قانون اداره تصفیه امور ورشکستگی مصوب 1318

قانون اداره تصفیه امور ورشكستگی مصوب بیست و چهارم تیرماه یكهزار و سیصد و هیجده شمسی

مبحث اول سازمان اداره تصفیه

ماده اول

در هر حوزه دادگاه شهرستان كه وزارت دادگستری مقتضی بداند اداره تصفیه برای رسیدگی بامور ورشكستگی تأسیس مینماید و در این‌ موارد عضو ناظر تعیین نخواهد شد.

ماده دوم

رئیس و كارمندان اداره تصفیه ممكن است از بین خدمتگزاران قضائی یا اداری یا از غیرخدمتگزاران دولت انتخاب شود . اداره تصفیه بقدر لزوم كارمند خواهد داشت.

ماده سوم

موارد رد رئیس و قائم‌ مقام او و محاسبین اداره تصفیه همان است كه در رد دادرس در اصول محاكمات حقوقی ذكر شده است و در صورتیكه كارمندی این ایراد را موجه بداند رئیس كارمند دیگری را برای اینكار مأموریت میدهد و چنانچه كارمند ایراد را رد كند قبول یا رد ایراد بنظر رئیس ‌است.
در مواردیكه كارمند خود را مردود میداند از هرگونه اقدامی خودداری كرده و مراتب را برئیس اطلاع داده امر او را بموقع اجرا میگذارد.
در صورتیكه رئیس مردود شود كارمند مقدم اداره وظایف او را انجام خواهد داد و چنانچه رئیس ایراد رد را نسبت بخود قبول ننماید تعیین تكلیف با‌ دادگاه است.

ماده چهارم 

هرگاه كاركنان اداره تصفیه یا كسانشان تا درجه دوم از طبقه دوم نسبت بدارائی ورشكسته بنفع خود طرف معامله واقع شوند آن معامله ‌باطل است و متخلف تعقیب انتظامی خواهد شد.

ماده پنجم

مرجع شكایت از اقدامات اداره تصفیه دادگاهی است كه حكم توقف را صادر كرده است شكایت بهیچ وجه جریان كار را توقیف نمیكند ‌مگر در موارد مهم كه عمل مورد شكایت جبران‌ ناپذیر و ادله شاكی قوی باشد دادگاه میتواند دستور جلوگیری بدهد در اینصورت دادگاه مكلف است ‌معجلاً و خارج از نوبت و در جلسه اداری بشكایت رسیدگی كرده تصمیم خود را اعلام دارد و در سایر موارد دادگاه در صورت موجه تشخیص دادن‌ شكایت دستور لازم باداره تصفیه میدهد و باقتضای مورد ممكن است عمل اداره تصفیه را باطل نماید.

ماده ششم

استرداد وجوهیكه توسط اداره تصفیه به صندوق دادگستری محل یا صندوق اداره تصفیه تسلیم میشود بحواله دو نفر از كاركنان اداره ‌تصفیه كه مجاز از طرف وزارت دادگستری باشند خواهد بود.

ماده هفتم

كلیه عملیات اداره تصفیه و تقاضاها و اعلاماتیكه بآن اداره میشود باید در صورت مجلس نوشته شود.

ماده هشتم

همینكه حكم ورشكستگی قابل اجرا شد رونوشت حكم باداره تصفیه و اداره ثبت محل فرستاده میشود.

ماده نهم

در صورتیكه اموال تاجر ورشكسته واقع در حوزه دادگاه دیگری باشد اداره میتواند اقداماتی را كه لازم است از اداره تصفیه محل چنانچه ‌در محل موجود باشد و گرنه از دادگاه آن محل یا مأمور دیگری كه تعیین میكند بخواهد.

ماده دهم

اداره تصفیه میتواند از اداره پست و تلگراف و گمرك بخواهد كه در مدت تصفیه كلیه برگها و بسته‌ هائیكه بعنوان متوقف فرستاده‌ میشود یا از طرف متوقف ارسال گردیده برای آن اداره بفرستد متوقف میتواند در موقع باز كردن برگها و پاكتها و بسته‌ ها حضور داشته باشد.

ماده یازدهم

اداره تصفیه در صورت لزوم میتواند برای اقدامات تأمینیه بدوی باعتبار دارائی موجود ورشكسته استقراض نماید.

ماده دوازدهم

وظایف اداره تصفیه در این قانون و آئین ‌نامه‌ های مربوطه بآن كه وزارت دادگستری تهیه میكند تعیین میشود و در موارد سكوت بر‌ طبق قانون تجارت اقدام خواهد شد.

مبحث دوم اقدامات تأمینی اداره تصفیه

ماده سیزدهم

همینكه حكم ورشكستگی قابل اجرا شد و رونوشت آن باداره تصفیه رسید اداره صورتی از اموال ورشكسته برداشته اقدامات لازمه ‌را از قبیل مهر و موم برای حفظ آنها بعمل میآورد.

ماده چهاردهم

ورشكسته مكلف است اموال و دفاتر خود را باداره تصفیه معرفی نموده و در تحت اختیار آن بگذارد و گرنه به مجازات از سه ماه تا شش ‌ماه زندان تأدیبی محكوم خواهد شد.
اگر ورشكسته فوت نموده یا فراری باشد ورثه و شركاء و خدمه و متصدیان امور و كلیه اشخاصی كه بنحوی از انحاء در اموال ورشكسته تصرف و‌ دخالت دارند این تكلیف را خواهند داشت و گرنه بهمین مجازات خواهند رسید.
اداره اشخاص نامبرده را از این تكلیف آگاه كرده و مجازاتی را كه برای خودداری آنها معین شده تذكر می ‌دهد.

ماده پانزدهم

اداره تصفیه اقدام به بستن و مهر و موم نمودن انبارها – مغازه‌ ها – كالا – كارخانجات مینماید مگر اینكه بتواند تحت نظارت خود آنها اداره‌ نماید.
اداره بوسائل مقتضی اقدام بحفاظت پول نقد – برگهای بهادار – دفاتر تجارتی – دفاتر شخصی و هر چیز قیمتی دیگر مینماید. و سایر اموال را تا وقتیكه صورت آنها برداشته نشده مهر و موم نموده و مهر و موم تا موقعی كه اداره آن را لازم بداند باقی خواهد ماند بعلاوه اقدام بحفظ اشیائی كه در خارج از محل اقامت ورشكسته است خواهد نمود.

ماده شانزدهم

مستثنیات دین تحت اختیار ورشكسته گذاشته شده ولی جزء صورت اموال قید خواهد شد.

ماده هفدهم

اشیائی كه متعلق باشخاص ثالث بوده و یا اشخاص ثالث نسبت بآنها اظهار حقی مینمایند در صورت اموال قید شده مراتب ضمن ‌صورت ذكر خواهد شد.

ماده هیجدهم

اداره تصفیه مكلف است حقوق اشخاص ثالث را نسبت باموال غیرمنقول ورشكسته كه مستند باسناد رسمی است معلوم كرده ضمن ‌صورت اموال قید نماید.

ماده نوزدهم

كلیه اشیائی كه در صورت قید شده باید ارزیابی شود.

ماده بیستم 

صورتیكه باین ترتیب تنظیم شده بورشكسته ارائه و از او سؤال میشود كه آن را صحیح و كامل میداند یا خیر – پاسخ ورشكسته در ‌صورت قید شده و بامضای او میرسد.

ماده بیست و یكم

متوقف مكلف است در مدت تصفیه خود را در اختیار اداره بگذارد مگر اینكه صریحاً از این تكلیف معاف شده باشد – در صورت اقتضاء‌ اداره تصفیه میتواند اقدام بجلب او نماید و چنانچه توقیف او لازم شود قرار توقیف را از دادگاه می‌ خواهد.
‌رفع توقیف بدستور اداره تصفیه بعمل میآید – ورشكسته میتواند از دوام توقیف خود در هر ماه یكبار بدادگاه صادركننده قرار توقیف شكایت‌ نموده رفع آن را بخواهد.
اداره تصفیه میتواند نفقه عادلانه ورشكسته و واجب‌ النفقه او را مخصوصاً در موردیكه متوقف را تحت اختیار خود قرار میدهد باو بدهند و نیز‌ تعیین خواهد نمود كه تا چه مدت متوقف و خانواده‌ اش میتوانند در خانه كه بوده‌ اند سكنی نمایند.

ماده بیست و دوم

هرگاه ورشكسته اموالی جزء مستثنیات دین نداشته باشد مراتب آگهی و قید میشود كه اگر بستانكاران بعضاً یا كلاً درخواست اجراء ‌اصول ورشكستگی را در ظرف مدت ده روز ننموده و هزینه آن را نپردازند جریان ورشكستگی خاتمه خواهد پذیرفت.

مبحث سوم  دعوت بستانكاران

ماده بیست و سوم

اگر بنظر اداره حاصل فروش اموالی كه صورت آنها برداشته شده كافی برای پرداخت هزینه ورشكستگی نباشد اداره اقدام بتصفیه ‌اختصاری مینماید مگر اینكه یكی از بستانكاران درخواست كند كه كار بر طبق اصول تصفیه عادی جریان پیدا نموده و هزینه آن را قبلاً بدهند.
در مورد تصفیه اختصاری اداره آگهی میكند كه در ظرف چهل روز هر كس هرگونه ادعائی دارد بنماید و سپس بهر ترتیب كه منافع بستانكاران اقتضا ‌میكند بدون رعایت تشریفاتی اقدام بفروش اموال نموده حاصل آنرا بین آنان تقسیم و ختم عمل تصفیه را اعلام میدارند.
در سایر موارد بطریق عادی بر طبق مواد زیر اقدام خواهد شد.

ماده بیست و چهارم

اداره تصفیه آگهی منتشر نموده و نكات زیر را در آن قید مینماید:
1 – تعیین ورشكسته و محل اقامت او و تاریخ توقف (در صورتیكه در حكم دادگاه تعیین شده باشد).
2 – اخطار به بستانكاران و كسانیكه ادعائی دارند باینكه ادعای خود را در ظرف دو ماه باداره اعلام نمایند و مدارك خود را (اصل یا‌ رونوشت گواهی شده) باداره تسلیم دارند.
اداره میتواند این مدت را برای كسانیكه در خارجه اقامت دارند تمدید نماید.
3 – اخطار به بدهكاران متوقف كه در ظرف مدت نامبرده خود را معرفی كنند متخلفین از این اخطار بجریمه نقدی معادل صدی بیست و پنج دین بنفع صندوق (ب) مذكور در ماده 54 محكوم خواهند شد – دادگاه میتواند علاوه بر جریمه نقدی بحبس تأدیبی از سه تا شش ماه نیز محكوم‌ نماید.
4 – اخطار بكسانیكه بهر عنوان اموال ورشكسته در دست آنها است كه آن اموال را در ظرف مدت نامبرده در اختیار اداره بگذارند و گرنه هر ‌حقی كه نسبت بآن مال دارند از آنها سلب خواهد شد مگر اینكه عذر موجهی داشته باشند.
5 – دعوت اولین جلسه هیئت بستانكاران كه منتها در ظرف 20 روز از تاریخ آگهی تشكیل خواهد شد ضمناً قید شود كسانیكه با متوقف ‌مسئولیت تضامنی داشته و یا ضامن او هستند میتوانند در جلسه حضور بهمرسانند.

ماده بیست و پنجم

آگهی در مجله رسمی وزارت دادگستری و یكی از روزنامه‌ های كثیرالانتشار دوبار بفاصله ده روز منتشر خواهد شد – نسخه از این ‌آگهی برای هر یك از بستانكارانی كه شناخته شده است فرستاده میشود.

مبحث چهارم  اداره اموال

ماده بیست و ششم

اولین جلسه بستانكاران تحت ریاست یكنفر از كارمندان اداره تشكیل میشود و اداره گزارشی راجع بصورت اموال و سایر امور ‌مربوطه بمتوقف را برای بستانكاران می ‌خواند.

ماده بیست و هفتم

بستانكاران میتوانند پیشنهاداتی راجع بادامه جریان كار بازرگانی یا حرفه مربوط بمتوقف بنمایند ولی تصمیم با اداره تصفیه است و بطور كلی اداره تصفیه نماینده منافع هیئت بستانكاران میباشد.

ماده بیست و هشتم

اداره تصفیه نسبت باشیائی كه مورد مطالبه اشخاص ثالث است تصمیم مقتضی اتخاذ نموده و اگر آنها را محق بداند مبادرت بتسلیم ‌آن مینماید و گرنه ده روز بایشان مهلت میدهد كه در دادگاه صلاحیت دار اقامه دعوی نمایند كسی كه در ظرف ده روز بدادگاه صلاحیت دار رجوع ننماید‌ دیگر دعوای او مسموع نخواهد بود.

ماده بیست و نهم

اداره تصفیه اقدام بوصول مطالبات مینماید و در صورت ضرورت برای وصول آن اقامه دعوی خواهد كرد.
اشیائیكه در معرض تنزل قیمت بوده و یا نگهداری آنها هزینه غیرمتناسبی را ایجاد مینماید بدون تأخیر فروخته خواهد شد.
همچنین اقدام بفروش برگهای بهادار (بورسی) و یا اشیائیكه در بازار قیمت معینی دارند بعمل خواهد آورد سایر اموال بترتیبی كه بعداً ذكر خواهد ‌شد فروخته میشود.

مبحث پنجم رسیدگی بمطالبات

ماده سی ام

پس از انقضای موعد مقرر برای ارائه اسناد اداره بمطالبات رسیدگی نموده تصدیق یا رد مینماید و جلب نظر متوقف را در صورتیكه در ‌دسترس او باشد خواهد كرد و اداره مكلف نیست به اظهارات او ترتیب اثر دهد.

ماده سی و یكم

اداره برای رسیدگی و در صورت لزوم میتواند ابراز دفاتر بستانكار را بخواهد.

ماده سی و دوم

مطالباتیكه بموجب سند رسمی وثیقه ملكی دارند باید منظور شود هر چند از طرف بستانكار اظهار نشده باشد.

ماده سی و سوم

پس از انقضای موعد ابراز اسناد منتهی در ظرف بیست روز اداره صورتی با در نظر گرفتن طلبهائی كه حق رهن و یا رجحان دارند تهیه‌ خواهند نمود.

ماده سی و چهارم

بستانكارانیكه مردود شده ‌اند با ذكر دلیل در ضمن این صورت قید میشوند.

ماده سی و پنجم

اینصورت از طریق آگهی باطلاع بستانكاران خواهد رسید.
و در اختیار كسانیكه ادعای حقی نسبت بمتوقف مینمایند گذاشته میشود.
به بستانكاران مردود و همچنین به بستانكارانیكه حق رجحان برای خود قائل بوده و اداره بادعای آنها ترتیب اثر نداده است مستقیماً مراتب اعلام ‌خواهد شد.

ماده سی و ششم

هر كس نسبت باین صورت اعتراض داشته باشد در ظرف 20 روز از انتشار آگهی حق دارد در دادگاه صادركننده حكم توقف اقامه ‌دعوی كند.
اگر معترض ادعا كند كه طلب او بیمورد رد شده یا كسر گردیده و یا حق رهن و یا رجحان او منظور نشده دعوی بر علیه اداره اقامه میشود و اگر طلب یا‌ حق رجحان كسی كه قبول شده مورد اعتراض باشد دعوی بر علیه بستانكار اقامه خواهد شد.
در صورتیكه دعوای اخیر به نتیجه رسیده و حكم برد طلبی صادر شود سهمی كه تخصیص به آن داده شده در حدود طلب مدعی و هزینه دادرسی باو اختصاص پیدا خواهد كرد و مازاد بین سایر بستانكاران تقسیم خواهد شد.
در مورد این ماده دادرسی بطریق اختصاری و فوری بعمل خواهد آمد.

ماده سی و هفتم

اسنادیكه در ارائه آنها تأخیر شده در صورتیكه عذر موجهی در بین باشد در مورد این ماده تا ختم ورشكستگی قبول میشود ولی هزینه ‌كه در اثر این تأخیر پیش آمده بر عهده مدعی طلب است.
اگر اداره سندی را كه ابراز شده قبول كرد اقدام بتصحیح صورت بستانكاران مینماید و سایر بستانكاران را نیز بوسیله آگهی مطلع میسازد.

مبحث ششم تصفیه

ماده سی و هشتم

پس از رسیدگی بمطالبات بستانكارانیكه یكقسمت یا تمام طلب آنها مورد قبول واقع شده بوسیله اخطاریه در جلسه دعوت میشوند ‌و اگر درخواست قرارداد ارفاقی هم شده باشد مراتب ضمن دعوتنامه قید می ‌شود.

ماده سی و نهم

اداره گزارش كاملی نسبت بوضعیت دارائی و مطالبات متوقف داده نظریات متوقف و بستانكاران را استماع نموده در صورت ‌مجلس ‌ذكر میكند ولی تصمیم با خود اداره است مگر در مورد قرارداد ارفاقی و صرفنظر كردن از دعاوی مشكوك.

ماده چهلم

اموال متوقف بترتیب مزایده فروخته می ‌شود.
در موارد زیر ممكن است بطریق غیرمزایده اقدام بفروش اموال كرد.
1- اگر هیئتی از بستان كاران كه دارای شرایط مذكور در ماده «480 » قانون تجارت باشند باین ترتیب رضایت بدهند.
2- وقتیكه مال در (بورس) و یا در بازار قیمت معینی دارد.
اشیاء مورد وثیقه را نمیتوان بطریق غیرمزایده فروخت مگر اینكه رضایت بستان كارانی كه نسبت بآنها حق وثیقه دارند جلب شود.

ماده چهل و یكم

شرایط فروش لااقل ده روز قبل از مزایده در دفتر اداره در دسترس عموم گذارده خواهد شد و هر كس میتواند اطلاعات لازمه را كسب ‌نماید.
آگهی فروش شامل مكان – روز – ساعت مزایده خواهد بود و در مورد اموال غیرمنقوله این آگهی یكماه قبل از اقدام بفروش بعمل میآید.
برای بستانكارانیكه حق وثیقه غیرمنقول دارند نسخه از آگهی فرستاده شده و ارزیابی كه بعمل آمده بآنها اعلام خواهد گردید.

ماده چهل و دوم

اموال منقول پس از سه مرتبه بصدای بلند حراجچی بكسیكه حداكثر را پیشنهاد كرده است واگذار می‌ شود. همین ترتیب نسبت باموال غیرمنقول رعایت میگردد مشروط بر اینكه پیشنهاد به بهای ارزیابی شده برسد و در صورت نبودن پیشنهاد مكفی فروش متوقف میماند و وقت ‌دیگری برای مزایده معین میشود. در مرتبه دوم كه باید لااقل دو ماه پس از مزایده اول بعمل آید اموال غیرمنقول بكسی كه بالاترین قیمت را‌ پیشنهاد مینماید واگذار خواهد شد.

ماده چهل و سوم

اشیاء سیم و زر نباید ببهای كمتر از بهای فلزی آنها بفروش برسد.

ماده چهل و چهارم

اداره تصفیه مكلف است شرایط فروشی را با رعایت عرف و عادت و غبطه بستانكاران و ورشكسته تعیین نماید.
اداره میتواند پرداخت بها را نقد یا بموعد قرار بدهد – موعد هیچگاه از سه ماه نباید تجاوز كند.
تسلیم در مورد مال منقول و انتقال قطعی در مورد مال غیرمنقول نباید قبل از پرداخت بها صورت بگیرد.
در مورد پرداخت نقدی یكروز مهلت جایز است.
اگر پرداخت در موعد مقرر انجام نگیرد مزایده جدید بعمل آمده در هر حال پیشنهاد دهنده سابق مسئول كسر قیمت و سایر خسارات وارده خواهد ‌بود.

ماده چهل و پنجم

اگر در هیئت بستانكاران شرایط مذكور در ماده 480 قانون تجارت جمع باشد میتوانند از دعوائیكه نتیجه آن مشكوك است صرف نظر ‌نمایند.
هر بستانكاری میتواند درخواست كند كه آن دعوی باو واگذار شود – در اینمورد حاصل فروش مالیكه از این راه بدست میآید در حدود طلبیكه ‌دارد بدرخواست ‌كننده تعلق گرفته و مازاد آن متعلق بسایر بستانكاران خواهد بود.