دستورالعمل نحوه واگذاری اتوبوس از وزارت كشور به اتوبوسرانی شهرها و بهره برداری آن مصوب 1385

دستورالعمل نحوه واگذاری اتوبوس از وزارت كشور به اتوبوسرانی شهرها و بهره برداری آن مصوب 1385,09,05

فصل اول تعاریف:

ماده 1

برخی عبارات كه دراین دستورالعمل به اختصار به كار می روند در ذیل تعریف شده است .
شورایعالی : شورای عالی هماهنگی ترافیك شهرهای كشور.
سازمان : سازمان شهرداریها و دهیاریهای كشور .
همتا: شورای هماهنگی ترافیك استان.
اتوبوسرانی : سازمان ها وشركتهای اتوبوسرانی شهری و حومه ای با اساسنامه مصوب ، زیرنظر شهرداری شهرها می باشد كه مسئولیت هدایت ، نظارت وكنترل ارائه خدمات حمل ونقل عمومی توسط ناوگان اتوبوسرانی در شهرها را برعهده دارند.
اتحادیه : اتحادیه اتوبوسرانی های شهری كشور.
كمیته های فنی: كمیته های فنی در سازمان تشكیل شده و وظایف سه گانه الف)سفارش دهی، ب)تحویل و تحول و ج)نظارت و پایش عملیات بهره برداری، را برعهده دارد، اعضای كمیته های یادشده توسط رئیس سازمان منصوب می گردد.
كمیته فنی سفارش: اعضای كمیته فنی شامل 5 نفر متخصص بخش حمل ونقل و اتوبوسرانی بوده و وظایف ذیل را بر عهده دارد:
الف) تدوین مشخصات فنی اتوبوسها و مینی بوسهای مورد نیاز كه توسط كمیته فنی عملیاتی ارائه می گردد
ب) نظارت بر روند مناقصه وخرید وتحویل اتوبوس از كارخانجات طرف قرارداد.
كمیته فنی تحویل: اعضای كمیته فنی تحویل شامل 5 نفر كارشناس ماشین آلات و موظف به انجام وظایف ذیل هستند:
الف) حضور در كارخانه سازنده ماشین آلات مورد قرارداد و تحویل گرفتن ماشین آلات بر اساس مشخصات فنی مندرج در قرارداد
ب) تحویل دادن ماشین آلات به نمایندگان اتوبوسرانی های سراسر كشور بر اساس لیست توزیع ابلاغی وزارت كشور.
ج) انتقال نظرات دریافتی از كمیته فنی عملیاتی در خصوص عملكرد و نقاط ضعف ماشین آلات به كارخانجات سازنده و نظارت بر اصلاح عیوب مزبور.
كمیته فنی عملیاتی: اعضای كمیته در وزارت كشورحداقل 5 نفركارشناس مجرب ماشین آلات با شرح وظایف ذیل هستند:
الف) بررسی و اعلام مشخصات فنی ماشین آلات مورد نیاز به كمیته فنی سفارشها بر اساس آخرین استانداردهای متناسب با شرایط كشور و فن آوری روز
ب) ارائه گزارش در خصوص نقاط ضعف ماشین آلات به كمیته فنی تحویل، به منظور اصلاح و برطرف نمودن معایب
ج) مراجعه به اتوبوسرانی ها به منظور بررسی عملكرد آنها در خصوص موارد ذیل و گزارش آن به سازمان:
1-
نحوه سرویس و نگهداری اتوبوسها
2-
نحوه بهره برداری و كاركرد اتوبوسها
3-
بازدید از اتوبوسهای متوقف و تحت تعمیر و بررسی علت توقف یا تعمیر
4-
نحوه اجرای طرح مراقبت وضعیت (CM)
بخش غیردولتی: اشخاص حقوقی یا حقیقی می باشد كه براساس آیین نامه مربوط زیر نظر اتوبوسرانی نسبت به ارائه خدمات حمل ونقل مسافر در شهرها وحومه آنها اقدام می نمایند.

تبصره در هر یك از استانداریها یك نفر كارشناس مجرب در ماشین آلات به عنوان نماینده شورای همتا مسئول طرح بهره برداری و نگهداری بهینه سامانه اتوبوسرانی تعیین می گردد.

فصل دوم كلیات:

ماده 2

 خرید اتوبوس موردنیاز اتوبوسرانی توسط سازمان وبراساس مشخصات فنی ارائه شده توسط كمیته فنی عملیاتی صورت می پذیرد.

تبصره 1كمیته فنی عملیاتی تعیین مشخصات فنی اتوبوسها، و كمیته فنی تحویل نظارت بر روند تحویل آنها از كارخانه به لحاظ انطباق اتوبوسهای تحویلی بامشخصات فنی ابلاغی را بر عهده دارند.

تبصره 2 : بمنظور فراهم نمودن امكان پشتیبانی اتوبوسرانی ها از لحاظ آموزش فنی و نیز تامین قطعات و لوازم یدكی ، سازمان موظف است در قرارداد های منعقده با كارخانجات خودروساز از محل 1% سهم آموزش پیش بینی در قراردادها نسبت به موارد ذیل اقدام نماید:
الف) آموزش كاركنان فنی ، معاونان و مدیران اتوبوسرانی ها با حضور اساتید مجرب داخلی و خارجی .
ب ) تشكیل بانك قطعات و لوازم یدكی پر مصرف اتوبوسها

ماده 3 

تعیین نوع خودرو مورد نیاز اتوبوسرانی ها اعم از دیزلی یا گازطبیعی سوز، اتوبوس، مدی بوس و مینی بوس، بر حسب وضعیت شهرها ونحوه توزیع آن توسط وزارت كشور با همكاری اتحادیه تهیه و اعلام می گردد.

تبصرهتوزیع اتوبوس گاز طبیعی سوز بر اساس ماده 62 قانون برنامه چهارم توسعه در 8 شهردارای هوای آلوده صورت می پذیرد. چنانچه در سایر شهرها امكان بهره برداری از جایگاههای سوخت (CNG) برای اتوبوسها فراهم گردد، اتوبوس گاز طبیعی سوز به آنها نیز تحویل خواهد گردید.

ماده 4 

وزارت كشور ناظر بر عملكرد اتوبوسرانی ها بوده واتوبوسرانی ها موظفند ضمن رعایت كلیه آیین نامه ها ، بخشنامه ها ودستورالعمل های مرتبط ابلاغی وزارت كشور، گزارش 6ماهه از عملكرد اتوبوسرانی در بخش های مختلف اعم از تحویل اتوبوس، برنامه ریزی، بهره برداری ، تعمیر ونگهداری و عملكرد بخش غیردولتی تهیه و به وزارت كشور ارائه نمایند.

ماده 5 

بخش غیردولتی كه براساس آیین نامه مربوطه تحت نظارت اتوبوسرانی ، نسبت به ارائه خدمات حمل ونقل عمومی مسافر در شهرها اقدام می نماید، مشمول كلیه ضوابط وخدمات مندرج در این آیین نامه برای ناوگان می گردد.

تبصره سازندگان اتوبوس موظفند تحت نظر وزارت كشور حداقل به تعداد دو برابر تعداد اتوبوس خریداری شده توسط وزارت كشور، رانندگان و سرویس كاران مربوطه معرفی شده را آموزش دهند و درصورت موفقیت آموزش دیدگان، گواهی آموزش و تایید صلاحیت رانندگی با اتوبوس مورد نظر را صادر نمایند واین موضوع جزو لاینفك قرارداد است. كمیته فنی تحویل، بر روند آموزش و تحویل اتوبوس به رانندگان آموزش دیده مورد نظر نظارت كرده و تخلفها را به سازمان گزارش خواهد نمود. بدیهی است اتوبوسرانی فقط توسط افراد آموزش دیده و دارای صلاحیت مذكور، می توانند اتوبوس را تحویل بگیرد.

فصل سوم تامین اتوبوس اتوبوسرانی های شهری كشور:

ماده 6 

سازمان بر اساس اعتبارات تخصیصی در بودجه سنواتی كل كشور برای توسعه ناوگان اتوبوسرانی شهرها موظف به خرید و تخصیص اتوبوس برای اتوبوسرانی ها می باشد.

تبصره 1 اتوبوسرانی ها موظف به رعایت ضوابط ومقررات ابلاغی وزارت كشور در ارائه خدمات حمل ونقل عمومی مسافر به شهروندان توسط ناوگان ملكی وخصوصی اتوبوسرانی ها می باشند.

تبصره 2 اتوبوسرانی ها برای تحویل اتوبوس های واگذاری موظف به پرداخت سهم شهرداری از قیمت اتوبوس كه بر اساس تصویب نامه مربوطه به وزارت كشور ابلاغ می شود ،می باشد. (میزان آن در سال 1385 بر اساس مصوبه مربوطه 5 / 17 % قیمت اتوبوس تعیین گردیده است ) كه در وجه سازمان پرداخت می گردد.

تبصره 3 اتوبوسرانی ها موظف به بهره برداری حداقل به مدت 10 سال از اتوبوس های تخصیص یافته به آنها می باشد. وضعیت بهره برداری از اتوبوس ها پس از 10 سال استفاده از آنها منوط به تائید امكان بهره برداری از اتوبوسهای یاد شده توسط كمیته فنی عملیاتی می باشد.

تبصره 4 از رده خارج نمودن اتوبوسهای فرسوده منوط به تایید عدم امكان بهره برداری از اتوبوسهای یاد شده توسط كمیته فنی عملیاتی و رعایت ضوابط و دستورالعملهای از رده خارج نمودن اتوبوسهای فرسوده می باشد.

ماده 7 

در صورت تایید عدم امكان بهره برداری از اتوبوس بدلیل فرسوده بودن ( ملكی و خصوصی ) به ازای هر سه دستگاه اتوبوس فرسوده كه از رده خارج می گردد یك دستگاه اتوبوس نو توسط سازمان بدون اخذ وجه جایگزین می گردد.

تبصره از رده خارج نمودن اتوسوس فرسوده منوط به ارائه گواهی اسقاط توسط راهنمایی و رانندگی شهر ذیربط می باشد.

فصل چهارم بهره برداری اتوبوس توسط اتوبوسرانی ها:

ماده 8 

مسئوولیت ارائه خدمات حمل ونقل عمومی به شهروندان توسط كلیه ناوگان اتوبوسرانی (خصوصی و ملكی) برعهده اتوبوسرانی ها می باشد و سازمانهای اتوبوسرانی موظفند ضمن تامین امكان بهره برداری ناوگان ملكی اتوبوسرانی، نظارت بر بهره برداری از ناوگان خصوصی را نیز برعهده داشته باشند.

تبصره 1 باتوجه به ضرورت اصلاح ساختار سامانه های حمل ونقل عمومی توسط شهرداری ها با همكاری شورای اسلامی شهرها ، اتوبوسرانی ها موظفند ضمن اجرا و رعایت تمهیدات ابلاغی وزارت كشور، نسبت به كاهش هزینه های جاری اتوبوسرانی ها ، اصلاح نحوه قیمت گذاری خدمات حمل ونقل عمومی توسط اتوبوس بر اساس دستورالعمل ابلاغی وزارت كشور واخذ مصوبه شورای اسلامی شهرها اقدام نمایند.

تبصره 2 : باتوجه به بالا بودن هزینه بیمه شخص ثالث اتوبوس برای اتوبوسرانیها، سازمان ضمن تامین اعتبار مربوطه می بایست نسبت به تاسیس صندوق بیمه ناوگان حمل ونقل عمومی مسافر و یا پوشش بیمه لحظه ای نسبت به فراهم نمودن شرایط وتسهیل امكان بیمه شخص ثالث ناوگان حمل ونقل عمومی اقدام نماید. همچنین پیگیری لازم برای كاهش نرخ بیمه تامین اجتماعی از 34% به 12% مطابق سایر شغلهای خدماتی انجام دهد.

تبصره 3 سازمان موظف است همه امور مربوط به اعتبارات جاری و عمرانی اتوبوسرانیها را تا حصول نتیجه نهایی و واریز وجه به حساب اتوبوسرانی در سازمان مدیریت و برنامه ریزی و وزارت امور اقتصاد و دارایی را پیگیری نماید.

ماده 9 

شهرداری شهرهای دارای سامانه اتوبوسرانی موظفند ضمن اجرای تمهیدات پیش بینی درآیین نامه اجرایی جز «1» بند (ب) تبصره 13 قانون بودجه سال 1385 كل كشور نسبت به انجام اقدامات ذیل با هماهنگی وزارت كشور و براساس شرح خدمات مصوب شورایعالی وحتی الامكان توسط مشاورین وپیمانكاران ذیصلاح و یا مهندسین عضو سازمان نظام مهندسی ساختمان (دارای تخصص ترافیك)، انجام دهند و سازمان موظف به نظارت بر حسن اجرای آن می باشد:

1سازماندهی مناسب در ساختار نیروی انسانی در جهت كاهش هزینه های جاری و افزایش بهره وری.

3برآوردن انتظارات مسافران و افزایش مطلوبیت استفاده از ناوگان حمل و نقل عمومی از نظر كمی و كیفی از قبیل:
بهبود شرایط داخلی و ظاهری ناوگان، بهبود نظم برنامه زمانی حركت آنها، كاهش تاخیر و كاهش مدت زمان انتظار در ایستگاه با تنظیم بهینه سرفاصله زمانی، كاهش زمان دسترسی به ایستگاه اتوبوس ازطریق دوچرخه سواری با ایجاد توقفگاه دوچرخه در ایستگاه و دوچرخه بر در جلو اتوبوس برای حمل ونقل تركیبی، افزایش سرعت متوسط جابجایی با اتوبوس، استفاده از اتوبوس كم ارتفاع یا قابل استفاده معلولان و سایر روش های نوین یا بهینه بهره برداری و در نتیجه افزایش حداقل .20% تعداد مسافران با مدیریت مناسب.

4نصب ایستگاه و سرپناه مناسب وتابلوی استاندارد با اطلاعات لازم در ایستگاه و انتقال ایستگاه به پهلوگاه معابر.

5مدیریت تعمیرگاهی و كاهش میزان خرابی دستگاهها با كنترلهای منظم دوره ای.

6نصب تجهیزات رفاهی داخل اتوبوسها نظیر كولر، رادیو، تلویزیون و بلندگو و سامانه نمایشگر و اعلام صوتی ایستگاه و مسیر و رفع معایب رفاهی.

7فراهم نمودن شرایط لازم برای اجرای طرح مراقبت وضعیت ماشین آلات از طریق آنالیز روغن(CM).

8تعیین وتشكیل تیم فنی به منظور بازرسی وكنترل سرویس ونگهداری و تعمیر اتوبوسها وچگونگی اجرای طرح CM.

9تأمین فضای سرپوشیده به عنوان انبار فنی قطعات و رعایت شرایط كامل انبارداری.

10مطالعه و طراحی پارك سوارهای با ظرفیت 3 تا 10 مسیر اتوبوسرانی با خدمات و امكانات جانبی.

11ایجاد ایستگاه كنار توقفگاههای طبقاتی وسرویس منظم درمسیرهای عبوری از پارك سوارها و توقفگاههای عمومی.

12مطالعه، طراحی و احداث تعمیرگاه و توقفگاه استاندارد اتوبوس شهری با ظرفیت حداقل 300 دستگاه با امكانات جانبی و تجهیزات كارگاهی لازم بویژه جهت استفاده بخش غیر دولتی.

13مطالعه امكان سنجی و اخذ مجوز تاسیس آموزشكده یا ایجاد رشته تحصیلی در هنرستان فنی یا كار و دانش به منظور جذب و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز اتوبوسرانی در مركز استان.

14خرید، نصب و بهره برداری از سامانه كارت بلیت .

15تجهیز ایستگاههای اتوبوس به سامانه نمایشگر و اعلام صوتی ایستگاه و مسیر اتوبوس .

16مطالعه، طراحی و راه اندازی تعمیرگاه مخصوص اتوبوسهای گازسوز در شهرهای دارای گاز شهری.

17مجهز نمودن تعمیرگاه مركزی اتوبوسرانی به ابزار و تجهیزات پیشرفته تعمیرگاهی برحسب نوع اتوبوس بویژه كامیونت برای تعمیرگاه سیار و امداد.

ماده 10 

وزارت كشور موظف است تمهیدات لازم برای عملیاتی نمودن نتایج مطالعات جامع ،ساماندهی حمل و نقل و ترافیك شهری و سایر مطالعات موردی برای سامانه اتوبوسرانی را با همكاری شهرداری ها فراهم نماید.

تبصره 1 شورایعالی موظف است حد اكثر 2 ماه پس از ابلاغ این دستورالعمل شاخصهای ارزیابی كمی و كیفی اتوبوسرانیها تهیه و ابلاغ نماید.

تبصره 2 سازمان موظف است ازطریق پایش شاخصهای ابلاغی برای اتوبوسرانی ها، گزارشهای 3ماهه به وزارت كشور و 6ماهه به سازمان مدیریت و برنامه ریزی كشور ارسال نماید.

ماده 11 

ارزیابی مدیران اتوبوسرانی بر اساس عملكرد آنها و كارایی اتوبوسرانیها بر اساس این دستورالعمل و بهره وری اتوبوسرانی ، توسط سازمان با اعزام كارشناسان متخصص و به صورت سرزده با اعطای امتیازات مثبت و منفی و حمایتهای لازم انجام خواهد شد.

فصل پنجم تعمیر ونگهداری اتوبوس توسط اتوبوسرانی ها:

ماده 12 

به منظور استفاده بهینه از امكانات موجود ، اتوبوسرانی ها موظفند شرایطی فراهم نمایند تا تعمیر ونگهداری اتوبوسها به گونه ای صورت گیرد تا امكان بهره برداری كامل از كل ناوگان اتوبوسرانی در شهرها در طول دوران بهره برداری ممكن باشد.

تبصره 1 سازمان باید در قرارداد های منعقده با كارخانجات طرف قرارداد برای تامین اتوبوس موردنیاز اتوبوسرانیها، شرایطی فراهم نماید تا كارخانجات طرف قرارداد، در طول حداقل 2سال دوران ضمانت و 15 سال خدمات پس از فروش، تامین قطعات ولوازم یدكی مورد نیاز را تعهد نماید.

تبصره 2 وزارت كشور موظف است سالانه اعتبار یارانه بلیت اتوبوسرانیها و خرید لوازم و قطعات یدكی اتوبوسرانیها در بودجه سنواتی پیشنهاد و پس از تخصیص بین اتوبوسرانیها توزیع نماید.

ماده 13

باید تدابیر لازم به نحوی اتخاذ شود كه برای هر شهر با توجه به شرایط اقلیمی، نشیب وفراز، شرایط تعمیر و نگهداری، با درنظر گرفتن قدرت و سرعت و امكانات جانبی لازم برای اتوبوسها، از تنوع در واگذاری اتوبوس جلوگیری گردد تا از مشكلات تامین قطعات و تعمیر و نگهداری و انبارداری مضاعف پیشگیری شود.

2سازماندهی مناسب در ساختار تجهیزات و ناوگان اتوبوسرانی.