آیین نامه تعیین و احراز مصادیق عملی شهید، در حكم شهید و سایر مصادیق ایثارگری (مفقودالاثر، جانباز، آزاده و اسیر) مصوب 1393

هیأت‌وزیران در جلسه 24 /2 /1393 به پیشنهاد شماره 9 /62 /106 /24206 مورخ 27 /1 /1392 وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و همكاری بنیاد شهید و امور ایثارگران و ستاد كل نیروهای مسلح و به استناد تبصره (1) ماده (4) اصلاحی قانون اساسنامه بنیاد شهید و امور ایثارگران ـ مصوب 1387ـ و تبصره بند (الف) ماده (1) قانون جامع خدمات‌رسانی به ایثارگران ـ مصوب 1391ـ ، آیین‌نامه تعیین و احراز مصادیق عملی شهید، در حكم شهید و سایر مصادیق ایثارگری (مفقودالاثر، جانباز، آزاده و اسیر) را به شرح زیر تصویب كرد:

آیین نامه تعیین و احراز مصادیق عملی شهید، در حكم شهید و سایر مصادیق ایثارگری (مفقودالاثر، جانباز، آزاده و اسیر) مصوب 1393,02,24با اصلاحات و الحاقات بعدی

ماده ۱

در این آیین‌نامه اصطلاحات زیر در معانی مشروح به كار می‌روند:

1ـ شهید: كسی كه جان خود را در راه تكوین، شكوفایی، دفاع و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی و كیان جمهوری اسلامی ایران و استقلال و تمامیت ارضی كشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضد انقلاب و اشرار نثار نموده یا می‌نماید.

۲ـ در حكم شهید: كسی كه از نظر مأموریت، وظایف و اهداف تعیین شده همانند شهید است، ولی از لحاظ شرایط وقوع یا محل شهادت متفاوت می‌باشد.

۳ـ جانباز: كسی كه سلامتی خود را در راه تكوین، شكوفایی، دفاع و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی و كیان جمهوری اسلامی ایران، استقلال و تمامیت ارضی كشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضد انقلاب و اشرار از دست داده و به اختلالات و نقص‌های جسمی یا روانی دچار شود.

۴ـ در حكم جانباز: كسی كه از نظر مأموریت، وظایف و اهداف تعیین شده همانند جانباز است، ولی از لحاظ شرایط وقوع و محل مجروحیت، متفاوت می‌باشد.

۵ ـ مفقودالاثر: كسی كه با هدف و منظور مندرج در بند (۱) در عملیات‌های علیه تجاوز دشمن و ضد انقلاب شركت نموده و در حین عملیات در منطقه عملیاتی و جنگی و یا تغییر آرایش جنگی از وضعیت وی خبری در دست نباشد كه در آینده ممكن است با كشف پیكر او و یا با اخبار دقیق یگانی و دیگر سازمان‌ها و مراكز مسئول، شهادت، اسارت و یا وضعیت دیگری برای او محرز گردد.

۶ ـ اسیر: كسی كه در راه تكوین، شكوفایی، دفاع و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی و كیان جمهوری اسلامی ایران، استقلال و تمامیت ارضی كشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضد انقلاب و اشرار در داخل و یا خارج از كشور گرفتار آمده و هویت و وضعیت وی مورد تأیید مراجع صلاحیتدار قرار گیرد.

ـ آزاده: كسی كه در راه تكوین، شكوفایی، دفاع و حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی و كیان جمهوری اسلامی ایران، استقلال و تمامیت ارضی كشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضد انقلاب و اشرار در داخل و یا خارج از كشور اسیر و سپس آزاد شده و افرادی كه از تاریخ 28 /5 /1332 تا تاریخ 16 /11 /1357 با الهام از مبارزات و مجاهدات امام‌خمینی (ره) به دلایل امنیتی، مذهبی یا اتفاقات سیاسی دیگر حداقل به مدت سه ماه در بازداشت یا حبس قطعی بوده‌اند.

۸ ـ رزمنده: كسی كه در راه تكوین، دفاع و حفظ ارزشها و كیان جمهوری اسلامی ایران، استقلال و تمامیت ارضی كشور، مقابله با تهدیدات و تجاوزات دشمن و عوامل ضدانقلاب و اشرار با تأیید مراجع ذیصلاح به طور فعال حضور یافته باشد.

۹ـ كشته شدن: مرگ ناشی از عوامل و افراد دیگر و حوادث و سوانح یا عمل مقتول.

۱۰ـ فوت (وفات): مرگ طبیعی بدون حادثه و سانحه یا در اثر بیماری.

۱۱ـ میدان نبرد: محدوده‌ای از مناطق جنگی یا عملیاتی كه یگان‌ها و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران با كشور متخاصم درگیر شده و با تبادل آتش با سلاح‌های مختلف به مواضع یكدیگر حمله كرده و یا از آن دفاع می‌نمایند.

۱۲ـ منطقه جنگی: قسمتی از نقاط سرزمینی دو كشور متخاصم كه نیروهای مسلح آنها با آرایش جنگی و صف آرایی نظامی در مقابل یكدیگر مستقر می‌شوند و با تبادل آتش‌های زمینی، دریایی و هوایی، درگیری ایجاد نموده و كشورهای درگیر را در شرایط ویژه قرار می‌دهند. این مناطق می‌تواند در نقاط مرزی و یا برون‌ مرزی و یا عمق كشور واقع شود.

۱۳ـ منطقه عملیاتی منظم: مناطقی از كشور كه نیروهای مسلح با سلاح و تجهیزات نظامی در اجرای وظایف و مأموریت‌های ابلاغی از رده‌ فرماندهی، به منظور پیشگیری و مقابله با تهدیدات و نفوذ دشمن و عوامل آن در آن مناطق مستقر می‌شوند.

۱۴ـ منطقه عملیاتی نامنظم: بخشی از شهرها و مناطق جغرافیائی داخل كشور كه عناصر ضد انقلاب و گروهك‌های مسلح با فعالیت خود امنیت منطقه را مورد مخاطره و تهدید قرار می‌دهند و نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی برای كنترل و مقابله با عوامل ناامنی و برقراری امنیت در آن مناطق مستقر می‌گردند.

۱۵ـ مأموریت: وظایفی كه در راستای مواد (۲) و (۳) به افراد موضوع این آیین‌نامه از طرف رده مربوط واگذار می‌شود.

۱۶ـ مأموریت جنگی: مجموعه تحركاتی كه نیروهای مسلح كشور طی آن با صف‌آرایی نظامی و آرایش جنگی در مقابل دشمن در محدوده منطقه جنگی مستقر و درگیر می‌باشند.

۱۷ـ مأموریت رزمی: مأموریتی كه نیروهای نظامی، انتظامی و امنیتی به صورت انفرادی و یا جمعی به منظور مقابله با تهاجم نظامی دشمن و یا مقابله با گروههای معارض و متجاوزین به حقوق عمومی و یا مقابله با تهدیدات آنها اجراء می‌نمایند.

۱۸ـ مأموریت ویژه: مأموریتی كه در شرایط خاص و دشوار (جوی، سیاسی، اجتماعی، مكانی و زمانی) با صعوبت انجام می‌پذیرد و توسط افرادی كه آموزش‌های ویژه‌ای نظیر تكاوری، خلبانی ویژه، چتربازی، رهایی گروگان، عملیات ویژه اطلاعاتی، نیروهای مخصوص و پارتیزان و چك و خنثی‌سازی و از این قبیل را گذرانده‌اند، اجراء می‌شود.

۱۹ـ مأموریت عملیاتی: مأموریتی كه نیروهای نظامی و انتظامی به صورت انفرادی و یا جمعی به منظور پیشگیری و مقابله با تهدیدات و نفوذ دشمن و عوامل آن در مناطق عملیاتی و یا سایر نقاط هدف، اجراء می‌نمایند.

۲۰ـ مأموریت شناسایی رزمی: مأموریتی كه نیروهای نظامی و انتظامی به صورت انفرادی و یا جمعی به منظور آگاهی و شناخت وضعیت و شرایط دشمن و گروههای معارض انجام می‌دهند كه ممكن است همراه با درگیری باشد.

۲۱ـ مأموریت اطلاعاتی و امنیتی: اقدامات عملیاتی غیر آشكار نیروهای اطلاعاتی و امنیتی كشور (اعم از وزارت اطلاعات و نیروهای مسلح) كه در راستای كشف، شناسایی، رصد و مراقبت و جمع‌آوری اخبار با هدف اشراف اطلاعاتی و امنیتی به منظور ضربه زدن به دشمن و عوامل آن و گروههای معارض و همچنین مقابله با اهداف و نفوذ آنها صورت می‌گیرد.

۲۲ـ ‌مأموریت‌های مبارزه با گروههای معارض: مأموریت‌هایی كه در چارچوب اجرای مأموریت ابلاغی، افراد نقش مستقیم داشته و به طور عملی واحد درگیر محسوب می‌شوند.

۲۳ـ عملیات مانوری (رزمایش): حركات و جابه‌جایی عناصر رزمی، پشتیبانی رزم و پشتیبانی خدمات رزم و تمرینات نظامی و انتظامی و تاكتیكی كه توسط یك واحد یا یگان، عمدتاً با سلاح، تجهیزات و وسایل جنگی به منظور سنجش و افزایش آمادگی رزمی افراد و تجهیزات برای دفاع و مقابله با تهدیدات و تهاجمات احتمالی دشمن انجام می‌گیرد.

۲۴ـ آموزش رزمی: مجموعه آموزش‌های انفرادی و یا جمعی كه برای فراگیری استفاده از سلاح، مهمات، وسایل جنگی و تسلیحات ویژه و اقدامات تاكتیكی در محیط‌های آموزشی با شرایط رزمی، انجام می‌پذیرد.

۲۵ـ رفت و برگشت از منطقه عملیاتی تا محل مرخصی: تردد در زمان و مكان مشخص به منظور استفاده از مرخصی، از منطقه عملیات به عنوان مبدأ تا مقصد اولیه و برگشت از مقصد اولیه یا محل استفاده از مرخصی به صورت مستقیم (بدون انقطاع زمانی) تا منطقه عملیات.

۲۶ـ دشمن: كشورهای متخاصم یا متجاوز و عوامل آنان كه انقلاب اسلامی، تمامیت ارضی، حاكمیت، منافع و منابع ملی جمهوری اسلامی ایران را مورد تعرض قرار می‌دهند.

۲۷ـ اشرار: كسانی كه به علت سابقه در تجاوز به حقوق عمومی و انجام اعمال تبهكارانه به این عنوان شناخته می‌شوند.

۲۸ـ گروهك‌ها و افراد ضد انقلاب: گروهها و افرادی كه براساس حكم قانون یا مراجع قانونی به این عنوان شناخته می‌شوند.

۲۹ـ تبهكاران: كسانی كه به صورت سازمان یافته به ایجاد ناامنی و فساد و خرابكاری مبادرت ورزیده و امنیت اجتماعی، اقتصادی و عمومی را به مخاطره می‌اندازند.

۳۰ـ سارقین مسلح: كـسانی كه با استفاده از سلاح گـرم و سرد به سـرقت مبادرت می‌ورزند.

۳۱ـ قاچاقچیان: كسانی كه نسبت به ورود، خروج، خرید، فروش، حمل و نگهداری مواد مخدر و یا معامله، جابه‌جایی و نگهداری سلاح و مهمات، كالا و ارز و سایر موارد اقدام نموده و طـبق قوانین و مقررات مربوط قاچاقچی محسوب شده و به موجب حكم قطعی مرجع قضایی محكوم گردیده‌اند یا تحت تعقیب مراجع قضایی قرار می‌گیرند.

۳۲ـ گروه‌های معارض: گروههای مذكور در بندهای (۲۷) تا (۳۱) این ماده.

۳۳ـ متجاوزین به حقوق عمومی: افرادی كه از طریق زور، ارعاب، تهدید یا فریب اقدام به ارتكاب جرایمی همچون قتل، ضرب و جرح، سرقت و تجاوز به عنف نموده و باعث اخلال در نظم عمومی جامعه، برهم زدن امنیت اجتماعی و ایجاد فضای رعب، وحشت و آشوب در جامعه می‌شوند.

۳۴ـ تعقیب و مراقبت: اقدام عملی نسبت به جلوگیری از فرار و گریز و دستگیری و یا زیر نظر داشتن و دنبال كردن افراد حسب مورد تحت مأموریتی با همین عنوان و در محدوده زمانی معین.

۳۵ـ عملیات خرابكاری: مجموعه اقداماتی كه توسط دشمن و افراد یا گروه‌های وابسته به آن به منظور تخریب، انهدام و آسیب‌رسانی به اماكن، تأسیسات، تجهیزات، مراكز نظامی و عمومی و دولتی به صورت محدود انجام می‌گیرد.

۳۶ـ حملات زمینی، هوایی و دریایی دشمن: مجموعه اقدامات عملی نظامی دشمن كه باعث ایجاد خسارت و آسیب‌های جانی و مالی می‌گردد.

۳۷ـ اسارت: دستگیری، ربوده شدن و زندانی شدن توسط نیروهای مسلح خارجی و متخاصم در زمان جنگ و یا در عملیات‌های نظامی، انتظامی و اطلاعاتی.

تبصره ـ افراد دستگیر شده، ربوده شده و زندانی شده توسط گروههای معارض، گروگان محسوب شده و از حیث احكام تابع حكم اسیر می‌باشند.

۳۸ـ سوء قصد: اقدام به عملی مجرمانه برای تهدید امنیت جانی دیگران.

۳۹ـ ایام خدمت: زمان اشتغال به كار و یا وجود رابطه شغلی و استخدامی فرد با دستگاه مربوط.

۴۰ـ سهل‌انگاری: بی دقتی و اهمال‌ در انجام كاری یا افراط و تفریط در فعل یا ترك فعل به صورت غیر آگاهانه.

۴۱ـ تقصیر: بی‌دقتی و خطا در انجام كاری یا افراط و تفریط در فعل یا ترك فعل به صورت آگاهانه.

۴۲ـ ترور: اقدامات هدفدار دشمن و گروههای معارض به منظور كشتن افراد اعم از مسئولین و مردم.

۴۳ـ عملیات تروریستی: اقدامات هدفدار دشمن و گروههای معارض كه باعث بروز تلفات انسانی می‌شود.

۴۴ـ عوامل، منابع و مخبرین: افرادی كه براساس تأیید وزارت اطلاعات و نیروهای مسلح ذی‌ربط، به این عنوان شناخته می‌شوند.

۴۵ـ ستاد كل: ستاد كل نیروهای مسلح

۴۶ـ نیروهای مسلح: ستاد كل نیروهای مسلح، ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران

۴۷ـ بنیاد: بنیاد شهید و امور ایثارگران

ماده ۲ـ افراد و كاركنان مشمول بندهای زیر، شهید محسوب می‌شوند:

۱ـ رزمندگانی كه در میدان نبرد توسط دشمن كشته می‌شوند.

۲ـ رزمندگانی كه در حین نبرد و درگیری با دشمن فوت می‌كنند.

۳ـ افرادی كه به سبب مأموریت‌های محوله در داخل منطقه عملیاتی توسط دشمن و عوامل آن كشته می‌شوند.

تبصره ـ افرادی كه در زمان جنگ به سبب انجام مأموریت‌های مرتبط با جبهه و جنگ در اثر حوادث و سوانح در داخل منطقه عملیاتی كشته شده یا فوت می‌نمایند نیز مشمول این بند می‌باشند.

۴ـ افرادی كه از طریق ترور یا عملیات خرابكاری دشمن و عوامل آن كشته می‌شوند.

۵ ـ كاركنان نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات كه در حین مأموریت مبارزه با گروه‌های معارض توسط آنان كشته می‌شوند.

۶ ـ كاركنان نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات كه در هرگونه مأموریت رزمی و شناسایی رزمی و یا ویژه به سبب اقدامات دشمن و یا گروههای معارض و یا عمل مؤثر و مستقیم در اجرای مأموریت كشته می‌شوند.

تبصره ـ تشخیص مأموریت‌های ویژه حسب مورد برای نیروهای مسلح برعهده ستاد كل و برای كاركنان وزارت اطلاعات برعهده وزارت اطلاعات است.

۷ـ كاركنان نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات كه در حین تعقیب و مراقبت گروههای معارض و یا دشمن توسط آنان كشته می‌شوند.

۸ ـ كاركنان نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات كه به سبب خدمت یا عضویت در آن دستگاهها توسط دشمن و گروه‌های معارض كشته می‌شوند.

۹ـ كاركنان نیروهای مسلح و افرادی كه در حین مأموریت در حملات زمینی، هوایی، دریایی و بمب‌گذاری دشمن و عوامل آن و یا گروهك‌های ضدانقلاب كشته می‌شوند.

۱۰ـ محافظان شخصیت‌ها و اماكن و اعضای گارد امنیت پرواز كه در حال مأموریت توسط دشمن یا گروه‌های معارض كشته می‌شوند.

۱۱ـ كاركنان و مأموران نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات كه به سبب تهاجم یا مقابله با دشمنان و گروه‌های معارض (در صحنه نبرد و درگیری) كشته می‌شوند.

۱۲ـ كاركنان نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات كه در اسارت دشمن یا در گروگان گروه‌های معارض به تشخیص مراجع صلاحیتدار ضمن مقاومت و پایداری كشته شده یا فوت می‌شوند.

۱۳ـ كاركنان نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات كه به سبب مأموریت و یا وظیفه محوله به علت برخورد یا در حال خنثی‌سازی تسلیحات دارای مواد منفجره، شیمیایی، هسته‌ای، میكروبی و بیولوژیكی و سایـر سلاحهای جنگـی و پاكسازی میادیـن مین كشته می‌شوند.

۱۴ـ نیروهای بسیجی كه براساس قانون حمایت قضایی از بسیج ـ مصوب ۱۳۷۱ـ هنگام برخورد با جرایم مشهود در حین انجام وظیفه یا به سبب آن توسط مرتكبان جرایم مشهود كشته می‌شوند.

۱۵ـ افرادی كه به تشخیص دادگاه صلاحیت‌دار در حال انجام فریضه امر به معروف و نهی از منكر كشته می‌شوند.

۱۶ـ افرادی كه مقام معظم رهبـری آنـان را طی فـرمان خاص به عنـوان شهید اعلام نمایند.

ماده ۳ـ كاركنان و افراد مشمول بندهای زیر، در حكم شهید محسوب می‌شوند:

۱ـ رزمندگانی كه در داخل منطقه عملیاتی به سبب مأموریت‌های محوله كشته می‌شوند.

۲ـ كاركنان نیروهای مسلح كه در حوادث و سوانح ناشی از پروازهای نظامی و انتظامی و یا حركت  شناورهای سطحی و زیرسطحی به منظور شركت در مأموریت‌های رزمی، شناسایی رزمی، رزمایشها و عملیات علیه دشمن، گروه‌های معارض و همچنین پروازهای آزمایشی و آموزش رزمی كشته می‌شوند.

تبصره ـ تشخیص مأموریت‌های موضوع این بند به عهده ستاد كل می‌باشد.

۳ـ كاركنان نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات كه در مسیر رفت و برگشت به منطقه عملیاتی به سبب مأموریت یا مرخصی عملیاتی در اثر حوادث و سوانح بدون تقصیر كشته می‌شوند.

۴ـ كاركنان نیروهای مسلح كه در رفت و برگشت از شروع تا خاتمه مأموریت‌های رزمی، جنگی، ویژه و یا مبارزه با گروه‌های معارض كشته می‌شوند.

۵ ـ كاركنان نیروهای مسلح كه در مقابله یا رفع تهدیدات دشمن و عوامل آن و حضور در مناطق درگیری در مسیر اعزام و یا برگشت به سبب مأموریت كشته می‌شوند.

۶ ـ كاركنان نیروهای مسلح كه در حین اجرای مأموریت‌های عملیاتی قرارگاه مركزی حضرت خاتم‌الانبیاء (ص) به علت سوانح یا حوادث كشته می‌شوند.

۷ـ كاركنان نیروهای مسلح و افراد شركت‌كننده‌ای كه در حین رزمایش‌های مصوب قرارگاه مركزی حضرت خاتم‌الانبیاء (ص) اجراء می‌گردد، كشته می‌شوند.

تبصره ۱ـ تحركات و جابجایی نیروها، تجهیزات، نفرات با منظور رزمایش كه خود نوعی رزمایش محسوب می‌شود، مشمول این بند می‌شود.

تبصره ۲ـ تشخیص رزمایش‌ها به عهده ستاد كل می‌باشد.

۸ ـ افرادی كه در حین رزمایشهای نیروهای مسلح مصوب فرماندهان كل ارتش، سپاه و نیروی انتظامی كشته می‌شوند.

۹ـ كاركنان نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات كه در هرگونه آموزش‌های رزمی و اطلاعاتی كشته می‌شوند.

۱۰ـ كاركنان نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات كه به سبب مأموریت محوله در حین تحقیقات، آزمایش یا تولید سلاح، مهمات، وسایل جنگی و یا تجهیز آنها و خنثی‌سازی بمب كشته می‌شوند.

۱۱ـ كاركنان نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات كه در حال تعقیب و مراقبت دشمن یا گروه‌های معارض  در اثر حوادث و سوانح كشته می‌شوند.

۱۲ـ كاركنان نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات كه توسط سارقین و متجاوزین به جان، مال و ناموس مردم و حقوق عمومی به سبب مأموریت كشته می‌شوند.

۱۳ـ كاركنان نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات كه به سبب خدمت و فعالیت سازمانی و در راستای اجرای وظایف محوله از طریق سوء قصد كشته می‌شوند.

۱۴ـ افرادی كه به سبب مأموریت‌های محوله و پاسداری و حفاظت از اموال یا منابع طبیعی و محیط زیست و همچنین اماكن و مراكزی كه نیروهای مسلح براساس مقررات یا مصوبات خاص شورای عالی امنیت ملی یا شورای امنیت كشور یا شورای تأمین استان موظف به حراست از آن مراكز هستند، مورد هجوم دشمن و گروه‌های معارض واقع و در اثر درگیری با آنها كشته می‌شوند.

تبصره ـ مرجع تشخیص افراد مشمول بندهای (13) و (14) در مورد نیروهای مسلح، نیروی ذی‌ربط و در مورد سایر افراد حسب مورد وزارت اطلاعات یا پلیس امنیت نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران می‌باشد و در مواردی كه ابهام وجود دارد، نظر ستاد كل ملاك عمل خواهد بود.

۱۵ـ جانبازان هفتاد درصد و بالاتر براساس ملاك درصد بنیاد كه فوت نموده یا كشته می‌شوند.

۱۶ـ اتباع ایرانی كه توسط گروهك‌های ضدانقلاب یا جریانات اعتقادی منحرف با هدف ضربه‌زدن به نظام جمهوری اسلامی ایران و ایجاد رعب و وحشت در جامعه كشته شده و یا می‌شوند.

تبصره ۱ـ تشخیص جریانات اعتقادی منحرف با وزارت اطلاعات و سایر مراجع امنیتی ذی‌ربط می‌باشد.

تبصره ۲ـ برای افراد غیرنیروهای مسلح و وزارت اطلاعات، رعایت مفاد تبصره (۱) ماده واحده قانون حمایت از افرادی كه توسط گروهك‌های ضدانقلاب و منحرفین اعتقادی، اسیر، كشته و یا معلول می‌شوند ـ مصوب ۱۳۸۹ـ الزامی است.

۱۷ـ كسانی كه در حملات هوایی یا موشكی یا بمب‌گذاری توسط دشمن، ضدانقلاب و عوامل آنها كشته می‌شوند.

تبصره ـ مرجع تشخیص مصادیق این بند در حوادث مربوط به بمب‌گذاری، وزارت اطلاعات و در مورد اماكن نظامی، نیروهای مسلح و در خصوص سایر موارد، شورای تأمین استان می‌باشد.

۱۸ـ افرادی كه در حین درگیری بین نیروهای مسلح و دشمن یا گروه‌های معارض كشته می‌شوند.

تبصره ـ پذیرش شهادت اینگونه افراد، منوط به تأیید صلاحیتهای امنیتی توسط وزارت اطلاعات و تأیید وقوع حادثه برای افراد، شورای تأمین استان می‌باشد.

۱۹ـ مهاجران و كسانی كه در مناطق جنگی به علت برخورد با مواد منفجره از قبیل نارنجك، مین، گلوله توپ، بمب و نظایر آن كشته می‌شوند.

تبصره ۱ـ برای اجرای این بند رعایت تبصره (۴) اصلاحی ماده واحده قانون برقراری حقوق وظیفه یا مستمری بازماندگان آن دسته از مهاجران و كسانی كه به مناطق جنگی مراجعت نموده و به علت برخورد با مواد منفجره، معلول یا فوت می‌شوند ـ مصوب ۱۳۸۹ـ ضروری است.

تبصره ۲ـ افرادی كه با قصد قاچاق و یا به دلیل ورود و خروج غیرقانونی از مرز كشته می‌شوند، مشمول این بند نمی‌باشند.

ماده ۴

غیرنظامیانی كه برای انجام مأموریت‌های مندرج در مواد (۲) و (۳) این آیین‌نامه به نیروهای مسلح مأمور می‌شوند یا از طرف نیروهای مسلح مأموریت به آنها واگذار می‌شود، از نظر شمول این آیین‌نامه در حكم كاركنان نیروهای مسلح خواهند بود.

ماده ۵ 

ایثارگران موضوع این آیین‌نامه كه به تشخیص كمیسیون پزشكی ذی‌ربط براثر جراحات و صدمات حاصل از مواد (۲) و (۳) فوت می‌نمایند حسب مورد شهید یا در حكم شهید محسوب می‌شوند.

ماده ۶ 

مناطق جنگی و عملیاتی توسط ستاد كل و مناطق امنیتی حسب مورد توسط ستاد كل یا وزارت اطلاعات تعیین و اعلام می‌شود.

ماده ۷

عوامل، منابع و مخبرینی كه به سبب همكاری با نیروهای مسلح یا وزارت اطلاعات توسط دشمن یا گروه‌های معارض كشته می‌شوند، حسب مورد شهید و در حكم شهید محسوب می‌شوند.

تبصره ـ درخصوص پذیرش افراد و منابع و مخبرینی كه همكاری مستمری با دشمن و یا گروههای معارض داشته و دارای سوابق سوء اجتماعی بوده و در زمان همكاری با نیروهای امنیتی و اطلاعاتی و نظامی و انتظامی توسط عوامل دشمن یا گروههای معارض كشته می‌شوند در كمیسیون مشتركی متشكل از بنیاد و سازمان یا یگان مربوط تشكیل می‌شود، تصمیم‌گیری خواهد شد.

ماده ۸ 

مرجع پذیرش و تطبیق مصادیق شهید و در حكم شهید با مفاد این آیین‌نامه براساس اعلام كمیسیون‌های تشخیص و كمیسیونهای احراز و تجدیدنظر در قوانین استخدامی نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات، بنیاد می‌باشد.

ماده ۹

احراز و تعیین تكلیف كسانی كه در اجرای مأموریتهای مندرج در مواد (۲) و (۳) این آیین‌نامه، مفقودالاثر، مجروح و اسیر شده و یا به گروگان گرفته می‌شوند، مطابق مواد این آیین‌نامه خواهد بود.

ماده ۱۰

در صورت بروز ابهام در تطابق مصادیق شهید و در حكم شهید با مفاهیم آن و سایر مصادیق ایثارگری، بین نیروهای مسلح و بنیاد، پرونده براساس اختیارات ناشی از گردشكار پرونده‌های مسدود به شماره ۵۱۷۳ مورخ ۱۱ /۱۱ /۱۳۶۹ مصوب مقام معظم رهبری به شرح ماده (۱۱) اتخاذ تصمیم و تعیین تكلیف می‌شود.

ماده ۱۱

وظایف و مسئولیت‌های نیروهای مسلح، بنیاد و ستاد كل و وزارت اطلاعات درخصوص احراز مصادیق شهید، در حكم شهید و سایر مصادیق ایثارگری به شرح زیر تعیین می‌شود:

الف ـ‌ نیروهای مسلح و وزارت اطلاعات:

۱ـ براسـاس مـواد (۱۲۰) و (۱۲۱) قـانـون ارتـش جمهـوری اسـلامی ایـران ـ مصوب ۱۳۶۶ـ ، مواد (۱۳۴) و (۱۳۵) قانون مقررات استخدامی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ـ مصوب ۱۳۷۰ـ و مواد (۱۴۰) و (۱۴۱) قانون استخدام نیروی انتظامی جمهوری اسـلامی ایران ـ مصـوب ۱۳۸۲ـ و مواد (۵۳) و (۶۸) قانون اسـتخدامی وزارت اطـلاعات ـ مصوب ۱۳۷۴ـ ، مسئولیت تشخیص و تعیین تكلیف و احراز اولیه مصادیق، حسب مورد به عهده نیروی مسلح مربوط و وزارت اطلاعات خواهد بود.

۲ـ نیروهای مسلـح و وزارت اطلاعات پس از بروز حادثه نسبت به تشكیل پرونده تعیین وضعیت كاركنان خود و افرادی كه در مأموریت دچار حادثه شده‌اند از لحاظ تطبیق حادثه با مواد و بندهای این آیین‌نامه براساس گزارش روز حادثه، فرم (برگه) كمیسـیون‌های مذكور در بند (۱) و مدارك بالینی و دستورالعمـل‌های مرتبط اقدام می‌نمایند.

۳ـ امور ایثارگران نیروهای‌مسلح و وزارت اطلاعات در صورت احراز شهادت یا سایر مصادیق ایثارگری، رأی صادره را به همراه مدارك كامل پرونده به بنیاد ارسال و پی‌گیری می‌نمایند.

ب ـ بنیاد:

۱ـ بنیاد به محض دریافت پرونده و رأی صادره از سوی كمیسیون‌های احراز سازمان یا نیروی مربوط نسبت به تشكیل و پذیرش پرونده اقدام و نتیجه را به نیرو یا سازمان مربوط و ذینفع اعلام می‌نماید.

۲ـ در صورت وجود ابهام و یا نقص مدارك پرونده، بنیاد موظف است موارد را ظرف سه ماه به صورت مستدل به سازمان مربوط اعلام و تكمیل مدارك پرونده را درخواست نماید.

۳ـ در صورت باقی بودن ابهام در موارد بند (۲)، پرونده در كمیسیون مشترك سازمان یا نیروی مربوط و بنیاد كه محل آن با توافق طرفین می‌باشد برگزار و رأی صادره لازم‌الاجراء خواهد بود.

۴ـ در صورت عدم اتفاق آرا، بنیاد پرونده موردنظر را ظرف یك ماه پس از تشكیل كمیسیون مشترك براساس گردشكار موضوع ماده (۱۰) به امور ایثارگران ستاد كل ارسال نموده و درخواست بررسی و صدور رأی نهایی می‌نماید.

پ ـ ستاد كل:
براساس گردشكار شماره ۵۱۷۳ مورخ ۱۱ /۱۱ /۱۳۶۹ مصوب مقام معظم رهبری، امور ایثارگران ستاد كل موظف است پرونده‌های اختلافی (بین بنیاد و نیروهای مسلح) را بررسی و ظرف سه ماه از تاریخ وصول پرونده، رأی نهایی را در مورد آن صادر نماید و رأی مذكور برای طرفین لازم‌الاجراء است.

ماده ۱۲

با افراد ذینفع و كسانی كه در تهیه مدارك و مستندات و یا تطبیق حوادث و سوانح پیش آمده با مفاد این آیین‌نامه در سیر تشكیل پرونده و احراز آن مرتكب تخلف گردند حسب مورد مطابق قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح ـ مصوب ۱۳۸۲ـ و آیین‌نامه انضباطی نیروهای مسلح و قوانین و مقررات مربوط رفتار خواهدشد و حسب مورد عنوان ایثارگری در آن مورد منتفی می‌شود.

ماده ۱۳

چنانچه فردی از مشمولان این آیین‌نامه براساس رأی قطعی مراجع قضایی دارای فساد اخلاقی یا سابقه ارتكاب جرم بر ضد امنیت ملی تشخیص داده شود از شمول ایثارگری خارج می‌شود.

ماده ۱۴

صدور مجوز دفن برعهده بنیاد است و بنیاد موظف است درخصوص دفن ایثارگران و رزمندگان و مشمولین این آیین‌نامه در قطعه شهدا كه امكان احراز شهادت آنان وجود دارد حداكثر ظرف دو روز از زمان وصول گزارش نیروهای مسلح، وزارت اطلاعات و یا سازمان ذی‌ربط مطابق فرم (برگه) مربوط اعلام نظر نماید.

ماده ۱۵

نظارت برحسن اجرای این آیین‌نامه برعهده ستاد كل و بنیاد خواهد بود.

معاون اول رئیس جمهور ـ اسحاق جهانگیری