هیئت وزیران درجلسه مورخ 24 /5 /1386 بنا به پیشنهاد شماره 6098 /11 مورخ 30 /3 /1385 وزارت راه و ترابری و به استناد تبصره (2) ماده (5) اصلاحی قانون هواپیمایی كشوری ـ مصوب1367 ـ ، آیین نامه مدیریت و ساماندهی وسایل پرنده فوق سبك غیرنظامی را به شرح زیر تصویب نمود:
آیین نامه مدیریت و ساماندهی وسایل پرنده فوق سبك غیرنظامی مصوب 1386,05,24با اصلاحات و الحاقات بعدی
ماده 1
اصطلاحات زیر در این آیین نامه در معانی مشروح مربوط به كار می روند:
الف ـ سازمان : سازمان هواپیمایی كشوری.
ب ـ وسیله پرنده: كلیه وسایل پرندة فوق سبك غیرنظامی كه حداكثر وزن هنگام برخاستن آنها از ششصد (600) كیلوگرم تجاوز نكند از قبیل : وسایل پرنده موتوردار یا بدون موتور، یك نفره یا دو نفره و یا بدون سرنشین مانند هواپیما و هلی كوپتر فوق سبك، جایرو وپتر فوق سبك، كایت موتوردار، پاراموتور، كایت، پاراگلایدر، پاراموتور، چتر و هواپیمای مدل و نظایر آن كه بر طبق این
آیین نامه مورد استفاده قرار می گیرند.
ج ـ خلبان : افرادی كه دارای گواهینامه پرواز با وسایل پرنده از سازمان می باشند.
د– مربی پرواز : افرادی كه دارای گواهینامه مربیگری وسایل پرنده می باشند.
هـ ـ دفتر ثبت: دفتر مخصوصی كه در سازمان نگاهداری می شود و وسایل پرنده در آن به ثبت می رسند.
و ـ گواهینامه ثبت : سندی كه مشخصات وسیله پرنده در آن ثبت و توسط سازمان صادر می گردد.
ز ـ گواهینامه پرواز : سندی كه نشانگر صلاحیت شخص جهت انجام پرواز با وسیله پرنده میباشد و توسط سازمان صادر می شود.
ح ـ معاینه فنی : معاینه و آزمایش فنی ـ عملیاتی وسیله پرنده اعم از تشخیص اصالت، سلامت فنی تجهیزات، ایمنی و زیست محیطی آن .
ط – گواهینامه معاینه فنی : سندی كه نشان می دهد وسیله پرنده دارای شرایط لازم جهت انجام پرواز می باشد.
ی ـ مؤسسات كارشناسی : مؤسساتی غیردولتی هستند كه دارای مجوز فعالیت از سازمان جهت معاینه فنی وسیله پرنده و صدور گواهینامه معاینه فنی می باشند.
ك ـ مؤسسه آموزش مجاز: مؤسسه غیردولتی كه از سازمان مجوز لازم را جهت آموزش علمی و عملی پرواز با وسایل پرنده دریافت می دارد.
ل ـ گواهی نامه انجام كار : سندی كه نشانگر صلاحیت شخص جهت انجام معاینه فنی در مؤسسات كارشناسی مجاز بوده و از سوی سازمان صادر می گردد.
م ـ مؤسسه تفریحی و گردشگری: مؤسسه ای غیردولتی كه از سازمان مجوز لازم جهت ایجاد فضا و تأسیسات و تجهیزات را دریافت داشته و سایر مؤسسات و اشخاص می توانند خدمات آموزشی، تفریحی، گردشگری، نگهداری و تعمیر، طراحی و ساخت را در این قبیل مكانها ارایه نمایند.
ن – باشگاه ورزشهای هوایی: باشگاه ورزشی كه به منظور تعلیم و توسعه رشته های ورزشی هوایی (از قبیل پاراگلایدر، پاراموتور، پاراسل، كایت و چتربازی)، نحوه آموزش و استفاده از تجهیزات و وسایل ورزشهای هوایی، طبق استانداردهای پذیرفته شده ملی و بین المللی توسط اشخاص حقیقی یا حقوقی پس از تأیید سازمان با مجوز وزارت ورزش و جوانان مطابق قانون اجازه تأسیس باشگاه ورزشی و ورزشگاه توسط مردم با نظارت دولت – مصوب 1369- و آیین نامه اجرایی آن تأسیس و اداره می شود.
ماده 2
هر وسیله پرنده كه در فضای هوایی جمهوری اسلامی ایران پرواز می نماید باید در دفتر به ثبت برسد و علامت ثبت و تابعیت ایرانی دریافت دارد.
ماده 3
پرواز با وسیله پرنده كه به ثبت نرسیده ممنوع است مگر آنكه در موارد ضروری قبل از پرواز از سازمان گواهینامه ثبت موقت دریافت كرده باشد.
ماده 4
تشخیص ثبت انواع وسیله پرنده موضوع این آیین نامه با سازمان است.
ماده 5
وسیله پرنده با علامت ثبت و تابعیت خارجی فقط با اجازه سازمان می تواند در فضای هوایی جمهوری اسلامی ایران پرواز نماید.
ماده 6
مالك وسیله پرنده ممكن است شخصاً یا از طریق نماینده قانونی خود به سازمان مراجعه و وسیله پرنده را به ثبت برساند و گواهینامه ثبت دریافت دارد.
دستورالعمل اجرایی و صدور گواهینامه ثبت، پس از تصویب سازمان، به اجرا درمی آید.
ماده 7
مالك وسیله پرنده در صورت هرگونه نقل و انتقال باید موضوع را به اطلاع سازمان برساند تا در دفتر ثبت و گواهینامه ثبت اصلاح گردد.
ماده 8
مالك وسیله پرنده باید حداكثر ده روز پس از زمان تغییر محل اقامت یا مركز فعالیت، نشانی و كدپستی خود را به طور كتبی به سازمان اعلام نماید. مسئولیتهای قانونی مربوط به اطلاع ندادن تغییر محل اقامت یا مركز فعالیت به عهده مالك خواهد بود.
ماده 9
درصورتی كه وسیله پرنده از سوی مراجع صالح توقیف، ضبط و یا مصادره شود باید مراتب ظرف مدت پانزده (15) روز از سوی مراجع صالح و یا منتقل الیه به سازمان اعلام شود.
ماده 10
چنانچه مالك وسیله پرنده اشخاص حقوقی باشند، مدیر مربوطه مكلف است ظرف چهل و هشت (48) ساعت پس از تاریخ درج آگهی انحلال در روزنامه مراتب را به طور كتبی به اطلاع سازمان برساند.
ماده 11
در صورت فوت یا محجور شدن مالك وسیله پرنده، بر حسب مورد یكی از وراث یا نماینده وراث یا قیم قانونی مكلف است ظرف مدت ده (10) روز از تاریخ فوت یا حجر موضوع را به اطلاع سازمان برساند.
ماده 12
هرگاه گواهینامه ثبت وسیله پرنده مفقود یا از بین برود مالك یا نماینده قانونی وی باید مراتب را ظرف مدت چهل و هشت (48) ساعت به سازمان اعلام كند و اقدام به دریافت گواهینامه ثبت المثنی نماید.
ماده 13
سازندگان و فروشندگان وسیله پرنده موظف هستند به منظور عرضه و انتقال و انجام آزمایش وسیله پرنده از سازمان گواهینامه ثبت موقت دریافت دارند.
ماده 14
چنانچه مالك قصد تغییر رنگ یا تعویض بدنه و موتور وسیله پرنده را داشته باشد باید قبلاً مجوز لازم را از سازمان دریافت نماید.
ماده 15
درصورتی كه وسیله پرنده مفقود شود یا به سرقت رود و یا به هر علت دیگر مورد تصرف غیرقانونی قرار گیرد، مالك یا نماینده قانونی وی باید بلافاصله مراتب را به سازمان اعلام نماید.
ماده 16
هر كس بخواهد با هر نوع وسیله پرنده پرواز نماید باید گواهینامه پرواز معتبر و متناسب با فعالیت را از سازمان دریافت دارد.
ماده 17
صدور و تمدید انواع گواهینامه های پرواز و شرایط مربوط به آن و همچنین ضوابط چگونگی انجام دوره های آموزشی و انجام آزمونها براساس مقررات هوانوردی و دستورالعملی خواهد بود كه به تصویب سازمان می رسد.
ماده 18
صدور گواهینامه پرواز بر مبنای ارایه گواهی صادره از مؤسسات آموزشی مجاز مبنی بر گذراندن دوره آموزش علمی و مهارت عملی انجام می پذیرد.
ماده 19
سازمان برای صدور گواهینامه پرواز می تواند در صورت نیاز از متقاضی آزمایش مجدد به عمل آورد.
ماده 20
مسئولیت فراگیری آموزش علمی و مهارت عملی پرواز و آزمایش نهایی به عهده مؤسسه آموزشی مجاز خواهد بود.
ماده 21
دارنده گواهینامه پرواز موظف است یك ماه پیش از پایان اعتبار گواهینامه، مدارك لازم را جهت تمدید یا تعویض گواهینامه به سازمان تسلیم نماید.
ماده 22
سازمان می تواند گواهینامه پرواز غیرمعتبر را با ارایه رسید به دارنده آن اخذ نماید. دارنده گواهینامه پرواز پس از ارایه مدارك لازم می تواند نسبت به تمدید یا تعویض گواهینامه پرواز اقدام نماید.
ماده 23
در صورتی كه گواهینامه پرواز مفقود شود و یا از بین برود، دارنده آن می تواند تقاضای صدور المثنی نماید. سازمان با دریافت مدارك لازم نسبت به صدور گواهینامه پرواز المثنی اقدام می نماید.
ماده 24
دارندگان گواهینامه‌های پرواز معتبر خارجی می توانند تا شش (6) ماه پس از ورود به ایران با آن گواهینامه پرواز نمایند و درصورت تمایل به ادامه پرواز در ایران باید متقاضی پیش از سپری شدن مدت مذكور با مراجعه به سازمان، گواهینامه پرواز خود را به گواهینامه پرواز ایرانی تبدیل نماید.
ماده 25
هرگاه دارنده گواهینامه پرواز یكی از شرایط جسمانی و سلامت را از دست بدهد، حق انجام پرواز را ندارد و باید موضوع را به اطلاع سازمان برساند، در صورت مؤثر بودن از دست دادن شرایط، گواهینامه پرواز توسط سازمان اخذ و ابطال می گردد.
ماده 26
پرواز با وسیله پرنده كه گواهینامه معاینه فنی معتبر نداشته باشد، ممنوع است.
ماده 27
دارندگان وسیله پرنده مكلف هستند وسیله پرنده خود را در مؤسسات كارشناسی مجاز حاضر نمایند و پس از احراز شرایط لازم، گواهینامه معاینه فنی دریافت دارند.
ماده 28
دارنده وسیله پرنده موظف است در صورت بروز نقص فنی در زمان اعتبار گواهینامه معاینه فنی برای رفع نقص اقدام نماید.
ماده 29
مؤسسه كارشناسی مجاز پس از بازدید و آزمایش فنی ـ عملیاتی وسیله پرنده و احراز شرایط لازم نسبت به صدور گواهینامه معاینه فنی با درج مدت اعتبار گواهی نامه كه براساس دستورالعمل مصوب سازمان تعیین خواهد شد، اقدام می نماید.
ماده 30
ضوابط تأسیس، تشخیص صلاحیت، اختیارات و نحوه صدور پروانه مؤسسات كارشناسی مجاز براساس دستورالعملی است كه به تصویب سازمان می رسد.
ماده 31
معاینه فنی در مؤسسات كارشناسی مجاز باید به وسیله كارشناسان دارای گواهینامه انجام كار از سازمان صورت پذیرد.
ماده 32
دارنده وسیله پرنده ای كه مطابق نظر مؤسسات كارشناسی مجاز دارای عیب و نقص تشخیص داده شده، فقط می تواند وسیله پرنده را تا تاریخی كه در برگ اجازه نامه صادره توسط مؤسسه مشخص شده به تعمیرگاه یا توقفگاه منتقل سازد و هرگونه استفاده دیگر از وسیله پرنده ممنوع می باشد.
ماده 33
مؤسسات كارشناسی مجاز مكلف هستند یك نسخه از گواهینامه معاینه فنی یا اجازه نامه را به سازمان ارسال نمایند. چنانچه وسیله پرنده بدون اصالت تشخیص داده شود، ضمن عدم صدور گواهینامه معاینه فنی، موضوع را به اطلاع سازمان خواهند رساند.
ماده 34
در مواردی كه پرواز وسیله پرنده طبق نظر سازمان به علت معایب و نواقص فنی خطرناك تشخیص داده شود، ضمن توقیف گواهینامه معاینه فنی، مالك وسیله، پس از رفع عیب و تأیید مؤسسه كارشناسی مجاز، گواهینامه معاینه فنی را دریافت خواهد كرد.
ماده 35
دارندگان وسیله پرنده صرفاً باید وسیله پرنده ای را كه لوازم و تجهیزات مندرج در اسناد كارخانه ساخت آن و یا مقررات عملیات پرواز سازمان را دارا می باشد، به پرواز درآورند، در غیر این صورت مسئول سوانح و حوادث احتمالی خواهند بود.
ماده 36
اشخاص حقیقی مالك وسیله پرنده می توانند به منظور انجام پرواز تفریحی شخصی با رعایت مقررات این آیین نامه از وسیله پرنده بهره برداری نمایند.
ماده 37
مؤسسات آموزشی و یا تفریحی – ورزشی و گردشگری می توانند به منظور انجام پروازهای آموزشی و یاتفریحی – ورزشی و گردشگری با رعایت مقررات این آیین نامه و دستورالعملهای اجرایی آن از وسیله پرنده بهره برداری نمایند.
ماده 38
مؤسسات خدمات خاص هوایی می توانند به منظور انجام خدماتی از قبیل سمپاشی، اطفاء حریق، گشت و دیده‌بانی، نمایش، تبلیغات، فیلمبرداری، تحقیقات و نظایر آن با رعایت مقررات این آیین نامه وسیله پرنده را مورد بهره برداری قرار دهند.
ماده 39
اجازه پروازهای داخلی یا بین المللی با وسیله پرنده در مسیرهای هوایی باید از طریق مؤسسات تفریحی، ورزشی هوایی، فرودگاههای كشور و یا باندهای پروازی كه دارای مجوز از سازمان هستند و براساس دستورالعمل های مصوب سازمان و با رعایت مقررات هوانوردی صادر شود.
ماده 40
شركتهای طراحی و ساخت و مونتاژ وسایل پرنده پس از دریافت پروانه از وزارت صنایع و معادن و سازمان می توانند نسبت به طراحی و ساخت و مونتاژ این نوع وسایل با رعایت مقررات و دستورالعملهای مصوب اقدام نمایند.
ماده 41
كارگاههای نگهداری و تعمیر وسایل پرنده پس از دریافت پروانه از سازمان
می‌توانند نسبت به نگهداری وتعمیر این نوع‌وسایل بارعایت مقررات‌ودستورالعملهای‌مصوب‌اقدام نمایند.
ماده 42
ضوابط ایجاد، وظایف، مسئولیت ها و نحوه صدور پروانه برای مؤسسات آموزشی و یا تفریحی و گردشگری، مؤسسات خدمات خاص هوایی، كارگاههای نگهداری و تعمیر، مجتمعهای تفریحی هوایی براساس دستورالعملی است كه به تصویب سازمان می رسد.
تبصره 1 : صدور مجوز تأسیس مؤسسه و انجام فعالیت منوط به موافقت شورای تأمین استان محل فعالیت مؤسسه می باشد. شورای امنیت كشور دستورالعمل مربوط را تدوین و به شورای تأمین استانها اعلام می نماید.
تبصره 2 – ضوابط تأسیس، وظایف، مسئولیتها و نحوه صدور پروانه تأسیس و مجوز فعالیت باشگاههای ورزشهای هوایی براساس دستورالعملی خواهد بود كه به تصویب وزارت ورزش و جوانان و سازمان می رسد.
ماده 43
ضوابط تأسیس، وظایف، مسؤولیتها و نحوه صدور پروانه برای مؤسسات طراحی، ساخت و مونتاژ براساس دستورالعملی است كه به تصویب “وزارت صنایع و معادن و سازمان می رسد“.
ماده 44
اشخاص حقیقی مالك وسیله پرنده باید در مجتمع های تفریحی ـ ورزشی مجاز پرواز نمایند.
ماده 45
اشخاص حقیقی و حقوقی مكلفند تمامی ضوابط و مقررات بهره برداری از وسایل پرنده، مصوب سازمان را در چارچوب قانون هواپیمایی كشوری و این آیین نامه را به اجرا درآورند. در غیر اینصورت با متخلف مطابق با ماده (16) قانون هواپیمایی كشوری ـ مصوب 1328 ـ رفتار خواهد شد.
ماده 46
تمامی مؤسسات آموزشی و یا تفریحی ـ ورزشی هوایی، گردشگری، مؤسسات خدمات خاص هوایی، مجتمع های تفریحی ـ ورزشی هوایی و فرودگاههای دارای پروانه مجاز با تأمین امكانات ایمنی و پیش‌بینی‌های لازم برای موارد اضطراری طبق ضوابط تعیین شده سازمان، باید با همكاری سایر نهادهای مربوط در مورد تجسس و نجات وسایل پرنده سانحه یا حادثه دیده اقدام نمایند.
ماده 47
تمامی دارندگان وسایل پرنده باید وسیله پرنده را حسب نوع بهره برداری از آن، بیمه شخص ثالث و یا بیمه مسئولیت نمایند.
ماده 48
اسناد و مدارك مربوط به وسیله پرندة از قبیل ثبت، معاینه فنی، بیمه نامه و همانند آن باید به گونه‌ای در دسترس باشد كه در هر زمان ممكن بتواند به رؤیت بازرسان سازمان برسد.
ماده 49
مسئولیت نگهداری و تعمیر وسیله پرنده به عهده دارنده آن است و خلبان پس از اطمینان از بی عیب و نقص بودن وسیله پرنده می تواند با آن پرواز نماید.
ماده 50
مسئولیت رعایت و اجرای ضوابط و دستورالعملهای بهره برداری از وسیله پرنده و انجام پرواز و جدیت در تأمین و برقراری ایمنی پرواز و پیشگیری از سوانح به عهده خلبان
می باشد.
ماده 51
نشست و برخاست وسیله پرونده در محلهای غیرمجاز مانند جاده‌ها ممنوع است مگر در مواقع اضطراری كه باید چگونگی وقوع آن بلافاصله به وسیله خلبان به سازمان اطلاع داده شود.
ماده 52
انجام پرواز با وسیله پرنده صرفاً در مناطق پروازی از قبل تعیین شده و با رعایت محدودیتهای تعیین شده مجاز است.
ماده 53
انجام پرواز برای افراد بیمار یا كسانی كه به نوعی ممنوعیت پرواز دارند (مانند زنان باردار)، ممنوع بوده و مسئولیت آن برعهده خلبان می باشد. دستورالعمل اجرایی این ماده پس از تصویب سازمان به اجرا درخواهد آمد.
ماده 54
پرواز در هنگام مصرف داروهای خواب آور برای خلبانان و مربیان پرواز و هنرجویان ممنوع می باشد.
ماده 55
انجام هرگونه نمایش هوایی، مسابقه، آكروباسی عملیات پرش چترباز، كشیدن پارچه تبلیغاتی، پرتاب هرگونه شیئی و ارایه سایر خدمات هوایی پس از كسب مجوز از سازمان مجاز خواهد بود.
ماده 56
مسئولیت پروازی هنرجویان، خلبانان و معلم خلبانان كه تحت نظارت مؤسسات آموزشی پرواز می نمایند به عهده آن مؤسسه خواهد بود و همچنین مسئولیت پروازی افرادی كه از خدمات مؤسسات تفریحی ـ ورزشی و گردشگری استفاده می نمایند، به عهده آن مؤسسه خواهد بود.
ماده 57 (اصلاحی 05ˏ04ˏ1387)
سازمان می تواند هزینه های صدور هر گونه پروانه و یا مجوز را مطابق تعرفه هایی كه به تصویب شورای عالی هواپیمایی می رسد در سال 1386 دریافت نماید. سازمان هزینه های یادشده را به حساب درآمد عمومی كشور نزد خزانه داری كل ردیف (140120) مندرج در بند (الف) تبصره (5) قانون بودجه سال 1386 كل كشور واریز خواهد نمود.
ماده 58
طراحی و ساخت و مونتاژ و نگهداری و تعمیر وسایل پرنده تحت نظر افرادی انجام خواهد گرفت كه دارای گواهینامه انجام كار از سازمان می باشند.
ماده 59
كارگاههای نگهداری و تعمیر موظفند انجام تعمیرات و تعویض قطعات وسیله پرنده را در دفترچه هواپیما ثبت نمایند.
ماده 60
كلیه اشخاص حقیقی و حقوقی كه اقدام به فعالیتهای موضوع این آیین نامه
می نمایند موظفند حسب مورد مجوزهای لازم را مطابق مواد این آیین نامه و دستورالعلمهای مربوط از سازمان اخذ نمایند، در غیراینصورت نیروی انتظامی با معرفی سازمان از فعالیت آنان ممانعت به عمل آورده و متخلفان را به محاكم دادگستری معرفی می نماید.
ماده 61
دارنده وسیله پرنده كه دچار سانحه منجر به جرح یا فوت
می گردد،موظف است بلافاصله وسیله پرنده را در محل سانحه با حفظ اصول ایمنی متوقف ساخته و با نصب علایم ایمنی تا انجام تشریفات رسیدگی به سانحه از تغییر وضع وسیله پرنده یا صحنه سانحه خودداری نموده و بلافاصله اقدام به انتقال مجروحان به مراكز درمانی نماید.
ماده 62
سازمان پس از اطلاع از وقوع سانحه بلافاصله اقدام به اعزام كارشناسان به محل وقوع می‌نماید تا پس از رسیدگی نظریه كارشناسی خود را اعلام دارند.
ماده 63
در نقاطی كه اعزام كارشناسان به آنجا مقدور نباشد، اعلام نظریه مستدل حداقل سه نفر از كارشناسان دارای گواهینامه معتبر كافی می باشد.
ماده 64
مراكز تعمیراتی وسایل پرنده موظف هستند ظرف بیست و چهار (24) ساعت پس از دیدن وسیله پرنده ای كه آثار سانحه در آن وجود دارد، مراتب را با ذكر مشخصات وسیله پرنده به سازمان اطلاع دهند.
ماده 65
دستورالعمل اجرایی این آیین نامه حداكثر ظرف سه ماه پس از ابلاغ این آیین نامه توسط سازمان تهیه و به مرحله اجرا درخواهد آمد.
معاون اول رئیس جمهور- پرویز داودی
