قانون دسترسی آزاد به شبكه حمل و نقل ریلی مصوب 1384

قانون دسترسی آزاد به شبكه حمل و نقل ریلی مصوب 1384,07,06با اصلاحات و الحاقات بعدی

 

ماده 1 

به منظور افزایش سهم حمل و نقل ریلی از طریق جذب و گسترش سرمایه گذاریهای مورد نیاز و ارتقاء بهره‌وری و ارائه خدمات مطلوب به مشتریان با حفظ مالكیت دولت بر شبكه ریلی به شركتهای حمل و نقل ریلی خصوصی و تعاونی و شركتها و مؤسسات معتبر در ارائه خدمات وابسته به آن اجازه داده میشود تا از شبكه حمل و نقل ریلی و تأسیسات و امكانات مربوطه با رعایت این قانون و مقررات و ضوابط مربوطه بهره برداری كنند.

تبصره 1 شركت حمل و نقل ریلی شخصیت حقوقی است كه توسط اشخاص حقیقی و حقوقی با اخذ مجوز از شركت راه آهن جمهوری اسلامی ایران كه در این قانون راه آهن نامیده میشود و با تأمین ناوگان (لكوموتیو و یا واگن) مورد نیاز به منظور جابجایی (كالا، مسافر) تأسیس میگردد.
آئین نامه تأسیس و فعالیت شركتهای حمل و نقل ریلی و همچنین مشخصات فنی ناوگان مجاز به سیر در شبكه حد اكثر ظرف مدت دو ماه به تصویب وزیر راه و شهرسازی میرسد.

تبصره 2 شرایط و نحوه بهره برداری شركتها و مؤسسات معتبر در امر خدمات وابسته به حمل و نقل ریلی در چارچوب قوانین موجود و این قانون خواهد بود و آئین نامه اجرایی آن به تصویب وزیر راه و شهرسازی میرسد.

تبصره 3 خدمات وابسته به حمل و نقل ریلی شامل سرویسهای مرتبط با امر ناوگان و شبكه، امور پایانه‌های تعمیرات، امور بهره برداری از ناوگان و پشتیبانی‌های فنی و مهندسی و سیستم‌های كنترل و ناوبری قطار و كلیه تجهیزات و سرویسهای فنی تعمیر و نگهداری خطوط و شبكه ریلی و سرویسهای ارتباطی (مخابراتی) و علائم باشد.

تبصره 4 شركت حمل و نقل ریلی میتواند با اخذ مجوز از مراجع ذی‌ربط در دیگر شقوق حمل و نقل نیز فعالیت نماید.

ماده 2 

به منظور حفظ ایمنی تردد ناوگان ریلی، شرایط و دستورالعمل‌های فنی و ایمنی مرتبط با سیر و حركت وسایل نقلیه ریلی توسط هیأت مدیره راه آهن تهیه و ابلاغ میگردد و شركتهای بهره بردار خطوط مكلف به رعایت آنها میباشند. راه آهن موظف به نظارت بر اجرای كامل ضوابط و مقررات و دستورالعملهای فنی و ایمنی حركت خواهد بود.

تبصره 1 آئین نامه تعیین انواع تخلفات و جرایم مربوط به سیر و حركت ناوگان در شبكه حمل و نقل ریلی و نحوه رسیدگی به آنها توسط هیأت مدیره راه آهن تهیه و به تصویب هیأت وزیران خواهد رسید. میزان جرائم مربوط به این تخلفات از یك میلیون (000 000 1) ریال تا بیست میلیون (000 000 20) ریال تعیین میگردد.

تبصره 2 تعیین میزان مسؤولیتهای كیفری و مدنی سوانح ریلی ناشی از اجرای این قانون و سوانح ریلی ناشی از فعالیتهای راه آهن توسط كمیسیون‌های جلوگیری از سوانح راه آهن مستقر در نواحی صورت میپذیرد. در صورت اعتراض اصحاب دعوی به نظریه كمیسیون‌های فوق موضوع به كمیسیون عالی رسیدگی به سوانح راه آهن با عضویت نماینده انجمن صنفی شركتهای حمل و نقل ریلی ارجاع و نظریه این كمیسیون غیر قابل اعتراض میباشد كه در صدور آرای قضایی به عنوان نظر كارشناسی ملاك عمل قرار میگیرد.
راه آهن و شركتهای موضوع این قانون حسب مورد در صورت بروز سوانح ریلی مطابق قانون مسؤولیت مدنی مسؤول جبران خسارت و پرداخت دیه به افراد سانحه دیده میباشند.

تبصره 3 آئین نامه اجرایی كمیسیون‌های جلوگیری از سوانح نواحی راه آهن و كمیسیون عالی جلوگیری از سوانح راه آهن با پیشنهاد وزارت راه و شهرسازی به تصویب هیأت وزیران میرسد.

ماده 3 

راه آهن موظف است تا تردد ریلی را به گونه‌ای برنامه ریزی، هدایت و كنترل كند كه سیر و حركت ناوگان متعلق به كلیه شركتهای حمل و نقل ریلی (اعم از دولتی و غیر دولتی) در شزایط یكسان از نظر تعرفه دسترسی و استفاده از شبكه امكان‌پذیر گردد.
ایجاد محدودیت عبور واگن هر یك از شركتها توسط راه آهن بجز موارد تعیین شده در مقررات ایمنی حركت و ظرفیت خطوط، تخلف محسوب میشود و در صورت بروز هرگونه خسارت ناشی از این محدودیت برای شركتهای حمل و نقل ریلی و تأیید آن توسط مراجع ذی‌صلاح، راه آهن مكلف به جبران آن است.

ماده 4 

تعیین مقررات و استانداردهای مربوط به تولید، واردات و تعمیر و نگهداری ناوگان ریلی بر عهده راه آهن میباشد و دستگاه‌های نظارت كننده و كلیه تولید كنندگان و وارد كنندگان مربوطه مكلف به رعایت آن هستند.

ماده 5 

راه آهن موظف است به منظور استفاده از ظرفیت مازاد ارتباطی موجود از شبكه ارتباطی اختصاصی خود نسبت به ارائه سرویسهای ارتباطی باسیم و بی‌سیم، انتقال داده‌ها به شركتهای خصوصی اقدام نماید.
آئین نامه مربوطه، حد اكثر ظرف دو ماه به تصویب وزیر راه و شهرسازی میرسد.

ماده 6 

تعرفه بهره برداری از شبكه ریلی كشور به منظور عبور یك یا چند واگن و یا یك قطار كامل (باری یا مسافری) بصورت باردار یا خالی از روی شبكه ریلی بر حسب وزن، ظرفیت و طول واگن، طول و ابعاد كالای بارگیری شده در واگنهای ویژه، مسیر حركت، شرایط مسیر و دیگر عوامل مؤثر در این راستا و همچنین سرویسهای ارتباطی، به موجب آئین نامه‌ای خواهد بود كه توسط هیأت مدیره راه آهن تهیه و با تصویب وزیر راه و شهرسازی لازم‌الاجراء است.

تبصره 1 نرخ بهره برداری از شبكه ریلی بایستی به گونه‌ای تعیین شود كه ضمن تأمین هزینه‌های بهره برداری از شبكه در بخش ریلی برای صاحبان كالا و سرمایه گذاران نسبت به دیگر شقوق حمل و نقل دارای مزیت باشد.

تبصره 2 با توجه به مزیت‌های حمل و نقل ریلی و در صورت عدم تكافوی نرخ بهره برداری برای تأمین هزینه‌های نگهداری شبكه، دولت میتواند از سال 1385 اعتبارات مورد نیاز این شیوه از حمل و نقل را همانند هزینه‌های نگهداری تأسیسات زیربنایی سایر شقوق حمل و نقل، در بودجه‌های سنواتی از محل صرفه جویی مصرف سوخت منظور نماید.

ماده 7 

راه آهن مكلف است با برنامه ریزی و رعایت مقررات مالی واگنهای حمل و نقل بار و مسافر خود را با زمانبندی مناسب به گونه‌ای كه در امر حمل و نقل ریلی كالا و مسافر خللی ایجاد نشود به شركتهای حمل و نقل ریلی واگذار نماید.

تبصره اجاره دادن نیروی كشش بوسیله راه آهن با رعایت مقررات و شرایط یكسان به شركتهای حمل و نقل ریلی با اخذ هزینه‌های عملیاتی بلامانع است.

ماده 8 

شركتهای حمل و نقل ریلی بار با انعقاد قرارداد حمل و صدور بارنامه و شركتهای حمل و نقل ریلی مسافر با صدور بلیط توسط شركت و یا نمایندگی مجاز طرف قرارداد آنان در مقابل صاحبان كالا و یا مسافران مسؤولیت دارند.

تبصره 1 حدود مسؤولیت شركتهای حمل و نقل در مقابل صاحبان كالا و یا مسافران و نحوه ایفای آن در چارچوب قوانین موجود و این قانون است كه آئین نامه اجرایی آن به تصویب وزیر راه و شهرسازی میرسد.

تبصره 2 برای هر واگن یك بارنامه و برای هر مسافر یك بلیط جداگانه صادر میشود.

تبصره 3 راه آهن با پذیرش ناوگان شركتهای حمل و نقل ریلی مسؤول حفظ و نگهداری ناوگان و تأمین سلامت سیر آنان میباشد.

تبصره 4 بارنامه و بلیط مسافرین بصورت متحدالشكل توسط هیأت مدیره راه آهن تهیه میشود و چگونگی تنظیم و صدور بارنامه و بلیط بموجب دستورالعمل مصوب هیأت مدیره راه آهن خواهد بود.

ماده 9 

نرخ حمل و نقل ریلی بار متناسب با حمل و نقل جاده‌ای بصورت توافقی فی‌مابین صاحبان كالا و شركتهای حمل و نقل ریلی تعیین و اجرا خواهد شد. بهای بلیط مسافرین توسط شركتهای حمل و نقل ریلی در هر مسیر و بر حسب نوع و درجه واگن، قطار و خدماتی كه ارائه میشود تعیین و پس از تأیید هیأت مدیره راه آهن به مرحله اجرا در می‌آید.

ماده 10 

شركتهای حمل و نقل ریلی مكلف به رعایت كلیه مقررات، ضوابط و دستورالعملهایی هستند كه در چارچوب قوانین كشور توسط هیأت مدیره راه آهن تهیه و ابلاغ میگردد.

ماده 11 

هر واگن و لكوموتیو موضوع ماده (1) دارای یك سند رسمی و دارای شماره مخصوص خواهد بود كه توسط هیأت مدیره راه آهن بنام مالك صادر خواهد شد. این سند قابل ترهین میباشد بطوریكه با اعلام ذی‌نفع، اسناد واگن و لكوموتیو توسط هیأت مدیره راه آهن بنام ذی‌نفع و یا فردی كه او تعیین خواهد كرد، تغییر خواهد یافت.

قانون فوق مشتمل بر یازده ماده و چهارده تبصره در جلسه علنی روز چهارشنبه مورخ ششم مهر ماه یكهزار و سیصد و هشتاد و چهار مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 1384/7/20 به تأیید شورای نگهبان رسید.

رئیس مجلس شورای اسلامی – غلامعلی حداد عادل