هيئت وزيران در جلسه مورخ 18/1/1392 بنا به پيشنهاد شماره 02/100/76522 مورخ 7/8/1390 وزارت راه و شهـرسازي و به استناد ماده (۲۲) قانون هواپيمايي كشوري ـ مصوب ۱۳۲۸ـ و تبصره (۲) ماده (۵) اصلاحي قانون هواپيمائي كشوري ـ مصوب ۱۳۶۷ـ، آيين‌نامه احداث، توسعه، بهره‌برداري و مديريت فرودگاه‌هاي غيرنظامي را به شرح زير تصويب نمود:
آيين‌نامه احداث، توسعه، بهره‌برداري و مديريت فرودگاه‌هاي غيرنظامي مصوب 1392,01,18
ماده ۱
در اين آيين‌نامه، اصطلاحات زير در معاني مشروح مربوط به كار مي‌روند:
۱ـ سازمان: سازمان هواپيمايي كشوري.
۲ـ ايكائو: سازمان بين‌المللي هواپيمايي كشوري.
۳ـ كنوانسيون: كنوانسيون بين‌المللي هواپيمايي كشوري (كنوانسيون شيكاگو۱۹۴۴).
۴ـ استانداردها و توصيه‌هاي ايكائو: الزامات و توصيه‌هاي ايكائو كه در قالب ضمايم كنوانسيون ارايه شده است.
۵ ـ ضميمه شماره (۱۴) كنوانسيون: ضميمه شماره (۱۴) كنوانسيون حاوي استانداردها و توصيه‌هاي ايكائو در زمينه فرودگاه.
۶ ـ دستورالعملهاي مربوط: ضوابط مدون سازمان، مرتبط با موضوع اين آيين‌نامه.
۷ـ نشريه اطلاعات هوانوردي: نشريه‌اي كه توسط يا با مجوز سازمان منتشر مي‌شود و در بردارنده اطلاعات حاكم بر هوانوردي است و براي ناوبري هوايي ضروري مي‌باشد.
۸ ـ وسيله پرنده: وسيله‌اي كه بتواند در نتيجه عكس‌العمل هوا بجز عكس‌العمل هوا در برابر سطح زمين خود را در هوا نگاه دارد.
۹ـ فرودگاه: منطقه‌اي مشخص بر روي زمين يا آب شامل ساختمان‌ها، تاسيسات و تجهيزات نصب شده كه از كل يا بخشي از آن حسب مورد جهت نشست، برخاست و حركت زميني انواع وسايل پرنده و حمل و نقل هوايي بار، مسافر و محموله‌هاي پستي استفاده مي‌شود و شامل انواع زير مي‌باشد:
الف ـ فرودگاه داخلي: فرودگاهي كه در شرايط عادي صرفاً براي انجام پروازهاي داخلي تعيين شده است.
ب ـ فرودگاه بين‌المللي: فرودگاهي كه داراي الزامات، تجهيزات و تسهيلاتي از جمله گمرك، گذرنامه، بهداشت عمومي و قرنطينه گياهي و حيواني براي پروازهاي بين‌المللي مي‌باشد.
پ ـ فرودگاه مرز هوايي: فرودگاهي داخلي كه حسب مورد با تأمين الزامات، تجهيزات و تسهيلاتي از جمله گمرك، گذرنامه، بهداشت عمومي و قرنطينه گياهي و حيواني، براي پروازهاي بين‌المللي استفاده مي‌شود.
ت ـ فرودگاه ويژه: فرودگاهي كه صرفاً براي كاربري‌هاي خاص از جمله آموزشي، تفريحي، ورزشي، آزمايشهاي پروازي وسايل پرنده و خدمات هوايي كشاورزي استفاده مي‌شود.
ث ـ فرودگاه مشترك: فرودگاهي كه هواپيماهاي نظامي و غيرنظامي براساس ضوابط و مقررات مربوط، مجاز به عمليات در آن مي‌باشند.
ج ـ فرودگاه بالگرد: سطح يا منطقه‌اي مشخص روي زمين يا سازه كه كل يا بخشي از آن براي نشست، برخاست و حركت زميني بالگرد استفاده مي‌شود.
۱۰ـ باند: منطقه‌اي مستطيل شكل در فرودگاه كه براي نشست و برخاست وسايل پرنده تعيين شده است.
۱۱ـ آستانه باند: قسمت شروع باند كه براي نشستن وسايل پرنده استفاده مي‌شود.
۱۲ـ منطقه ايست راه وسايل پرنده: منطقه‌اي هم عرض و در انتهاي باند كه به منظور توقف وسايل پرنده به هنگام انصراف از برخاست تعيين شده است.
۱۳ـ حريم باند: ناحيه مستطيل شكل محيط بر باند و منطقه ايست راه با ابعاد به شرح زير كه به منظور كاهش خطر آسيب‌ديدن وسايل پرنده‌اي كه از باند خارج مي‌شوند و محافظت از وسايل پرنده در هنگام عمليات نشست و يا برخاست بكار گرفته مي‌شود:
الف ـ براي باندهاي با طول باند (۸۰۰) متر و يا بيشتر، (۳۶۰) متر از هر دو سر باند و از طرفين محور باند (۱۵۰) متر براي باندهاي داراي دستگاه كمك ناوبري و (۷۵) متر براي باندهاي بدون دستگاه كمك ناوبري.
ب ـ براي باندهاي با طول كمتر از (۸۰۰) متر، (۶۰) متر از ابتداي هر دو سر باند و از طرفين محور باند (۷۵) متر براي باندهاي داراي دستگاه كمك ناوبري و (۴۰) متر براي باندهاي بدون دستگاه كمك ناوبري.
۱۴ـ منطقه ايمن انتهاي باند: منطقه‌اي متقارن در جوار خط مركزي باند و بلافاصله بعد از (۶۰) متري انتهاي باند كه به منظور كاهش خطرات و صدمات به وسايل پرنده در هنگام خروج از باند تعيين شده است.
۱۵ـ خزش راه: مسير تعيين شده براي خزش وسايل پرنده در فرودگاه.
۱۶ـ حريم خزش راه: ناحيه‌اي كه براي محافظت از وسايل پرنده در هنگام خزش و براي كاهش خطر ورود آسيب‌احتمالي به وسايل پرنده در اثر خروج از مسير خزش تعيين شده است.
۱۷ـ توقفگاه وسايل پرنده: بخشي از فرودگاه كه عمليات سوار و پياده كردن مسافران، بارگيري و تخليه بار و محموله‌هاي پستي، سوخت‌گيري، توقف، تعمير و نگهداري وسايل پرنده در آن محل انجام مي‌گيرد.
۱۸ـ محوطه مانور پروازي: محوطه حركت بجز محوطه توقفگاه كه براي نشست، برخاست و خزش وسايل پرنده استفاده مي‌شود.
۱۹ـ محوطه حركت: بخشي از فرودگاه شامل محوطه مانور پروازي و توقفگاه وسايل پرنده كه براي نشست و برخاست و خزش وسايل پرنده به كار مي‌رود.
۲۰ـ مسير دسترسي: مسير مخصوص وسايل نقليه در محوطه حركت.
۲۱ـ علايم راهنما: تابلوها، نقاشي‌ها و اشيايي (به صورت متغير يا ثابت) كه به منظور راهنمايي و ارايه اطلاعات در محوطه حركت بكار گرفته مي‌شود.
۲۲ـ بخش هوايي (ايرسايد): محدوده‌اي در فرودگاه شامل محوطه حركت و تجهيزات و ساختمانهاي آن، مسير راه‌هاي دسترسي و سالن ترانزيت فرودگاه كه دسترسي به آنها نياز به مجوز دارد.
۲۳ـ بخش زميني (لندسايد): محوطه‌ها و اماكن متصل پيوسته در تصرف فرودگاه بجز بخش هوايي.
۲۴ـ حريم فرودگاه: محدوده‌اي در اطراف فرودگاه كه مشمول اعمال محدوديت‌ها و ممنوعيت‌هاي موضوع ضوابط و مقررات داخلي يا بين‌المللي مربوط مي‌باشد.
۲۵ـ مانع: تمام و يا قسمتي از اشياي متحرك و ثابت دايمي يا موقت كه در محوطه حركت يا حريم فرودگاه يا بالاتر از سطحي قرار دارند كه براي محافظت از پرواز تعيين شده است.
۲۶ـ تسهيلات فرودگاهي: خدمات و امكاناتي كه موجب ارتقاي سطح مطلوبيت فرودگاه با هدف افزايش ايمني، امنيت، كيفيت و سرعت جابجايي بار و مسافر مي‌شود.
۲۷ـ تجهيزات زميني فرودگاهي: وسايل مخصوص تعمير، نگهداري و ارايه خدمات روي زمين به وسايل پرنده.
۲۸ـ خدمات پشتيباني زميني فرودگاهي: خدمات مرتبط با پذيرش و سوار و پياده كردن مسافر، تخليه و بارگيري و سرويس‌دهي به هواپيماها كه روي زمين انجام مي‌شود.
۲۹ـ ارايه‌كنندگان خدمات پشتيباني زميني فرودگاهي: اشخاص داراي صلاحيت مجاز به ارايه تمام و يا قسمتي از خدمات پشتيباني زميني فرودگاه.
۳۰ـ سامانه مديريت ايمني فرودگاهي: ساختار سازماني مورد نياز، مسؤوليت‌ها، خط مشي، فرآيندها و الزامات به منظور تحقق ايمني و استفاده ايمن از فرودگاه.
۳۱ـ نظام‌نامه فرودگاه: سندي شامل اطلاعات مرتبط با موقعيت مكاني، تسهيلات، خدمات، تجهيزات، دستورالعملهاي عملياتي مربوط، ساختار سازماني و مديريت فرودگاه مربوط از جمله نحوه اعمال سامانه مديريت ايمني فرودگاه كه به تصويب سازمان مي‌رسد.
۳۲ـ برنامه حفاظتي و امنيتي فرودگاه: برنامه‌اي كه به منظور تأمين حفاظت و امنيت بخشهاي مختلف فرودگاه از جمله داخل و پيرامون محوطه حركت وسايل پرنده و تجهيزات كمك ناوبري، اشخاص، بار و محمولات پستي در فرودگاه، تدوين مي‌شود.
۳۳ـ گواهينامه فرودگاهي: گواهينامه‌اي كه براساس نظام‌نامه فرودگاه مربوط و با رعايت ضوابط سازمان، توسط سازمان صادر مي‌شود.
۳۴ـ مالك فرودگاه: اشخاصي حقيقي يا حقوقي كه براساس قوانين و مقررات كشور، مالكيت يك فرودگاه را به عهده دارند.
۳۵ـ بهره‌بردار فرودگاه: مالك يا شخصي كه از جانب او مسؤوليت تمام فعاليت‌هاي فرودگاه را به عهده دارد.
۳۶ـ مدير فرودگاه: شخصي كه توسط بهره‌بردار فرودگاه براساس ضوابط سازمان، منصوب و مسؤوليت اداره يك فرودگاه را به عهده دارد.
۳۷ـ طرح جامع: سند در برگيرنده نيازها و الزامات موجود و پيش‌بيني نيازهاي آتي ساخت و بهره‌برداري از فرودگاه براساس مطالعات اجتماعي، سياسي، جغرافيايي و اقتصادي مستند.
ماده ۲
احداث و بهره‌برداري از هر فرودگاه در كشور با رعايت قوانين و مقررات مربوط، مستلزم اخذ مجوز از سازمان مي‌باشد.
تبصره ۱ـ نحوه صدور، تمديد، تعليق و لغو مجوز موضوع اين ماده و يا ايجاد هرگونه محدوديت به موجب دستورالعملي خواهد بود كه توسط سازمان تدوين و به تأييد وزير راه و شهرسازي مي‌رسد.
تبصره ۲ـ سازمان موظف است شرايط بقاء و تمديد مجوز موضوع دستورالعمل تبصره (۱) را در مجوز مربوط درج و ملاك عمل قرار دهد.
ماده ۳
ضوابط مربوط به تعيين حريم، انواع طبقه‌بندي، طراحي، احداث، تجهيز، توسعه و بهره‌برداري فرودگاه‌ها، توسط سازمان تدوين و ابلاغ مي‌گردد.
ماده ۴
سازمان در طول مدت احداث و يا توسعه فرودگاه نسبت به رعايت ضوابط و استاندارهاي فرودگاهي نظارت مي‌نمايد و متقاضي نيز مكلف است همكاري لازم را در اين خصوص با سازمان به عمل آورد.
ماده ۵
مراحل اخذ مجوز احداث فرودگاه به شرح زير مي‌باشد:
الف ـ ارايه طرح امكان سنجي و مكان‌يابي توسط متقاضي به سازمان شامل نكات فني، عملياتي، ارزيابي زيست محيطي، توجيه اقتصادي با رعايت كامل اصول پدافند غيرعامل و كاربري‌هاي مصوب شوراي‌عالي شهرسازي و معماري ايران.
ب ـ بررسي طرح موضوع بند (الف) توسط سازمان و اعلام نتيجه به متقاضي (صدور موافقت اصولي يكساله يا عدم تأييد آن) ظرف شش ماه از تاريخ وصول طرح مذكور.
ج ـ تهيه طرح جامع و اخذ تأييديه دستگاه‌هاي مربوط و ارايه آن به سازمان در زمان اعتبار موافقت اصولي.
د ـ بررسي اسناد موضوع بند (ج) توسط سازمان و اعلام نتيجه (صدور مجوز احداث يا عدم تأييد درخواست متقاضي) به متقاضي ظرف سه ماه از تاريخ وصول اسناد مذكور.
تبصره ۱ـ موافقت اصولي موضوع بند (ب) با تأييد سازمان حداكثر به مدت يكسال و فقط براي يكبار قابل تمديد است.
تبصره ۲ـ متقاضي احداث فرودگاه مكلف است ظرف يكسال پس از اخذ مجوز، عمليات اجرايي احداث فرودگاه را آغاز و براساس برنامه زمانبندي ارايه شده در طرح جامع به پايان برساند، در غير اين صورت مجوز مذكور باطل مي‌شود.
ماده ۶
فرودگاه‌هاي بين‌المللي و مرز هوايي با رعايت قوانين و مقررات مربوط، با پيشنهاد وزارت راه و شهرسازي و تصويب هيئت وزيران تعيين مي‌گردند.
تبصره ـ تأييد احراز شرايط موضوع اين ماده در خصوص هر يك از فرودگاه‌هاي مذكور، بر عهده سازمان مي‌باشد.
ماده ۷
هر فرودگاه بايد متناسب با نوع كاربري و طبقه‌بندي آن داراي تجهيزات هوانوردي و فرودگاهي، سامانه‌ها و تسهيلات لازم به شرح زير باشد:
الف ـ تجهيزات هوانوردي شامل تجهيزات ارتباطي، كمك ناوبري، نظارتي و هواشناسي.
ب ـ تجهيزات فرودگاهي شامل تجهيزات پشتيباني زميني فرودگاهي (هندلينگ)، اطلاعات پرواز، روشنايي و علايم كمك بصري محوطه جابجايي، برف‌روبي و يخ زدايي، بازرسي بار و مسافر، سوخت رساني، دفع پرندگان و حيات وحش، پشتيباني نجات و آتش‌نشاني فرودگاهي، چراغها و حصارهاي حفاظتي و علايم راهنمايي حمل و نقل هوايي بار و مسافر.
ج ـ سامانه‌ها شامل سامانه مديريت ايمني، تعمير و نگهداري پيشگيرانه فرودگاهي و مديريت تنظيم جريان ترافيك هوايي.
د ـ تسهيلات فرودگاهي شامل خدمات مراقبت پرواز، پشتيباني زميني (هندلينگ)، خدمات نجات و آتش‌نشاني، هواشناسي، گمرك، گذرنامه، قرنطينه، مسير دسترسي در محوطه حركت و ترمينالي مسافران.
تبصره ـ ساير تجهيزات، سامانه‌ها و تسهيلاتي كه براي انجام فعاليت فرودگاه‌ها ضروري مي‌باشد توسط سازمان، به تفكيك نوع كاربري و طبقه‌بندي فرودگاه تعيين و ابلاغ مي‌شود.
ماده ۸
سياست‌گذاري و نظارت در خصوص نحوه ارايه خدمات پشتيباني زميني در فرودگاه‌هاي كشور، به عهده سازمان مي‌باشد.
ماده ۹
تهيه و انتشار دستورالعملهاي مربوط به فعاليت‌هاي فرودگاه‌ها با رعايت ضوابط و مقررات ابلاغي سازمان انجام مي‌شود.
ماده ۱۰
اعمال هرگونه محدوديت در يك فرودگاه توسط بهره‌برداران فرودگاه كه موجب تعطيلي دايم يا موقت يا كاهش حداقل پنجاه درصد ظرفيت پذيرش مسافر فرودگاه گردد، مستلزم كسب مجوز از سازمان مي‌باشد.
تبصره ۱ـ سازمان مكلف است ظرف پانزده روز پس از وصول درخواست، اعلام نظر نمايد. عدم اعلام نظر ظرف مدت مقرر، به منزله موافقت مي‌باشد.
تبصره ۲ـ موارد غيرقابل پيش‌بيني و اضطراري با تشخيص بالاترين مقام فرودگاه و اطلاع به سازمان از شمول حكم اين ماده مستثني مي‌باشد. اينگونه موارد بايد به اطلاع سازمان برسند.
ماده ۱۱
الزامات مربوط به ساختار و وظايف، نيروي انساني، تجهيزات و ساير موارد مربوط به فرودگاه‌ها توسط سازمان و با رعايت ساير قوانين و مقررات مربوط تدوين، ابلاغ و بر اجراي آن نظارت مي‌شود.
ماده ۱۲
سازمان مكلف است ظرف يك سال پس از ابلاغ اين آيين‌نامه نسبت به ايجاد سامانه جمع‌آوري اطلاعات مربوط به فرودگاه‌ها اقدام نمايد.
تبصره ـ فرودگاه‌ها موظفند اطلاعات موضوع اين ماده را در اختيار سازمان قرار دهند.
ماده ۱۳
مدير فرودگاه كه توسط بهره‌بردار تعيين مي‌گردد بايد علاوه بر صلاحيت‌هاي عمومي مندرج در قوانين و مقررات مربوط، داراي شرايط تخصصي ابلاغي از طرف سازمان نيز باشد.
ماده ۱۴
مرجع صدور مجوز فعاليت و ابلاغ ضوابط ارائه خدمات پشتيباني زميني فرودگاه، سازمان مي‌باشد.
تبصره ـ ارائه دهندگان موجود خدمات پشتيباني زميني فرودگاه كه تا قبل از ابلاغ اين آيين‌نامه در زمينه خدمات مذكور فعاليت داشته‌اند موظفند ظرف شش ماه پس از ابلاغ اين آيين‌نامه، فعاليت‌هاي خود را با مفاد آن تطبيق دهند.
ماده ۱۵
سازمان موظف است بر تمامي فعاليت‌هايي كه در فرودگاه انجام مي‌شود نظارت نمايد.
تبصره ۱ـ بازرسان سازمان بايد علاوه بر احراز صلاحيت‌هاي عمومي، صلاحيت‌هاي تخصصي و امنيتي فرودگاه‌ها (حسب مورد) را احراز و از سازمان مجوز دريافت نمايند.
تبصره ۲ـ سازمان مي‌تواند انجام امور بازرسي و مميزي از فرودگاه‌ها را به صورت كلي يا جزيي به اشخاص صاحب صلاحيت موضوع تبصره (۱) واگذار نمايد. مجوز فعاليت اشخاص مذكور به صورت موقت و قابل تمديد صادر مي‌شود.
تبصره ۳ـ صلاحيت‌هاي تخصصي موضوع تبصره (۱) و آموزشهاي مربوط به آن به تفكيك موارد توسط سازمان تدوين و ابلاغ مي‌شود.
ماده ۱۶
فرودگاه‌ها قبل از بهره‌برداري ملزم به دريافت گواهينامه فرودگاهي مي‌باشند.
تبصره ـ فرودگاه‌هاي عملياتي موجود موظفند ظرف مدتي كه سازمان تعيين مي‌كند خود را با مفاد اين آيين‌نامه تطبيق دهند.
ماده ۱۷
پرواز هرگونه وسايل پرنده كنترلي، مدل، بدون سرنشين، تفريحي و موارد مشابه در حريم فرودگاه، براساس ضوابط سازمان انجام مي‌شود.
ماده ۱۸
هماهنگي بين بخشهاي هوانوردي نظامي و غيرنظامي در فرودگاه‌ها، براساس ضوابط تخصصي بهره‌برداري پروازي غيرنظامي از فرودگاه‌هاي نظامي و بالعكس، موضوع ماده (۷) مصوبات چهارصد و شصت و ششمين جلسه شوراي عالي امنيت ملي مورخ 13/5/1386 مي‌باشد.
ماده ۱۹
رزمايش‌ها و نمايش‌هاي هوايي با مجوز سازمان و هماهنگي فرودگاه مربوط انجام مي‌شود.
ماده ۲۰
برنامه حفاظتي و امنيتي فرودگاه بايد توسط بهره‌بردار فرودگاه تدوين و به تصويب سازمان برسد.
ماده ۲۱
سازمان موظف است نسبت به بازرسي مستمر در خصوص تجهيزات هوانوردي و فرودگاهي، سامانه‌ها، تسهيلات در فرودگاه‌ها و سطوح بي‌خطري پرواز اقدام و در صورت احراز شرايط ناايمن در تمام يا بخشي از فرودگاه‌ها، نسبت به محدود كردن عمليات فرودگاه و يا غيرعملياتي نمودن آن، حسب مورد اقدام نمايد.
تبصره ـ فرودگاه‌ها علاوه بر رعايت مقررات مربوط به سطوح بي‌خطري پرواز در داخل فرودگاه موظفند هرگونه تخلف از مقررات مذكور در حريم فرودگاه را نيز در كمترين زمان به سازمان گزارش نمايند.
محمدرضا رحيمي
معاون اول رييس جمهور