هیئت وزیران در جلسه مورخ 18/1/1392 بنا به پیشنهاد شماره 02/100/76522 مورخ 7/8/1390 وزارت راه و شهـرسازی و به استناد ماده (۲۲) قانون هواپیمایی كشوری ـ مصوب ۱۳۲۸ـ و تبصره (۲) ماده (۵) اصلاحی قانون هواپیمائی كشوری ـ مصوب ۱۳۶۷ـ، آیین‌نامه احداث، توسعه، بهره‌برداری و مدیریت فرودگاه‌های غیرنظامی را به شرح زیر تصویب نمود:
آیین‌نامه احداث، توسعه، بهره‌برداری و مدیریت فرودگاه‌های غیرنظامی مصوب 1392,01,18
ماده ۱
در این آیین‌نامه، اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به كار می‌روند:
۱ـ سازمان: سازمان هواپیمایی كشوری.
۲ـ ایكائو: سازمان بین‌المللی هواپیمایی كشوری.
۳ـ كنوانسیون: كنوانسیون بین‌المللی هواپیمایی كشوری (كنوانسیون شیكاگو۱۹۴۴).
۴ـ استانداردها و توصیه‌های ایكائو: الزامات و توصیه‌های ایكائو كه در قالب ضمایم كنوانسیون ارایه شده است.
۵ ـ ضمیمه شماره (۱۴) كنوانسیون: ضمیمه شماره (۱۴) كنوانسیون حاوی استانداردها و توصیه‌های ایكائو در زمینه فرودگاه.
۶ ـ دستورالعملهای مربوط: ضوابط مدون سازمان، مرتبط با موضوع این آیین‌نامه.
۷ـ نشریه اطلاعات هوانوردی: نشریه‌ای كه توسط یا با مجوز سازمان منتشر می‌شود و در بردارنده اطلاعات حاكم بر هوانوردی است و برای ناوبری هوایی ضروری می‌باشد.
۸ ـ وسیله پرنده: وسیله‌ای كه بتواند در نتیجه عكس‌العمل هوا بجز عكس‌العمل هوا در برابر سطح زمین خود را در هوا نگاه دارد.
۹ـ فرودگاه: منطقه‌ای مشخص بر روی زمین یا آب شامل ساختمان‌ها، تاسیسات و تجهیزات نصب شده كه از كل یا بخشی از آن حسب مورد جهت نشست، برخاست و حركت زمینی انواع وسایل پرنده و حمل و نقل هوایی بار، مسافر و محموله‌های پستی استفاده می‌شود و شامل انواع زیر می‌باشد:
الف ـ فرودگاه داخلی: فرودگاهی كه در شرایط عادی صرفاً برای انجام پروازهای داخلی تعیین شده است.
ب ـ فرودگاه بین‌المللی: فرودگاهی كه دارای الزامات، تجهیزات و تسهیلاتی از جمله گمرك، گذرنامه، بهداشت عمومی و قرنطینه گیاهی و حیوانی برای پروازهای بین‌المللی می‌باشد.
پ ـ فرودگاه مرز هوایی: فرودگاهی داخلی كه حسب مورد با تأمین الزامات، تجهیزات و تسهیلاتی از جمله گمرك، گذرنامه، بهداشت عمومی و قرنطینه گیاهی و حیوانی، برای پروازهای بین‌المللی استفاده می‌شود.
ت ـ فرودگاه ویژه: فرودگاهی كه صرفاً برای كاربری‌های خاص از جمله آموزشی، تفریحی، ورزشی، آزمایشهای پروازی وسایل پرنده و خدمات هوایی كشاورزی استفاده می‌شود.
ث ـ فرودگاه مشترك: فرودگاهی كه هواپیماهای نظامی و غیرنظامی براساس ضوابط و مقررات مربوط، مجاز به عملیات در آن می‌باشند.
ج ـ فرودگاه بالگرد: سطح یا منطقه‌ای مشخص روی زمین یا سازه كه كل یا بخشی از آن برای نشست، برخاست و حركت زمینی بالگرد استفاده می‌شود.
۱۰ـ باند: منطقه‌ای مستطیل شكل در فرودگاه كه برای نشست و برخاست وسایل پرنده تعیین شده است.
۱۱ـ آستانه باند: قسمت شروع باند كه برای نشستن وسایل پرنده استفاده می‌شود.
۱۲ـ منطقه ایست راه وسایل پرنده: منطقه‌ای هم عرض و در انتهای باند كه به منظور توقف وسایل پرنده به هنگام انصراف از برخاست تعیین شده است.
۱۳ـ حریم باند: ناحیه مستطیل شكل محیط بر باند و منطقه ایست راه با ابعاد به شرح زیر كه به منظور كاهش خطر آسیب‌دیدن وسایل پرنده‌ای كه از باند خارج می‌شوند و محافظت از وسایل پرنده در هنگام عملیات نشست و یا برخاست بكار گرفته می‌شود:
الف ـ برای باندهای با طول باند (۸۰۰) متر و یا بیشتر، (۳۶۰) متر از هر دو سر باند و از طرفین محور باند (۱۵۰) متر برای باندهای دارای دستگاه كمك ناوبری و (۷۵) متر برای باندهای بدون دستگاه كمك ناوبری.
ب ـ برای باندهای با طول كمتر از (۸۰۰) متر، (۶۰) متر از ابتدای هر دو سر باند و از طرفین محور باند (۷۵) متر برای باندهای دارای دستگاه كمك ناوبری و (۴۰) متر برای باندهای بدون دستگاه كمك ناوبری.
۱۴ـ منطقه ایمن انتهای باند: منطقه‌ای متقارن در جوار خط مركزی باند و بلافاصله بعد از (۶۰) متری انتهای باند كه به منظور كاهش خطرات و صدمات به وسایل پرنده در هنگام خروج از باند تعیین شده است.
۱۵ـ خزش راه: مسیر تعیین شده برای خزش وسایل پرنده در فرودگاه.
۱۶ـ حریم خزش راه: ناحیه‌ای كه برای محافظت از وسایل پرنده در هنگام خزش و برای كاهش خطر ورود آسیب‌احتمالی به وسایل پرنده در اثر خروج از مسیر خزش تعیین شده است.
۱۷ـ توقفگاه وسایل پرنده: بخشی از فرودگاه كه عملیات سوار و پیاده كردن مسافران، بارگیری و تخلیه بار و محموله‌های پستی، سوخت‌گیری، توقف، تعمیر و نگهداری وسایل پرنده در آن محل انجام می‌گیرد.
۱۸ـ محوطه مانور پروازی: محوطه حركت بجز محوطه توقفگاه كه برای نشست، برخاست و خزش وسایل پرنده استفاده می‌شود.
۱۹ـ محوطه حركت: بخشی از فرودگاه شامل محوطه مانور پروازی و توقفگاه وسایل پرنده كه برای نشست و برخاست و خزش وسایل پرنده به كار می‌رود.
۲۰ـ مسیر دسترسی: مسیر مخصوص وسایل نقلیه در محوطه حركت.
۲۱ـ علایم راهنما: تابلوها، نقاشی‌ها و اشیایی (به صورت متغیر یا ثابت) كه به منظور راهنمایی و ارایه اطلاعات در محوطه حركت بكار گرفته می‌شود.
۲۲ـ بخش هوایی (ایرساید): محدوده‌ای در فرودگاه شامل محوطه حركت و تجهیزات و ساختمانهای آن، مسیر راه‌های دسترسی و سالن ترانزیت فرودگاه كه دسترسی به آنها نیاز به مجوز دارد.
۲۳ـ بخش زمینی (لندساید): محوطه‌ها و اماكن متصل پیوسته در تصرف فرودگاه بجز بخش هوایی.
۲۴ـ حریم فرودگاه: محدوده‌ای در اطراف فرودگاه كه مشمول اعمال محدودیت‌ها و ممنوعیت‌های موضوع ضوابط و مقررات داخلی یا بین‌المللی مربوط می‌باشد.
۲۵ـ مانع: تمام و یا قسمتی از اشیای متحرك و ثابت دایمی یا موقت كه در محوطه حركت یا حریم فرودگاه یا بالاتر از سطحی قرار دارند كه برای محافظت از پرواز تعیین شده است.
۲۶ـ تسهیلات فرودگاهی: خدمات و امكاناتی كه موجب ارتقای سطح مطلوبیت فرودگاه با هدف افزایش ایمنی، امنیت، كیفیت و سرعت جابجایی بار و مسافر می‌شود.
۲۷ـ تجهیزات زمینی فرودگاهی: وسایل مخصوص تعمیر، نگهداری و ارایه خدمات روی زمین به وسایل پرنده.
۲۸ـ خدمات پشتیبانی زمینی فرودگاهی: خدمات مرتبط با پذیرش و سوار و پیاده كردن مسافر، تخلیه و بارگیری و سرویس‌دهی به هواپیماها كه روی زمین انجام می‌شود.
۲۹ـ ارایه‌كنندگان خدمات پشتیبانی زمینی فرودگاهی: اشخاص دارای صلاحیت مجاز به ارایه تمام و یا قسمتی از خدمات پشتیبانی زمینی فرودگاه.
۳۰ـ سامانه مدیریت ایمنی فرودگاهی: ساختار سازمانی مورد نیاز، مسؤولیت‌ها، خط مشی، فرآیندها و الزامات به منظور تحقق ایمنی و استفاده ایمن از فرودگاه.
۳۱ـ نظام‌نامه فرودگاه: سندی شامل اطلاعات مرتبط با موقعیت مكانی، تسهیلات، خدمات، تجهیزات، دستورالعملهای عملیاتی مربوط، ساختار سازمانی و مدیریت فرودگاه مربوط از جمله نحوه اعمال سامانه مدیریت ایمنی فرودگاه كه به تصویب سازمان می‌رسد.
۳۲ـ برنامه حفاظتی و امنیتی فرودگاه: برنامه‌ای كه به منظور تأمین حفاظت و امنیت بخشهای مختلف فرودگاه از جمله داخل و پیرامون محوطه حركت وسایل پرنده و تجهیزات كمك ناوبری، اشخاص، بار و محمولات پستی در فرودگاه، تدوین می‌شود.
۳۳ـ گواهینامه فرودگاهی: گواهینامه‌ای كه براساس نظام‌نامه فرودگاه مربوط و با رعایت ضوابط سازمان، توسط سازمان صادر می‌شود.
۳۴ـ مالك فرودگاه: اشخاصی حقیقی یا حقوقی كه براساس قوانین و مقررات كشور، مالكیت یك فرودگاه را به عهده دارند.
۳۵ـ بهره‌بردار فرودگاه: مالك یا شخصی كه از جانب او مسؤولیت تمام فعالیت‌های فرودگاه را به عهده دارد.
۳۶ـ مدیر فرودگاه: شخصی كه توسط بهره‌بردار فرودگاه براساس ضوابط سازمان، منصوب و مسؤولیت اداره یك فرودگاه را به عهده دارد.
۳۷ـ طرح جامع: سند در برگیرنده نیازها و الزامات موجود و پیش‌بینی نیازهای آتی ساخت و بهره‌برداری از فرودگاه براساس مطالعات اجتماعی، سیاسی، جغرافیایی و اقتصادی مستند.
ماده ۲
احداث و بهره‌برداری از هر فرودگاه در كشور با رعایت قوانین و مقررات مربوط، مستلزم اخذ مجوز از سازمان می‌باشد.
تبصره ۱ـ نحوه صدور، تمدید، تعلیق و لغو مجوز موضوع این ماده و یا ایجاد هرگونه محدودیت به موجب دستورالعملی خواهد بود كه توسط سازمان تدوین و به تأیید وزیر راه و شهرسازی می‌رسد.
تبصره ۲ـ سازمان موظف است شرایط بقاء و تمدید مجوز موضوع دستورالعمل تبصره (۱) را در مجوز مربوط درج و ملاك عمل قرار دهد.
ماده ۳
ضوابط مربوط به تعیین حریم، انواع طبقه‌بندی، طراحی، احداث، تجهیز، توسعه و بهره‌برداری فرودگاه‌ها، توسط سازمان تدوین و ابلاغ می‌گردد.
ماده ۴
سازمان در طول مدت احداث و یا توسعه فرودگاه نسبت به رعایت ضوابط و استاندارهای فرودگاهی نظارت می‌نماید و متقاضی نیز مكلف است همكاری لازم را در این خصوص با سازمان به عمل آورد.
ماده ۵
مراحل اخذ مجوز احداث فرودگاه به شرح زیر می‌باشد:
الف ـ ارایه طرح امكان سنجی و مكان‌یابی توسط متقاضی به سازمان شامل نكات فنی، عملیاتی، ارزیابی زیست محیطی، توجیه اقتصادی با رعایت كامل اصول پدافند غیرعامل و كاربری‌های مصوب شورای‌عالی شهرسازی و معماری ایران.
ب ـ بررسی طرح موضوع بند (الف) توسط سازمان و اعلام نتیجه به متقاضی (صدور موافقت اصولی یكساله یا عدم تأیید آن) ظرف شش ماه از تاریخ وصول طرح مذكور.
ج ـ تهیه طرح جامع و اخذ تأییدیه دستگاه‌های مربوط و ارایه آن به سازمان در زمان اعتبار موافقت اصولی.
د ـ بررسی اسناد موضوع بند (ج) توسط سازمان و اعلام نتیجه (صدور مجوز احداث یا عدم تأیید درخواست متقاضی) به متقاضی ظرف سه ماه از تاریخ وصول اسناد مذكور.
تبصره ۱ـ موافقت اصولی موضوع بند (ب) با تأیید سازمان حداكثر به مدت یكسال و فقط برای یكبار قابل تمدید است.
تبصره ۲ـ متقاضی احداث فرودگاه مكلف است ظرف یكسال پس از اخذ مجوز، عملیات اجرایی احداث فرودگاه را آغاز و براساس برنامه زمانبندی ارایه شده در طرح جامع به پایان برساند، در غیر این صورت مجوز مذكور باطل می‌شود.
ماده ۶
فرودگاه‌های بین‌المللی و مرز هوایی با رعایت قوانین و مقررات مربوط، با پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی و تصویب هیئت وزیران تعیین می‌گردند.
تبصره ـ تأیید احراز شرایط موضوع این ماده در خصوص هر یك از فرودگاه‌های مذكور، بر عهده سازمان می‌باشد.
ماده ۷
هر فرودگاه باید متناسب با نوع كاربری و طبقه‌بندی آن دارای تجهیزات هوانوردی و فرودگاهی، سامانه‌ها و تسهیلات لازم به شرح زیر باشد:
الف ـ تجهیزات هوانوردی شامل تجهیزات ارتباطی، كمك ناوبری، نظارتی و هواشناسی.
ب ـ تجهیزات فرودگاهی شامل تجهیزات پشتیبانی زمینی فرودگاهی (هندلینگ)، اطلاعات پرواز، روشنایی و علایم كمك بصری محوطه جابجایی، برف‌روبی و یخ زدایی، بازرسی بار و مسافر، سوخت رسانی، دفع پرندگان و حیات وحش، پشتیبانی نجات و آتش‌نشانی فرودگاهی، چراغها و حصارهای حفاظتی و علایم راهنمایی حمل و نقل هوایی بار و مسافر.
ج ـ سامانه‌ها شامل سامانه مدیریت ایمنی، تعمیر و نگهداری پیشگیرانه فرودگاهی و مدیریت تنظیم جریان ترافیك هوایی.
د ـ تسهیلات فرودگاهی شامل خدمات مراقبت پرواز، پشتیبانی زمینی (هندلینگ)، خدمات نجات و آتش‌نشانی، هواشناسی، گمرك، گذرنامه، قرنطینه، مسیر دسترسی در محوطه حركت و ترمینالی مسافران.
تبصره ـ سایر تجهیزات، سامانه‌ها و تسهیلاتی كه برای انجام فعالیت فرودگاه‌ها ضروری می‌باشد توسط سازمان، به تفكیك نوع كاربری و طبقه‌بندی فرودگاه تعیین و ابلاغ می‌شود.
ماده ۸
سیاست‌گذاری و نظارت در خصوص نحوه ارایه خدمات پشتیبانی زمینی در فرودگاه‌های كشور، به عهده سازمان می‌باشد.
ماده ۹
تهیه و انتشار دستورالعملهای مربوط به فعالیت‌های فرودگاه‌ها با رعایت ضوابط و مقررات ابلاغی سازمان انجام می‌شود.
ماده ۱۰
اعمال هرگونه محدودیت در یك فرودگاه توسط بهره‌برداران فرودگاه كه موجب تعطیلی دایم یا موقت یا كاهش حداقل پنجاه درصد ظرفیت پذیرش مسافر فرودگاه گردد، مستلزم كسب مجوز از سازمان می‌باشد.
تبصره ۱ـ سازمان مكلف است ظرف پانزده روز پس از وصول درخواست، اعلام نظر نماید. عدم اعلام نظر ظرف مدت مقرر، به منزله موافقت می‌باشد.
تبصره ۲ـ موارد غیرقابل پیش‌بینی و اضطراری با تشخیص بالاترین مقام فرودگاه و اطلاع به سازمان از شمول حكم این ماده مستثنی می‌باشد. اینگونه موارد باید به اطلاع سازمان برسند.
ماده ۱۱
الزامات مربوط به ساختار و وظایف، نیروی انسانی، تجهیزات و سایر موارد مربوط به فرودگاه‌ها توسط سازمان و با رعایت سایر قوانین و مقررات مربوط تدوین، ابلاغ و بر اجرای آن نظارت می‌شود.
ماده ۱۲
سازمان مكلف است ظرف یك سال پس از ابلاغ این آیین‌نامه نسبت به ایجاد سامانه جمع‌آوری اطلاعات مربوط به فرودگاه‌ها اقدام نماید.
تبصره ـ فرودگاه‌ها موظفند اطلاعات موضوع این ماده را در اختیار سازمان قرار دهند.
ماده ۱۳
مدیر فرودگاه كه توسط بهره‌بردار تعیین می‌گردد باید علاوه بر صلاحیت‌های عمومی مندرج در قوانین و مقررات مربوط، دارای شرایط تخصصی ابلاغی از طرف سازمان نیز باشد.
ماده ۱۴
مرجع صدور مجوز فعالیت و ابلاغ ضوابط ارائه خدمات پشتیبانی زمینی فرودگاه، سازمان می‌باشد.
تبصره ـ ارائه دهندگان موجود خدمات پشتیبانی زمینی فرودگاه كه تا قبل از ابلاغ این آیین‌نامه در زمینه خدمات مذكور فعالیت داشته‌اند موظفند ظرف شش ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه، فعالیت‌های خود را با مفاد آن تطبیق دهند.
ماده ۱۵
سازمان موظف است بر تمامی فعالیت‌هایی كه در فرودگاه انجام می‌شود نظارت نماید.
تبصره ۱ـ بازرسان سازمان باید علاوه بر احراز صلاحیت‌های عمومی، صلاحیت‌های تخصصی و امنیتی فرودگاه‌ها (حسب مورد) را احراز و از سازمان مجوز دریافت نمایند.
تبصره ۲ـ سازمان می‌تواند انجام امور بازرسی و ممیزی از فرودگاه‌ها را به صورت كلی یا جزیی به اشخاص صاحب صلاحیت موضوع تبصره (۱) واگذار نماید. مجوز فعالیت اشخاص مذكور به صورت موقت و قابل تمدید صادر می‌شود.
تبصره ۳ـ صلاحیت‌های تخصصی موضوع تبصره (۱) و آموزشهای مربوط به آن به تفكیك موارد توسط سازمان تدوین و ابلاغ می‌شود.
ماده ۱۶
فرودگاه‌ها قبل از بهره‌برداری ملزم به دریافت گواهینامه فرودگاهی می‌باشند.
تبصره ـ فرودگاه‌های عملیاتی موجود موظفند ظرف مدتی كه سازمان تعیین می‌كند خود را با مفاد این آیین‌نامه تطبیق دهند.
ماده ۱۷
پرواز هرگونه وسایل پرنده كنترلی، مدل، بدون سرنشین، تفریحی و موارد مشابه در حریم فرودگاه، براساس ضوابط سازمان انجام می‌شود.
ماده ۱۸
هماهنگی بین بخشهای هوانوردی نظامی و غیرنظامی در فرودگاه‌ها، براساس ضوابط تخصصی بهره‌برداری پروازی غیرنظامی از فرودگاه‌های نظامی و بالعكس، موضوع ماده (۷) مصوبات چهارصد و شصت و ششمین جلسه شورای عالی امنیت ملی مورخ 13/5/1386 می‌باشد.
ماده ۱۹
رزمایش‌ها و نمایش‌های هوایی با مجوز سازمان و هماهنگی فرودگاه مربوط انجام می‌شود.
ماده ۲۰
برنامه حفاظتی و امنیتی فرودگاه باید توسط بهره‌بردار فرودگاه تدوین و به تصویب سازمان برسد.
ماده ۲۱
سازمان موظف است نسبت به بازرسی مستمر در خصوص تجهیزات هوانوردی و فرودگاهی، سامانه‌ها، تسهیلات در فرودگاه‌ها و سطوح بی‌خطری پرواز اقدام و در صورت احراز شرایط ناایمن در تمام یا بخشی از فرودگاه‌ها، نسبت به محدود كردن عملیات فرودگاه و یا غیرعملیاتی نمودن آن، حسب مورد اقدام نماید.
تبصره ـ فرودگاه‌ها علاوه بر رعایت مقررات مربوط به سطوح بی‌خطری پرواز در داخل فرودگاه موظفند هرگونه تخلف از مقررات مذكور در حریم فرودگاه را نیز در كمترین زمان به سازمان گزارش نمایند.
محمدرضا رحیمی
معاون اول رییس جمهور
