آیین نامه مشاغل سخت و زیان آور مصوب 1385

آیین نامه مشاغل سخت و زیان آور

هیئت وزیران در جلسه مورخ ۲۶/۱۲/۱۳۸۵ بنا به پیشنهاد مشترك شماره ۷۷۱۹۷ مورخ ۲۸/۶/۸۵ وزارتخانه‌های كار و امور اجتماعی،‌ بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و سازمان تامین اجتماعی و به استناد بند (۵) جز (ب) ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تامین اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶) مصوب ۱۳۷۱؛ مصوب ۱۳۸۰؛ آیین نامه اجرایی بند یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:

 ماده ۱‌

كار‌های سخت و زیان آور كار‌هایی است كه در آن عوامل فیزیكی، ‌شیمیایی، ‌مكانیكی، ‌بیولوژیكی محیط كار غیراستاندارد بوده ودر اثر اشتغال بیمه شده تنشی به مراتب بالاتر از ظرفیت‌های طبیعی ( جسمی و روانی ) در وی ایجاد می شود كه نتیجه آن بیماری شغلی و عوارض ناشی از آن باشد. ‌

مشاغل سخت و زیان آور موضوع این ماده به دو گروه تقسیم می شوند:

الف ـ مشاغلی كه صفت سخت و زیان آور با ماهیت شغلی وابستگی دارد اما می توان با بكارگیری تمهیدات بهداشتی، ‌ایمنی و تدابیر فنی مناسب توسط كارفرما سختی و زیان آوری آنها را حذف نمود.

ب- مشاغلی كه ماهیتاً سخت و زیان آور بوده و با بكارگیری تمهیدات بهداشتی،‌ ایمنی و تدابیر فنی توسط كارفرما، ‌صفت سخت و زیان آوری آنها كاهش یافته ولی كماكان سخت و زیان آوری آنها حفظ می‌گردد.

تبصره ـ مشمولین قانون «نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی ایران و جنگ تحمیلی ومعلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور؛ مصوب ۱۳۶۷- و اصلاحات بعدی آن» و همچنین مشمولین قانون «حفاظت در برابر اشعه؛ مصوب ۱۳۶۸ و اصلاحات بعدی آن» تابع قوانین و مقررات مربوط خواهند بود.

ماده ۲

تعیین سخت و زیان آور بودن مشاغل موضوع ماده (۱) و نوع آن گروه «الف» و گروه «ب‌» حسب در خواست كارگر، كارفرما، تشكل‌ها، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشكی، وزارت كار و امور اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی در هر كارگاه با بررسی سوابق، انجام بازدید و بررسی شرایط كار توسط كارشناسان بهداشت حرفه‌ای وزارت بهداشت ،‌درمان و آموزش پزشكی و بازرسان كار وزارت كار و امور اجتماعی و با تایید توسط كمیته‌های بدوی و تجدید نظر استانی موضوع این آیین نامه انجام می‌گیرد.

تبصره ـ در موارد مشمول بند «الف» ماده (۱) این آیین نامه كه استاندارد حدود تماس شغلی عوامل بیماری‌زا و سخت و زیان آور وجود دارد اتخاذ تصمیم قطعی در كمیته‌ها مستلزم اندازه گیری و اظهار‌نظر كارشناسان بهداشت حرفه‌ای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و یا سایر مراكز دارای مجوز از وزارتخانه یاد شده است.

ماده ۳

كارفرمایان كارگاه‌های دایر كه از تاریخ تصویب این آیین نامه تمام یا برخی از مشاغل آنها در كمیته‌های بدوی و تجدید نظر استانی یا شورای عالی حفاظت فنی، ‌سخت و زیان آور شناخته شده یا می‌شود مكلفند ظرف دو سال از تاریخ ابلاغ تصمیم قطعی كمیته یا شورا حسب مورد نسبت به ایمن‌سازی عوامل و شرایط محیط كار مطابق حد مجاز و استاندارد‌های مشخص شده در قانون كار و آیین‌نامه‌های مربوط (مصوب شورای عالی حفاظت فنی) و سایر قوانین موضوعه در این زمینه اقدام و صفت سخت و زیان آوری مشاغل موضوع بند «الف‌» ماده (۱) را حذف و نتیجه را كتباً به كمیته بدوی موضوع ماده (۸) این آیین نامه برای بررسی و تایید گزارش نمایند.

تبصره ـ وزارتخانه‌های كار و امور اجتماعی و بهداشت، ‌درمان و آموزش پزشكی مكلفند كارگاه‌هایی كه مشاغل آنها سخت و زیان آور شناخته شده است و یا طبق این آیین‌نامه سخت و زیان آور تعیین می‌گردد پس از گذشت مهلت مقرر در این ماده بازدید و نتیجه را كتباً به كمیته بدوی استان گزارش نمایند.

ماده‌ ۴

كارفرمایان مكلفند شاغلین در كار‌های سخت و زیان آور را حداقل سالی یكبار به منظور آگاهی از روند سلامتی و تشخیص بهنگام بیماری و پیشگیری از فرسایش جسمی و روحی آنان توسط مراكز بهداشتی و درمانی مورد معاینه قرار داده و نتیجه را در پرونده‌های مربوط ضبط و یك نسخه از آن را به سازمان تأمین‌اجتماعی ارایه نمایند.

تبصره ۱- تغییر شغل بیمه شده كه در معرض فرسایش جسمی و روحی ناشی از اشتغال در كار‌های سخت و زیان آور باشد براساس مقررات پیش بینی شده در  قانون كار صورت می‌گیرد.

تبصره ۲- معاینات قبل از استخدام طبق ماده (۹۰) قانون تامین اجتماعی؛ مصوب ۱۳۵۴- انجام می‌گیرد.

تبصره ۳- در صورت عدم انجام تكالیف مقرر در بند (۲) جزء «الف» ماده واحده قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) و تبصره ماده (۷۶) قانون تامین‌اجتماعی مصوب ۱۳۵۴ و الحاق دو تبصره به ماده (۷۶)، مصوب ۱۳۷۱ ـ مصوب ۱۳۸۰ – ‌سازمان تامین اجتماعی ضمن انجام تعهدات قانونی نسبت به بیمه شده هزینه‌های وارده را مطابق ماده (۹۰) قانون تامین اجتماعی از كارفرمای مربوطه وصول خواهد نمود.

ماده ۵

به استناد تبصره (۱) ماده (۹۶) قانون كار مقررات و ضوابط انجام معاینات پزشكی موضوع ماده (۴) این آیین نامه اعم از قبل از استخدام و ادواری اختصاصی و هر گونه معاینه پزشكی دیگر در این ارتباط مطابق با دستور العمل و آیین نامه های جاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی خواهد بود.

تبصره ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی موظف است تمهیدات لازم برای اعلام نتایج معاینات موضوع این ماده را متناسب با شرح وظایف سازمان‌های ذیربط بعمل آورد.

ماده ۶

كمیته بدوی استان موظف است حسب گزارش كارشناسان موضوع ماده (۲) بررسی و در صورت تایید، ‌حذف یا كاهش صفت سخت و زیان آور به ترتیب در مشاغل بند «الف» و «ب» ماده یك مراتب را برای خروج كارگاه از شمول این آیین‌نامه به مراجع ذیربط ابلاغ نماید و در صورت عدم حذف صفت سخت و زیان‌آوری محیط كار در مشاغل بند «الف» ظرف مهلت مقرر، مطابق قانون كار از سوی وزارتخانه‌های كار و امور اجتماعی، بهداشت و درمان و آموزش پزشكی از طریق مراجع ذیصلاح اقدام لازم بعمل می‌آید.

تبصره ‌‌ـ در صورتی كه گزارش كارشناسان موضوع این ماده پس ازتایید كمیته‌های بدوی و تجدید نظر استانی حسب مورد حاكی از عدم كاهش یا حذف عوامل زیان آور و بیماریزای محیط كار ظرف مهلت مقرر در قانون باشد اقدامات لازم بر حسب مورد مطابق قانون كار از سوی وزارتخانه های كار و امور اجتماعی و بهداشت، درمان و آموزش پزشكی بعمل خواهد آمد.

ماده ۷

سیاستگذاری كشوری كار‌های سخت و زیان آور موضوع این آیین نامه و رسیدگی به در‌خواست كمیته‌های بدوی و تجدید نظر استانی موضوع ماده (۸) و همچنین نظارت و هماهنگی بر فعالیت كمیته‌های مذكور در این آیین نامه به عهده شورای عالی حفاظت فنی است.

دستورالعمل اجرایی نحوه فعالیت كمیته‌های مذكور و نظارت برآنها به پیشنهاد وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و كار و امور اجتماعی و سازمان تامین اجتماعی به تصویب شورای عالی حفاظت فنی خواهند بود.

تبصره ـ مدیر عامل سازمان تامین اجتماعی یا معاون وی یا معاون وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی با حق رای در زمینه كار‌های سخت و زیان آور موضوع این آیین نامه عضو شورای عالی حفاظت فنی خواهند بود.

ماده ۸

به منظور تطبیق و تشخیص مشاغل سخت و زیان آور براساس ضوابط و سیاست گذاری‌های شورای عالی حفاظت فنی و مقررات مربوط، ‌كمیته‌های بدوی و تجدیدنظر استانی هر كدام با پنج عضو اصلی و پنج عضو علی‌البدل به شرح زیر برای مدت سه سال منصوب می‌شوند و انتصاب مجدد آنان بلامانع است.

الف ـ كمیته بدوی مركب از اعضای زیر می‌باشد:

۱- معاون روابط كار سازمان كار و امور اجتماعی استان و یا نماینده وی به عنوان رئیس جلسه.

۲- معاون امور بیمه‌ای اداره كل تامین اجتماعی استان و یا نماینده وی.

۳- كارشناس مسئول بهداشت حرفه‌ای معاونت بهداشتی دانشگاه / دانشكده علوم پزشكی ذیربط.

۴- نماینده كارگران حسب معرفی تشكل حائز اكثریت استان بنا به تشخیص سازمان كار و امور اجتماعی استان.

۵- نماینده كارفرمایان حسب معرفی كانون انجمن‌های صنفی كارفرمایی استان.

تبصره ۱- جلسات كمیته‌های بدوی و تجدید نظر استانی در سازمان كار و امور اجتماعی استان تشكیل و با حضور چهار نفر از اعضای اصلی و یا علی البدل رسمیت می‌یابد و تصمیمات جلسه با اكثریت آراء حاضرین معتبر و لازم الاجرا می باشد.

تبصره ۲- در استان‌هایی كه دانشكده علوم پزشكی و خدمات بهداشتی درمانی مستقل وجود دارد در صورت طرح پرونده‌های مرتبط با منطقه تحت پوشش،‌ كارشناس مسئول بهداشت حرفه‌ای معاونت بهداشتی دانشكده مزبور، جایگزین كارشناس مسئول بهداشت حرفه‌ای معاونت بهداشتی دانشگاه خواهد بود.

تبصره ۳ ـ با تصویب كمیته استانی دعوت از افراد صاحب‌نظر و اساتید مربوط جهت شركت در جلسات بدون حق رأی بلامانع می‌باشد.

تبصره ۴ ـ در صورتی كه مجمع و كانونهای استانی تشكلهای كارگری و كارفرمایی موضوع بندهای (۴) و (۵) ایجاد نشده باشند، نمایندگان مزبور از بین اعضای تشكلهای حائز اكثریت به تشخیص سازمان كار و امور اجتماعی استان و با انتخاب تشكل ذی‌ربط استان معرفی می‌شوند.

تبصره ۵ ـ رأی كمیته بدوی ظرف پانزده روز اداری از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظر خواهی است و در صورتی كه هر یك از طرفین (كارگر و كارفرما) به رأی بدوی اعتراض داشته باشند درخواست تجدیدنظر خود را كتباً به سازمان كار و امور اجتماعی محل تسلیم می‌نماید.

تبصره ۶ـ هیچ یك از اعضای كمیته‌های بدوی همزمان نمی‌توانند عضو كمیته تجدیدنظر باشند. همچنین اعضای مذكور نمی‌توانند در جلسه تجدیدنظر پرونده‌هایی كه در هنگام رسیدگی بدوی به آن رأی داده‌اند با حق رأی شركت نمایند.

ب ـ كمیته تجدیدنظر استان مركب از اعضای زیر می‌باشد             

۱ـ رئیس سازمان كار و امور اجتماعی استان به عنوان رئیس كمیته.

۲ـ مدیر كل تأمین اجتماعی استان.

۳ـ معاونت بهداشتی دانشگاه /دانشكده علوم پزشكی و خدمات بهداشتی درمانی ذی‌ربط.

۴ـ نماینده كارگران حسب معرفی تشكل حائز اكثریت استان بنا به تشخیص سازمان كار و امور اجتماعی استان.

۵ـ نماینده كارفرمایان با معرفی كانون انجمنهای صنفی كارفرمایی استان.

تبصره ۱ ـ رأی كمیته تجدیدنظر استان از تاریخ ابلاغ قطعی و لازم‌الاجرا می‌باشد.

تبصره ۲ـ در صورتی كه مجمع و كانونهای استانی تشكل‌های كارگری و كارفرمایی موضوع بندهای (۴) و (۵) ایجاد نشده باشند، نمایندگان مزبور از بین اعضای تشكلهای حائز اكثریت به تشخیص سازمان كار و امور اجتماعی استان و با انتخاب تشكل‌ ذی‌ربط استان معرفی می‌شوند.

تبصره ۳ـ در صورت تساوی آراء (موافق و مخالف) اعم از بدوی و تجدیدنظر، جلسه بعدی با حضور همه اعضا تشكیل خواهد شد.

تبصره ۴ـ كمیته‌های استانی موظفند در آراء صادره نوع سخت و زیان‌آوری مشاغل را كه در زمره مشاغل بند «الف» یا «ب» ماده (۱) این آیین‌نامه می‌باشد تعیین نمایند.

تبصره ۵ـ در استانهایی كه دانشكده علوم پزشكی و خدمات بهداشتی، درمانی مستقل وجود دارد در صورت طرح پرونده‌های مرتبط با منطقه تحت پوشش، معاونت بهداشتی دانشكده علوم پزشكی جایگزین معاونت بهداشتی دانشگاه می‌شود.

ج ـ با تصویب كمیته استانی دعوت از افراد صاحب‌نظر، اساتید و كارشناسان مربوطه جهت شركت در جلسات بدون حق رأی بلامانع می‌باشد.

د ـ كارفرمایان كارگاهها مكلفند با كارشناسان موضوع ماده (۲) و كمیته‌های موضوع ماده (۸) این آیین‌نامه همكاری و مدارك مورد نیاز را در اختیار آنان قرار دهند.

ماده ۹

وظایف كمیته‌های بدوی و تجدیدنظر استانی به شرح زیر تعیین می‌شود:

الف ـ وظایف كمیته‌های بدوی استانی به شرح زیر می‌باشد:

۱ـ بررسی، تطبیق و تشخیص مشاغل سخت و زیان‌آور با مواد این آیین‌نامه كه توسط بیمه شده، كارفرما، وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشكی، كار و امور اجتماعی و سازمان تأمین اجتماعی و تشكلها به عنوان مشاغل سخت و زیان‌آور معرفی شده و اعلام نتیجه به متقاضی و سازمانهای ذی‌ربط از سوی رئیس كمیته بدوی.

۲ـ رسیدگی مواردی كه با اتخاذ تدابیر لازم حالت سخت و زیان‌آوری شغل یا مشاغل از بین رفته و در زمره مشاغل عادی درآمده‌اند و اعلام آن به مراجع ذی‌ربط به منظور حذف امتیازاتی كه به كار سخت و زیان آور تعلق گرفته است.

۳ـ اجرای سیاستها و مصوبات شورای عالی حفاظت فنی.

ب ـ وظایف كمیته‌های تجدیدنظر استانی عبارت است از رسیدگی، اظهارنظر و تصمیم‌گیری در خصوص اعتراض به آراء كمیته‌های بدوی استانی موضوع ماده (۸)

این آیین‌نامه كه توسط بیمه شده یا كارفرما درخواست گردیده است و اعلام نتیجه به متقاضی و سازمانهای ذی ربط از سوی رئیس كمیته تجدیدنظر.

ماده ۱۰

وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی تغییرات حدود تماس شغلی آلاینده‌های محیط كار و عوامل بیماریزا را به شورای عالی حفاظت فنی اعلام و شورای عالی مذكور مراتب را به كمیته‌های استانی، كارهای سخت و زیان‌آور برای اجرا ابلاغ می‌نماید.

ماده ۱۱

علاوه بر كارهای سخت و زیان‌آور مشخص شده طبق مصوبات شورای عالی حفاظت فنی و موارد تأیید شده توسط كمیته‌های استانی، موارد زیر نیز سخت و زیان‌آور شناخته می‌شوند.

۱ـ مشاغلی كه در ندامتگاه‌ها و زندان‌ها مستقیماً با زندانی ارتباط دارند.

۲ـ مشاغلی كه مستقیماً در مراكز روان درمانی با بیماران روانی مرتبط هستند.

۳ ـ خبرنگاری

تبصره ـ مصادیق خبرنگاری با تأیید كمیته بدوی موضوع ماده (۸) تعیین می‌شود.

ماده ۱۲

نحوه توالی و تناوب اشتغال در مشاغل سخت و زیان‌آور به شرح زیر تعیین می‌گردد:

۱ـ ایام زیر چنانچه در فواصل اشتغال به كارهای سخت و زیان‌آور واقع شود، به عنوان سابقه اشتغال در كارهای سخت و زیان آور محسوب می‌گردد.

الف ـ تعطیلات هفتگی

ب ـ تعطیلات رسمی

ج ـ ایام استفاده از مرخصی استحقاقی

د ـ ایام استفاده از مرخصی بابت ازدواج یا فوت همسر‌، پدر، مادر و فرزندان به مدت ۳ روز با دریافت دستمزد در مورد مشمولان قانون كار.

هـ‌ ـ ایام استفاده از مرخصی استعلاجی یا استراحت پزشكی اعم از اینكه حقوق ایام مزبور توسط كارفرما پرداخت شود و یا اینكه بیمه شده از غرامت دستمزد ایام بیماری استفاده كرده باشد.

و ـ تمام یا قسمتی از خدمت نظام وظیفه در جبهه‌های نبرد حق علیه باطل یا حضور داوطلبانه در جبهه.

ز ـ دوران اسارت یا محكومیت سیاسی كه بیمه شده بر اساس آن به عنوان آزاده شناخته شده باشد حسب تقاضای وی.

 ۲ـ ایام و موارد زیر چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به كارهای سخت و زیان‌آور واقع شود، موجب زایل شدن توالی اشتغال در كارهای سخت و زیان‌آور نمی‌گردد. 

الف ـ ایام خدمت وظیفه‌ سربازی (دوران ضرورت و احتیاط) مشروط بر اینكه بیمه شده حداكثر تا دو ماه پس از پایان خدمت به كار سابق خود برگشته و یا اینكه در كار دیگری كه سخت و زیان‌آور شناخته شده مشغول به كار شده باشد.

ب ـ دوران توقیف بیمه شده در صورتی كه منتهی به محكومیت وی نگردد و یا اینكه كارفرما بر اساس تكلیف قانونی حقوق دوران مزبور را به بیمه شده پرداخت نماید.

ج ـ ایام حالت تعلیق كه به واسطه عوامل قهریه طبیعی و یا حوادث و مخاطرات اجتماعی (مانند سیل، زلزله، جنگ و آتش‌سوزی) كه خارج از اراده كارفرما و بیمه‌شده بوده و در نتیجه آن كارگاه به طور موقت تعطیل می‌گردد.

دـ ایام استفاده از مقرری بیمه بیكاری مشروط بر اینكه بیمه شده قبل از برقراری بیمه بیكاری در مشاغل سخت و زیان‌آور اشتغال به كار داشته و در حین مقرری‌بگیری و یا حداكثر تا دو ماه پس از اتمام دوره مزبور در مشاغلی كه سخت و زیان‌آور شناخته شده مشغول به كار شده یا طبق این آیین‌نامه بتواند بازنشسته شود.

هـ ـ ایام خدمت در جبهه كه به تایید مراجع ذیصلاح رسیده باشد.

و- دوران اسارت یا محكومیت سیاسی كه بیمه شده براساس آن به موجب قانون آزاده شناخته شده باشد.

زـ ایام بلاتكلیفی بیمه شده كه مستند به آرای صادره از سوی مراجع حل اختلاف و یا سایر مراجع قانونی منجر به صدور رای بازگشت به كار یا پرداخت حقوق ایام مزبورشده باشد.

ح ـ ایام استفاده از غرامت دستمزد ایام بیماری كه در فاصله زمانی ۱۰/۵/۸۴ تا ۴/۱/۵۹ واقع شده باشد.

ط ـ غیبت غیر موجه حداكثر به مدت ده روز در سال در مورد كارگا‌ه‌های مشمول قانون كار یا براساس مقررات انظباطی، تخلفاتی و یا استخدامی مربوط در كارگاه‌های غیر مشمول قانون كار كه منجر به اخراج، ‌انفصال موقت و یا دایم نشده باشد.

ی ‌ـ مدت یك ماه استفاده از مرخصی بدون حقوق موضوع ماده ۶۷ قانون كار.

۳- ایام و موارد زیر چنانچه در فواصل اشتغال بیمه شده به كار‌های سخت و زیان‌آور واقع شود توالی اشتغال او را از بین برده و موجب تناوب اشتغال وی می‌گردد.

الف ـ استفاده از مرخصی بدون حقوق به مدت بیش از دو ماه به هر منظور و تحت هر عنوان علاه بر مرخصی مندرج در بند ی ردیف ۲ این ماده.

ب ـ اخراج، ‌استعفا، ‌انفصال و بازخریدی مشروط بر اینكه حداكثر تا دو ماه در مجموع پس از تاریخ موارد مزبور در مشاغلی كه سخت و زیان آور شناخته شده مشغول به كار نشده یا طبق این آیین نامه نتواند بازنشسته شود.

ج ـ اشتغال در كار‌ها و مشاغل عادی به مدت یك ماه.

د – اشتغال در حرف و مشاغل آزاد به مدت یك ماه

هـ ـ بیمه اختیاری به مدت یك ماه

وـ بیكاری بدون دریافت مقرری بیكاری بیش از دو ماه

زـ سایر موارد مشابه

ماده ۱۳

 شرایط بازنشستگی در كار‌های سخت و زیان آور به شرح زیر می‌باشد:         

۱- بیمه شدگانی كه حداقل ۲۰ سال سابقه كار متوالی یا بیست و پنج سال سابقه كار متناوب و پرداخت حق بیمه در كار‌های سخت و زیان آور را داشته باشند بدون شرط سنی می‌توانند در خواست بازنشستگی از سازمان تامین اجتماعی نمایند.

۲- ‌چنانچه كمیسیونهای پزشكی موضوع ماده (۹۱) قانون تأمین اجتماعی قبل از رسیدن بیمه شده شاغل در كارهای سخت و زیان‌آور به سابقه مقرر در بند (۱) فوق، فرسایش جسمی و روحی وی را ناشی از اشتغال به كارهای سخت و زیان‌آور تشخیص و تأیید نمایند.

۳- این قبیل بیمه شدگان به صرف ارائه درخواست بازنشستگی مجاز به ترك كار نبوده و می‌باید احراز شرایط و استحقاق آنها جهت بازنشستگی پیش از موعد در

كارهای سخت و زیان‌آور رسماً از سوی سازمان تأمین اجتماعی به آنها ابلاغ و سپس ترك كار نمایند.

۴- چنانچه بیمه شده شرایط استفاده از بازنشستگی پیش از موعد در كارهای سخت و زیان‌آور را طبق این آیین‌نامه احراز كند سازمان تأمین اجتماعی مكلف است نسبت به برقراری مستمری وی از تاریخ ترك كار اقدام نماید.

۵ـ افرادی كه حداقل بیست (۲۰) سال متوالی یا بیست و پنج (۲۵) سال متناوب سابقه پرداخت حق‌بیمه در مشاغل سخت و زیان‌آور مربوط به قبل از تاریخ تصویب قانون را داشته باشند و یا در آینده شرایط مذكور را احراز نمایند می‌توانند درخواست بازنشستگی خود را با رعایت بند (۱) این ماده به سازمان تأمین اجتماعی تسلیم نمایند.

ماده ۱۴

كارفرما مكلف است پس از احراز شرایط بازنشستگی بیمه شده شاغل در كارگاه وی، طبق این آیین‌نامه معادل چهار درصد (۴%) میزان مستمری برقراری بیمه شده نسبت به سنوات اشتغال او در مشاغل سخت و زیان‌آور را كه توسط سازمان تأمین اجتماعی محاسبه و مطالبه می‌گردد به طور یكجا به سازمان یاد شده پرداخت نماید.

ماده ۱۵

آثار محدودیتها و مزایای مندرج در قانون برای مواردی كه بازنشستگی به موجب این آیین‌نامه ایجاد می‌شود منحصر به همان شغل در همان كارگاه خاص بوده و قابل تسری و تعمیم در دیگر شغلهای مشابه در سایر كارگاهها نمی‌گردد.

ماده ۱۶

اجرای این آیین‌نامه در مورد آن دسته از مشمولین قانون تأمین‌اجتماعی كه در مشاغل سخت و زیان‌آور وزارت دفاع و پشتیبانی و نیروهای مسلح و شركتها و سازمانهای تابعه آن به صورت خرید خدمت مشغول خدمت می‌باشند با رعایت مقررات و ضوابط نیروهای مسلح و با هماهنگی سازمان تأمین اجتماعی خواهد بود.