات هیأت مدیره کانون استان و بازرسان در اساسنامه انجمن تعیین می‌شود.
ماده ۱۰
ارکان کانون عالی انجمنهای صنفی سراسر کشور بدین شرح است:
1 – مجمع عمومی سراسری نمایندگان
2 – هیأت مدیره کانون عالی
3 – بازرسان
تبصره – چگونگی تشکیل مجمع عمومی سراسری نمایندگان، حدود وظایف و اختیارات هیأت
مدیره کانون عالی بازرسان در اساسنامه کانون عالی تعیین‌خواهد شد.
ماده ۱۱
هیأت مدیره انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط مکلفند دست کم سه ماه قبل از پایان دوره، مجمع عمومی را برای تجدید انتخابات دعوت نمایند. هیأت مدیره انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط تا تعیین هیأت مدیره جدید کلیه مسئولیتهای قبلی را به عهده خواهند داشت.
تبصره ۱ – بازرسان یا یک سوم از اعضا می‌توانند در هر زمانی که تشخیص می‌دهند نسبت به تشکیل جلسه مجمع عمومی اقدام نمایند.
تبصره ۲ – حداکثر دو ماه پس از پایان دوره، بازرس نسبت به تشکیل مجمع عمومی و تجدید انتخابات اخطار می‌دهد. یک سوم اعضا حداکثر تا چهار ماه‌فرصت دارند تا نسبت به تشکیل مجمع عمومی و تجدید انتخابات اقدام نمایند.
تبصره ۳ – چنانچه حداکثر شش ماه پس از پایان دوره، تجدید انتخابات صورت نگرفته باشد، بازرسان مکلفند انحلال تشکل، انجمن صنفی یا کانون مربوط، را‌به وزارت کار و امور اجتماعی و سایر مراجع ذیربط اعلام نمایند.
فصل سوم – چگونگی ثبت و انحلال انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط
ماده ۱۲
کمترین اطلاعات و مشخصاتی که بای در اساسنامه انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط درج شود، ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این آیین‌نامه بنا به‌پیشنهاد وزارت کار و امور اجتماعی به تصویب شورای عالی کار خواهد رسید.
ماده ۱۳
کلیه انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط، کانون انجمنهای صنفی در استان و کانون عالی انجمنهای صنفی در کل کشور، به هنگام تشکیل موظف به‌تنظیم اساسنامه با رعایت مقررات قانون و طرح و تصویب آن در مجمع عمومی مربوط و ثبت در وزارت کار و امور اجتماعی می‌باشند.
ماده ۱۴
ثبت اساسنامه انجمنهای صنفی کارگری و کارفرمایی و کانونهای مربوط و هر گونه تغییر یا اصلاح اساسنامه، همچنین انتخاب یا تغییر مسئولان،مستلزم تسلیم مدارک زیر به وزارت کار و امور اجتماعی است:
1 – دو نسخه تقاضانامه تأسیس انجمنهای صنفی یا کانونهای مربوط در مرحله اول.
2 – دو نسخه اساسنامه.
3 – دو نسخه صورتجلسه مجمع عمومی در خصوص تصویب یا اصلاح اساسنامه یا انتخاب یا تجدید انتخاب اعضای هیأتهای مدیره، هیأتهای مدیره، هیأتهای‌مدیره کانون استان و کانون عالی و بازرسان.
4 – آگهی منتشر شده هیأت مؤسس مربوط به تأسیس انجمن صنفی کارگری یا کارفرمایی یا کانونهای مذکور در این آیین‌نامه در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار‌یا روزنامه‌های محلی.
5 – یک نسخه صورت اسامی شرکت‌کنندگان در مجمع عمومی که به امضای ایشان رسیده باشد.
ماده ۱۵
وزارت کار و امور اجتماعی پس از دریافت مدارک یاد شده در ماده (۱۴) در صورت تکمیل و صحت مدارک ظرف یک ماه نسبت به ثبت، صدور‌گواهی صحت انتخابات و انتشار آگهی ثبت در روزنامه رسمی کشور و یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار به هزینه تشکل ذیربط اقدام خواهد نمود.
تبصره – وزارت کار و امور اجتماعی مکلف است هنگام ثبت، مراقبت نماید که وظایف مصوب در اساسنامه یا سایر قوانینی که وظایف خاصی را برای صنوف‌پیش‌بینی نموده است، از قبیل قوانین نظام صنفی، نظام پزشکی، کانون وکلای دادگستری و…، تداخل یا مغایرتی نداشته باشد.
ماده ۱۶
ثبت دو تشکل، انجمن صنفی یا کانونهای مربوط، با یک نام و تحت یک عنوان مجاز نیست.
ماده ۱۷
انحلال انجمنهای صنفی کارگری یا کارفرمایی یا کانونهای مربوط موجب تضییع حق یا اسقاط تکلیف دو طرف قرارداد در پیمانهای دسته‌جمعی منعقد‌شده قبلی نخواهد بود.
تبصره – ایفای تعهدات و تصفیه حسابها به عهده هیأتهای تصفیه تشکل، انجمن صنفی کارگری یا کارفرمایی یا کانونهای مربوط، به انتخاب مجمع عمومی‌خواهد بود. در صورت عدم انتخاب، بازرسان و رییس هیأت مدیره این وظیفه را عهده‌دار خواهند بود.
ماده ۱۸
پس از انحلال انجمن صنفی کارگری یا کارفرمایی یا کانونهای مربوط ثبت آن از سوی وزارت کار و امور اجتماعی لغو و مراتب به هزینه آن تشکل در‌روزنامه رسمی کشور و یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار جهت اطلاع عموم درج خواهد شد.
تبصره – هزینه‌های نظارت بر انتخابات، ثبت و آموزش انجمنها، توسط وزارت کار و امور اجتماعی، از محل همکاریهای اعضا و خودیار آنان تأمین می‌شود.میزان پرداختی هر انجمن پس از تعیین در شورای عالی کار، قابل وصول خواهد بود. چنانچه در زمان انحلال انجمن صنفی کارگری یا کارفرمایی، کانونهای‌مربوط فاقد دارایی باشند، هزینه درج آگهی از محل درآمد حاصل از اجرای این تبصره پرداخت خواهد شد.
ماده ۱۹
ثبت تشکلهای صنفی موضوع این آیین‌نامه و نظارت بر انتخابات و فعالیت آنها به عهده وزارت کار و امور اجتماعی است. در صورتی که اداره کل‌سازمانهای کارگری و کارفرمایی در وزارتخانه یادش ده، فعالی انجمن صنفی یا یکی از اعضای هیأت مدیره آن را مغایر با قوانین و مقررات تشخیص دهد، مراتب‌را جهت اخذ تصمیم، حسب مورد به هیأت حل اختلاف یا دادگاه صالح، ارجاع می‌کند.
ماده ۲۰
کلیه انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط مکلفند تاریخ تشکیل مجامع عمومی خود را دست کم پانزده روز قبل از تشکیل و بدون احتساب ایام‌تعطیل، به طور کتبی به وزارت کار و امور اجتماعی اعلام نمایند.
فصل چهارم – وظایف و اختیارات انجمنهای صنفی و کانونهای مربوط
ماده ۲۱
وظایف و اختیارات انجمنهای صنفی کارگری به شرح زیر است:
1 – کوشش در جهت استیفای حقوق و خواستهای مشروع و قانونی اعضا.
2 – دریافت حق عضویت و کمکهای داوطلبانه به ترتیب یکه در اساسنامه مقرر می‌شود.
3 – همکاری در جهت تأسیس و تقویت شرکت‌های تعاونی، صندوق قرض‌الحسنه، همچنین تلاش در جهت تأمین امکانات رفاهی اعضا با رعایت مقررات‌مربوط.
4 – همکاری با وزارت کار و امور اجتماعی در جهت شناخت مشکلات کارگری و اجرای قانون کار.
5 – عضویت در کانون انجمنهای صنفی استان پس از تصویب مجمع عمومی مربوط.
6 – فعالیت مشترک با کانون انجمنهای صنفی استان و کانون عالی انجمنهای صنفی سراسر کشور در حدود قوانین و مقررات کشور.
7 – همکاری با سایر تشکلهای کارگری و کارفرمایی و انجام سایر وظایف و اختیاراتی که به موجب قانون بر عهده انجمنهای صنفی قرار داده شده است.
ماده ۲۲
وظایف و اختیارات کانونهای استان و کانون عالی انجمنهای صنفی کارگری به شرح زیر است:
1 – ایجاد هماهنگی بین انجمنهای صنفی و کانونهای انجمنهای صنفی استانها.
2 – همکاری با دستگاه‌های اجرایی و مراجع ذیربط به منظور حسن اجرای قوانین و مقررات مربوط به تشکلهای کارگری، از راه‌های مختلف از جمله برگزاری‌گردهماییهای مربوط.
3 – ارائه نظر مشورتی و حقوقی در خصوص تهیه لوایح و طرح‌های مربوط به قوانین کار و تأمین اجتماعی، مسایل رفاهی و حقوق قانونی کارگران به مراجع‌ذیربط.
4 – انتخاب نمایندگان قانونی کارگران در مراجع و مجامع قانونی داخلی و بین‌المللی با توجه به آیین‌نامه ماده (۱۳۶) قانون کار و مقررات مربوط.
5 – کوشش در جه استیفای حقوق صنفی و خواستهای مشروع و قانونی اعضا.
ماده ۲۳
وظایف و اختیارات انجمنهای صنفی و کانونهای انجمنهای صنفی استانی کارفرمایی به شرح زیر است:
1 – کوشش در جهت استیفای حقوق صنفی و خواستهای مشروع و قانون اعضا.
2 – جمع آوری اطلاعات، بررسی و تحقیق درباره مشکلات، شناخت نیازها و اولویتها.
3 – برنامه‌ریزی برای تأمین نیازها، توسعه و گسترش فعالیتها.
4 – کوشش در ارتقای ظرفیت تولید، انتقال و نوآوری تکنولوژیک.
5 – سعی در بهبود و کیفیت تولید، بابررسی، شناخت و استقرار روشهای نوین کنترل کیفیت.
6 – کوشش در جهت هماهنگی در آموزش و تأمین نیروی انسانی مورد نیاز، همکاری با وزارت کار و امور اجتماعی و سایر دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط برای‌انجام آموزشهای مربوط به حفاظت فنی و بهداشت کار.
7 – همکاری در جهت تأسیس و تقویت شرکت‌های تعاونی مرتبط با وظایف انجمن.
8 – قبول مسئولیت و همکاری با وزارتخانه‌ها، سازمانها و نهادهای رسمی در انجام وظایف و تکالیفی که این دستگاه‌ها به کانونهای استانی انجمن محول‌می‌کنند و آمادگی برای ارائه مشورتهای لازم به آنها.
9 – عضویت و ایجاد ارتباط با تشکلها و سازمانهای مرتبط با وظایف انجمنهای صنفی یا کانونهای استانی، در داخل یا خارج از کشور در چهارچوب فعالیتهای‌صنفی و قوانین و مقررات کشور.
10 – جمع‌آوری حق عضویت و کمکهای داوطلبانه به ترتیبی که در اساسنامه مقرر می‌شود.
11 – همکاری با انجمنهای صنفی کارگری یا کانونهای استانی و دیگر انجمنهای صنفی کارفرمایی و سایر تشکلهای کارفرمایی.
12 – ارائه نظر مشورتی و حقوقی در خصوص تهیه لوایح و طرح‌های مربوط به قوانین کار و تأمین اجتماعی و مسایل رفاهی و حقوق قانونی کارفرمایان به‌مراجع ذیربط
ماده ۲۴
سایر اختیارات کانون عالی انجمنهای صنفی کارفرمایی علاوه بر موارد مدرج در ماده (۲۳) به شرح زیر است:
1 – ایجاد هماهنگی بین انجمنهای صنفی و کانونهای انجمنهای صنفی استانها.
2 – همکاری با دستگاه‌های اجرایی و مراجع ذیربط جهت حسن اجرای قوانین و مقررات مربوط.
3 – انجام تحقیقات لازم به منظور ارائه نظر مشورتی در خصوص تهیه لوایح و طرح‌های مربوط به قوانین کار و تأمین اجتماعی.
4 – ارائه نظرات حقوقی جهت دفاع از حقوق اعضا.
5 – انتخاب نمایندگان قانونی کارفرمایان در مراجع و مجامع قانونی داخلی و بین‌المللی یاد شده در قانون کار و آیین‌نامه‌های مربوط.
حسن حبیبی – معاون اول رییس جمهور
