آیین نامه اجرایی قانون امور گمركی مصوب 1391

هیئت وزیران در جلسه مورخ 6 /12 /1391 بنا به پیشنهاد وزارت امور اقتصادی و دارایی و به استناد ماده (164) قانون امور گمركی ـ مصوب 1390 ـ آیین‌ نامه اجرایی قانون یاد شده را به شرح زیر تصویب نمود:

آیین نامه اجرایی قانون امور گمركی مصوب 1391,12,06با اصلاحات و الحاقات بعدی

بخش اول ـ تعاریف و كلیات

فصل اول ـ تعاریف

ماده 1 ـ اصطلاحات مورد استفاده در این آیین‌ نامه در معانی مشروح زیر به كار می‌ روند:
الف ـ قانون: قانون امور گمركی ـ مصوب 1390 ـ.
ب ـ گمرك ایران: ستاد مركزی گمرك جمهوری اسلامی ایران.
پ ـ گمرك: گمرك ‌های اجرایی در سطح كشور.
ت ـ گمركهای داخلی: گمركهای غیرمرزی در داخل كشور.
ث ـ تأمین: تودیع وجه نقد به صورت سپرده یا ارایه ضمانت‌ نامه بانكی یا تضمین بیمه‌ ای معتبر به تشخیص گمرك ایران.

فصل دوم ـ كلیات

مبحث اول ـ حقوق ورودی و هزینه‌ های انجام خدمات

ماده 2 ـ كالای ترخیص ‌شده از گمرك مشمول افزایش حقوق ورودی نمی ‌شود.

تبصره ـ افزایش یا برقراری عوارض صادراتی شامل كالای اظهار شده در گمرك نمی ‌شود.

ماده 3 ـ در اجرای تبصره (3) ماده (5) قانون، نرخ هزینه انجام خدمات به شرح زیر مشخص می ‌شود:
الف ـ درصورتی كه ارایه‌ دهنده خدمات گمرك باشد نرخ هزینه انجام خدمات بنا به پیشنهاد گمرك ایران و پس از تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی تعیین و اخذ خواهد شد.
ب ـ در صورتی كه ارایه ‌دهنده خدمات سایر دستگاههای دولتی باشند نرخ هزینه انجام خدمات بنا به پیشنهاد دستگاه مربوط و پس از تأیید وزیر امور اقتصادی و دارایی و وزیر مربوط تعیین و اخذ خواهد شد.
ج ـ در سایر موارد كه ارایه‌ دهنده خدمت غیردولتی است نرخ هزینه انجام خدمات پس از اعلام توسط ارایه‌ دهنده خدمت با تأیید هیئت عالی نظارت، موضوع ماده (11) قانون نظام صنفی كشور ـ مصوب 1382ـ تعیین می ‌شود.

تبصره ـ منظور از باربری موضوع بند (ل) ماده (1) قانون، عملیاتی است كه برای تخلیه، بارگیری، جابجایی و صفافی كالا انجام می ‌شود.

تبصره (الحاقی 11ˏ04ˏ1393)– مسئولیت پیگیری و نظارت بر حسن اجرای این بند بر عهده وزارت صنعت، معدن و تجارت است و این وزارت موظف است گزارش عملكرد آن را به وزارت اموراقتصادی و دارایی ارائه دهد.

ماده 4 ـ انجام خدمات (تشریفات گمركی) فوق ‌العاده در روزهای تعطیل یا ساعات غیراداری در داخل اماكن گمركی مستلزم موافقت گمرك با درخواست كتبی متقاضی در ساعات اداری می باشد كه در این صورت هزینه خدمات فوق ‌العاده متناسب با خدمات مورد نظر دریافت خواهد شد. انجام خدمات یاد شده در خارج از اماكن گمركی در تمام اوقات مستلزم پرداخت هزینه های مذكور و تأمین وسایل رفت و آمد بر عهده متقاضی است.

تبصره 1 ـ خدمات پیاده‌ كردن مسافران و پیك سیاسی و معاینه توشه و اشیای شخصی آنها و پیاده‌ كردن كیسه‌ های پستی، سوار كردن مسافران و پیك سیاسی و بارگیری كیسه‌ های پستی به وسایل نقلیه به شرط اینكه نمایندگان مؤسسات حمل و نقل، رییس گمرك و مرجع تحویل‌ ‌گیرنده كالا را برای اینكه بتواند كارمندان مورد نیاز را حاضر نماید به موقع مطلع سازند و اظهارنامه اجمالی و رونوشت بارنامه و سایر اسناد را قبل از شروع كار به گمرك و مرجع تحویل‌ گیرنده تسلیم نمایند، بدون اینكه نیاز به درخواست قبلی و تحصیل اجازه و پرداخت هزینه خدمت فوق‌ العاده باشد در تمام اوقات اعم از ساعات اداری یا غیراداری یا ایام تعطیل انجام می‌ گیرد.

تبصره 2 ـ هرگاه ساعات ورود و حركت وسایل نقلیه مطابق برنامه ‌های منظم، معین و معلوم باشد احتیاجی به اعلام موردی نخواهد بود.

تبصره 3 ـ واگن ‌های راه‌ آهن ممكن است در خارج از ساعات اداری بدون هیچ تشریفاتی به انبارهای گمركی وارد شوند، به شرط اینكه معاینه یا تحویل گرفتن كالا یا شمارش محموله ‌های آنها درخواست نشده و فقط امانت گذاشتن موقتی تا فرا رسیدن ساعات كار اداری بدون مسئولیتی برای گمرك و مرجع تحویل ‌گیرنده مدنظر باشد.

مبحث دوم ـ استفاده از فنون اطلاعات

ماده 5 ـ گمرك ایران موظف است متناسب با ایجاد زیرساختها به منظور انجام تشریفات گمركی و كنترلهای گمركی از فناوریهای نوین نظیر فناوری اطلاعات و پرتونگاری با رعایت قوانین تجارت الكترونیكی ـ مصوب 1382ـ و مدیریت خدمات كشوری ـ مصوب 1386ـ استفاده نموده و با ایجاد زیرساختها، مجوزهای صادره، معافیتها و ممنوعیت‌ ها در انجام تشریفات گمركی را در بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات دریافت نماید. همچنین به منظور شناسایی هویت شخصی و تجاری متعاملین خود در قالب اشخاص حقیقی و حقوقی به اطلاعات سازمان ثبت احوال كشور، اداره كل ثبت شركتها و مؤسسات غیرتجاری، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی جمهوری اسلامی ایران و سازمان امور مالیاتی كشور و سایر سازمانها (حسب مورد در مواقع لزوم) استناد نموده و سازمانهای ذی ‌ربط باید اطلاعات مربوط را در بستر فناوری اطلاعات و ارتباطات در اختیار قرار دهند.

تبصره ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است زیرساختهای ارتباطی و مخابراتی امن و پایدار در بستر شبكه ملی اطلاعات را در گمركهای كشور به منظور اجرای گمرك الكترونیكی فراهم نماید.

مبحث سوم ـ تضمین

ماده 6 ـ در مواردی كه طبق قانون، گمرك مجاز به اخذ تضمین است اظهاركننده می‌ تواند یكی از مورد تضمین موضوع بند (ح) ماده (1) قانون را انتخاب و ارایه نماید. تضمین به صورت كلی (پس از اعلام شرایط توسط گمرك) یا موردی تودیع می ‌شود و گمرك موظف است بلافاصله پس از انجام الزامات، تضمین مربوط را آزاد نماید.

تبصره 1 ـ در خصوص اشخاص دارای سابقه تخلف از مقررات گمركی، نوع تضمین از سوی گمرك ایران تعیین خواهد شد.

تبصره 2 ـ بیمه ‌نامه معتبر بیمه ‌نامه ‌ای است كه شركتهای بیمه طبق ضوابط شورای عالی بیمه با هماهنگی قبلی و عقد قرارداد با گمرك ایران صادر می‌ كنند.

مبحث چهارم ـ تشریفات و كنترلهای گمركی

ماده 7 ـ كالاها و وسایل نقلیه (زمینی، دریایی و هوایی) كه به قلمرو گمركی وارد یا از آن خارج می‌ شوند، اعم از اینكه مشمول حقوق ورودی باشند یا نباشند و مسافران ورودی و خروجی مشمول كنترلهای گمركی خواهند بود.

ماده 8 ـ در اجرای ماده (12) قانون، وزارتخانه ‌ها و سازمانهای مسئول سایر كنترلها موظفند به شرح زیر اقدام نمایند:

الف ـ استقرار نمایندگان تام‌الاختیار خود در اجرای پنجره واحد فیزیكی حسب نظر گمرك در این مراكز در گمركهای اجرایی به نحوی كه جوابگویی كامل به مراجعان صورت گیرد.

ب ـ تنظیم ساعات كاری و ایام حضور نمایندگان تام‌ الاختیـار خود بر اساس نظر گمرك، به نحوی كه هیچ‌ گونه خللـی در ترخیص كالا به دلیل عدم حضور آنان ایجاد نگردد.

پ ـ تنظیم مدت بازدید، نمونه ‌گیری و پاسخگویی خود به طور كامل و بر اساس نظر گمرك به نحوی كه زمان ترخیص كالا تا دو سال پس از لازم ‌الاجرا شدن این آیین‌ نامه حداقل سی درصد كاهش یابد.

ت ـ ارایه اسناد، مدارك، گواهی‌ ها و مجوزهای مرتبط به گمرك به صورت الكترونیكی به نحوی كه گمرك ایران تعیین می ‌نماید. رعایت این بند توسط سازمانها و مؤسساتی كه در انجام تشریفات گمركی كالا دخیل می‌ باشند، نیز الزامی است.

ث ـ فراهم نمودن امكانات لازم و آموزش كاركنان گمرك در مواردی كه برخی از كنترلها با هماهنگی قبلی به گمرك واگذار می ‌شود.

ج ـ اتمام و تكمیل ساختمانهای اداری از لحاظ سخت‌ افزاری و نرم ‌افزاری و تحویل كل مجموعه به گمرك ایران توسط سازمانهای متولی ایجاد زیرساخت در مبادی ورودی و خروجی.

مبحث پنجم ـ الزامات سیستم هماهنگ ‌شده

ماده 9 ـ در اجرای ماده (13) قانون و تبصره آن، در مواردی كه در عبارات جدول تعرفه ابهام وجود داشته باشد، متن سیستم هماهنگ‌ شده و یادداشت‌ های توضیحی آن به زبانهای رسمی كنوانسیون مربوط ملاك عمل خواهد بود.

تبصره ـ مدت زمان رسیدن كالا به شرح زیر تعیین می‌ گردد:
الف ـ در صورت حمل از طریق هوایی حداكثر ظرف پانزده روز از تاریخ صدور بارنامه حمل.
ب ـ سایر روشهای حمل شصت روز از تاریخ صدور بارنامه حمل.

بخش دوم ـ تعیین ارزش و قواعد مبدأ

فصل اول ـ ارزش كالا

مبحث اول ـ ارزش كالای ورودی (وارداتی)

ماده 10 ـ در اجرای ماده (15) قانون، اصطلاحات مورد استفاده در این مبحث در معانی مشروح زیر به كار می‌ روند:

الف ـ كالای مثل: كالایی كه از همه جهات از جمله خصوصیات فیزیكی (مادی)، كیفیت و شهرت با كالای اظهار شده ورودی یكسان باشد. تفاوتهای جزیی در ظاهر مانند رنگ مانع از آن نیست كه كالا به عنوان مثل تلقی نگردد.

ب ـ كالای مشابه: كالایی كه گرچه از همه جهات همانند نیست ولی خصوصیات و مواد تشكیل ‌دهنده مشابهی دارد كه آن را قادر می‌ سازد عملكرد یكسانی را با كالای مورد نظر انجام دهد. كیفیت كالا، شهرت آن و وجود یك علامت (مارك) تجاری از جمله عوامل تعیین ‌كننده در تشخیص كالای مشابه می باشد.

تبصره ـ در صورت عدم وجود كالای مثل یا مشابه تولید شده توسط همان شخصی كه كالای مورد نظر را تولید كرده است، كالاهای تولید شده توسط سایر تولید كنندگان از همان كشور مبدأ با شهرت یكسان ملاك خواهد بود.

پ ـ كالای همان نوع یا طبقه: كالایی كه در گروه كالاهای تولیدی صنعت یا بخش صنعتی خاص قرار گرفته و كالای مثل یا مشابه را نیز در برمی‌ گیرند.

ت ـ همزمان: زمانی كه در آن مدت، قیمت فروش كالا در كشور مبدأ ثابت بوده است.

ث ـ سطح تجاری: مرحله ‌‌ای از تجارت كه خرید و فروش در آن سطح (تولید كننده، وارد كننده، عمده فروش و خرده ‌فروش) انجام شده است.

ج ـ نرم ‌افزاهای تجاری: نرم ‌افزاهایی كه به صورت انبوه، تولید، بازاریابی و به بازار مصرف عرضه می‌ گردند.

چ ـ افراد مرتبط: افرادی كه ارتباط آنها به یكی از اشكال زیر باشد:
1ـ كارمند یا مدیر امور تجاری یكدیگر باشند.
2ـ از نظر قانون تجارت به عنوان شریك تجاری شناخته شوند.
3ـ كارفرما و كارمند باشند.
4ـ هر شخصی كه به طور مستقیم یا غیرمستقیم، كنترل یا مالكیت پنج درصد یا بیشتر از سهام یا حق رأی یا هر دو آنها را در اختیار داشته باشد.
5ـ یكی از آنها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم دیگری را كنترل نماید.
6ـ هر دو آنها به صورت مستقیم یا غیرمستقیم توسط شخص سومی كنترل گردند.
7ـ آنها عضوی از یك خانواده باشند.

تبصره ـ افرادی كه از طریق تجاری با یكدیگر مرتبط هستند و یكی از آنها نماینده انحصاری، توزیع‌ كننده انحصاری یا صاحب امتیاز انحصاری دیگری است، چنانچه مشمول ضوابط بند (چ) شوند، افراد مرتبط محسوب می‌ شوند.

ماده 11 ـ ملاك ارزش گمركی كالای ورودی طبق ماده (14) قانون، قیمت واقعاً پرداخت ‌شده یا قابل پرداخت برای كالای فروخت‌ شده بین افراد غیرمرتبط جهت صدور به قلمرو گمركی ایران است كه بر اساس سیاهه خرید و سایر اسناد تسلیمی صاحب كالا و طبق شرایط و ضوابط مقرر در ماده یاد شده تعیین می ‌شود.

تبصره ـ در اظهار ارزش گمركی كالای ورودی و رسیدگی ‌های گمرك، هر گونه تعدیل در قیمت واقعاً پرداخت شده یا قابل پرداخت باید بر پایه اطلاعات عینی، قابل سنجش و مستند و با رعایت اصولی كلی پذیرفته شده حسابداری انجام گیرد.

ماده 12 ـ در خصوص كالایی كه بدون ارایه سیاهه خرید به گمرك اظهار شود و یا ارزش مندرج در سیاهه خرید و سایر اسناد تسلیمی صاحب كالا به نظر گمرك و به استناد دلایل و مدارك مستند و قابل قبول، نامتناسب باشد، گمرك باید ارزش كالا را طبق مواد (13) تا (17) تعیین نماید.

ماده 13 ـ هرگاه ارزش گمركی كالای اظهارشده ورودی طبق ماده (15) قانون و ماده (11) قبول نشود، ارزش آن بر اساس ارزش گمركی كالای مثل و ساخت همان كشور مبدأ كه همزمان با تاریخ خرید (پروفرم) كالای یاد شده برای صدور به قلمرو گمركی فروخته شده و مورد قبول گمرك قرار گرفته است، تعیین خواهد شد.

تبصره ـ در مواردی كه واردات كالا معاف از ثبت سفارش باشد، تاریخ فاكتور (سیاهه خرید) ملاك مقایسه برای بررسی شرایط همزمانی خواهد بود.

ماده 14 ـ در خصوص ارزش گمركی كالایی كه نتوان بر اساس مواد (11) و (13) تعیین نمود، ارزش آن بر اساس ارزش گمركی كالای مشابه و ساخت همان كشور مبدأ كه همزمان با تاریخ خرید (پروفرم) كالای یاد شده برای صدور به قلمرو گمركی فروخته شده و مورد قبول گمرك قرار گرفته است، تعیین خواهد شد.

تبصره ـ در اجرای مواد (13) و (14) شرایط و سطح تجارت و مقدار خرید باید مورد توجه قرار گرفته و بابت اختلافات احتمالی در شیوه و یا مسافت حمل كالاهای مثل یا مشابه در مقایسه با كالای مورد ارزش‌ گذاری تعدیل لازم صورت گیرد.

ماده 15 ـ هرگاه بر اساس مواد (11)، (13) و (14) نتوان ارزش گمركی كالای ورودی را تعیین نمود، ارزش آن كالا در اجرای بند (پ) ماده (15) قانون (ارزش تفریقی) به شرح زیر تعیین می‌ گردد:

الف ـ درصورت دسترسی به سوابق فروش داخلی وارد كننده، بر اساس قیمت فروش هر واحد كالای وارده به همان حالت و وضعیت ورود در بازار داخلی كه همزمان با كالای مورد ارزش‌ گذاری به صورت عمده‌ فروشی (با اولویت بیشترین مقدار) به افراد غیرمرتبط با فروشنده فروخته می ‌شود (قیمت عمده فروشی وارد كننده)، با كسر موارد زیر:
1ـ سود و مخارج كلی معمول برای فروش آن نوع كالا از همان طبقه یا نوع (صنف یا گروه كالا) كه طبق ضوابط قیمت‌ گذاری مصوب سازمان حمایت مصرف ‌كنندگان و تولید كنندگان به قیمت اضافه می ‌شود.
2ـ هزینه های متداول بعد از ترخیص كالا از قبیل كرایه حمل و بیمه.
3ـ حقوق ورودی و سایر پرداختی‌ هایی كه به ورود یا فروش كالا تعلق گرفته است.

تبصره ـ در صورت عدم وجود سابقه فروش داخلی، همزمان به همان حالت و وضعیت ورود، ارزش بر اساس قیمت فروش كالای وارده مثل یا مشابه آن در نزدیكترین تاریخ پس از ورود كالای مورد ارزش‌ گذاری و حداكثر به فاصله نود روز از تاریخ ورود كالا، تعیین خواهد شد.

ب ـ در صورت عدم وجود سابقه فروش داخلی توسط وارد كننده، ارزش گمركی بر اساس قیمت عمده ‌‌فروشی (توزیع ‌كننده‌ ها و بنكداران) كالای وارده، مثل یا مشابه آن و یا خرده ‌فروشی و پس از كسر سود معمول برای فروش آن نوع كالا و با توجه به سطح تجاری، مبنای قیمت عمده ‌فروشی وارد كننده قرار می‌ گیرد و پس از كسر موارد مندرج در بند (الف) تعیین خواهد شد. ضرایب و درصدهای سود عمده ‌فروشی و خرده ‌فروشی كالاها بر اساس مصوبات كمیسیون هیئت عالی نظارت، موضوع ماده (10) قانون نظام صنفی كشور ـ مصوب 1382 ـ تعیین خواهد شد.

پ ـ چنانچه كالای وارده یا مثل یا مشابه آن به همان وضعیت ورود به فروش نرسد، ارزش بر اساس قیمتی كه پس از پردازش (ساخت، تكمیل، فرآوری، بسته‌ بندی و تعمیر)، به صورت عمده‌ فروشی (با اولویت بیشترین مقدار) به اشخاص غیرمرتبط فروخته می ‌شود، پس از كسر ارزش افزوده بابت پردازش و كسر موارد مندرج در بند (الف) تعیین خواهد شد.

ماده 16 ـ ارزش كالایی را كه نمی‌ توان بر اساس مواد (11) و (13) تا (15) تعیین نمود، ارزش آن با توجه به بند (ت) ماده (15) قانون (ارزش محاسباتی) از جمع موارد زیر تعیین خواهد شد:
1ـ ارزش مواد و هزینه ‌های ساخت یا پردازش كه در تولید یا ساخت كالا در كشور مبدأ بكار رفته است.
2ـ سود و مخارج كلی (هزینه ‌های مستقیم و غیرمستقیم مربوط به تولید و فروش كالای مورد ارزش‌ گذاری كه در بند (1) منظور نشده است) كه صادر كننده در قیمت فروش كالا در كشور مبدأ منظور نموده است.
3ـ سایر هزینه‌ هایی كه طبق ماده (14) قانون باید به قیمت واقعاً پرداخت شده یا قابل پرداخت افزوده شود.

تبصره ـ گمرك ایران می ‌تواند در اجرای این ماده، تفاهم‌ نامه تبادل اطلاعات گمركی با گمركهای كشورهای طرف معامله با ایران منعقد نماید.

ماده 17 ـ اگر نتوان ارزش گمركی كالای وارده را طبق مواد (11) و (13) تا (16) تعیین كرد، ارزش گمركی آن بر اساس بند (ث) ماده (15) قانون بر مبنای مدارك و اطلاعات موجود و با انعطاف در بكارگیری مقررات مواد یاد شده در موارد زیر تعیین خواهد شد:

ـ روشهای انعطافی مواد (13) و (14) عبارتند از:
الف ـ شرط همزمانی یا نزدیك بودن زمان صدور كالای مثل یا مشابه می ‌تواند با انعطاف ‌پذیری به كار برده شود.
ب ـ كالای وارد شده مثل یا مشابهی كه در كشوری غیر از كشور تولید كننده تولید شده می ‌تواند مبنای ارزش‌ گذاری گمركی قرار گیرد.
پ ـ ارزش گمركی كالاهای وارد شده مثل یا مشابهی كه قبلاً مطابق مقررات مواد (15) و (16) تعیین شده ‌اند، می ‌تواند استفاده شود.

2ـ روشهای انعطافی ماده (15) عبارتند از:
الف ـ این شرط كه كالاها به همان وضعی كه وارد شده ‌اند فروخته خواهند شد، می ‌تواند با انعطاف ‌پذیری به كار برده شود.
ب ـ شرط فروش پیش از انقضای نود روز می‌ تواند به نحو انعطاف ‌پذیری به كار برده شود.

3ـ در صورتی كه قیمت فروش كالا در بازار داخلی كشور تولید كننده یا در بازار سایر كشورها یا فروشگاه‌ های بر خط (on line) مبنای تعیین ارزش قرار گیرد، با كسر سود بیست درصد از روی فهرست قیمت عمده ‌فروشی و كسر سود چهل درصد از روی فهرست خرده ‌فروشی و مالیات و عوارض متعلقه در كشور فروشنده مبنای تعیین ارزش خواهد بود.

4ـ در مواردی كه ارزش بر اساس قیمت ‌های صادراتی و یا از روی فهرست قیمتهای كشور مبدأ منهای تخفیف یا جوایز صادراتی عادله یا بازپرداخت ‌های مالیاتی و گمركی تعیین می ‌شود فهرست مورد استناد باید مستقیماً از طرف سازندگان كالا صادر و جنبه عمومی داشته باشد و صحت مندرجات آن به وسیله مقامات صلاحیتدار كشور مبدأ (اتاق بازرگانی) و رایزن بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در كشور مبدأ (در صورت حضور) و یا وزارت امور اقتصادی و دارایی كشور مبدأ گواهی و از طرف مأموران كنسولی دولت ایران یا دفتر اسناد رسمی محل تصدیق امضاء شده باشد.

تبصره 1 ـ ارزش خودرو، ماشین ‌آلات راهسازی، جرثقیل، لیفتراك، كمباین و تراكتور و ماشین‌ آ‌لات مشابه بر اساس قیمت‌ های صادراتی كشور مبدأ تعیین می ‌شود. این فهرست‌ ها هر سال پس از استعلام كتبی از نمایندگی مربوط و مقایسه با قیمتهای جهانی همان كالا یا مشابه آن توسط كارگروه موضوع تبصره (6) ماده واحده قانون چگونگی محاسبه و وصول حقوق گمركی، سود بازرگانی و مالیات انواع خودرو و ماشین‌ آلات راهسازی وارداتی و ساخت داخل و قطعات آنها ـ مصوب 1371 ـ یا گمرك ایران برای مواردی كه مشمول قانون یاد شده نمی‌ باشند، حسب مورد بررسی، تعیین ارزش و منتشر خواهد شد.

تبصره 2ـ ارزش گمركی بر اساس روشهای زیر تعیین نمی ‌شود:
الف ـ قیمت فروش كالاهای مثل و مشابه تولید شده در داخل كشور.
ب ارزشهای غیرواقعی و فاقد مستندات.

ماده 18 ـ در موارد زیر ارزش گمركی مندرج در سیاهه خرید و یا سایر اسناد تسلیمی صاحب كالا، قابل پذیرش نخواهد بود:

الف ـ هرگونه قید و محدودیتی در حق تصرف یا استفاده از كالا برای خریدار وجود داشته باشد، مگر محدودیت‌های قانونی از جمله محدودیت جغرافیایی و محدودیت‌های وضع شده به وسیله دولت یا آنهایی كه در قیمت كالا اثری ندارند.

ب ـ فروش یا قیمت كالا تابع شرایط یا ملاحظاتی باشد كه نتوان ارزش كالای وارده را تعیین كرد.

پ ـ بخشی از وجوه حاصله از فروش مجدد یا واگذاری یا استفاده بعدی به وسیله خریدار، به طور مستقیم یا غیرمستقیم عاید فروشنده شود، مگر آنكه طبق بند (ث) تبصره (1) ماده (14) قانون، تعدیل لازم انجام شود.

ت ـ خریدار و فروشنده با یكدیگر به مفهوم بند (چ) ماده (۱۰) مرتبط باشند.

تبصره 1 ـ اگر گمرك بر مبنای اطلاعات ارایه‌ شده توسط وارد كننده یا به هر طریق دیگر دلایلی در مورد تأثیر ارتباط خریدار و فروشنده بر قیمت در دست دارد، باید دلایل خود را با رعایت ماده (23) به اطلاع وارد كننده رسانیده و یك فرصت سی‌ روزه برای پاسخگویی به او بدهد. چنانچه وارد كننده ثابت كند كه ارزش اظهاری او به یكی از روشهای زیر نزدیك بوده و همزمان نیز است، قابل پذیرش خواهد بود:
1ـ قیمت فروش كالای مثل یا مشابه برای صدور به قلمرو گمركی به خریداران غیرمرتبط.
2ـ ارزش گمركی كالای مثل یا مشابهی كه بر طبق مقررات ماده (15) (تفریقی) قبلاً تعیین شده باشد.
3ـ ارزش گمركی كالای مثل یا مشابهی كه بر طبق مقررات ماده (16) (محاسباتی) قبلاً تعیین شده باشد.

تبصره 2 ـ ارزشهای مندرج در تبصره (1) باید بنا به درخواست واردكننده و صرفاً به منظور مقایسه استفاده شود و در خصوص كاربرد و مقایسه ارزش‌ های یاد شده (یا ارزش كالاهای مورد اختلاف) باید به تفاوتهای مربوط به سطوح تجاری و مقداری، عناصر مذكور در ماده (14) قانون و هزینه‌ های تقبل شده فروشنده در فروشهایی كه فروشنده و خریدار با یكدیگر مرتبط نیستند و هزینه های تقبل نشده توسط فروشنده در فروشهایی كه فروشنده و خریدار با یكدیگر مرتبطند، توجه لازم به عمل آید.

ماده 19 ـ گمرك می‌ تواند در بررسی ارزش معاملاتی كالاهایی كه دایماً تغییر قیمت می ‌یابد (بورسی)، از منابع معتبر بین ‌المللی (منابع اطلاعاتی) و بازارهای بین ‌المللی استفاده و بر مبنای آن ارزش گمركی را تعیین نماید.

ماده 20 ـ واردكنندگان در صورت درخواست كتبی می توانند توسط گمرك در جریان چگونگی تعیین ارزش كالاهای وارداتی خود قرار گیرند.

ماده 21 ـ گمرك ایران مجاز است در بررسی ارزش گمركی (به صورت مكمل) از خدمات شركت های بازرسی و فنی بین ‌المللی ذی‌ صلاح و طرف قرارداد با پرداخت هزینه كارشناسی و بازرسی استفاده نماید.

مبحث دوم ـ صدوری

ماده 22 ـ در اجرای ماده (16) قانون در صورت عدم ارایه اسناد و یا نامتناسب بودن ارزش اظهار شده به دلایل مستند، گمرك ارزش كالای صدوری را با استعلام از مراجع ذی ‌ربط و بر اساس قیمت عمده فروشی آن در بازار داخلی به اضافه هزینه هایی كه تا خروج از قلمرو گمركی به آن تعلق می‌ گیرد و پس از كسر مالیاتها و عوارض فروش تعیین خواهد نمود.

تبصره 1 ـ هزینه های متعلقه به كالا بعد از خروج از قلمرو گمركی از قبیل كرایه حمل و بیمه باربری، جزء ارزش گمركی كالای صدوری نمی باشد.

تبصره 2 ـ گمرك ایران می‌ تواند به منظور تعیین ارزش كالای صادراتی، كارگروهی متشكل از نمایندگان گمرك ایران و دستگاههای ذی ‌ربط شامل اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی جمهوری اسلامی ایران، سازمان توسعه تجارت و وزارتخانه ذی ‌ربط تشكیل دهد.

تبصره 3 ـ در مواردی كه صادرات كالا منوط به پرداخت عوارض صادراتی بر مبنای ارزش باشد، صادركننده می‌ تواند عوارض صادراتی متعلقه احتمالی را مطابق نظر گمرك به صورت تضمین تودیع و به صدور كالا اقدام نماید.

مبحث سوم ـ سایر مقررات

ماده 23 ـ ارزش كالاهای ورودی و صدوری تعیین شده از طرف گمرك ظرف سی روز از تعیین ارزش در گمرك اجرایی یا ابلاغ كتبی توسط گمرك ایران قابل اعتراض بوده و رسیدگی به اعتراض بعد از این مهلت با رعایت مهلت ماده (135) قانون، در صلاحیت مراجع رسیدگی به اختلافات گمركی می باشد.

فصل دوم ـ قواعد مبدأ و گواهی اسنادی مبدأ و كنترل آن

ماده 24 ـ كالایی كه تماماً در یك كشور تولید شده، همان كشور را باید مبدأ آن كالا محسوب نمود. فقط موارد زیر به عنوان كالایی كه تماماً در یك كشور تولید شده، در نظر گرفته خواهد شد:

الف ـ محصولات معدنی كه از خاك، آبهای سرزمینی یا از بستر دریای همان كشور استخراج می‌ شوند.

ب ـ محصولات نباتی كه در همان كشور برداشت می‌ شوند.

پ ـ حیوانات زنده‌ ای كه در همان كشور به دنیا آمده و در همانجا پرورش داده می‌ شوند.

ت ـ محصولاتی كه از حیوانات زنده در همان كشور به دست می‌ آیند.

ث ـ محصولاتی كه از صیادی یا ماهیگیری در همان كشور به دست می‌ آیند.

ج ـ محصولاتی كه از صیادی در دریا یا سایر محصولاتی كه از دریا به وسیله كشتی‌ های همان كشور به دست می ‌آیند.

چ ـ محصولات كه از كارخانه‌ های مستقر بر روی عرشه كشتی‌ های همان كشور منحصراً از محصولات بند (ج) به دست می آید.

ح ـ محصولاتی كه از دریا یا اعماق آن در خارج از آبهای سرزمینی همان كشور استخراج می ‌شود، به شرط اینكه همان كشور حق انحصاری در آن آبها یا اعماق آن را داشته باشد.

خ ـ قراضه و ضایعات حاصل از عملیات ساخت یا پردازش و اشیای مستعمل كه در همان كشور جمع ‌آوری شده و فقط مناسب برای بازیافت مواد خام باشند.

د ـ كالاهایی كه در همان كشور منحصراً از محصولات اشاره شده در بندهای (الف) تا (خ) تولید شوند.

ماده ۲۵ـ وقتی دو یا چند كشور در تولید كالا دخالت دارند (یعنی كالایی كه تماماً در یك كشور تولید نشده)، مبدأ آن كالا براساس ضابطه تغییر اساسی تعیین خواهد شد.

تبصره ـ ضابطه تغییر اساسی ضابطه ‌ای است كه بر اساس آن كشور مبدأ كالا تعیین می ‌شود، كشوری كه در آن آخرین عملیات اساسی پردازش یا ساخت انجام شده، به نحوی كه این عملیات اساسی موجب پیدایش صفت و خاصیت اصلی كالای نهایی می‌ گردد.

ماده ۲۶ـ در بكارگیری ضابطه تغییر اساسی، گمرك از قواعد هماهنگ مبدأ تدوین شده توسط شورای همكاری گمركی استفاده خواهد نمود.

ماده 27 ـ در اجرای آیین‌ نامه یا توافقات بین ‌المللی، وقتی كه ضابطه تغییر اساسی بر مبنای شرط درصدی از ارزش تعیین می ‌شود، ارزش ‌ها باید طبق موازین زیر منظور گردد:
الف ـ برای مواد وارداتی، ارزشی كه بر اساس آن به هنگام ورود، حقوق ورودی وصول می ‌شود و چنانچه این مواد مبدأ مشخصی نداشته باشند، بر اساس اولین قیمت قابل اثبات پرداخت شده در قلمرو گمركی كشوری كه آن مواد ساخته شده است.
ب ـ برای كالاهای تولید شده در داخل، بر اساس قیمت صادراتی آن كالا طبق ماده (16) قانون.

ماده ۲۸ـ عملیاتی كه نقشی در پیدایش صفت یا خاصیت اصلی كالاها ندارند یا نقش اندكی دارند و به خصوص عملیاتی كه محدود به یك یا چند از موارد زیر باشد، به عنوان عملیات اساسی پردازش یا ساخت تلقی نخواهند شد:
الف ـ عملیاتی كه برای حفظ كالا در جریان حمل یا انبار كردن لازم است.
ب ـ عملیاتی كه در بهبود بسته‌بندی یا كیفیت ارایه به بازار كالا یا عملیاتی كه برای آماده كردن كالا برای ارسال از قبیل بسته‌بندی مجدد و درجه‌بندی دخالت دارند.
پ ـ سرهم كردن ساده اجزای محصولات به منظور تشكیل یك محصول كامل.
ت ـ از هم جداسازی مجموعه‌ها.
ث ـ مخلوط كردن كالاهای دارای مبدأهای مختلف، به شرط اینكه صفت اصلی محصول به دست آمده از اختلاط، اساساً مغایر با مشخصات كالاهایی كه با یكدیگر مخلوط شده‌اند، نباشد.
ج ـ ذبح حیوانات.

ماده 29 ـ ملزومات، لوازم یدكی، ابزارآلات برای استفاده با ماشین، وسایل، دستگاه‌ ها یا وسایل نقلیه، دارای همان مبدأ ماشین، وسایل، دستگاه‌ ها یا وسایل نقلیه خواهد بود، به شرط اینكه به همراه آنها وارد و معمولا با آنها فروخته شده و از نظر تعداد نیز متناسب با آنها باشد.

ماده 30 ـ مبدأ لوازم بسته ‌بندی همان مبدأ كالای دورن آن می باشد، به استثنای مواردی كه طبق قاعده (5) سیستم هماهنگ شده یا مقررات این آیین‌ نامه لوازم بسته ‌بندی باید جداگانه طبقه ‌بندی شود.

ماده 31 ـ در تعیین مبدأ كالا، مبدأ عواملی از قبیل نیروی برق، ماشین‌ آلات یا ابزارآلاتی كه در ساخت یا پردازش كالا مورد استفاده قرار گرفته منظور نمی ‌شود و تأثیری در تعیین مبدأ كالا ندارد.

ماده 32 ـ تغییرات در قواعد مبدأ یا رویه‌ های بكارگیری آن، در مواردی كه باعث محدودیت یا مؤثر در افزایش حقوق ورودی باشد، شامل كالای موجود در اماكن گمركی نمی‌ گردد.

مبحث دوم ـ گواهی اسنادی مبدأ و كنترل آن

ماده 33 ـ اصطلاحات مورد استفاده در این مبحث در معانی مشروح زیر به كار می‌ روند:
الف ـ اظهارنامه مبدأ: بیان مبدأ كالای صادراتی در سیاهه یا هر سند دیگر مربوط به كالا كه سازنده، تولیدكننده، عرضه ‌كننده، صادركننده یا اشخاص صلاحیت ‌دار دیگر ارایه.
ب ـ اظهارنامه مبدأ گواهی شده: اظهارنامه مبدأ كه به وسیله گمرك صادركننده كالا گواهی شده است.
پ ـ گواهی مبدأ: سند مخصوص شناسایی كالا كه در آن مقام یا مؤسسه صلاحیت ‌دار، گواهی می كند كه كالای موضوع گواهی ‌نامه دارای مبدأ كشور معینی است.
ت ـ گواهی اسنادی مبدأ: اظهارنامه مبدأ، اظهارنامه مبدأ گواهی شده و گواهی مبدأ.

ماده 34 ـ گواهی مبدأ در مواقع لزوم برای اعمال تعرفه های ترجیحی، اعمال ضوابط تجاری یا اقتصادی اتخاذ شده یك جانبه یا تحت موافقت‌ نامه‌ های دو یا چندجانبه یا اعمال ضوابط اتخاذ شده به دلیل مسایل بهداشتی یا عمومی مطالبه خواهد شد.

ماده 35 ـ در مواقعی كه گمرك در خصوص گواهی اسنادی مبدأ تردید یا ظن تخلف داشته باشد، می‌ تواند از مقامات صلاحیت ‌دار كشور صادر كننده گواهی با ذكر دلایل تردید و مستندات، تایید گواهی اسنادی مبدأ را مطالبه نماید. گمرك می‌ تواند به استعلام مقامات صلاحیت‌ دار سایر كشورها در خصوص گواهی اسنادی مبدأ به شرط رعایت عمل متقابل، پاسخ دهد.

ماده 36 ـ فرم (برگه) گواهی مبدأ، نحوه تكمیل، اسناد مورد لزوم برای صدور و كنترل صحت آن، منطبق با شكل و رویه ‌های پذیرفته شده بین المللی خواهد بود.

ماده 37 ـ در مواقعی كه كالایی با مبدأ كشور معینی از طریق كشور ثالثی صادر می ‌شود، گواهی مبدأ صادره توسط مقامات صالح كشور ثالث بر اساس گواهی كشور مبدأ قابل قبول می باشد.

بخش سوم ـ تشریفات قبل از اظهار

ماده 38 ـ مأمور گمرك موظف است بلافاصله پس از اجازه مأموران بهداشت (بر اساس مقررات مربوط)، داخل وسیله نقلیه برای مقاصد تجاری موضوع ماده (95) قانون شده، ضمن بازرسی كالای همراه، آذوقه، لوازم مصرفی، اسلحه و مهمات و قطعات یدكی موجود، اطلاعات مورد نیاز گمرك در خصوص آنها و خدمه و مسافران را اخذ نماید.

ماده 39 ـ در صورتی كه مأمور گمرك مقدار آذوقه موجود در كشتی، هواپیما یا قطار را بیشتر از میزان نیاز واقعی تشخیص دهد می‌ تواند مخزن آذوقه را مهر و موم (پلمب) یا لاك و مهر كند، ولی باید مقدار آذوقه ‌ای كه برای مصرف كاركنان و مسافران در مدت توقف در بندر یا فرودگاه یا ایستگاه راه ‌آهن لازم می ‌داند، در اختیار آنان بگذارد و در صورت نیاز به آذوقه مجدد، انبار تحت نظارت گمرك باز و بسته شود. گمرك باید اسلحه، مواد منفجره و محترقه یا مخدر و یا سایر كالاهای ممنوع‌ الورود شرعی و قانونی موجود در كشتی یا هواپیما یا قطار را با اطلاع فرمانده كشتی، هواپیما و یا رئیس قطار در محلی محفوظ در داخل این وسایل نقلیه قرار داده و برای تمام مدت توقف، آنها را مهر و موم (پلمب) و مراقبت نماید و یا آنها را با تنظیم صورتمجلس در انبار تحت نظر گمرك حفظ و موقع حركت مسترد نماید.

ماده 40 ـ در صورتی كه فهرست كل بار (مانیفست) و اظهارنامه اجمالی به جهات موجهی اصلاح شده باشد، در صورتی مورد قبول خواهد بود كه تسلیم كننده هر یك از بخش‌ های اصلاح شده را با ذكر موارد اصلاح، امضا كرده باشد، در غیراین صورت اجازه تخلیه محموله ‌ها داده نخواهد شد. در صورت نیاز به ارایه بارنامه ‌ها به هنگام تسلیم اظهارنامه اجمالی، نسخه تصدیق شده بارنامه توسط شركت حمل و نقل قابل قبول است.

تبصره 1 ـ اصلاح فهرست كل بار (مانیفست) در ارتباط با نام گیرنده وقتی قابل قبول است كه حداكثر تا سه روز اداری پس از تخلیه كالا به گمرك ارایه و مستند به دستور از مبدأ بوده و نسخه‌ های اصلی بارنامه در اختیار دستور دهنده باشد.

تبصره 2 ـ در صورتی كه فهرست كل بار (مانیفست) امضا شده (موضوع ماده (18) قانون) اطلاعات موضوع اظهارنامه اجمالی را داشته باشد، به جای اظهارنامه اجمالی پذیرفته می ‌شود، ولی برای كالاهای خطرناك باید اظهارنامه اجمالی جداگانه تسلیم شود.

تبصره 3 ـ در مواردی كه كانتینر مشترك چند محموله‌ ای (LCL) باشد و از طرف نماینده شركت حمل و نقل به عنوان كانتینر یك محموله‌ ای (FCL) به نام یك فورواردر اظهارنامه اجمالی اظهار شده باشد در صورت درخواست و ارایه اسناد حاكی از مشترك بودن كانتینر توسط فورواردر مربوط، مشمول تبصره ماده (21) قانون می‌ گردد.

تبصره 4 ـ در مواردی كه چند خط كشتیرانی از فضای یك كشتی هم زمان استفاده و بارنامه خود را صادر كرده ‌اند، تسلیم اظهارنامه اجمالی توسط هر یك از نمایندگان خطوط یاد شده پذیرفته می ‌شود.

ماده 41 ـ در موقع ورود كالا هر گاه محقق گردد كه به علل موجهی مؤسسه حمل و نقل اسناد لازم را همراه ندارد كه بتواند اظهارنامه اجمالی به نحو مذكور در ماده (18) قانون را تسلیم كند، مؤسسه مذكور می‌ تواند از رییس گمرك اجازه تخلیه بار وسیله نقلیه یا مقداری از آن را تحصیل نماید و تحت نظارت نماینده گمرك با مسئولیت حامل، بسته‌ های خود را تخلیه و رسیدگی نموده و تفصیل آن را به دست آورد. رییس گمرك محل موظف است ضمن پذیرش تقاضا، مهلتی را كه برای تسلیم اظهارنامه اجمالی لازم تشخیص داده شود، در اجازه نامه معین نماید و تا وقتی كه اظهارنامه اجمالی داده نشده است، حامل كالا باید تمام تدابیر احتیاطی را رعایت نماید. هر گاه در وسایل حمل هوایی و دریایی بسته ‌هایی باشد كه باید به مقصد دیگری حمل شود، حمل آنها به آن مقصد به موجب یك نسخه از اوراق اظهارنامه اجمالی خواهد بود كه به امضای رییس اولین گمرك ورودی رسیده باشد.

ماده 42 ـ ترتیب نظارت در فهرست برداری، مراقبت در جریان حمل كالا از نقطه تخلیه تا انبارهای مرجع تحویل گیرنده، وظایف بار شماران شركت حمل و نقل بین المللی و مرجع تحویل گیرنده، ترتیب ثبت اجناسی كه به انبارها و اماكن گمركی وارد یا از آن خارج می‌ گردد، ترتیب صفافی و اصول شمارش و رسیدگی به كالاهای موجود در انبارها، نمونه‌ ها و طرز نگهداری و نحوه ثبت دفاتر انبار، نمونه‌ ها و طرز نگهداری و نحوه ثبت دفاتر كل انبارها، طرز تحویل قطعی محموله ‌ها، فرم (برگه) دفاتر و صورتمجلس‌ هایی كه باید در موارد معینی تنظیم گردد، تعداد نسخه ‌های آنها و تشریفات لازم دیگر مربوط به تخلیه و تحویل طبق دستورالعمل ‌هایی خواهد بود كه توسط مرجع تحویل گیرنده كالا تهیه و پس از تایید گمرك ایران اجرا می ‌شود.

تبصره 1 ـ فهرست تحویل و تحول پس از امضای طرفین كه بلافاصله بعد از اتمام تخلیه خواهد بود، به منزله گواهی تخلیه كالا تلقی و مسئولیت مرجع تحویل‌ گیرنده نسبت به مقدار تخلیه شده به موجب فهرست از همین موقع شروع می ‌شود و این اوراق برای تسویه حساب فهرست كل بار (مانیفست) مأخذ و ملاك قرار خواهد گرفت.

تبصره 2 ـ در صورتی كه شركت حمل و نقل بین‌المللی به علل موجهی نتواند بخشی از كالا را به شرحی كه در فهرست كل بار (مانیفست) قید شده است، با تفكیك علایم و مشخصات موضوع هر ردیف به طور جداگانه تحویل بدهد، می‌ تواند با موافقت گمرك و مرجع تحویل گیرنده، كالا را در دوبه (باركش آبی) یا در محلی كه گمرك و مرجع تحویل گیرنده برای این منظور تعیین می‌ نماید، تخلیه نموده و تحت نظارت خود بعداً تفكیك و تحویل انبار مرجع تحویل گیرنده بدهد. در این قبیل موارد مؤسسه حمل و نقل می‌ تواند برای نظارت و مراقبت كالا با هماهنگی مرجع تحویل گیرنده از طرف خود یك یا چند نفر نگهبان تا پایان عمل تفكیك و تحویل بگمارد و مسئولیت تحویل گیرنده فقط از تاریخی شروع می ‌شود كه عمل تفكیك انجام یافته و كالا به شرح مذكور در این ماده در مقابل رسید به مرجع تحویل گیرنده تحویل شده باشد.

ماده 43 ـ هرگاه در جریان پیاده كردن كالا از وسیله نقلیه یك یا چند بسته آسیب ببیند، مأموران مرجع تحویل گیرنده و گمرك باید به اتفاق نماینده مؤسسه حمل و نقل بلافاصله صورتمجلس وقوع امر را با درج مشخصات بسته ‌هایی (نگله ‌هایی) كه آسیب ‌دیده است در سه نسخه تنظیم نمایند كه یك نسخه به نماینده شركت حمل و نقل بین المللی تحویل و دو نسخه دیگر به اظهارنامه اجمالی و فهرست كل بار (مانیفست) ضمیمه آن الصاق می‌ گردد.

ماده 44 ـ هرگاه مأموران گمرك و مرجع تحویل گیرنده در حین علامت‌ گذاری تدریجی بارهایی كه از وسیله نقلیه تخلیه می ‌شود، مشاهده نمایند كه بسته‌ هایی شكسته و آسیب‌ دیده یا دست خورده به نظر می‌ رسد و یا اینكه علامت و شماره اصلی آنها خوانا و روشن نیست، باید در محلی مناسب كه به تشخیص مرجع تحویل گیرنده و گمرك تعیین می ‌شود، با مسئولیت شركت حمل و نقل بین‌ المللی نگهداری شود، تا پس از پایان یافتن عملیات تخلیه بسته‌ های سالم، درباره آنها به نحو زیر عمل شود:

الف ـ بسته‌ هایی كه دارای علامت و شماره خوانا نباشد، به دقت معاینه و در صورتی كه شركت حمل و نقل بین‌المللی بتواند شماره و علامت آن را تشخیص دهد، باید آن را روی بسته با خط خوانا قید كند و در صورتمجلس تصریح شود و اگر تشخیص داده نشد، ناخوانا بودن و یا بی‌ علامت و بی ‌شماره بودن آن با تعیین وزن، در صورتمجلس ذكر شود.

ب ـ بسته‌ هایی كه در بسته‌ بندی آنها شكستگی یا آثار دست‌ خوردگی دیده می ‌شود، باید یك به یك با كمال دقت توزین و در صورت اقتضاء به تجدید لفاف آنها و یا به باز كردن و صورت برداری از محتویات آنها اقدام و صورتمجلس‌ های لازم كه حاكی از نتیجه رسیدگی و توزین و صورت‌ برداری و تجدید لفاف و غیره باشد، تنظیم و به امضای مأموران مربوط و شركت حمل و نقل بین‌المللی برسد. در این مورد و به ویژه در مورد تجدید لفاف و صورت‌ برداری از محتویات بسته‌ ها، شركت حمل و نقل بین‌المللی در صورتی كه مایل باشد می‌ تواند بسته‌ ها را مهر و موم (پلمب) نماید و مراتب در صورتمجلس قید گردد.

تبصره ـ تحویل بسته‌ های مشمول این ماده به اماكن گمركی در صورتی قبول می ‌شود كه بندهای (الف) و (ب) كاملاً انجام شده باشد.

ماده 45 ـ مرجع تحویل گیرنده كالا موظف است صورت مجلس‌ ها و اسناد مربوط و حساب كالای وارده با كشتی‌ ها را در هر سفر تا هفت روز و در مورد كشتی‌ های كانتینربر و سایر وسایل نقلیه سه روز پس از پایان عملیات تخلیه، تنظیم و تصفیه و رسید قطعی كالا را به شركت حمل و نقل بین‌المللی تحویل نماید.

ماده 46 ـ تشریفات موضوع این بخش در مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی بر اساس مقررات مربوط توسط مدیریت منطقه اجرا می‌ گردد.

بخش چهارم ـ نگهداری كالا در اماكن گمركی

فصل اول ـ انبارهای گمركی و مسئولیت نگهداری كالا

ماده 47 ـ مدت مجاز نگهداری كالاهایی كه دارای اختلاف گمركی می باشد در انبارهای گمركی از تاریخ ابلاغ نظر قطعی گمرك یا ابلاغ رأی قطعی مراجع رسیدگی به اختلافات گمركی سه ماه است.

ماده 48 ـ در صورتی كه امكانات لازم برای تحویل و نگهداری كالاهای خطرناك یا كالاهایی كه مستلزم تأسیسات یا تجهیزات خاص باشد وجود نداشته باشد، مرجع تحویل ‌گیرنده پس از ارایه مستندات و دلایل مربوط و موافقت گمرك می‌ تواند از تحویل گرفتن آنها خودداری نماید، در این صورت شركت حمل و نقل بین‌ المللی مربوط یا صاحب كالا موظف است كالا را با رعایت سایر مقررات اعاده یا با مسئولیت خود و تحت مراقبت گمرك به انبار مناسب انتقال دهد و یا صاحب كالا همزمان با ورود كالا اسناد و مدارك لازم را ارایه و با رعایت سایر مقررات نسبت به ترخیص كالا اقدام نماید.

ماده 49 ـ تحویل كالا به انبارهای گمركی وقتی قبول می ‌شود كه برای آن اظهارنامه اجمالی، پروانه صادراتی، عبور (ترانزیت) خارجی، ورود موقت، كران ‌بری، مرجوعی، عبور (ترانزیت) داخلی، صورتمجلس كالای از آب گرفته با احكام و موافقت كتبی گمرك تسلیم شده باشد.

تبصره ـ كالایی كه به عنوان قاچاق ضبط یا توقیف می ‌شود در صورتی در انبارهای گمركی قبول می ‌شود كه همراه صورتجلسه كشف، نامه گمرك مربوط كه حاكی از مشخصات كالا باشد، به این انبارها تسلیم شده باشد.

ماده 50 ـ هر كالایی كه به انبارهای گمركی تحویل می ‌شود، باید بلافاصله در دفاتر مربوط انبار ثبت و برای هر ردیف فهرست كل بار (مانیفست) و هر پروانه گمركی، صورتمجلس ضبط، احكام كتبی و بارنامه، قبض انبار جداگانه صادر و به تحویل دهنده كالا تسلیم شود. مرجع تحویل گیرنده باید مسئولیت خود را تا سقف متوسط ارزش كالای موجود در اماكن گمركی كه هر سال توسط گمرك ایران اعلام می ‌شود، بیمه نماید.

تبصره 1 ـ مرجع تحویل گیرنده موظف است همزمان با تحویل گرفتن كالا، تمامی اطلاعات در خصوص كالاهای تحویلی را به نوع، میزان و وزن به نحوی كه گمرك تعیین می ‌نماید، به گمرك اعلام نماید.

تبصره 2 ـ هرگاه در زمان توقف یا بارگیری كالا از انبار یا خروج از اماكن گمركی، كالا دچار آسیب ‌دیدگی و یا فساد یا كسری گردد، باید بلافاصله مراتب توسط مرجع تحویل ‌گیرنده به گمرك اطلاع داده شود تا با حضور مأمور گمرك با قید علت صورتمجلس مربوط تهیه تا سایر اقدامات قانونی انجام گیرد.

فصل دوم ـ انبارهای اختصاصی، انبارها و سردخانه ‌های عمومی رسمی و گمرك ‌های اختصاصی

ماده 51 ـ گمرك ایران می‌ تواند با درخواست صاحبان كالا مبنی بر تأسیس انبار اختصاصی موافقت نماید، به شرط آن كه دارای شرایط به شرح ذیل باشد. انبارهای اختصاصی تحت نظارت نزدیكترین گمرك خواهند بود و گمرك یاد شده ضمن نگهداری حساب كالای موجود در آن مسئول حسن اجرای مقررات گمركی مربوط خواهد بود. در صورتی كه در انبار اختصاصی كالای ساخت خارج دیده شود كه وجود آن در انبار متكی به پروانه عبور (ترانزیت) داخلی نباشد مأموران گمرك پس از رسیدگی آن را كالای وارده به انبار تلقی نموده و در بخش ورودی دفتر انبار ثبت خواهند كرد.

ـ انبارهای مسقف
الف ـ زمینه فعالیت و كالای تولیدی با نوع كالای مورد درخواست برای نگهداری در انبار مطابقت داشته باشد.
ب ـ انبار باید مسقف و كاملاً محصور و پنجره‌ ها و نورگیرها از داخل انبار محصور و دارای یك درب ورودی و خروجی و نحوه نصب و الصاق پلمب از داخل جوشكاری به نحوی باشد كه از نمای بیرونی درب انبار هیچ‌ گونه آثاری از جوشكاری مشخص نباشد.
ج ـ انبار از تجهیزات و سامانه ‌های اعلام و اطفای حریق برخوردار و در محل مناسب نصب گردد.
د ـ وضعیت استقرار گمرك در انبار و محوطه بیرونی آن مشخص و امكانات لازم در این خصوص تأمین گردد.
هـ ـ شرایط انبار از بابت نوع دیوار، ارتفاع دیوار، مساحت انبار، وضعیت روشنایی، موقعیت انبار به لحاظ فاصله انبار تا گمرك اجرایی، وضعیت انبار از لحاظ استقرار آن در داخل یا خارج محوطه واحد درخواست ‌كننده، بر اساس نوع كالای مورد درخواست جهت نگهداری در انبار، توسط گمرك ایران مشخص می‌ گردد.

ـ انبارهای روباز
الف ـ رعایت جزء های (الف)، (د) و (هـ) بند (1)
ب ـ انبار روباز صرفاً شامل نگهداری كالاهای حجیم و كالاهایی است كه به لحاظ شرایط قابل نگهداری در انبار مسقف نمی‌ باشند.
ج ـ دارای یك درب ورودی و خروجی و نحوه نصب و الصاق پلمب از داخل جوشكاری به صورتی كه از نمای بیرونی درب انبار هیچ‌ گونه آثاری از جوشكاری مشخص نباشد.

تبصره ـ بهره ‌برداری از انبارها و سردخانه ‌های عمومی و ایجاد واحدهای گمرك اختصاصی منوط به رعایت مقررات این ماده می باشد.

ماده 52 ـ واحد گمرك اختصاصی موضوع ماده (32) قانون از لحاظ تشكیلاتی تابع یك گمرك اجرایی بوده و با استقرار مأموران اعزامی تشریفات گمركی مورد نظر به طور كامل در آن واحد انجام می ‌شود. واحدهای گمركی اختصاصی به استثنای مواد (27) تا (29) قانون تابع مقررات مربوط به انبارهای اختصاصی و از سایر جهات مشمول مقررات انبارهای گمركی خواهند بود.

ماده ۵۳ ـ انبارها و سردخانه‌های عمومی رسمی، مكانی است كه از مراجع قانونی مربوط مجوز فعالیت داشته كه علاوه بر كالای داخلی عموم افراد، كالای گمرك نشده طبق ضوابط بخش چهارم قانون، قابل انتقال و نگهداری در آنها می‌باشد.

بخش پنجم ـ كالای متروك، ضبطی و واگذاری به گمرك

ماده 54 ـ مرجع تحویل گیرنده موظف است در پایان هر هفته گمرك را با تسلیم گزارشی در دو نسخه طبق فرم (برگه) تعیین شده از طرف گمرك ایران از مقدار و نوع كالایی كه مدت توقف مجاز آنها سپری گردیده است، مطلع نماید. مسئول گمرك گزارش دریافتی را برای ثبت و اقدام به متصدی نگهداری حساب كالای متروك ارجاع می‌ نماید. متصدی مذكور موضوع متروك شدن كالا را به صاحب كالا و آورنده آن ابلاغ خواهد نمود تا چنانچه صاحب كالا ظرف بیست روز از تاریخ ابلاغ نسبت به ترخیص كالا اقدام ننماید، مراحل بعدی انجام شود.

تبصره 1 ـ هرگاه در مدت یك هفته، توقف هیچ كالایی از مدت مجاز تجاوز نكرده باشد، گزارش منفی باید ارایه گردد.

تبصره 2 ـ تعیین مدت توقف كالا و تمدید آن در مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی بر اساس ضوابط قانونی مناطق مذكور در اختیار سازمانهای مسئول آن مناطق می باشد و پس از انقضای مهلت‌ های یاد شده، مراتب با اعلام فهرست به گمرك مربوط، مشمول مفاد حكم مقرر در تبصره (4) ماده (24) قانون می باشد.

تبصره 3 ـ كالای اظهار شده به گمرك در طول مدت انجام تشریفات گمركی، مشمول ماده (24) قانون و تبصره‌ های (1) و (2) آن می باشد.

تبصره 4 ـ سازمان جمع‌ آوری و فروش اموال تملیكی موظف است ظرف یك هفته پس از انجام تشریفات مذكور در ماده (37) قانون، نسبت به انتقال كالای متروك به انبارهای خود اقدام نماید.

ماده 55 ـ مرجع تحویل ‌گیرنده كالا پس از ارسال ‌گزارش موضوع ماده (54) به گمرك، بدون اطلاع متصدی نگاهداری حساب كالای متروكه گمرك، مجاز به گواهی اظهارنامه ‌های ارایه شده از حیث موجودی كالا نمی باشد.

بخش ششم ـ تشریفات و شرایط عمومی اظهار و ترخیص

فصل اول ـ شرایط عمومی اظهار و ترخیص

ماده 56 ـ به گمرك ایران اجازه داده می ‌شود در اجرای تبصره ماده (38) قانون در خصوص شرایط، چگونگی تشریفات اظهار و ارزیابی و اسناد لازم، دستورالعمل مربوط را تهیه و پس از تأیید وزیران امور اقتصادی و دارایی و راه و شهرسازی با رعایت اصل (138) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده (19) آیین‌ نامه داخلی هیئت دولت اقدام نماید.

ماده 57 ـ كالای صادراتی به منظور انجام تشریفات گمركی باید به انبارهای گمركی تحول گردد، مگر در مواردی كه صاحب كالا به صورت كتبی تقاضا نموده باشد كه در این صورت گمرك می‌ تواند اجازه انجام عملیات ارزیابی در خارج از این اماكن را صادر نماید. در موارد استثنایی و در صورتی كه كالا اظهار و وجوه متعلقه تأمین شده باشد، گمرك می‌ تواند با تقاضای كتبی صاحب كالا یا نماینده قانونی وی با انجام عملیات ارزیابی كالاهای وارداتی در خارج از اماكن گمركی نیز موافقت نماید.

ماده ۵۸ ـ اصل اسنادی كه باید به اظهارنامه ضمیمه شود عبارتند از:

الف ـ كالای ورودی: اسناد خرید، حمل (یا تصویر تصدیق شده سند حمل توسط شركت حمل و نقل بین المللی)، ترخیصیه، قبض انبار، مجوزها و گواهی‌ های لازم، اسناد بانكی (در صورتی كه كالا از طریق نظام بانكی وارد شده باشد)، گواهی مبدأ، صورت عدلبندی (در صورت یكنواخت نبودن كالا) و سایر اسنادی كه گمرك در اجرای قانون یا سایر قوانین ضروری بداند. ضمیمه نمودن سند حمل و ترخیصیه برای كالای ورودی از مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی به سرزمین اصلی كه در منطقه معامله شده یا قبض انبار آن تبدیل شده است ضروری نمی باشد.

تبصره 1 ـ در موارد استثنایی كه تسلیم یك یا چند سند بجز ترخیصیه، موافقت بانك (در صورتی كه كالا از طریق نظام بانكی وارد شده باشد) و مجوزها و گواهی ‌های لازم میسر نباشد، با تشخیص رییس گمرك اظهارنامه قبول و به جریان گذاشته می ‌شود. ترخیص كالا منوط به ارایه تمامی اسناد و انجام كامل تشریفات گمركی می باشد.

تبصره 2 ـ در مواردی كه كشور سازنده كالا احراز شده و محصول كشورهای ممنوع ‌المعامله نبوده و مشمول تعرفه های ترجیحی و محدودیت‌ های مقداری نگردد، با تشخیص گمرك ایران ارایه گواهی مبدأ ضروری نمی باشد.

تبصره 3 ـ در مورد اشخاص حقوقی چنانچه تنظیم و تسلیم ‌كننده اظهارنامه غیر از صاحب كالا باشد، شخص یاد شده (كارمند شخص حقوقی) باید دارای وكالت رسمی و معرفی‌ نامه (بر اساس متنی كه گمرك ایران اعلام خواهد كرد) برای ترخیص كالا باشد و برگ وكالت رسمی و معرفی‌ نامه یا تصویر آنها ضمیمه باشد و در برگ وكالت‌ نامه رسمی حدود اختیارات وكیل تعیین شده باشد و در صورتی كه ترخیص كننده كارگزار گمركی باشد، نامبرده دارای وكالتنامه رسمی باشد. معرفی ‌نامه رسمی مؤسسات دولتی در مورد كالای متعلق به آنها و معرفی ‌نامه سفارتخانه ‌ها با گواهی وزارت امور خارجه نسبت به كالای متعلق به سفارتخانه ‌ها به جای وكالتنامه رسمی پذیرفته خواهد شد.

تبصره 4 ـ در مواردی كه صاحب كالا شخص حقیقی باشد، قبول اظهار كالا صرفاً از طریق وی یا كارگزار گمركی دارای وكالتنامه رسمی و كارت كارگزار گمركی معتبر امكانپذیر است.

ب ـ كالای صدوری: قبض انبار (در صورت تحویل كالا به انبارهای گمركی)، مجوز ارزیابی در خارج از اماكن گمركی (حسب مورد)، سیاهه فروش (فاكتور)، فهرست عدلبندی (در صورت یكنواخت نبودن كالا)، گواهی ‌ها و مجوزهای قانونی (در صورت شمول)، تصویر پروانه ورود موقت برای پردازش یا پروانه ورود قطعی برای تعیین مواد وارداتی به كار رفته در كالای صادراتی (حسب مورد) و سایر اسنادی كه گمرك در اجرای مصوبات مراجع صلاحیت ‌دار ضروری بداند.

ج ـ سایر رویه ‌ها: اسناد و گواهی ‌های لازم برای الصاق به اظهارنامه كران بری (كابوتاژ) و انتقالی و عبوری در بخش‌ های مربوط مشخص خواهد شد.

ماده 59 ـ صاحب كالا یا نماینده قانونی وی می‌ تواند قبل از تسلیم اظهارنامه طبق تقاضای كتبی و ارایه اسناد مالكیت و تحت نظارت مأموران تعیین شده از طرف گمرك و با قبول مسئولیت خسارات احتمالی وارده، كالای خود را رؤیت و به توزین بسته‌ ها یا باز كردن و دیدن محتویات آنها جهت به دست آوردن مشخصات كالا و نمونه ‌برداری و خشك كردن كالا و تعویض لفاف آنها اقدام نماید.

تبصره ـ انجام عملیات یاد شده و كسری احتمالی محتویات و تغییرات انجام شده در بسته‌ بندی ناشی از این اقدامات در صورتمجلسی كه به امضای مرجع تحویل گیرنده، صاحب كالا و مأمور نظارت‌ كننده گمرك خواهد رسید، درج می ‌شود.

ماده 60 ـ كالای چند ردیف از یك فهرست كل بار (مانیفست) یا بارنامه حمل را حتی اگر كالای واحد و به نام شخص واحد وارد شده باشد، نمی توان در یك اظهارنامه اظهار نمود، ولی صاحب كالا یا نماینده وی می‌ تواند برای یك ردیف كالای متعلق به خود در صورتی كه بیش از یك بسته باشد در چند نوبت اظهارنامه ‌های متعدد تنظیم و تسلیم نماید و در هر حال محتوای یك بسته كالا را نمی ‌توان تفكیك و تقسیم و برای هر بخش اظهارنامه تنظیم و قبول نمود، مگر در مواردی كه بخشی از محتویات بسته یاد شده با توجه به شرایط ورود قابل ترخیص نباشد یا برای بخشی از آن اظهارنامه مرجوعی تنظیم یا به صورت كتبی درخواست واگذاری به گمرك گردد.

تبصره 1 ـ كالای موضوع یك گشایش اعتبار یا سیاهه خرید (خرید واحد) كه طی بارنامه‌ های متعدد حمل می ‌شود، قابل اظهار به موجب یك اظهارنامه می باشد.

تبصره 2 ـ محموله‌ های عبوری (ترانزیتی) كه با یك كامیون، یك بار گنج (كانتینر) یا یك واگن از مبادی ورودی به مقصد گمركهای داخلی اعزام یا از كشور عبور می ‌نمایند حتی اگر موضوع چندین بارنامه یا راهنامه بوده و عبور (ترانزیت) كننده آن واحد باشد، قابل اظهار به موجب یك اظهارنامه عبوری (ترانزیتی) خواهد بود.

ماده 61 ـ هرگاه كالا در ظروف غیرعادی و ظروفی كه خصوصیت غالب خود را به ‌مجموعه می دهد و یا در ظروف دارای مصرف مكرر وارد گردد، هر كدام از ظرف و مظروف جداگانه طبقه‌ بندی و مشمول شرایط و مأخذ مربوط به خود خواهد بود. در مواردی كه امكان تفكیك ظرف از مظروف نباشد در این صورت ظرف و مظروف توأماً مشمول پرداخت مأخذ حقوق ورودی بالاتر خواهد بود.

تبصره ـ بارگنج‌ ها (كانتینرها) و سایر ظروف و تكیه ‌گاههای دارای مصرف مكرر به‌ عنوان ورود موقت پذیرفته می ‌شود.

ماده 62 ـ در مواردی كه حقوق ورودی یا عوارض صادراتی از روی وزن دریافت می ‌شود، وزن كالا باید با تمام لفاف و ظروف درونی و بیرونی آن به حال و وضع عادی هنگام اظهار در گمرك به وسیله توزین، تعیین و سپس وزن تقریبی ظرف (اعم از هر نوع محفظه و لفاف و تكیه ‌گاه و نظایر آن) به شرح زیر محاسبه و از آن كسر گردد:
1ـ برای شیشه جام در صندوقهای مشبك (قفسه) بیست ‌درصد وزن با ظرف.
2ـ برای شیشه جام و شیشه‌ آلات و چینی در صندوق سی ‌درصد وزن با ظرف.
3ـ برای شیشه‌ آلات و چینی در كارتن و در ظروف دیگر پانزده ‌درصد وزن با ظرف.
4ـ برای مواد نسجی و اشیاء ساخته شده از آن در صندوق چوبی بیست‌ درصد وزن با ظرف.
5 ـ برای كالاها در كارتن (به جز شیشه ‌آلات و چینی) هشت‌ درصد وزن با ظرف.
6 ـ برای سایر كالا هایی كه در صندوق یا ظروف چوبی یا فلزی وارد می‌ شوند، پانزده ‌درصد وزن با ظرف.
7ـ برای كالایی كه در جوف حصیر، زنبیل یا كیسه یا لفافهای پارچه و غیره وارد می ‌شود سه درصد وزن با ظرف.
اوزان تقریبی یاد شده در بندهای مذكور شامل لفافهایی كه كالا را به طور ناقص بپوشاند از قبیل تخته مشبك یا قفسه (جز در مورد شیشه جام) نخواهد بود و همیشه وزن خالص حقیقی كالا باید تعیین شود.

ماده 63 ـ گمرك ایران می‌ تواند در موارد ضروری از صاحب كالا بخواهد صحت مندرجات مدارك تسلیمی كالای وارداتی و صلاحیت صادر كننده آنها را به تصدیق اتاق بازرگانی در كشور مبدأ برساند. صحت مهر و امضای اتاق بازرگانی محل باید به تأیید كنسولگری جمهوری اسلامی ایران در كشور مبدأ رسیده باشد.

فصل دوم ـ مراحل گردش اظهارنامه

ماده 64 ـ صاحب كالا یا نماینده قانونی وی پس از اطمینان از موجود بودن كالا باید اظهارنامه تعیین شده از طرف گمرك (فرم (برگه) كاغذی، سایر حامل ‌های اطلاعات یا اظهار از راه دور) را از لحاظ اطلاعات و وجوه گمركی متعلقه كه از ناحیه وی باید اعلام شود بر اساس اسناد مربوط تكمیل و به همراه اسناد لازم به واحد پذیرش اسناد در گمرك تسلیم نماید. در این بخش اظهارنامه و اسناد از جهات تكمیل بودن اطلاعات و اسناد ضمیمه، نداشتن بدهی قطعی، محاسبات، نداشتن خط‌ خوردگی، احراز مالكیت، ارتباط اسناد با كالا و همچنین برگ وكالتنامه یا نمایندگی و كارت كارگزاری (در صورت لزوم) بررسی شده و در صورتی كه ایرادی در هر یك از موارد یاد شده مشاهده گردد، اظهارنامه و اسناد جهت رفع نقص و تكمیل به اظهاركننده مسترد می ‌شود تا نسبت به اصلاح، تكمیل و امضای آن اقدام و اعاده نماید. واحد پذیرش پس از اخذ اظهارنامه امضاء شده و اطمینان از كامل بودن اسناد و مندرجات اظهارنامه و صحیح بودن محاسبه حقوق ورودی متعلقه، اسناد را به اظهارنامه ضمیمه و مهر و موم و مشخصات آن را در دفتر ثبت اظهارنامه درج و یا در رایانه وارد و شماره ثبت آن را با قید تاریخ در متن اظهارنامه منعكس می‌ نماید و به سرویس ارزیابی تحویل می دهد. با تخصیص شماره ثبت و درج آن در متن اظهارنامه، كالا اظهار شده تلقی و اظهارنامه تحت این شماره ثبت شده شناسایی و از این پس نباید از اختیار مأموران گمرك خارج شود. قبل از این مرحله (اظهار كالا) صاحب كالا حق هرگونه اصلاح یا تغییر در اظهارنامه را دارد.
تبصره ـ به منظور دریافت اطلاعات اظهارنامه (با رعایت محرمانه بودن اطلاعات تجاری اشخاص) گمرك شرایط و تمهیدات لازم را جهت انجام امور توسط بخش تعاونی و خصوصی فراهم می‌ نماید.

تبصره ـ به منظور دریافت اطلاعات اظهارنامه (با رعایت محرمانه بودن اطلاعات تجاری اشخاص) گمرك شرایط و تمهیدات لازم را جهت انجام امور توسط بخش تعاونی و خصوصی فراهم می‌ نماید.

ماده 65 ـ پس از تحویل اظهارنامه به سرویس ارزیابی و تعیین ارزیاب و كارشناس توسط مسئول سرویس ارزیابی، ارزیاب و كارشناس نتایج بررسی را در اظهارنامه منعكس و در صورت قبول اظهار یا تعیین تكلیف طبق سایر مواد قانون در مواردی كه اختلافی مشاهده نشود، اظهارنامه را امضاء و میزان وجوهی را كه باید پرداخت شود به اظهاركننده اعلام و اظهارنامه تحویل واحد صندوق و پروانه می‌ گردد. واحد مذكور پس از دریافت اسناد پرداخت یا تأمین وجوه متعلقه از اظهاركننده، نسبت به كنترل و ثبت آنها و انطباق وجوه پرداخت شده اقدام و اظهارنامه و پروانه ‌ای را كه بر اساس مندرجات اظهارنامه در این واحد تهیه شده است، مهر و امضاء می‌ نماید. سپس اظهارنامه و پروانه به شخصی كه از طرف رییس گمرك تعیین می ‌شود تحویل تا پروانه را با اظهارنامه مطابقت و در صورت صحت اقدامات انجام شده، با قید تاریخ، پروانه را امضاء و مهر نماید سپس اظهارنامه و اسناد و پروانه تحویل متصدی دفتر ثبت اظهارنامه شده تا پس از ثبت شماره و تاریخ امضای پروانه و اطلاعات تكمیلی پیش ‌بینی شده در آن دفتر، پروانه را با اخذ رسید تحویل صاحب كالا یا نماینده قانونی وی و اظهارنامه و اسناد ضمیمه را تحویل واحد نگهداری اظهارنامه نماید.

تبصره ـ گمرك ایران می‌تواند حقوق ورودی اظهاری صاحب كالا را همزمان با اظهار كالا پیش دریافت نماید.

فصل سوم ـ رسیدگی اظهارنامه (ارزیابی)

ماده 66 ـ به منظور حصول اطمینان از اجرای مقررات گمركی، وصول وجوه متعلقه، صحت مندرجات اظهارنامه و اسناد، كالا های اظهار شده از لحاظ نوع جنس، تعداد، وزن، ارزش، كشور سازنده، تعرفه و سایر مشخصات و مجوزهای لازم باید مورد ارزیابی و كنترل ‌های گمركی قرار گیرند. وظایف ارزیابان، كارشناسان و سایر كاركنان، نحوه نمونه‌ برداری، نقص اسناد، كشف تخلف و گزارش آن، نحوه و میزان وارسی و معاینه بر اساس اصول انتخاب خطر و وارسی اتفاقی و درج نتایج وارسی در اظهارنامه طی دستورالعملی توسط گمرك ایران تعیین و ابلاغ می ‌شود.

تبصره ـ به تشخیص گمرك یا تقاضای صاحب كالا، وارسی و ارزیابی كالا می‌ تواند با حضور صاحب كالا یا نماینده قانونی وی انجام شود.

ماده 67 ـ هرگاه در جریان ارزیابی اختلافاتی به زیان دولت مشاهده شود، ارزیابان موظفند مشروح اختلاف را در اظهارنامه نوشته و امضا نمایند و بلافاصله صورتمجلس تخلف حاكی از شرح اختلاف از طرف سرویس ارزیابی تنظیم و به اظهارنامه ضمیمه و برای تعیین جریمه به رییس گمرك ارایه می ‌شود.

ماده 68 ـ هرگاه در جریان ارزیابی اختلافاتی كه مستلزم دریافت تفاوت حقوق ورودی و هزینه های انجام خدمات نباشد كشف شود و كالا دارای شرایط ورود یكسان باشد (مانند اینكه نام یكی از دو نوع كالای مجاز كه حقوق ورودی آنها یكسان است به‌ جای نام دیگری در اظهارنامه نوشته شده باشد) در این صورت نیز مشاهدات مأموران باید در اظهارنامه قید و بدون تنظیم صورتمجلس تخلف با اطلاع رییس گمرك پس از اخذ جریمه موضوع ماده (110) قانون، اجازه اصلاح مورد اشتباه داده می ‌شود.

ماده ۶۹ ـ اگر صاحب كالا مشخصات كالای خود را به زیان خود اظهار كرده باشد و مراتب بر اثر ارزیابی كشف شود ارزیابان موظفند مشاهدات خود را زیر اظهارنامه بنویسند و آن را به متصدی سرویس ارزیابی مسترد دارند. در چنین مواردی متصدی سرویس ارزیابی موظف است مراتب را به صاحب كالا اعلام كند و صاحب كالا می‌تواند در متن یا پشت همان اظهارنامه به استناد نوشته ارزیاب و تأیید متصدی یادشده تقاضای استرداد اضافه پرداختی را بكند و در این صورت رییس گمرك یا قائم مقام او پس از رسیدگی در زیر گزارش متصدی مذكور اجازه صدور حكم استرداد را خواهد داد.

تبصره ۱ـ هرگاه صاحب كالا یا نماینده وی به سبب تسریع در كار خود مایل به‌درخواست استرداد نباشد باید انصراف خود را در متن یا پشت اظهارنامه نوشته و امضاء نماید و صاحب كالا یا نماینده او حق درخواست استرداد اضافه پرداختی را نخواهد داشت.

تبصره 2 ـ چنانچه صاحب كالا قبل از ترخیص كالا تقاضایی مبنی بر استرداد اضافه پرداختی ارایه و ثبت نماید پس از بررسی گمرك و صحت تقاضای درخواست ‌كننده به ‌شرط اینكه مشمول تبصره (1) نباشد با صدور حكم نسبت به استرداد اقدام خواهد گردید. انجام تشریفات استرداد مانع از ترخیص كالا نخواهد بود.

ماده ۷۰ـ رییس گمرك می‌تواند در هر مورد كه مقتضی بداند كالایی را كه ارزیابی آن انجام یافته است، بازدید نموده و آن كالا را شخصاً یا به وسیله هر مأمور دیگری از مأموران گمرك دوباره ارزیابی و معاینه نماید.

بخش هفتم ـ رویه ‌های گمركی

فصل اول ـ كالاهای ورودی

مبحث اول ـ ورود قطعی

ماده 71‌ ـ ورود قطعی كالا مستلزم اخذ تمامی مجوزهای لازم طبق قوانین و مقررات مربوط و پرداخت حقوق ورودی می باشد.

مبحث دوم ـ ورود موقت

ماده 72 ـ كالاهای زیر می‌ تواند با اخذ مجوز از گمرك ایران به عنوان ورود موقت به‌ قلمرو گمركی وارد شود:

الف ـ كالا ها به منظور عرضه در نمایشگاهها.

ب ـ دستگاههای فیلمبرداری و عكسبرداری هوایی و فیلم ‌های همراه آنها پس از ارایه موافقت وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح.

پ ـ دستگاههای مطالعات علمی، آموزشی، تربیتی، فنی و مهندسی نقشه ‌برداری.

ت ـ دستگاهها برای سدسازی، اسكله ‌سازی، لایروبی، راهسازی، حفاری، استخراج و اكتشاف و پروژه ‌های (طرح ‌های) خاص.

ث ـ دستگاهها برای نصب و سوار كردن كارخانه ‌ها و تأسیسات صنعتی و نظایر آن.

ج ـ دستگاهها برای تعمیر ماشین ‌آلات و دستگاهها.

چ ـ وسایل ‌نقلیه سواری و هواپیمای شخصی اشخاص غیرمقیم ایران برای استفاده شخصی و ظروف و تكیه ‌گاههای چند بار مصرف.

ح ـ كالاهایی كه طبق قراردادها و موافقت ‌نامه‌ های گمركی بین‌المللی قابل ورود موقت بوده و دولت جمهوری اسلامی ایران عضویت آن را پذیرفته است.

خ ـ وسایل و لوازم امدادی به منظور كمك ‌های بشردوستانه.

دـ ظروف و لفاف‌ های آماده برای بسته ‌بندی كالای صادراتی.

ذ ـ هواپیما برای امور خدماتی از قبیل سمپاشی و مسافری.

تبصره ـ دامها كه برای تعلیف به صورت موقت وارد كشور می‌ شوند، و نتاج آنها مشمول عنوان واردات موقت بوده و تشریفات ورود و خروج این دامها تابع مقررات آیین‌ نامه مخصوص تعلیف اغنام و احشام مصوب هیئت وزیران است.

ماده 73 ـ لوازم و قطعات یدكی هواپیماها یا كشتی‌ های خارجی كه شركت های مربوط به منظور تعویض یا رفع نقص هواپیماها یا كشتیها به صورت موقت وارد می‌ كنند باید صورت ریز مشروح آنها به اظهارنامه ضمیمه شود. این اشیا در انبار مخصوص شركت نگاهداری و مشخصات دقیق آن باید در دفتری كه از طرف شركت نگهداری می ‌شود و همچنین دفتر دیگری كه گمرك موظف به نگاهداری آن است ثبت و هر دو دفتر به‌ امضای مأموران گمرك برسد. دفاتر یاد شده قبلاً از طرف گمرك شماره ‌گذاری و پلمب خواهد شد. موقع مصرف یا اعاده هر یك از اقلام باید با نظارت گمرك به هواپیما یا كشتی تحویل و علاوه بر ثبت در پشت پروانه ورود موقت مربوط در هر دو دفتر نیز خروج آن از انبار ثبت و به امضاء مأمور گمرك برسد.

ماده 74 ـ ورود موقت مستلزم اخذ تضمین به میزانی است كه گمرك ایران (حسب ماده (10) قانون) تعیین و اعلام می كند.

ماده 75 ـ در موارد زیر به جای اخذ تضمین به اخذ تعهد كتبی اكتفا می ‌شود:
الف ـ ورود موقت لوازم و قطعات یدكی هواپیماها و كشتی‌ های خارجی موضوع ماده (73).
ب ـ ظروف و تكیه ‌گاه ‌های دارای مصرف مكرر و نظایر آنها.
پ ـ ورود موقت كالاهای وزارتخانه ‌ها و مؤسسات دولتی و شركت های دولتی با تعهد مسئولان مالی سازمان مربوط و در مورد نمایشگاهها تعهد سفارتخانه ‌ها و یا نمایندگی ‌های سیاسی كشور مربوط با گواهی وزارت امور خارجه.

ماده 76 ـ كالایی كه به عنوان ورود موقت اظهار می‌ گردد باید طبق مقرراتی كه در بخش ششم این آیین‌ نامه ذكر شده است معاینه و ارزیابی دقیق شده و پس از درج مشخصات و علامت روی كالا در اظهارنامه به بسته ‌ها یا محتویات آنها پلمب گمرك یا هر نوع علامت دیگری كه برای تشخیص كالا در موقع خروج لازم باشد الصاق گردد و گمرك مدتی را كه كالا در طی آن باید از كشور خارج شود تعیین و در متن پروانه گمركی قید و پروانه و كالا در اختیار صاحب كالا گذاشته شود.

ماده 77 ـ در صورت تسلیم تقاضای كتبی از طرف صاحب كالا مدت پروانه ورود موقت از طرف گمرك صادركننده پروانه (پس از موافقت گمرك ایران) تا حداكثر شش ماه قابل تمدید است به شرط اینكه تقاضا پیش از انقضای مهلت اولیه تسلیم شده باشد. در صورتی كه باز هم احتیاج به تمدید مجدد داشته باشد به شرط تسلیم تقاضا قبل از انقضا مدت، موافقت با آن موكول به كسب اجازه از گمرك ایران خواهد بود.

تبصره – برای ورود موقت تجهیزات آزمایشگاهی و همچنین تجهیزات با فناوری بالا حسب مورد با تأیید وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشكی و معاونت علمی و فناوری رییس جمهور مدت مندرج در این ماده دو سال خواهد بود.

ماده 78 ـ برای تسویه پروانه ورود موقت و ابطال تضمین یا تعهد، صاحب كالا می‌ تواند به یكی از روشهای زیر اقدام نماید:
الف ـ كالا را به گمرك تحویل و تقاضای ابطال پروانه و تضمین یا تعهد را بنماید.
ب ـ كالا را برای ورود قطعی با رعایت مقررات مربوط اظهار و ترخیص نماید.
پ ـ تسلیم اظهارنامه به منظور برگشت كالا كه تابع مقررات و تشریفات رویه مرجوعی می باشد. گمرك داخلی می‌ تواند تضمین ورود موقت را در صورت معتبر بودن به ‌عنوان تضمین جهت خروج كالا از كشور قبول كند. ابطال پروانه و تضمین یا تعهد كالای ورود موقت موكول به تشخیص و تطبیق كالا با مشخصات پروانه ورود موقت و سالم بودن پلمب یا علایم گمركی الصاق شده روی كالا و منقضی نشدن مدت اعتبار پروانه می باشد. در صورتی كه به علت از بین رفتن علایم یا پلمب، تطبیق كالا ممكن نباشد نسبت به وصول تضمین و یا پی ‌گیری اجرای تعهد اقدام و در صورتی كه صاحب كالا قصد خروج كالا را از قلمرو گمركی داشته باشد طبق مقررات صادرات (بدون پرداخت هرگونه وجهی از قبیل جایزه صادراتی و تسهیلات صادراتی) رفتار خواهد شد.

ماده 79ـ هر گاه صاحب كالا بخواهد كالایی را كه به عنوان ورود موقت وارد شده است در ایران بفروشد یا به مصرف برساند باید قبل از انقضای مدت اعتبار پروانه، درخواست كتبی مبنی بر ابطال پروانه ورود موقت به گمرك مربوط داده و اظهارنامه ورود قطعی برای كالای خود تنظیم و تشریفات عمومی مربوط به واردات را انجام دهد. ورود قطعی كالای ورود موقت مستلزم اخذ مجوزها و پرداخت حقوق ورودی به مأخذ و ارزش زمان اظهار ورود موقت و نرخ برابری ارز بر اساس زمان اظهار ورود قطعی خواهد بود.

ماده 80 ـ در صورتی كه كالای ورود موقت در مهلت مقرر حسب مورد تحویل گمرك یا ترخیص قطعی یا برگشت نشود، در صورت تشخیص عمدی بودن مشمول مقررات قاچاق (موضوع بند (ب) ماده (113) قانون) و در غیر این صورت نسبت به وصول تضمین و پیگیری اجرای تعهد اقدام خواهد شد

تبصره ـ تا زمانی كه اعلام جرم قاچاق و یا وصول تضمین و یا مطالبه وجه تعهد انجام نشده است صاحب كالا می‌تواند با پرداخت جریمه انتظامی موضوع ماده (109)قانون نسبت به تحویل یا ترخیص یا اعاده كالا اقدام نماید.

مبحث سوم ـ ورود موقت برای پردازش

ماده 81 ـ ورود موقت برای پردازش مستلزم اخذ مجوز قبلی از گمرك ایران است. میزان كالای وارده و نوع پردازش در مجوز صادره قید و توسط گمرك تعیین می‌ گردد.

تبصره 1 ـ در صورتی كه برای گمرك كیل یا ضرایب مصرف كالای صادراتی از محل ورود موقت برای پردازش مشخص نباشد، گمرك نظر سازمانهای ذی ‌ربط را استعلام و اقدام می‌ نماید. در مواردی كه صادركننده به نظر گمرك معترض باشد می‌ تواند موضوع را به مراجع رسیدگی به اختلافات گمركی موضوع بخش دوازدهم قانون ارجاع نماید.

تبصره 2 ـ گمرك ایران تسهیلات لازم برای صادركنندگان خوشنام و نمونه و صادركنندگانی كه به طور منظم عملیات پردازش را انجام می دهند فراهم خواهد كرد.

تبصره 3 ـ صدور مجوز برای ورود موقت برای پردازش حداكثر به میزان ظرفیت اسمی سالانه واحد تولیدی ذی ‌ربط مجاز است.

ماده 82 ـ در اجرای تبصره (1) ماده (51) قانون مهلت صدور محصولات به دست آمده از تاریخ صدور سند ترخیص كالای وارده یك سال می باشد. این مهلت در مواردی كه دلایل موجه و قابل قبولی از طرف ذینفع به گمرك ارایه گردد برای گروه كالایی بهداشتی، آرایشی، دارویی، دخانی و مواد غذایی حداكثر تا یك سال دیگر و برای سایر گروههای كالایی حداكثر تا دو سال دیگر قابل تمدید خواهد بود. در موارد استثناء با تأیید كارگروهی متشكل از نمایندگان تام‌الاختیار وزارتخانه ‌های صنعت، معدن و تجارت و جهاد كشاورزی و گمرك ایران و اتاق ‌های بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی و تعاون مركزی جمهوری اسلامی ایران با توجه به ضروریات تجاری قابل تمدید خواهد بود.

تبصره 1 (اصلاحی 12ˏ10ˏ1395)ـ دبیرخانه كارگروه یاد شده در وزارت صنعت، معدن و تجارت می باشد.

تبصره 2(الحاقی 12ˏ10ˏ1395)– در مورد كالاهای كشاورزی مشمول قانون تمركز وظایف و اختیارات مربوط به بخش كشاورزی در وزارت جهاد كشاورزی، مهلت صدور محصولات بدست آمده از تاریخ صدور سند ترخیص شش ماه بوده و حداكثر برای شش ماه دیگر به تشخیص كارگروه موضوع این ماده قابل تمدید است.

ماده 83 ـ عملیات پردازش پس از موافقت گمرك ایران می‌ تواند توسط اشخاصی غیر از وارد كننده انجام شود بدون اینكه تغییر مالكیت انجام شده باشد و در هر حال وارد كننده در مقابل گمرك مسئول اجرای مقررات ورود موقت برای پردازش خواهد بود.

ماده 84 ـ برای صدور محصولات به دست آمده، صاحب كالا باید اظهارنامه صادراتی را با ذكر شماره پروانه ورود موقت و الصاق تصویر آن تنظیم و به گمرك تسلیم نماید. گمرك به هنگام صدور، اقدامات لازم به منظور بازشناسی و انطباق كالای وارده و محصولات به دست آمده را معمول تا امكان تسویه توسط گمرك ورود موقت‌ كننده میسر شود.

ماده 85 ـ گمرك در هر زمان می‌ تواند از كالای وارده و نحوه پردازش بازدید به ‌عمل آورد. چنانچه كالای وارده یا محصول به دست آمده موجود نباشد، طبق بند (ب) ماده (113) قانون رفتار خواهد شد.

ماده 86 ـ با صدور محصولات به دست آمده تضمین ‌ها و تعهدات اخذ شده پس از بررسی اسناد و مدارك و احراز بكارگیری مواد اولیه وارداتی در محصول صادراتی ابطال و تسویه خواهد شد. در مواردی كه محصولات به دست آمده، به تدریج صادر می ‌شود ابطال و تسویه برای همان میزان كالای صادر شده انجام خواهد شد.

تبصره 1 – واردكننده می‌ تواند ظرف مهلت تعیین شده برای پردازش، پس از اخذ موافقت گمرك ایران كالای وارده را به همان حالت اولیه با رعایت تشریفات مرجوعی از كشور خارج و نسبت به ابطال تضمین و تسویه تعهدات خود اقدام نماید.

تبصره 2 ـ در خصوص كالای وارده برای پردازش و همچنین ضایعات دارای ارزش تجاری (قابلیت مصرف داشته باشد) چنانچه برای ورود قطعی اظهار شود، با رعایت مقررات ماده (79) و بدون كسر استهلاك ترخیص می ‌شود.

تبصره 3 ـ محصولات به دست آمده می‌ تواند به نام اشخاصی غیر از واردكننده صادر شود كه در این صورت پروانه صادراتی مربوط برای ابطال تضمین یا تعهد كافی است.

ماده 87 ـ در صورتی كه صاحب كالا در مهلت مقرر نسبت به ایفای تعهد خود اقدام ننماید به شرط ارایه درخواست مبنی بر تبدیل به قطعی نمودن پروانه ورود موقت برای پردازش قبل از انقضای مهلت، موضوع در كمیسیونی مركب از نمایندگان تام‌الاختیار گمرك ایران، وزارت صنعت معدن و تجارت، اتاق ‌های بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی و تعاون مركزی جمهوری اسلامی ایران حسب مورد و بانك مركزی جمهوری اسلامی ایران و حسب مورد وزارتخانه تولیدی مربوط بررسی و در صورت موافقت كمیسیون یاد شده و انجام ثبت سفارش (توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت) با پرداخت حقوق ورودی بر اساس مأخذ و ارزش زمان اظهار ورود موقت و با برابری نرخ ارز در زمان اظهار واردات قطعی اقدام خواهد شد. دبیرخانه كمیسیون یاد شده در وزارت صنعت معدن و تجارت می باشد.

تبصره 1 (اصلاحی 12ˏ10ˏ1395)ـ محصولات به دست آمده از كالای ورود موقت برای پردازش در اجرای پروژه‌های (طرحهای) نفت، گاز و پتروشیمی چنانچه برای استفاده در سایت‌ های (محدوده ‌های) تحت نظر گمرك به گمركهای مستقر در مناطق ویژه اقتصادی انرژی تحویل و اظهار گردد در صورت رعایت مقررات این مبحث، تضمینات و تعهدات مأخوذه مربوط به ورود موقت برای پردازش قابل تسویه بوده، ولی قابل استناد برای جوایز صادراتی و واردات در مقابل صادرات نمی باشد.

تبصره 2(الحاقی 12ˏ10ˏ1395)– در خصوص آن دسته از كالاهای كشاورزی مشمول قانون تمركز وظایف و اختیارات مربوط به بخش كشاورزی در وزارت جهاد كشاورزی كه تفاوت قیمت داخلی و خارجی وجود دارد و یا مشمول ممنوعیت یا محدودیت شده است در صورت عدم ایفای تعهد در مهلت مقرر، تبدیل به واردات قطعی با رعایت این آیین نامه منوط به پرداخت سود بازرگانی معادل جدول زیر و با رعایت بندهای (الف)، (ب) و (ج) ذیل آن خواهد بود:

ردیف – عنوان كالا كد تعرفه سود بازرگانی برای تبدیل محموله‌های ورود موقت به واردات قطعی
1 گندم 1001 (كلیه تعرفه‌ های ذیل آن) 75 ٪
2 شكر خام 1701 (كلیه تعرفه‌ های ذیل آن) 85 ٪
3 شكر سفید 1701 (كلیه تعرفه‌ های ذیل آن) 85 ٪
4 شیر خشك 04021010-04021030-04022130-04022190- 04022900 100 ٪
5 برنج 1006 (كلیه تعرفه‌ های ذیل آن) 100 ٪
6 جو 1003 (كلیه تعرفه‌ های ذیل آن) 1004 65 ٪
7 رب گوجه فرنگی 20029010 100 ٪
8 عسل 0409 (كلیه تعرفه‌ های ذیل آن) 120 ٪
9 انواع میوه‌ها(تازه یا خشك كرده) زیتون (تازه محفوظ شده) 0801-0802-0804-0805-0806-0807-0808-0809-0810-0811-0812-0813-
07099200-07112000-20057000
(كلیه تعرفه‌ های ذیل آن)
به استثنای كدهای ردیف:
08011100-08011200-08011900-08043000-08044000-08045000-
150 ٪

الف- وارد كنندگانی كه (70 ٪) وزن محموله وارداتی را صادر كرده‌ اند در صورت درخواست تبدیل باقیمانده به ورود قطعی مشمول (70 ٪) سود بازرگانی مأخذ تعرفه‌ های فوق ‌الذكر می ‌گردند.
ب- در صورت برقراری هر نوع مابه التفاوت یا عوارض توسط مراجع قانونی برای واردات قطعی اقلام فوق‌ الذكر، هنگام تبدیل به قطعی شدن پروانه ورود موقت آن اقلام علاوه بر پرداخت سود بازرگانی تعیین شده مشمول پرداخت مابه‌ التفاوت یا عوارض مربوط نیز خواهد شد.
ج- وزارت جهاد كشاورزی تا پایان هر سال سود بازرگانی كالاهای اقلام فوق‌ الذكر را جهت تبدیل پروانه ورود موقت به قطعی پیشنهاد و پس از طی مراحل تصویب قانونی مراتب به سازمان توسعه تجارت و گمرك ایران جهت اقدام ابلاغ خواهد شد.

ماده 88 ـ چنانچه كالای وارده یا محصولات به دست آمده از پردازش در مهلت مقرر حسب مورد ترخیص قطعی یا برگشت و یا صادر نشود در صورت تشخیص عمدی بودن علاوه بر وصول تضمین، مشمول مقررات قاچاق و در غیر این صورت نسبت به ‌وصول تضمین و پیگیری اجرای تعهد اقدام خواهد شد. در صورت صدور رأی قطعی مبنی بر قاچاق، وجه تضمین وصولی به عنوان بخشی از جریمه منظور می ‌شود.

تبصره 1 ـ تا زمانی كه جرم قاچاق اعلام و یا وصول تضمین و یا مطالبه وجه تعهد انجام نشده است صاحب كالا می‌ تواند با پرداخت جریمه انتظامی موضوع ماده (109) قانون نسبت به ترخیص یا اعاده كالا اقدام نماید.

تبصره 2 ـ صدور محصولات به دست آمده از كالای ورود موقت برای پردازش، مشمول محدودیت‌ های قانونی و پرداخت عوارض كالاهای صادراتی نمی‌ گردد.

مبحث چهارم ـ مرجوعی

ماده 89 ـ برای ترخیص كالا به عنوان اعاده به خارج از قلمرو گمركی، صاحب كالا یا نماینده قانونی وی باید هزینه های خدمات انجام شده را پرداخت كند و در اظهارنامه تعهد كند كه كالا را در مهلتی كه رییس گمرك تعیین می‌ نماید از قلمرو گمركی خارج سازد. این مهلت در صورت درخواست صاحب كالا یا نماینده قانونی وی به شرط وجود علت موجه مستند به مدارك، قابل تمدید است.

ماده 90 ـ بسته‌ های كالای مرجوعی یا درب محفظه بار وسیله نقلیه آن كه در گمركهای داخلی اظهار می ‌شود پلمب شده و با پروانه كه به یك نسخه اظهارنامه الصاق می ‌شود در اختیار صاحب كالا گذارده می ‌شود و یك نسخه از اظهارنامه مربوط بلافاصله و به صورت مستقیم به عنوان گمرك مرزی كه كالا از آنجا خارج خواهد شد ارسال و نسخه سوم بایگانی می ‌شود.

ماده 91 ـ هرگاه كالا در گمرك داخلی به عنوان مرجوعی اظهار شود صاحب كالا باید علاوه بر هزینه های انجام خدمات كه به طور قطعی پرداخت می‌ نماید تضمین لازم كه میزان آن توسط گمرك ایران تعیین خواهد شد، تودیع نماید. كالای مرجوعی باید از گمرك داخلی مستقیماً تا گمرك مرزی حمل و تحویل و پروانه و اظهارنامه نیز تسلیم شود سپس با اطلاع گمرك مرزی و تحت نظر مأمورانی كه از طرف گمرك تعیین می ‌شود از راه مجاز مرزی خارج و یا به كشتی یا هواپیما تحویل گردد و مأموران باید تاریخ ورود كالا به گمرك مرز خروجی و خروج كالا را در دفتر مخصوص شماره ‌گذاری و پلمب شده ثبت و در پشت پروانه و اظهارنامه نیز نوشته و امضاء نمایند و امضای آنها از طرف رییس گمرك محل گواهی و اظهارنامه گواهی شده به صاحب كالا تسلیم شود تا جهت ابطال تضمین به گمرك داخلی مربوط تسلیم نماید. هرگاه كالای مرجوعی در گمرك مرزی موجود و در همان گمرك برای اعاده اظهار شود در صورتی كه از محل ارزیابی، یكسره و تحت نظارت مأموران گمرك به انبار كشتی یا هواپیما تحویل شود و یا یكسره به نقطه مرزی حمل و زیر نظر مأموران عبور داده شود به بازرسی اجمالی اكتفا گردیده و در این مورد تضمین دریافت نمی ‌شود.

ماده 92 ـ هرگاه در گمرك مرزی اختلافی بین مشخصات ظاهری كالا با مندرجات اظهارنامه و پروانه مشاهده گردد رییس گمرك باید از صدور اجازه خروج كالا از كشور خودداری و به اختلاف رسیدگی و در صورت لزوم از گمرك صادركننده پروانه مرجوعی، چگونگی اختلافات یاد شده را استعلام و در صورت تخلف طبق مقررات مربوط حسب مورد عمل نماید.

تبصره ـ در موارد ظن قوی حاكی از تخلف، گمرك مرز خروجی می‌ تواند حتی در صورتی كه مشخصات ظاهری بسته‌ ها با مندرجات اظهارنامه و پروانه مطابق باشد به ‌معاینه و بازرسی كالا اقدام نماید.

ماده 93 ـ هرگاه علایم الصاقی گمرك به بسته ‌ها یا وسیله نقلیه پاره شده یا شكسته یا از بین رفته باشد محتویات هر بسته از طرف گمرك مرز خروجی معاینه و بازرسی كامل خواهد شد و در صورت عدم احراز تخلف، جریمه انتظامی موضوع ماده (110) قانون اخذ و در صورت احراز تخلف حسب مورد طبق مقررات قاچاق یا تخلفات اقدام خواهد شد.

تبصره ـ تضمین اخذ شده برای كالای مرجوعی وقتی ابطال می ‌شود كه نسخه گواهی شده اظهارنامه كه متضمن خروج كالا از قلمرو گمركی باشد به گمركی كه تضمین در آنجا تودیع شده تسلیم شود.

ماده 94 ـ هرگاه صاحب كالای مرجوعی تا یك ماه پس از پایان مهلت داده شده نسخه گواهی شده اظهارنامه را به گمرك صادركننده پروانه مرجوعی برای ابطال تضمین تحویل ننماید گمرك مذكور مراتب را از گمرك مرز خروجی استعلام و اگر معلوم شود كالای مرجوعی به آن گمرك تحویل نشده (به جز موارد غیرعمدی) حسب مورد نسبت به وصول و واریز تضمین و یا اجرای مقررات قاچاق اقدام خواهد نمود.

تبصره ـ هرگاه كالای مرجوعی بعد از مهلت تعیین شده و قبل از منظور نمودن تضمین به درآمد یا اعلام جرم قاچاق به گمرك خروجی تسلیم شده و عمدی نبودن آن برای گمرك احراز شود، مشمول پرداخت جریمه انتظامی موضوع ماده (109) قانون خواهد بود.

مبحث پنجم ـ عبور (ترانزیت) خارجی

ماده 95 ـ عبور دهنده با تسلیم اظهارنامه به گمرك، متعهد می‌ گردد كالا را ظرف مهلتی كه متناسب با مسافت، نوع وسیله حمل و فصول سال تعیین می ‌شود از طریق گمرك خروجی مشخص شده در پروانه عبور، خارج نماید.

تبصره 1 ـ مدت زمان و مسیرهای عبور كالاهای خارجی از قلمرو گمركی توسط وزارت راه و شهرسازی و با هماهنگی گمرك ایران تعیین می‌ گردد.

تبصره 2 ـ تمدید مهلت پروانه یا تغییر گمرك خروجی با موافقت گمرك ورودی یا گمرك ایران و با اعلام مراتب به گمركهای ذی ‌ربط امكانپذیر است.

تبصره 3 ـ تجدید و ترمیم بسته ‌بندی، درجه ‌بندی و عملیات برای تسهیل حمل كالای عبوری، پس از درخواست كتبی صاحب كالا یا نماینده قانونی وی با نظارت گمرك، مجاز می باشد. هرگونه خسارت وارده به كالا ناشی از اجرای این ماده به‌ عهده درخواست‌ كننده می باشد.

تبصره 4 ـ گمرك و سازمانهای ذی ‌ربط، درخواست عبور دهنده مبنی بر تخلیه كالا در اماكن گمركی یا انتقال كالا از بارگنج (كانتینر) به كامیون، واگن یا هواپیما و بالعكس را می‌ پذیرند.

ماده 96 ـ كالای عبوری پس از انجام كنترل‌ های گمركی و تودیع تضمین در گمرك ورودی، مهر و موم (پلمب) می‌ گردد و در صورتی كه وسیله نقلیه قابل مهر و موم (پلمب) شدن باشد به مهر و موم (پلمب) وسیله نقلیه اكتفا می ‌شود. در صورتی كه بارگنج یا وسیله نقلیه حامل كالای عبوری به هنگام ورود دارای مهر و موم (پلمب) سالم باشد گمرك ضمن كنترل مهر و موم (پلمب) نسبت به الصاق مهر و موم (پلمب) جدید اقدام می‌ نماید. در موارد ظن قوی به وجود تخلف، گمرك می‌ تواند علاوه بر كنترل مهر و موم (پلمب) محموله‌‍‌ ها را با اسناد و اظهارنامه تطبیق نماید.

تبصره ـ در صورت نبودن وسایل نقلیه مناسب و یا عدم امكان مهر و موم (پملب)، گمرك مبدأ می‌ تواند با اعمال روشهای كنترلی مناسب اجازه عبور را بدهد.

ماده 97ـ در مواردی كه وسیله نقلیه حامل كالای عبوری به علت نقص فنی یا سانحه یا دلایل موجه دیگر متوقف می ‌شود، عبور دهنده یا حامل باید مراتب را به ‌نزدیكترین گمرك اطلاع دهد تا با نظارت گمرك و پس از رفع مشكل یا بارگیری كالا در وسیله دیگری كه قابل مهر وموم (پلمب) باشد، كالا عبور داده شود. در این موارد نیز ضمن تنظیم صورتمجلس و درج شماره مهر و موم (پلمب) در اسناد مربوط، مراتب به ‌گمركهای ورودی و خروجی اعلام خواهد شد.

ماده 98 ـ عبور خارجی كالا برای شركتهای حمل و نقل ایرانی دارای مجوز فعالیت از وزارت راه و شهرسازی از نظر سپردن تضمین در حكم كالای مجاز تلقی می ‌شود.

تبصره 1 ـ كالای تحت پوشش كارنه تیر بدون نیاز به تسلیم اظهارنامه و سپردن تضمین، عبور (ترانزیت) می ‌شود.

تبصره 2 ـ در مواردی كه كالای عبوری به وسیله پست دولتی یا شركت های حمل و نقل ریلی یا راه‌ آهن اظهار و به شیوه ریلی حمل می ‌شود و همچنین كالای غیرتجاری همراه مسافران عبوری، به جای تضمین با اخذ تعهد اقدام به صدور پروانه عبور (ترانزیت) می ‌شود.

ماده 99 – مدارك لازم برای الصاق به اظهارنامه عبور خارجی به شرح زیر می باشد:
الف ـ تصویر سیاهه خرید.
ب ـ تصویر صورت عدلبندی در صورت یكنواخت نبودن كالا.
پ ـ بارنامه یا راهنامه یا تصویر تصدیق شده آنها توسط مؤسسه حمل و نقل یا فهرست كل بار (مانیفست) لنج یا قبض انبار صادره به وسیله مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی.
ت ـ ترخیصیه به استثنای كالاهای حمل شده توسط لنج یا كالای وارده از طریق مرزهای زمینی.
ث ـ گواهی‌ های مستند به قوانین مربوط كه در آنها به لزوم اخذ گواهی برای كالای عبوری تصریح گردیده است.
ج ـ اصل قبض انبار (در صورت عدم حمل یكسره كالا).

ماده 100 ـ پروانه عبور خارجی پس از انجام تشریفات مقرر به ازای هر واحد حمل به عبور دهنده تسلیم می‌ گردد تا به موجب آن كالای خود را تحویل گرفته و حمل نماید. پروانه عبور باید در طول مسیر عبور همراه حامل كالا باشد. یك نسخه از اظهارنامه عبور و اسناد ضمیمه از طرف گمرك ورودی مستقیماً به گمرك خروجی ارسال می‌ گردد تا پس از وصول محموله به آن گمرك نسبت به تصدیق خروج كالا در اظهارنامه اقدام و به گمرك ورودی اعاده نماید.

تبصره ـ در مورد كالای همنوع مازاد بر پنج درصد و كالای غیرهمنوع موضوع ماده (54) قانون جهت اجرای تبصره (2) ماده (108) قانون صرفاً كالای اضافی نگهداری و باقیمانده كالا كه با اظهار مطابقت دارد اجازه عبور داده می ‌شود.

ماده 101 ـ در مواردی كه كالای عبور خارجی موضوع یك پروانه با بیش از یك وسیله حمل می‌ گردد گمرك ورودی مشخصات محموله، وسیله حمل، شماره پروانه عبور و شماره مهر و موم (پلمب) الصاقی، نام گمرك خروجی، مهلت مقرر جهت عبور از قلمرو گمركی و سایر اطلاعات مورد نیاز را در پته عبور قید و به همراه یك نسخه تصویر پروانه، تحویل عبور دهنده می‌ نماید كه در طول مسیر و برای خروج از قلمرو گمركی حكم اصل پروانه را خواهد داشت. در این گونه موارد اصل پروانه همراه آخرین وسیله ‌نقلیه ارسال و به گمرك خروجی تسلیم خواهد شد. در هر حال تسویه تضمین یا تعهد موكول به ارایه اصل پروانه و تأیید خروج یا تحویل تمام محموله عبوری به گمرك خواهد بود.

ماده 102 ـ كالای عبوری را می‌ توان با موافقت گمرك ایران به گمركهای داخلی در طول مسیر عبور تحویل و برای سایر منظورهای ماده (47) قانون اظهار و طبق مقررات مربوط ترخیص نمود، به شرط اینكه در كالا دخل و تصرفی نشده باشد. در این موارد پروانه عبوری توسط گمرك داخلی ابطال و مراتب به گمركهای ورودی و خروجی اعلام خواهد شد.

ماده 103 ـ توقف وسیله حمل برای انجام عملیات بازرسی و مهر و موم (پلمب) مجدد موضوع ماده (55) قانون كه در نهایت منجر به ادامه مسیر وسیله حمل و نقل می‌ گردد نباید از بیست و چهار ساعت تجاوز نماید.

ماده 104 ـ چنانچه در مرز خروجی یا گمرك داخلی مشاهده گردد محفظه بار و مهر و موم (پلمب) بارگنج (كانتینر) یا وسیله نقلیه دست نخورده است، بازرسی محتویات ضرورتی ندارد مگر در موارد ظن قوی به وجود تخلف كه در این صورت با اجازه رییس گمرك مربوط، پس از بررسی چنانچه مغایرتی مشاهده نشود، صورتمجلس تنظیم و ضمن درج شماره مهر و مومهای (پلمب‌ های) قبلی و جدید در آن نتیجه بررسی قید و حسب مورد اجازه خروج محموله یا تخلیه آن و انجام سایر اقدامات داده می ‌شود.

ماده ۱۰۵ـ گمرك خروجی موظف است مندرجات پروانه عبور و وضع مهر و موم (پلمب) و مشخصات ظاهری را تطبیق نموده و پس از حصول اطمینان از مطابقت، اجازه تخلیه یا خروج كالا را تحت نظارت مأمورین گمرك صادر نماید.

ماده 106 ـ پس از تحویل كالا به گمرك مقصد و یا خروج محموله از قلمرو گمركی گمرك یاد شده بلافاصله مراتب را به گمرك ورودی اعلام و اظهارنامه گواهی شده توسط رییس گمرك مربوط، به اظهاركننده یا نماینده وی تسلیم می ‌شود تا جهت ابطال تعهدات یا تضمین ‌ها به گمرك ورودی تسلیم نماید. پروانه عبور كه خروج كالا در پشت آن گواهی شده، در گمرك خروجی بایگانی و علاوه بر آن به محض تحویل یا خروج كالا مراتب در رایانه یا دفتر مخصوص شماره‌ گذاری و مهر و موم (پلمب) و ثبت می ‌شود.

ماده 107 ـ هرگونه كاهش یا افزایش در اقلام ممنوع عبور خارجی بنا به پیشنهاد شورای امنیت كشور به تصویب هیئت‌ وزیران خواهد رسید.

تبصره ـ ممنوعیت عبور اقلام افزایشی سه ماه پس از ابلاغ تصویب ‌نامه هیئت‌ وزیران قابل اجرا خواهد بود.

ماده 108 ـ در مواردی كه عبور كالا بدون تخلیه و تحویل به اماكن گمركی میسر نمی باشد و مقصد بارنامه غیر از گمرك ورودی باشد در حكم حمل یكسره خواهد بود.

ماده 109 ـ از زمان وقوع تخلف گمركی در رویه عبور خارجی تا صدور و ابلاغ حكم قطعی مراجع قضایی، تصمیم ‌گیری در مورد كاهش تسهیلات برای شركت های حمل و نقل بین‌المللی با گمرك ایران است.

مبحث ششم ـ عبور داخلی

ماده 110 ـ صاحب كالا یا نماینده قانونی وی در مورد عبور داخلی شخصی و شركت حمل و نقل بین‌المللی در مواردی كه مقصد بارنامه بعد از مرز ورودی باشد باید پس از انجام تشریفات مربوط و صدور پروانه، كالا را در مهلتی كه متناسب با مسافت، نوع وسیله نقلیه و فصول سال توسط گمرك تعیین می ‌شود با مهر و موم (پلمب) سالم الصاقی به بارگنج، محفظه بار یا بسته ‌ها به گمرك مقصد تحویل نماید.

ماده 111 ـ مدارك لازم برای الصاق به اظهارنامه عبور داخلی شخصی و حمل یكسره به شرح زیر می باشد:
الف ـ تصویر سیاهه خرید.
ب ـ تصویر صورت عدلبندی در صورت یكنواخت نبودن كالا.
پ ـ بارنامه، راهنامه یا تصویر گواهی شده آنها توسط شركت حمل و نقل بین‌المللی یا فهرست كل بار (مانیفست) لنج.
ت ـ ترخیصیه و موافقت كتبی بانك در صورت خرید كالا از طریق اعتبار اسنادی، مگر در مواردی كه به موجب بارنامه مقصد نهایی كالا گمركهای داخلی تعیین شده باشد.
ث ـ گواهی ‌های مستند به قوانین مربوط كه برای كالای عبور داخلی لازم است.

تبصره 1 ـ در مواردی كه مقصد بارنامه بعد از مرز ورودی باشد، موضوع تبصره (3) ماده (60) قانون كه توسط شركت حمل و نقل صورت می‌ گیرد، ارایه موافقت بانك لازم نمی باشد.

تبصره 2 ـ در مورد كالای عبور داخلی موضوع تبصره (4) ماده (60) قانون، رعایت بندهای موضوع ماده یاد شده الزامی می باشد.

ماده 112 ـ قبل از صدور پروانه عبور داخلی شخصی، اظهاركننده باید تضمین ‌های لازم را به میزان تعیین شده توسط گمرك ایران تودیع نماید ولی هزینه های انجام خدمات به صورت نقدی وصول می‌ گردد.

تبصره 1 ـ كالای تحت پوشش كارنه تیر بدون نیاز به تسلیم اظهارنامه و سپردن تضمین، عبور داخلی می ‌شود.

تبصره 2 ـ در خصوص عبور داخلی كیسه‌ ها، بسته‌ ها و مرسولات پستی، محموله‌ های حمل شده به وسیله راه‌ آهن و كالاهای دولتی كه مستقیماً از گمرك مبدأ به گمرك مقصد حمل می‌ گردد، به جای تضمین، اخذ تعهد بلامانع است.

ماده 113 ـ در صورتی كه در مسیر عبور، كالا یا وسیله حمل آن دچار سانحه گردد، عبور دهنده یا حامل موظف به اعلام مراتب به نزدیكترین گمرك جهت اعزام مأمور برای وارسی كالا و تنظیم صورتمجلس می باشد. گمرك پس از انجام اقدامات لازم با مهر و موم (پلمب) مجدد اجازه ادامه مسیر داده و نسخه‌ ای از صورتمجلس را برای گمركهای مبدأ و مقصد عبور ارسال خواهد نمود.

ماده 114 ـ پس از وصول كالا به گمرك مقصد تعداد و علایم و مهر و موم ‌های (پلمب‌ های) بسته ‌ها یا وسیله ‌نقلیه حسب مورد وارسی و با مندرجات پروانه تطبیق و در صورتی كه اختلافی مشاهده نگردد كالا به انبار تحویل و قبض انبار صادر و تسلیم تحویل ‌دهنده می‌ گردد. علاوه بر صدور قبض انبار، تحویل محموله با قید تاریخ در پروانه عبور یا وله كارنه‌ تیر از طرف گمرك مقصد گواهی تا با ارسال به گمرك مبدأ، عبور دهنده بتواند تضمین و تعهد خود را تسویه نماید.

ماده 115 ـ در صورت كشف اختلاف در گمرك مقصد، صورتمجلس بلافاصله با حضور عبور دهنده یا حامل كالا، از طرف آن گمرك تنظیم و یك نسخه آن به نماینده شركت حمل و نقل بین‌المللی تسلیم و مراتب در زیر پروانه یا كارنه ‌تیر قید می‌ گردد. صورتمجلس مذكور باید ظرف بیست و چهار ساعت تنظیم و یك نسخه آن برای گمرك مبدأ عبور ارسال شود.

تبصره ـ تا زمانی كه جرم قاچاق اعلام و یا وصول تضمین و یا مطالبه وجه تعهد انجام نشده است، صاحب كالا یا نماینده قانونی وی می‌ تواند با پرداخت جریمه انتظامی موضوع ماده (109) قانون نسبت به تحویل كالا به گمرك اقدام نماید.

فصل دوم ـ كالاهای صدوری

مبحث اول ـ صدور قطعی

ماده 116 ـ كالای صادراتی با اظهار در یكی از گمركهای (داخلی یا مرزی) مجاز صادراتی و پرداخت عوارض (در صورت تعلق) پس از ارایه گواهی ‌هایی كه به موجب مقررات باید اخذ گردد با صدور پروانه اجازه خروج از مرزهای مجاز موضوع ماده (103) قانون و تحت نظارت مأموران گمرك را خواهد داشت.

تبصره ـ در صورت وقوع حوادث غیرمترقبه گمرك ایران با توجه به مقتضیات تجاری می‌ تواند اجازه دهد كالای صادراتی كشور تحت نظارت مأموران گمرك از سایر راهها نیز خارج شود.

ماده 117 ـ در مواردی كه اظهارنامه صدوری در یكی از گمركهای داخلی تسلیم می‌ گردد پس از انجام عملیات ارزیابی، به هر یك از بسته‌ های موضوع اظهارنامه مهر و موم (پلمب) گمركی الصاق و مهلتی نیز برای حمل كالا از آن گمرك تا گمرك مرز تعیین و در پروانه صدوری قید می ‌شود.

تبصره 1ـ در خصوص كالای صادراتی كه در محفظه حمل بار بارگنج یا وسایل نقلیه قابل مهر و موم (پلمب) حمل می ‌شود، گمرك به مهر و موم (پلمب) كردن محفظه یا وسیله ‌نقلیه اكتفا خواهد نمود.

تبصره 2ـ گمرك می‌ تواند (پس از موافقت گمرك ایران) با توجه به نوع كالا و در صورت امكان كنترل محموله و لحاظ نمودن سایر شرایط، به صدور اجازه حمل كالای صادراتی بدون مهر و موم اقدام نماید.

ماده 118 ـ كالای صادراتی كه پروانه آن در گمرك داخلی صادر شده است وقتی كه به گمرك مرزی رسید در صورتی كه مهر و موم (پلمب) الصاقی سالم و دست نخورده باشد، گمرك به تطبیق ظاهری آن با پروانه اكتفا نموده و ضمن ثبت خروج كالا اجازه عبور كالا را از مرز می دهد سپس مشخصات وسیله حمل و تاریخ خروج كالا را از مرز در پشت پروانه درج و پس از مهر و امضاء آن را به صاحب كالا یا حامل تسلیم می‌ نماید.

تبصره ـ گمرك مرزی می‌ تواند در موارد سوء ظن قوی به تخلف نسبت به باز كردن و معاینه بسته‌ ها، محفظه و وسیله حمل مهر و موم (پلمب) شده اقدام نماید.

ماده 119 ـ كالای صادراتی كه در مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی و ویژه اقتصادی تولید شده و بخشی از آن مواد اولیه خارجی می باشد كه تشریفات واردات قطعی در مورد آن انجام نشده است در صورتی كه در زمان صادرات از سرزمین اصلی عبور نماید پس از اخذ تضمین به میزان مواد اولیه خارجی قابل صدور می باشد.

ماده 120 ـ هرگاه مهر و موم (پلمب) یك یا چند بسته، محفظه یا وسیله حمل دست خورده یا از بین رفته باشد، مأموران گمرك باید با حضور حامل و صاحب كالا یا نماینده وی (اگر در محل حاضر باشند) آن یك یا چند بسته، محفظه یا وسیله حمل را باز كرده و مورد ارزیابی دقیق قرار دهند و چنانچه محتویات از هر حیث مطابق مندرجات پروانه باشد و یا در صورت عدم تطبیق، چنانچه موضوع منطبق با بند (د) ماده (113) قانون نباشد، مراتب در پروانه قید و اجازه خروج داده شود.

ماده 121 ـ چنانچه كالای صادرات قطعی به تشخیص گمرك عیناً (موضوع تبصره بند (ش) ماده (119) قانون) و بدون استفاده یا تعمیر به كشور بازگشت داده شود با رعایت مفاد ماده (65) قانون بدون پرداخت حقوق ورودی قابل ترخیص می باشد.

تبصره 1 ـ چنانچه كالای صادرات قطعی بازگشت داده شده به كشور به تشخیص گمرك در خارج استفاده یا تعمیر شده باشد، بدون نیاز به ثبت سفارش، پس از پرداخت حقوق ورودی قابل ترخیص می باشد.

تبصره 2 ـ در همه موارد ترخیص كالای صادرات قطعی بازگشتی (از جمله صادرات قطعی كه از محل ورود موقت برای پردازش كه به كشور بازگشت داده می ‌شود) منوط به ارایه اسناد صدور مربوط و اخذ گواهی‌ های قرنطینه ‌ای و بهداشتی و ایمنی و بازپرداخت وجوه دریافتی و اعاده امتیازات استفاده شده بابت صدور كالا (ازجمله استرداد حقوق ورودی بابت كالای صادرات قطعی از محل ورود موقت برای پردازش) می باشد.

تبصره 3(الحاقی 02ˏ04ˏ1395)– واردات قطعی فرش های دست بافت صادراتی برگشتی از مبادی رسمی توسط صادر كننده، پس از احراز تولید در ایران از سوی گمرك، با رعایت مفاد تبصره (2)، مشمول معافیت بند (ش) ماده (119) قانون خواهد بود.

مبحث دوم ـ استرداد حقوق ورودی (درابك)

ماده 122 ـ در استرداد حقوق ورودی اخذ شده از كالای وارداتی كه عین آن (كالایی كه در داخل عملی بر روی آن انجام نشده یا مورد استفاده قرار نگرفته است) صادر می ‌شود. موارد زیر باید رعایت گردد:

الف ـ در صورتی كه كالا با استفاده از نظام بانكی وارد قلمرو گمركی شده باشد، موافقت بانك مربوط برای صدور الزامی می باشد.

ب ـ تشریفات صدور باید در همان گمركی كه كالا واردات قطعی و ترخیص شده، انجام پذیرد. موارد استثناء پس از ارایه تقاضا و بررسی توسط گمرك ایران اعلام خواهد گردید.

پ ـ به منظور تسهیل شناسایی و انطباق كالای واردات قطعی و صادراتی، صادركننده باید همزمان با تسلیم اظهارنامه صادراتی، موضوع استرداد را با قید شماره پروانه ورودی مربوط به گمرك صدوری اعلام كند و گمرك موظف است تشریفات ارزیابی كالای صادراتی را به طور كامل انجام دهد و نتیجه را در پشت اظهارنامه صادراتی قید نماید.

ت ـ فاصله زمانی بین كالای واردات قطعی و كالای صادراتی برای كالاهایی از قبیل اقلام بهداشتی، آرایشی، دارویی، دخانی و مواد غذایی كه دارای تاریخ مصرف می‌باشند شش ماه از زمان ورود به شرط آنكه حداقل یك سوم از مدت انقضای مصرف كالا باقی‌مانده باشد و برای سایر كالاها یك سال از تاریخ ورود می‌باشد.

تبصره ـ در مورد مواد، كالاهای مصرفی و لوازم بسته ‌بندی خارجی بكار رفته یا مصرف شده در تولید، تكمیل یا بسته‌ بندی كالای صادر شده بر اساس بند (پ) اقدام می‌ گردد.

ماده 123 ـ استرداد حقوق ورودی كالاهای وارداتی زیر در صورت صادرات مجاز نمی باشد:
الف ـ كالایی كه در داخل كشور معیوب گردیده یا فاسد شده باشد.
ب ـ كالاهایی كه به صورت فله ‌ای وارد شده باشند از قبیل گندم و جو.

ماده 124 ـ درخواست استرداد باید توسط صادركننده به صورت كتبی و با تعیین مبلغ مورد درخواست تسلیم گمرك گردد. گمرك موظف است تقاضانامه را ثبت و از محل اعتبارات مصوب مربوط با مطالبه مدارك مورد نیاز و پس از بررسی نسبت به استرداد وجوه مربوط به صادركننده اقدام نماید.

تبصره ـ استرداد می‌ تواند مرحله به مرحله و با هر محموله صادراتی صورت پذیرد كه در این صورت مراتب و مبلغ مسترد شده باید در متن پروانه‌ های ورودی و صدوری درج و مهر و امضاء شود.

ماده 125 ـ چنانچه مقادیر مواد، كالاها یا لوازم بسته ‌بندی به كار رفته یا مصرف شده در تولید كالای صادراتی به منظور استرداد حقوق ورودی برای گمرك مشخص نباشد، گمرك نظر سازمانهای ذی ‌ربط را استعلام و اقدام می‌ نماید. در مواردی كه صادركننده به نظر گمرك معترض باشد می‌ تواند موضوع را به مراجع رسیدگی به اختلافات گمركی موضوع بخش یازدهم قانون ارجاع نماید.

مبحث سوم ـ صدور موقت

ماده 126 ـ در موارد زیر صدور موقت كالا مستلزم تودیع تعهد یا تضمین به میزانی كه گمرك ایران تعیین می‌ نماید، می باشد:
الف ـ كالایی كه صدور قطعی آن طبق مقررات مقید به پرداخت وجوهی باشد.
ب ـ كالای كه صدور قطعی آن ممنوع یا مشروط باشد.

ماده127ـ در موارد زیر برای كالای صدور موقت به جای تضمین به اخذ تعهد كتبی اكتفا می ‌شود:
الف ـ لوازم و قطعات یدكی هواپیماها و كشتی‌ ها.
ب ـ تكیه‌ گاه ‌های چندبار مصرف و محفظه‌های حمل كالا (بارگنج) و نظایر آنها.
پ ـ كالای سازمان ‌های دولتی با تعهد مسئول مالی سازمان مربوط.
ت ـ وسایل نقلیه موتوری و غیرموتوری كه برای حمل بار و مسافر بین ایران و سایر كشورها تردد می‌ نمایند.
ث – ماشین آلات و تجهیزات مورد نیاز اجرای پروژه های برون مرزی پس از تأیید دبیرخانه كارگروه موضوع ماده (19) آیین نامه اجرایی حمایت از صادركنندگان خدمات فنی و مهندسی و اخذ تعهد كتبی از مدیرعامل شركت توسط گمرك ایران.

ماده 128 ـ كالای مشمول این بخش را كه خروج قطعی آن از كشور مجاز است می‌ توان با رعایت مقررات مذكور در این بخش با اخذ تعهد یا تضمین به تشخیص گمرك ایران به عنوان صدور موقت خارج نمود، ولی در خصوص كالایی كه خروج قطعی آن به ‌موجب قوانین یا مقررات ممنوع یا مشروط است، پس از اخذ تضمین، اجازه خروج به ‌عنوان صدور موقت با موافقت گمرك ایران در هر مورد امكان ‌پذیر خواهد بود. موافقت با خروج كالای موضوع این ماده به منظور تعمیر یا تكمیل منوط به گواهی وزارتخانه یا سازمان ذی ‌ربط مبنی بر عدم امكان تعمیر یا تكمیل در داخل كشور می باشد.

ماده 129 ـ مدارك لازم برای الصاق به اظهارنامه صدور موقت به شرح زیر می باشد:
الف ـ اسناد مالكیت كالا
ب ـ مجوزهای مورد نیاز
پ ـ پروانه شناسایی صادره نیروی انتظامی برای وسایل نقلیه

ماده 130 ـ گمرك حسب مورد می‌ تواند بسته ‌های كالاهایی را كه برای صدور موقت اظهار می‌ گردد، پس از مطابقت مشخصات كالا با مندرجات اظهارنامه مهر و موم یا هر نوع علامت دیگری كه برای تشخیص كالا در موقع بازگشت لازم باشد الصاق و سپس پروانه صدور موقت صادر و مدتی را هم كه كالا در آن مدت باید به كشور برگردد تعیین و در متن پروانه قید نماید و پروانه و كالا را در اختیار صاحب كالا یا نماینده قانونی وی قرار دهد.

تبصره 1 ـ در خصوص موتور هواپیما و كشتی كه جهت تعمیر فرستاده می ‌شود، هرگاه كارخانه تعمیركننده، موتور تعمیر شده دیگری از همان نوع به جای آن بفرستد به شرط اینكه مراتب را هم به صورت كتبی تصدیق نموده باشد با اخذ حقوق ورودی به جای موتور خارج شده پذیرفته و اختلاف شماره سریال مورد توجه قرار نمی‌ گیرد.

تبصره 2 ـ صاحب كالا می‌ تواند با ارایه دلایل از گمرك صادركننده پروانه تمدید آن را درخواست نماید، به شرط اینكه موجبات تمدید با صراحت در درخواست ذكر و قبل از انقضای مدت پروانه به گمرك مربوط رسیده باشد. گمرك مربوط می‌ تواند با ملاحظه درخواست و بررسی دلایل و موجباتی كه برای تمدید ارایه شده است، مدت اعتبار پروانه را تمدید نماید.

ماده ۱۳۱ـ در موقع بازگشت كالا، صاحب آن یا نماینده قانونی وی باید اظهارنامه تعیین شده از طرف گمرك ایران را تنظیم و تسلیم گمرك نماید. كالای برگشتی پس از ارزیابی در صورتی كه مدت اعتبار پروانه منقضی نشده و علایم گمركی روی كالا دست نخورده و موجود باشد پروانه برگشتی (طبق فرم (برگه) تعیین شده از طرف گمرك ایران) صادر و یك نسخه از آن به صاحب كالا تسلیم و نسخه دیگر به سوش پروانه اولی ضمیمه و مهر و موم و كالا ترخیص و تضمین یا تعهد تودیعی ابطال می‌شود. چنانچه عملیات تعمیر یا تكمیل مستلزم فك مهر و موم یا علایم الصاقی باشد، گواهی كارخانه مربوط كه به تایید اتاق بازرگانی محل رسیده باشد قابل قبول است.گمرك ایران مجاز است در صورت لزوم صحت مهر و امضاء اتاق بازرگانی محل را استعلام نماید.

ماده 132 ـ پس از انقضای مهلت پروانه صدور موقت تا زمانی كه اعلام جرم قاچاق و یا وصول تضمین و یا مطالبه وجه تعهد انجام نشده است صاحب كالا می‌ تواند نسبت به برگشت كالا و تسلیم اظهارنامه با پرداخت جریمه موضوع ماده (109) قانون اقدام نماید.

ماده 133 ـ لكوموتیو، واگن، هواپیما، موتور لنج و كشتی داخلی كه در خطوط بین ایران و كشورهای خارجی تردد می‌ كنند مشمول عنوان صدور موقت می باشد، ولی برای رفت و برگشت آنها تشریفات گمركی رعایت نمی ‌شود و فقط به دریافت اظهارنامه اجمالی یا فهرست كل بار (مانیفست) كه در هر مسافرت برای محموله ‌های آنها به گمرك داده می ‌شود و مشخصات وسایط نقلیه مذكور نیز در آن منعكس است اكتفا می ‌شود.

تبصره 1 ـ برای وسایل نقلیه موتوری و غیرموتوری و چهارپایان داخلی كه برای حمل بار و مسافر بین ایران و سایر كشورها تردد می‌ كنند و وسایل نقلیه شخصی موتوری داخلی پروانه صدور موقت صادر می ‌شود. این پروانه‌ ها را می ‌توان به مدت یك سال صادر نمود و در خلال این مدت وسایل نقلیه مذكور به دفعات می توانند رفت و آمد نمایند و در این مورد هر دفعه باید مورد معاینه گمرك مرزی قرار گرفته و مراتب با قید تاریخ خروج و ورود در پشت پروانه و دفتری كه به این منظور تهیه خواهد شد ثبت شود.

تبصره 2 ـ در مورد بارگنجهای خروجی صرفاً به ثبت اطلاعات اكتفا می ‌شود.

ماده 134 ـ شرایط عمومی اظهار و ترخیص، مراحل گردش اظهار و رسیدگی به اظهارنامه (ارزیابی) كالای موضوع مبحث‌ های فصول اول و دوم این بخش طبق مقررات بخش ششم قانون و این آیین‌ نامه خواهد بود. در خصوص صدور قطعی، موضوع مبحث اول فصل دوم این بخش رعایت ماده (131) نیز الزامی است.

فصل سوم ـ سایر رویه‌ ها

مبحث اول ـ كالای مسافری

ماده 135 ـ گمرك ایران می‌ تواند برای انجام تشریفات گمركی مسافر و كالای همراه مسافران از نظامهای كنترلی از جمله نظام دو مسیره استفاده نماید. انتخاب یكی از مسیرها به وسیله مسافر به منزله اظهار كالا می باشد.

تبصره ـ لوازم شخصی عبارت است از اشیای نو و مستعمل یك مسافر كه ممكن است به طور معمول و عرفی در طول سفر برای استفاده شخصی وی لازم باشد. این لوازم مشمول معافیت بوده اما شامل كالایی كه جنبه تجاری دارد نخواهد شد. تشخیص استفاده شخصی یا تجاری از كالا با گمرك است.

ماده 136 ـ مسافران ورودی یا خروجی از قلمرو گمركی موظفند كالای همراه خود را به گمرك اظهار نمایند. این اظهار می‌ تواند به صورت شفاهی انجام شود و چنانچه از طرف گمرك به آنان اظهارنامه مخصوص مسافری داده شود باید آن را با دقت تنظیم و به گمرك تسلیم نمایند. چنانچه مسافر اجناس خود را جاسازی و به گمرك اظهار نكرده باشد و گمرك بر اثر بازرسی آنها را كشف نماید مشمول مقررات قاچاق خواهد بود.

تبصره 1 ـ در صورت درخواست مسافر مقیم ایران كه قلمرو گمركی كشور را ترك می كند، گمرك ملزم است بخشی از كالای همراه وی را كه مجاز به خروج آن می باشد مشخص نماید تا در موقع ورود مجدد آن از پرداخت حقوق ورودی معاف شود.

تبصره 2 ـ مسافران عبوری تا زمانی كه سالن عبور (ترانزیت) را ترك نكنند مشمول كنترل ‌های گمرك نخواهند بود، ولی گمرك مجاز است در هر زمان كه لازم بداند سالن یا محوطه عبور (ترانزیت) را بازرسی نماید.

ماده 137 ـ در خصوص مسافران تبعه خارج كه با داشتن گذرنامه و روادید بطور عبوری از ایران عبور می ‌نمایند در صورتی كه دارای اسلحه مورد نیاز شخصی باشند، گمرك می‌ تواند جهت اسلحه مذكور بر اساس ضوابطی كه نیروی انتظامی اعلام می‌ نماید اجازه عبور با رعایت مقررات این بخش صادره نماید به شرط بر اینكه اسلحه در موقع ورود بسته ‌بندی و مهر و موم (پلمب) شده و مراتب در گذرنامه دارنده آن قید و به همان وضع به گمرك مرز خروجی ارایه و پس از رسیدگی و برداشتن مهر و موم (پلمب) اجازه خروج از كشور داده شود. در مواردی از این قبیل گمرك مرز ورودی موظف است به صاحب اسلحه اعلام كند كه حق استفاده از اسلحه در داخل كشور را به طور مطلق ندارد و مراتب را به گمرك خروجی اعلام و گمرك مرز خروجی نیز باید خروج اسلحه را به گمرك مرز ورودی اطلاع دهد.

ماده 138 ـ كالای همراه مسافر ورودی تا میزان هشتاد دلار (سالانه) از پرداخت حقوق ورودی معاف و مازاد بر آن به شرط غیرتجاری بودن با اخذ حقوق گمركی و دو برابر سود بازرگانی قابل ترخیص می باشد. چنانچه كالای همراه مسافر جنبه تجاری نداشته باشد (به استثنای كالای ممنوعه) پس از انجام تشریفات گمركی ترخیص می ‌شود و در صورتی كه جنبه تجاری داشته باشد در مورد كالای مجاز و مجاز مشروط ترخیص آن از گمرك منوط به رعایت مقررات و انجام تشریفات مربوط به كالای تجاری است و در مورد كالای ممنوع، گمرك موظف است بر طبق ماده (105) قانون اقدام نماید و صورت ریز و مشخصات كالا باید در هنگام ورود در صورتمجلس تنظیمی منعكس و به امضای مسافر نیز برسد و یك نسخه از آن به مسافر تسلیم و مفاد ماده مذكور در آن منعكس گردد.

ماده 139 ـ در خصوص مسافرانی كه از كشور خارج می‌ شوند، چنانچه اشیاء ممنوع‌ الصدوری كه همراه دارند به گمرك اظهار نمایند و گمرك موظف است ممنوعیت خروج آن اشیاء را به مسافر اعلام تا وی آنها را به داخل كشور منتقل نماید و در این صورت پس از انتقال هیچگونه جریمه‌ای از مسافر وصول نمی ‌شود.

تبصره ـ مسافرین خروجی می توانند با مراجعه به گمرك با در دست داشتن بلیط قطعی شده و گذرنامه یك هفته قبل از سفر اشیا و لوازم شخصی خود را جهت بارنامه و ارسال به كشور مقصد با رعایت كامل مقررات به گمرك اظهار و اقدام نمایند.

ماده 140 ـ اگر مسافرانی ‌كه برای مدت كوتاهی به قلمرو گمرگی كشور وارد می‌ شوند، جامه‌ دان‌ ها یا بسته ‌هایی همراه داشته باشند كه در مدت توقف نیازی به استفاده از آنها نباشد می توانند درخواست نمایند به منظور احتراز از تشریفات بازرسی گمركی در موقع ورود و خروج در انبار گمرك به امانت نگهداری شود. در این گونه موارد اگر بسته یا جامه‌ دان در فهرست كل بار (مانیفست) قید شده باشد مشمول مقررات كالای انتقالی خواهد بود، ولی اگر جزء اشیای همراه مسافر بوده و در فهرست كل بار (مانیفست) قید نشده باشد، ضمن تحویل آنها به انبار برای آنها با ذكر تعداد، وزن و محتویات، قبض انبار صادر و در دفتر انبار ثبت می ‌شود. در این مورد بسته یا جامه ‌دان باید با حضور صاحب آن توسط گمرك مهر و موم و به انبار تحویل داده شود. تحویل مجدد بسته ‌ها به صاحب آن برای خروج از قلمرو گمركی كشور در مقابل اخذ قبض انبار مذكور كه در پشت آن، ذینفع رسید داده و به تصدیق مأمور صلاحیت‌ دار گمرك می‌ رسد انجام خواهد شد، مگر اینكه قبض انبار مفقود شده باشد كه در این صورت پس از احراز موضوع، در قبال اخذ رسید، كالا به ذینفع تحویل می ‌شود.

تبصره ـ اگر این كالاها تا پایان مهلت مقرر در ماده (24) قانون (كه مفاد آن به‌ هنگام تحویل كالا به ذینفع تفهیم خواهد شد) از قلمرو گمركی كشور خارج نشده یا با انجام تشریفات مقرر و پرداخت وجوه متعلقه از گمرك ترخیص نگردد، كالا متروك محسوب و مقررات مربوط در مورد آن اعمال می ‌شود.

ماده 141 ـ اسباب سفر و لوازم شخصی مسافر كه در موقع حركت خود از مبدأ به ‌عنوان بار به شركتهای حمل و نقل بین المللی تحویل می ‌شود حتی در صورتی كه از یك ماه قبل تا یك ماه بعد از ورود او، وارد قلمرو گمركی كشور شود، اسباب سفر و اشیای شخصی همراه وی محسوب می ‌شود و ترخیص آن با رعایت مقررات مربوط انجام می ‌شود. در مواردی كه اسباب سفر و اشیای مذكور خارج از مهلت ‌های مقرر وارد شود به شرط وجود عذر موجه (به تشخیص گمرك ایران) به همین نحو قابل ترخیص خواهد بود و در غیر این صورت با اعتراض صاحب كالا، مراتب در كمیسیون ‌های موضوع مواد (144) و (146) قانون قابل رسیدگی می باشد.

ماده 142 ـ مسافران غیرمقیم ایران كه با وسایل نقلیه شخصی خود وارد كشور می‌ شوند،، هرگاه برای وسایل یاد شده جواز عبور (كارنه دوپاساژ، تریپتیك یا دیپتیك) از كانونهای جهانگردی كشورهای ملحق به قرارداد گمركی ورود موقت وسایل نقلیه شخصی سال 1954 منعقده در نیویورك در دست داشته و به گمرك ورودی ارایه دهند می توانند تا سه ماه با توجه به مدت اعتبار كارنه دوپاساژ یا تریپتیك یا دیپتیك بدون الزام به تسلیم اظهارنامه یا تأدیه وجه‌ الضمانی به گمرك از وسیله نقلیه خود در كشور استفاده نمایند و یا در مدت مذكور چندین بار با وسیله خود از راههای مجاز وارد و خارج شوند. گمرك ایران می‌ تواند به درخواست متقاضی در صورت داشتن عذر موجه مدت استفاده از وسیله نقلیه در داخل كشور را حداكثر تا پایان مدت اعتبار جواز تمدید نماید.

تبصره 1ـ استفاده از مزایای این ماده‌ منوط به اجتماع شرایط زیر در جواز عبور می باشد:
1ـ جواز یاد شده برای ورود وسیله نقلیه به ایران دارای اعتبارباشد.
2ـ مندرجات و اوصاف مذكور در جواز عبور با مشخصات وسیله نقلیه وارده مطابق باشد.
3ـ در هیچ یك از قسمتهای مختلف جواز یاد شده آثار قلم خوردگی یا حك و اصلاحی وجود نداشته باشد، مگر اینكه كانون صادركننده جواز اصلاحی را كه به عمل آمده با مهر و امضای خود گواهی كرده باشد.

تبصره 2ـ ایرانیان مقیم خارج از كشور به شرطی می توانند از مقررات این ماده استفاده نمایند كه قبل از ورود به ایران حداقل سه ماه متوالی در خارج اقامت داشته باشند.

تبصره 3 – گمرك می ‌تواند برای آن دسته از سرمایه‌ گذاران خارجی كه مجوز موضوع ماده (6) قانون تشویق و حمایت سرمایه ‌گذاری خارجی – مصوب 1380- را دریافت نموده‌ اند، پس از شروع عملیات اجرایی طرح و ورود تمام یا بخشی از سرمایه خارجی به كشور با تأیید سازمان سرمایه ‌گذاری و كمك‌ های اقتصادی و فنی ایران، به ازای هر (300) هزار دلار سرمایه ‌گذاری خارجی یا معادل آن به ارزهای دیگر كه جذب و وارد شده باشد، یك دستگاه و حداكثر تا سقف سه دستگاه خودروی سواری نو مورد نیاز را بدون ارایه جواز عبور و صرفاً پس از انجام تشریفات گمركی و اخذ تضامین لازم در اجرای بند (ح) ماده (1) قانون امور گمركی به مدت یك سال و قابل تمدید (با تأیید سازمان مذكور) تا پنج سال و با رعایت استانداردهای مربوط، ورود موقت نماید.

ماده 143 ـ گمرك ورودی در صورتی كه جواز عبور ارایه شده جامع شرایط مذكور در بند (1) تبصره ماده (142) باشد، مشخصات جواز وسیله نقلیه را در دفتر مخصوص شماره ‌گذاری و پمپ شده ثبت و نسبت به سه نوع جواز عبور مذكور در ماده یاد شده به ‌شرح زیر عمل می‌ نماید:
1ـ در مورد كارنه دوپاساژ كه معمولاً هر صفحه آن مركب از دو قطعه جدا شدنی و یك قطعه سوش می باشد، قطعه اول را از جواز مجزا و قطعه دوم با سوش جواز را پس از قید شماره و ثبت گمرك در سوش بدون تشریفات دیگری به صاحب جواز مسترد و وسیله نقلیه را در اختیار او می‌ گذارد.
2ـ در مورد تریپتیك و دیپتیك كه دارای قطعات جدانشدنی نمی‌ باشند فقط شماره و ثبت گمرك در حین ورود و خروج در محل روادید قید و وسیله نقلیه در اختیار صاحب آن گذاشته می ‌شود.

تبصره ـ گمرك ورودی باید از دارنده جواز عبور استعلام كند كه از كدام یك از مرزهای كشور با وسیله نقلیه خود خارج خواهد شد و جواب او را در دفتر مذكور منعكس و مراتب را به گمرك مرز خروجی اطلاع دهد. همچنین دارنده جواز را متوجه كند، در صورت فروش وسیله نقلیه خود در ایران باید قبل از تسلیم به خریدار به یكی از گمرك‌ های مجاز مراجعه و با ارایه پروانه عبور و انجام تشریفات مقرر برای واردات قطعی، حقوق ورودی و هزینه های انجام خدمات آن را پرداخته و پروانه گمركی دریافت كند و در غیر این صورت مراتب‌ مشمول مقررات قاچاق گمركی خواهد بود. هنگام خروج، گمرك مرز پس از معاینه وسیله نقلیه و تطبیق مشخصات آن با جواز عبور مراتب را در دفتر مخصوص شماره ‌گذاری و پلمب شده به وسیله ‌گمرك ثبت و خروج وسیله نقلیه را به‌ گمرك ورودی اطلاع خواهد داد.

ماده 144 ـ هرگاه وسیله نقلیه كه به موجب جواز عبور وارد می ‌شود از كشور خارج نگردد مراتب به وسیله گمرك ورودی یا خروجی به گمرك ایران اعلام می‌ گردد تا برای پیگرد قانونی از مجرای كانون جهانگردی و اتومبیلرانی جمهوری اسلامی ایران اقدام نماید.

مبحث دوم ـ پیك سیاسی و بسته‌های پست سیاسی

یكم ـ مقررات مربوط به پیك سیاسی و شرایط خاص بسته‌ های پیك سیاسی

ماده 145 ـ مسیر پیك ‌سیاسی (كشورهای عبور (ترانزیت) و مقصد) در ورقه مخصوص پیك سیاسی قید خواهد شد. پیك‌ سیاسی باید در موقع ورود و خروج از مرز ورقه مخصوص پیك سیاسی و عین بسته پست سیاسی را كه حامل آن می باشد به گمرك ارایه نماید.

ماده 146 ـ پیك سیاسی ممكن است حامل بسته ‌های پست سیاسی یك یا چند دولت باشد كه در این صورت بسته‌ های صادره از طرف هر یك از مبادی به عنوان هر یك از مقاصد مربوط مجزا و جداگانه پلمب خواهد شد و از هر یك از مبادی به مقاصد مختلف باید ورقه مخصوص پیك سیاسی همراه پیك سیاسی باشد.

ماده 147 ـ وزن هر بسته یا مجموع چند بسته سیاسی صادره از طرف وزارت امور خارجه یا نمایندگی‌ های مختلف یك دولت در یك مسافرت پیك سیاسی محدود به‌ حدودی است كه توسط دولت تعیین می ‌شود.

تبصره ـ در مواردی كه بسته‌ های سیاسی بدون پیك سیاسی وارد می ‌شود، وزن مقرر در این ماده وزن بسته یا بسته‌ هایی است كه موضوع یك بارنامه بوده و در یك ردیف از فهرست كل بار(مانیفست) ثبت شده باشد.

ماده 148 ـ هرگاه مأموران گمرك به صورت مستقیم یا از طریق مراجع ذی صلاح اطلاع یابند كه مقررات مربوط رعایت نشده است، چنانچه بسته‌ های پست سیاسی از خارج برای نمایندگی‌ های دولت ‌های كامله الوداد در ایران یا وزارت امور خارجه ایران فرستاده یا از طرف نمایندگی ‌های كشورهای خارجی در ایران به خارج ارسال می ‌شود، بسته یاد شده توسط گمرك پلمب و با حضور نمایندگان وزارت امور خارجه و سفارت مذكور باز شده و چنانچه واجد شرایط مقرر نباشد، اجازه ورود یا خروج داده نمی ‌شود. در این گونه موارد صورتمجلس در دو نسخه تنظیم و به امضای رییس گمرك، نمایندگان وزارت امور خارجه و سفارت می‌ رسد.

تبصره ـ بسته‌ های پست سیاسی وارده به عنوان سفارتخانه ‌های كشورهای خارج در تهران كه مطابق مقررات این بخش نباشد در صورت تقاضای ‌پیك سیاسی به جای مهرو موم و ارسال آن به مركز می‌ تواند به وسیله همان پیك به خارج عودت گردد.

ماده 149 ـ هیچ گونه شیئی غیر از اشیاء و مكاتبات رسمی مربوط به مأموریت و انجام وظایف آن دولت، موضوع بندهای(2) و (4) ماده (27) قانون مربوط به قرارداد وین درباره روابط سیاسی ـ مصوب 1343ـ نباید به وسیله بسته پست سیاسی حمل گردد.

دوم ـ تسهیلات و معافیتهای پیك سیاسی

ماده 150 ـ پیك سیاسی كه با رعایت شرایط مقرر در بند یكم این مبحث اعزام می ‌شود مورد حمایت دولت جمهوری اسلامی ایران بوده و مأمورین لشكری و كشوری موظفند در مواقع ضروری برای حفظ و حراست پیك سیاسی و بسته سیاسی همراه وی مساعدت كامل نمایند.

ماده 151ـ بسته‌ های پست‌ سیاسی كه مطابق مقررات بند یكم این مبحث فرستاده می ‌شود در موقع ورود و خروج از مرز كشور از طرف مأموران‌ دولت باز و بازرسی نمی‌ شوند.

تبصره ـ چنانچه پیك سیاسی علاوه بر بسته‌ های پست سیاسی محموله‌ های دیگری همراه داشته باشد، آن محموله ‌ها تابع مقررات عمومی خواهد بود، ولی اگر حامل بسته پست سیاسی علاوه بر عنوان پیك سیاسی از اشخاصی باشد كه از نظر قانون دارای حق استفاده از معافیت خاصی است می‌ تواند از معافیت قانونی در حدود مقررات مربوط به معافیت‌ ها استفاده نماید و در غیر این صورت مسافر عادی تلقی و تشریفات مقرر درباره محموله‌ های همراه وی انجام می ‌شود.

سوم ـ مقررات راجع به ورقه مخصوص پیك سیاسی و روادید مخصوص پیك سیاسی

ماده 152 ـ ورقه مخصوص پیك سیاسی دولت با دو سوش تنظیم می ‌شود كه اعتبار یك مسافرت را داشته و برای رفت و برگشت صادر نمی ‌شود. روادید مخصوص ورقه پیك سیاسی مطابق نمونه‌ ای خواهد بود كه از طرف وزارت امور خارجه تهیه و به گمرك ایران اعلام خواهد شد.

ماده 153 – مأموران گمرك مرزی دفاتر مخصوص سوشداری را برای ثبت ورود و خروج پیك‌ های سیاسی دولت جمهوری اسلامی ایران و دولتهای خارجی نگهداری نموده و در هر مسافرت پیك سیاسی یك ورقه از دفتر مذكور را كه حاوی اطلاعات مربوط می باشد از دفتر جدا نموده و توسط گمرك ایران به وزارت امور خارجه می‌ فرستند.

مبحث سوم ـ مرسولات پست بین المللی

یكم ـ مرسولات وارده از خارج كشور

ماده 154 ـ كیسه ‌های حاوی مرسولات وارده از خارج كشور در دفاتر مبادله مقصد با حضور و نظارت مأموران ‌گمرك با توجه به صحت پلمب مبدأ و گمرك مرزی و بارنامه ‌های همراه آنها باز می‌ شوند. این نظارت با زدن مهری كه از طرف گمرك ایران تهیه می‌ گردد بر روی فرم‌ های (برگه ‌های) پستی كه عبارت از بارنامه كیسه‌ ها و محتویات آنها می باشد اعمال می ‌شود.

ماده 155 ـ در صورتی كه مرسوله پس از ارزیابی مشمول پرداخت حقوق ورودی باشد در دفتر مخصوص ثبت و پس از تعیین وجوه متعلقه و وصول آن به ترتیب مذكور در ماده (91) قانون و در صورت معافیت بدون صدور پروانه یا پته، با ثبت در دفتر مذكور و مهر كردن اسناد و مرسوله به مهر معافیت به گیرنده تحویل خواهد شد.

تبصره ـ ترخیص محموله ‌ها و مرسولاتی كه جنبه تجاری داشته باشند، تابع تشریفات گمركی و مقررات عمومی واردات خواهند بود.

دوم ـ حمل و مبادله مرسولات وارده از خارج در داخل كشور (عبور داخلی)

ماده 156 ـ در مورد مرسولات پستی عبور داخلی اظهارنامه عبور داخلی مرسولات پستی در چهار نسخه تنظیم و صادر می ‌شود كه یك نسخه به پست مقصد ارسال، یك نسخه در پست مبدأ نگاهداری، یك نسخه جهت گواهی و اعلام وصول مرسولات به ‌گمرك مقصد و نسخه چهارم در گمرك مبدأ نگاهداری می ‌شود.

تبصره 1 ـ در صورتی كه مرسوله عبوری با توجه به مشخصات مندرج در اظهارنامه ممنوع یا مجاز مشروط شناخته شود، باید طبق مفاد ماده (123) قانون اقدام گردد.

تبصره 2 ـ اداره پست می‌ تواند در یك اظهارنامه عبوری چندین محموله و مرسوله پستی را یك جا اظهار نماید.

ماده 157 ـ نظارت در امر كیسه‌ بندی و ارسال مرسولات عبور داخلی با صدور اظهارنامه موضوع ماده (156) و پلمب كیسه‌ ها یا به روش‌ های خودكار كه قانوناً تجویز و به اجرا گذاشته می ‌شود اعمال و مشخص خواهد گردید.

تبصره ـ در مورد كیسه‌ های حاوی مرسولات عبوری در دفاتر مبادله مقصد عیناً همانند كیسه ‌های وارده از خارج رفتار و اعمال مقررات خواهد شد.

سوم ـ برگشت مرسولات پستی وارده از خارج كشور یا ارسال آنها به مقصد جدید در خارج از كشور

ماده 158 ـ در مورد مرسولات پستی برگشتی به مبدأ و یا ارسالی به مقصد جدید در خارج كشور اظهارنامه مرجوعی در چهار نسخه تنظیم و یك نسخه به دفتر مبادله پستی تنظیم‌ كننده دپش، یك نسخه به گمرك ناظر بر تنظیم دپش، یك نسخه در گمرك مبدأ و نسخه چهارم در پست مبدأ نگهداری خواهد شد. مرسولات برگشتی توسط مأموران گمرك پملب شده و در جوف كیسه‌ هایی كه توسط مأموران پست و گمرك پلمب می ‌شود به دفاتر مبادله پستی ارسال می‌ گردد.

ماده 159 ـ مأموران گمرك در دفاتر مبادله پستی تنظیم‌ كننده دپش با درج شماره دپش ردیف ثبت مرسوله و تاریخ ارسال آنها در نسخه اظهارنامه، مراتب مرجوع شدن مرسولات را ضمن عودت نسخه اظهارنامه به گمرك مبدأ اطلاع میدهند.

تبصره ـ مأموران گمرك مرزی موظفند نسخه تحویل دپش ‌های خروجی را پس از بررسی صحت پلمب گمرك مبدأ دپش امضا و خروج از مرز مرسولات را تأیید نمایند.

چهارم ـ توزیع مرسولات

ماده ۱۶۰ـ در صورتی كه مرسوله‌ای طبق مقررات پستی غیرقابل توزیع تشخیص و برگشت آن به مبدأ بلامانع باشد با تنظیم اظهارنامه مرجوعی به كشور فرستنده یا مقصد جدید از داخل كشور ارسال و پروانه یا پته گمركی با قید شماره اظهارنامه مرجوعی و علت برگشت در قبال اخذ رسید عیناً جهت ابطال به گمرك مسترد خواهد شد.

مبحث چهارم ـ مقررات گمركی مربوط به فروشگاههای آزاد

ماده 161ـ دایر نمودن فروشگاه آزاد پس از موافقت، تودیع تضمین و عقد قرارداد با گمرك ایران امكان پذیر است. به جز كالاهای ممنوع اعم از ورودی و صدوری موضوع مواد (122) و (126) قانون، كالاهای خارجی مطابق فهرستی كه حسب مورد توسط وزارتخانه های صنعت، معدن و تجارت و جهاد كشاورزی به گمرك جمهوری اسلامی ایران اعلام می شود و نیز سایر كالاهای داخلی قابل عرضه در فروشگاه های آزاد می باشد.

ماده 162ـ كالایی كه به نام فروشگاه آزاد از خارج وارد می ‌شود با رعایت مقررات مربوط به تحویل و تحول كالا و تنظیم صورتمجلس، تحویل فروشگاه می‌ گردد و در صورتی كه انبار فروشگاه خارج از انبارهای گمرك باشد با انجام تشریفات ورود موقت به‌ انبار فروشگاه منتقل می ‌شود. كالای داخلی نیز با انجام تشریفات و صدور پروانه صدور موقت به فروشگاه آزاد تحویل و با اعلام آن فروشگاه و ارایه اسناد مربوط به خروج توسط مسافران خروجی پروانه صدور موقت تبدیل به صدور قطعی می‌ گردد.

ماده 163 ـ در انبار فروشگاه آزاد كه در خارج از انبارهای گمركی می باشد دفتری برای ثبت كالای وارده از خارج و دفتر ثبت كالای داخلی بر طبق نمونه ‌ای‌ كه از طرف گمرك ایران تعیین می ‌شود نگهداری و صفحه‌ های آن از قبل توسط گمرك شماره‌ گذاری و تعداد آن در اولین صفحه قید و توسط رییس گمرك امضا و دفتر مهر و موم می ‌شود.

ماده ۱۶۴ـ مسئولیت حفظ و نگهداری كالا در انبار فروشگاه آزاد كه خارج از انبارهای گمركی میباشد به عهده دارنده فروشگاه بوده و در صورت فقدان یا كاهش كالا طبق مقررات مربوط به ورود موقت اقدام خواهد شد.

ماده 165 ـ كالای دارای حقوق ورودی با رعایت شرایط مندرج در ماده (138) به مسافران ورودی و كالای خروجی با رعایت جنبه غیرتجاری به مسافران خروجی فروخته می ‌شود. فروش كالا به هر مسافر یا خدمه وسایل نقلیه ورودی و خروجی در قبال صدور قبض فروش می باشد كه در سه نسخه صادر و یك نسخه آن در فروشگاه نگهداری، یك نسخه به مسافر یا خدمه وسایل نقلیه ورودی و خروجی تحویل و نسخه سوم به گمرك تسلیم می ‌شود.

ماده 166 ـ كالایی كه با معافیت در فروشگاه آزاد به مسافران خروجی فروخته می ‌شود باید در كیسه ‌های مخصوص قرارداده شده و همراه با قبض فروش، منقوش به مهر آن فروشگاه به آنها تحویل گردد.

ماده 167 ـ مهلت ورود موقت كالای خارجی موضوع این مبحث شش ماه خواهد بود. در موارد استثنایی به درخواست دارنده فروشگاه آزاد و بر حسب نوع كالا، مدت یاد شده با تشخیص گمرك ایران قابل تمدید می باشد. پس از انقضای مهلت، دارنده یا بهره ‌بردار فروشگاه یاد شده موظف است كالا را برگشت یا با رعایت مقررات مربوط و پرداخت حقوق ورودی ترخیص نماید و در غیراینصورت بدون اخطار مشمول مقررات كالای متروك می‌ گردد و در صورتی كه كالا با رویه ورود موقت به انبار فروشگاه مذكور در خارج از اماكن گمركی منتقل شده باشد بر اساس مقررات مبحث دوم فصل اول این بخش اقدام می ‌شود.

ماده 168 ـ تسویه هر پروانه ورود موقت به محض انتقال كالای موضوع پروانه ورود موقت به فروشگاه آزاد به انجام خواهد رسید و در مورد كالای داخلی و تبدیل پروانه خروج موقت به قطعی بر اساس اعلام فروشگاه و رعایت مقررات مربوط خواهد بود.

مبحث پنجم ـ انتقالی

ماده 169ـ برای انتقال كالا شركت حمل و نقل یا نماینده وی باید اظهارنامه به ‌گمرك تسلیم نماید اظهارنامه باید مبین تعداد و نوع بسته و علامت و شماره و وزن با ظرف و نوع جنس محتوی بسته‌ هایی باشد كه انتقال آنها مورد تقاضا است.

ماده 170 ـ در مورد انتقال مستقیم، گمرك و مرجع تحویل گیرنده پس از دریافت اظهارنامه، مأمورانی برای نظارت تعیین می‌ نمایند كه مراقب جریان انتقال كالا باشند. مشخصات بسته‌ هایی كه به تدریج از یك وسیله نقلیه تخلیه و به دیگری بارگیری می ‌شود در اوراق بار شماری یادداشت و پس از اتمام عملیات انتقال با مندرجات اظهارنامه تطبیق و اگر اختلافی مشاهده نشود مراتب در زیر اظهارنامه قید و آن را امضا میكنند و هرگاه اختلافی دیده شود شرح اختلاف را گزارش میدهند تا دستور رسیدگی و رفع اختلاف صادر گردد.

ماده ۱۷۱ـ در مورد انتقال غیرمستقیم پس از تسلیم اظهارنامه و صدور اجازه تخلیه با رعایت همان اصول و ترتیبی كه در بخش سوم قانون مقرر است بسته‌ها از وسیله نقلیه تخلیه شده و با رعایت همان اصول تحویل مرجع تحویل‌گیرنده می‌گردد.

ماده 172 ـ برای انتقال كالاهای تحویل شده به وسیله نقلیه دیگر و بارگیری آن، تحویل دهنده كالا باید به صورت كتبی از گمرك و مرجع تحویل ‌گیرنده درخواست صدور اجازه انتقال كرده و نسخه ‌ای از اظهارنامه و رسید انبار را به آن ضمیمه نماید و در این صورت اجازه انتقال صادر و بسته ‌ها به وسیله نقلیه دیگر حمل و تحت نظارت مأمورانی كه گمرك در ضمن صدور اجازه تعیین می كند بارگیری گردیده و سپس اجازه حركت وسیله حمل توسط گمرك صادر خواهد گردید.

مبحث ششم ـ كران‌ بری (كابوتاژ)

ماده 173 ـ برای انجام تشریفات كالای كران ‌بری، صاحب كالا یا نماینده قانونی وی باید اظهارنامه ضمیمه شده به اسناد مالكیت كالا و مجوزهای مورد نیاز و تضمین لازم (در صورت تعلق) یا تعهد یا قیود دیگر را به گمرك تسلیم نماید.

تبصره ـ برای وسایل نقلیه دریایی داخلی حامل كالای كران‌ بری به جای اظهارنامه به اخذ تعهد و ثبت در دفاتر اكتفا می ‌شود.

ماده 174 ـ كالای كران‌ بری باید در مدتی كه از طرف گمرك مبدأ تعیین می ‌شود به گمرك مقصد برسد. مدت یاد شده را گمرك مبدأ در هر مورد با توجه به نوع وسایل نقلیه، مسافت، كیفیت راه و فصول مختلف سال تعیین می‌ نماید. علاوه بر مدت مذكور، گمرك مهلت دیگری نیز برای ارایه اظهارنامه گواهی شده گمرك مقصد كه حداكثر آن سه ماه از تاریخ وصول كالا به گمرك مقصد خواهد بود، تعیین خواهد نمود.

ماده 175 ـ پس از پایان عملیات ارزیابی و صدور پروانه كران‌ بری با پلمب بسته‌ ها و در صورت قابل پلمب بودن وسیله حمل با پلمب آن نسخه ‌ای از پروانه و اظهارنامه كران ‌بری در اختیار صاحب كالا قرار می‌ گیرد. پروانه كران بری در تمام مدت حمل باید همراه محموله باشد. در صورتی كه كالای كران بری موضوع یك پروانه با بیش از یك وسیله حمل شود طبق ماده (101) اقدام خواهد شد.

ماده ۱۷۶ـ تمدیدمهلت یا تغییر گمرك مقصد كالای كران‌بری با درخواست كتبی صاحب كالا و موافقت رییس گمرك مبدأ امكان پذیر است كه در این صورت مراتب به‌گمرك مقصد اولیه نیز اعلام خواهد شد.

ماده 177 ـ بلافاصله‌ پس از رسیدن محموله كران بری به گمرك مقصد، در صورتی كه مهلت پروانه كران بری منقضی نشده باشد مأموران گمرك مشخصات كالا را با مندرجات پروانه تطبیق و بسته‌ ها و پلمب آنها را معاینه می‌ كنند و چنانچه اختلافی مشاهده نشد ورود كالا را با قید تاریخ در محل مخصوص اظهارنامه كران بری تصدیق، امضا و به صاحب كالا تسلیم می ‌نمایند.

ماده 178 ـ هر محموله كران بری كه بعد از انقضای مهلت پروانه به گمرك مقصد برسد در صورتی كه نسبت به وصول تضمین یا پیگیری تعهد اقدامی نشده باشد با اخذ جریمه انتظامی ‌به تشخیص رییس گمرك اجازه تخلیه و ورود كالا داده می ‌شود. در مواردی كه علت تاخیر ناشی از قوه قهریه (فورس ماژور) یا عذر موجهی باشد در این صورت گمرك مقصد باید مراتب را با ارسال مدارك صاحب كالا مبنی بر اثبات وجود اتفاقات قهری یا عذر موجه به گمرك ایران گزارش نماید. اگر گمرك ایران دلایل را كافی و قانع‌ كننده تشخیص دهد اجازه صدور گواهی ورود محموله را به گمرك مقصد خواهد داد و مراتب را به گمرك مبدأ برای عدم وصول تضمین یا استرداد آن اعلام می‌ نماید.

ماده 179 ـ هرگاه پلمب یك یا چند بسته از محموله كران‌ بری شكسته شده باشد محتویات بسته یا بسته‌ ها بازرسی می ‌شود و در صورتی كه محتویات آنها با مندرجات پروانه مطابق باشد و معلوم گردد كه پلمب‌ ها غیرعمد شكسته یا از بین رفته است، گمرك مقصد اظهارنامه را گواهی و به صاحب آن تسلیم می‌ نماید. هرگاه پلمب گمركی شكسته یا محو شده و مشخصات كالای محتوی بسته مربوط با مندرجات پروانه كران‌ بری مغایر باشد علاوه بر وصول تضمین یا پیگیری برای اجرای تعهد، با كالا بر اساس مقررات كالای ورودی و در مورد كالای ایرانی مانند كالای صادراتی بازگشتی رفتار خواهد شد.

ماده 180 ـ هرگاه در گمرك مقصد مشاهده شود كه تعداد بسته‌ های یك محموله كران‌ بری زیادتر از تعداد مندرج در پروانه كران‌ بری است مقدار اضافی كالای وارده از خارج و در مورد كالای ایرانی كالای صادراتی بازگشتی تلقی و حسب مورد طبق مقررات مربوط نسبت به آنها رفتار می ‌شود و آن مقداری كه مربوط به پروانه كران‌ بری است پس از رسیدگی و حصول اطمینان از ارتباط آن با پروانه كران‌ بری در اختیار صاحب كالا گذاشته می ‌شود و گواهی ورود آن مقدار نیز صادر و تسلیم می‌ گردد.

ماده 181 ـ هرگاه در گمرك مقصد مشاهده شود كه تعداد بسته‌ های یك محموله كران‌ بری كمتر از تعداد مندرج در پروانه كران ‌بر می باشد گواهی ورود فقط نسبت به مقدار موجود صادر و پس از رسیدگی و احراز ارتباط بسته‌ ها با پروانه مربوط به صاحب كالا تسلیم می ‌شود. در ضمن گمرك مقصد موظف است مراتب را به گمرك مبدأ اعلام تا به مقدار كسری كالا نسبت به وصول تضمین و یا اجرای تعهد اقدام نماید.

ماده ۱۸۲ ـ صاحب كالای كران‌بری اظهارنامه گواهی شده ورود مجدد كالا را كه از طرف گمرك مقصد صادر گردیده و به گمرك مبدأ تسلیم می‌نماید. گمرك مبدأ در صورتی كه گواهی‌نامه حاكی از ورود كالا به گمرك مقصد در مهلت تعیین شده را رویت نماید، دستور تسویه تضمین یا ابطال تعهد را صادر و اظهارنامه گواهی شده مذكور را به همراه سابقه پروانه بایگانی می‌نماید.

تبصره ۱ـ در هر یك از گمركهای مبدأ و مقصد باید اطلاعات مربوط به كالای كران‌بری در خصوص ثبت ورود و خروج كالا نگاهداری شود.

تبصره ۲ـ گمرك مبدأ موظف است‌بلافاصله پس از صدور پروانه كران بری مراتب را به گمرك مقصد اعلام و گمرك مقصد موظف است پس از وصول كالا چگونگی ورود كالا و تاریخ ورود آن را با قید شماره و تاریخ اظهارنامه ورود به گمرك مبدأ اطلاع دهد.

بخش هشتم ـ تخلفات گمركی و قاچاق

ماده 183 ـ در خصوص كالاهای مستعملی كه به استناد قانون خاص باید برای آنها بر اساس كالای نو حقوق ورودی پرداخت شود، مابه ‌التفاوت حقوق ورودی ناشی از تفاوت بین ارزش واقعی مستعمل با ارزش نو تعیین شده مشمول جریمه یا ابطال پروانه صادراتی نخواهد بود.

ماده 184 ـ در اجرای تبصره ماده (111) قانون، گمرك ایران موظف است نسبت به ایجاد بانك اطلاعاتی از تعداد تخلفات قطعی شده، سابقه و وضعیت متخلف، حجم، نوع و ارزش آن اقدام نماید.
گمركهای اجرایی باید جریمه را بر اساس اطلاعات موجود در این بانك تعیین و ثبت نمایند. در مواردی كه مرتكب تخلف دارای سابقه قبلی در مورد یك موضوع خاص باشد، روسای گمرك می توانند با تعیین جریمه مناسب و بالاتر از میزان جریمه قبلی، به نحوی كه دارای اثر بازدارندگی باشد، اقدام نمایند.

ماده 185 ـ گمرك ایران ضمن همكاری با مراجع ذی ربط می‌ تواند تمهیدات لازم را در زمینه اجرای صحیح و دقیق قانون مبارزه پولشویی ـ مصوب 1386 ـ در زمینه امور گمركی فراهم نماید.
گمرك ایران می‌ تواند به منظور پیشگیری، مقابله و مبارزه جدی با ورود و خروج و عبور (ترانزیت) مواد مخدر (اعم از سنتی و صنعتی)، مواد روانگردان و پیش سازه ‌های مواد مذكور، از تجهیزات و شیوه‌ های نوین بازرسی از جمله سگ‌ های موادیاب و دستگاههای آشكارساز استفاده نماید.

ماده 186 ـ وسایل نقلیه یا كالایی كه به صورت عبوری، ورود موقت، ورود موقت برای پردازش یا مرجوعی و وسایل نقلیه ‌ای كه به استناد جواز بین المللی وارد كشور شده ‌اند و علیرغم اعلام جرم قاچاق منتهی به صدور حكم برائت از سوی مراجع قضایی گردیده ‌اند، تا زمان تسلیم كالا به گمرك مشمول جریمه موضوع ماده (109) قانون خواهند بود.

ماده 187 ـ منظور از عبارت «از نوع كالای اظهار شده»، موضوع بند (ج) ماده (113) قانون، كالایی است كه از هر حیث با كالای اظهار شده مطابقت داشته باشد. منظور از اظهارنامه خلاف موضوع بند (خ) ماده (113) قانون، اظهارنامه ‌ای است كه در آن از اسناد خلاف واقع استفاده شده باشد.

ماده 188 – دبیرخانه كمیسیون موضوع ماده (114) قانون در گمرك ایران می باشد.

بخش نهم ـ معافیت‌ ها و ممنوعیت‌ ها

ماده 189 ـ در مورد كالای موضوع بند (ب) ماده (119) قانون در هر مورد باید از طرف وزارت امور خارجه موافقت‌ نامه كتبی با ذكر مشخصات كامل طبق نمونه مخصوص صادر و حكم معافیت به استناد آن از طرف گمرك ایران صادر و ابلاغ شود و ترخیص آن موكول به تسلیم اظهارنامه به امضای مقام متقاضی و انجام تشریفات مربوط خواهد بود.

ماده (189) مكرر – در اجرای ماده (8) قانون توسعه صنعت ایرانگردی و جهانگردی – مصوب 1370 -، تجهیزات و ماشین آلات وارداتی تأسیسات گردشگری كه با اعلام سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، جزء صنایع دستی و گردشگری محسوب و با تشخیص وزارت صنعت، معدن و تجارت به عنوان ماشین آلات خط صنعت گردشگری تلقی می‌ شوند، با رعایت ماده (3) قانون حداكثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی در تأمین نیازهای كشور و تقویت آن در امر صادرات و اصلاح ماده (104) قانون مالیات های مستقیم – مصوب 1391 -، مطابق بند (غ) اصلاحی ماده (119) قانون امور گمركی موضوع بند (ح) ماده (38) قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی كشور – مصوب 1394 – مورد اقدام قرار می گیرند.

بخش دهم ـ كارگزار گمركی

ماده 190 ـ انجام تشریفات گمركی‌ به وكالت از طرف صاحبان كالا مستلزم داشتن پروانه كارگزاری گمركی و كارشناسی رسمی و وكالت دادگستری و یا نماینده قضایی است، ولی سازمانهای دولتی و سفارتخانه ‌ها می توانند كارمندان تمام ‌وقت خود را برای انجام امور گمركی كالاهای متعلق به خود با تصریح حدود اختیارات به گمرك معرفی نمایند بدون اینكه نیاز به ارایه پروانه كار‌گزاری گمركی داشته باشند. صاحبان كالا (اشخاص حقوقی) می توانند كارمندان تمام وقت خود را كه دارای وكالت نامه رسمی می‌ باشند جهت ترخیص كالای خود به گمرك معرفی نمایند.

تبصره 1 – اشخاصی كه به نمایندگی یا وكالت از طرف صاحبان كالا در مراجع رسیدگی به اختلافات گمركی شركت می‌ نمایند، باید دارای پروانه وكالت دادگستری یا كارشناس رسمی یا كارگزار گمركی یا نماینده قضایی یا كارمند شخص حقوقی دارای شرایط موضوع تبصره (2) این ماده باشند.

تبصره ـ كارمندان موضوع این ماده با داشتن شرایط بندهای (الف)، (ب) و (ت) ماده (191) و دارا بودن حداقل مدرك دیپلم بعد از طی دوره آموزشی مورد تأیید گمرك ایران كارت مخصوصی از گمرك ایران دریافت خواهند نمود.

ماده 191 ـ متقاضیان پروانه كار‌گزار گمركی باید دارای شرایط زیر باشند:
الف ـ تابعیت ایران
ب ـ ارایه گواهی عدم سوء‌ پیشینه كیفری (از مرجع قانونی مربوط) و عدم سابقه قاچاق گمركی به گواهی گمرك ایران.
پ ـ داشتن حداقل مدرك كاردانی در رشته‌ های امور گمركی یا حداقل كارشناسی در سایر رشته‌ ها.
ت ـ دارا بودن گواهی پایان خدمت و یا معافیت دایم از خدمت نظام وظیفه.
ث ـ كارمند دولت نباشد.
ج ـ موفقیت در آزمون مربوط به قوانین گمركی، صادرات، واردات و تجارت كه از طرف گمرك ایران حسب نیاز برگزار می ‌شود.
چ ـ داشتن حداقل سن بیست و پنج سال تمام.

تبصره 1 ـ كسانی ‌كه تا قبل از لازم‌ الاجرا شدن قانون دارای پروانه بوده‌ اند، از داشتن شرایط بندهای (پ) و (ج) مستثنی خواهند بود.

تبصره 2 ـ یك چهارم از سهمیه پذیرش كارگزار گمركی به بازنشستگان گمرك اختصاص می ‌یابد به شرط اینكه حداقل دو سوم دوران خدمت خود را در گمرك جمهوری اسلامی ایران گذرانده باشند.

تبصره 3 ـ در مورد اشخاص حقوقی، مدیر‌ عامل یا رییس هیئت مدیره آنها باید دارای شرایط یاد شده باشد.

تبصره 4 – پروانه كارگزار گمركی پس از ارایه گواهی سازمان امور مالیاتی كشور مبنی بر نداشتن بدهی مالیاتی طبق دستورالعمل گمرك جمهوری اسلامی ایران هر دو سال یك بار تمدید می شود.

تبصره ۵ ـ در مواردی كه گمرك ایران آشنایی با روشهای جدید ترخیص از طریق شركت در دوره آموزشی را ضروری بداند، صدور و تمدید پروانه كار‌گزار گمركی موكول به شركت در دوره مربوط خواهد بود.

ماده 192 ـ برای كارمندان كارگزاران گمركی كارت مخصوص از طرف گمرك با معرفی رسمی كارگزار گمركی صادر می ‌شود. امضای اسناد و اظهارنامه با كارگزار گمركی یا كارمند تمام ‌وقت و موظف او كه دارای وكالت ‌نامه رسمی از وی باشد امكانپذیر است.

تبصره ـ كارمندان كارگزاران گمركی باید دارای شرایط مذكور در بند (ث) ماده (191) و تبصره (2) ماده (190) باشند. اشخاصی كه قبل از لازم ‌الاجرا شدن این قانون به ‌عنوان كارمند كارگزار گمركی دارای كارت مخصوص بوده‌ اند از شرط دارا بودن مدرك دیپلم معاف می‌ باشند.

ماده 193 ـ كارگزار گمركی موظف است آمار عملیاتی را كه در گمرك انجام می دهد در دفتر مخصوصی حاوی اطلاعات مذكور در اظهارنامه و پروانه گمركی طبق نمونه تعیین شده توسط گمرك ایران به تفكیك هر گمرك ثبت و به محض درخواست گمرك آن را جهت بررسی ارایه نماید. این دفتر به هنگام اعطای پروانه كارگزار گمركی توسط گمرك ایران شماره ‌گذاری و پلمب می ‌شود.

ماده 194 ـ از نظر نحوه انجام تشریفات گمركی و میزان جرایم احتمالی تفاوتی بین صاحب كالا كه شخصاً و یا از طریق كارگزار گمركی یا نماینده خود اقدام می‌ نماید، وجود ندارد. گمرك ایران مجاز است برای صاحبان كالا كه از كارگزاران گمركی استفاده می‌ نماید تسهیلات ویژه ‌ای مطابق قوانین و مقررات مربوط در نظر گیرد.

ماده 195 ـ شركت های حمل سریع به‌ عنوان مسئول حمل و تحویل نمونه‌ های تجاری و محموله‌ های غیر‌تجاری كه فهرست و میزان آنها بنا به پیشنهاد گمرك ایران و تصویب هیئت وزیران تعیین می ‌شود مجازند آن نمونه ‌ها و محموله ‌ها را فقط با ارایه بارنامه و فاكتور به گمرك اظهار و با رعایت سایر مقررات ترخیص و تحویل صاحبان آنها نمایند.

بخش یازدهم ـ بازبینی و اقدامات بعد از ترخیص

فصل اول ـ كسر دریافتی و اضافه پرداختی

ماده ۱۹۶ـ هرگونه كسر دریافتی كه بر اثر رسیدگی به اظهارنامه و اسناد مربوط كشف شود باید بلافاصله با رعایت شرایط مندرج در ماده (۱۳۵) قانون مطالبه و وصول و در صورت كشف تخلف، مراتب باید به رییس كل گمرك ایران یا نماینده معرفی شده از طرف وی گزارش شود.

ماده 197 ـ مطالبه نامه كسر دریافتی ‌های صادره باید حسب مورد توسط گمرك یا نزدیكترین گمرك یا گمرك ایران و یا ادارات امور اقتصادی و دارایی ابلاغ شود. مراتب مطالبه نامه كسر دریافتی توسط گمرك ایران باید به اطلاع گمرك ترخیص‌ كننده كالا نیز برسد.

ماده ۱۹۸ـ جهت پرداخت جریمه موضوع ماده (۱۴۲) قانون، چنانچه جریمه وصولی موضوع ماده (۱۴۰) قانون كفایت نكند، ما به التفاوت از محل درآمد جاری به صاحب كالا پرداخت خواهد شد و كسر‌ماه در وصول جرایم محاسبه نخواهد شد.

ماده 199 ـ به درخواستهای رد اضافه پرداختی كه بعد از خروج كالا از گمرك ادعا می ‌شود وقتی ترتیب اثر داده می ‌شود كه علاوه بر شرایط ماده (141) قانون درخواست رد اضافه پرداختی روی اوراق چاپی مخصوص تعیین شده توسط گمرك ایران به وسیله صاحب كالا یا وكیل وی تنظیم و امضا شده باشد. اگر تقاضا كننده دسترسی به اوراق چاپی مخصوص نداشته باشد و یا نتواند آن را در مرحله اول تكمیل و تسلیم نماید تقاضای اولیه او قاطع مرور زمان خواهد بود. در هر حال رد اضافه پرداختی موكول به تنظیم و تسلیم اوراق استرداد چاپی خواهد بود.

ماده 200 ـ هرگاه درخواست استرداد اضافه پرداختی به گمرك ایران تسلیم شود گمرك ایران می‌ تواند در صورتی كه درخواست حاوی تمام شرایط مذكور در قانون و این آیین‌ نامه باشد آن را قبول و پس از ثبت آن به گمركی كه سند ترخیص از آنجا صادر گردیده است برای رسیدگی و اقدامات قانونی ارسال نماید.

فصل دوم ـ حسابرسی پس از ترخیص

ماده 201 ـ هدف از حسابرسی پس از ترخیص، بررسی و انطباق اظهارنامه ‌های تسلیمی به گمرك با قوانین و مقررات مربوط و پرداخت صحیح حقوق ورودی، مالیاتها و عوارض متعلق است. گمرك ایران می‌ تواند جهت حصول اطمینان و صحت اظهار از طریق بررسی دفاتر، سوابق مالی، نظامهای بازرگانی، سوابق ترخیص مكاتباتی و اطلاعات بازرگانی نگهداری شده توسط اشخاص حقیقی و حقوقی كه به طور مستقیم و یا غیر‌مستقیم در واردات و صادرات كالا دخالت دارند، اقدام نماید.

تبصره 1 ـ حسابرسی پس از ترخیص توسط حسابرسانی كه در امور گمركی مهارتهای لازم را دارند، انجام می ‌شود. گمرك در صورت لزوم می‌ تواند از خدمات سازمان حسابرسی (وابسته به وزارت امور اقتصادی و دارایی) یا موسسات حسابرسی مورد تایید سازمان حسابرسی یا جامعه حسابداران رسمی ایران نیز استفاده نماید.

تبصره ۲ـ به منظور عملیاتی نمودن حسابرسی پس از ترخیص، ایجاد واحد حسابرسی پس از ترخیص در گمرك ایران و پست‌های سازمانی برای حسابرسان آن الزامی است.

ماده 202 ـ گمرك ایران پس از هماهنگی لازم و ابلاغ كتبی به طرف حسابرسی شونده حداقل ده روز پیش از شروع حسابرسی، تاریخ شروع حسابرسی و اسامی گروه حسابرسی را جهت همكاری حسابرس شونده اعلام می كند. گروه حسابرسی حداقل از چهار نفر شامل رییس، حسابرس ارشد و حسابرسان تشكیل می ‌شود. سرپرست گروه حسابرسی در اولین جلسه حسابرسی باید مدت زمان تقریبی برای انجام حسابرسی و تاریخ پایان آن را جهت اطلاع حسابرس شونده اعلام نماید و چنانچه به دلایلی تمدید این مدت لازم باشد، مراتب باید قبل از پایان زمان به وی اعلام شود.

تبصره ـ پس از ابلاغ برنامه حسابرسی به طرف حسابرسی شونده، وی می‌ تواند حداكثر ظرف پنج روز از تاریخ ابلاغ با ارایه دلایل و مستندات قابل قبول به صورت كتبی درخواست به تعویق انداختن برنامه حسابرسی پس از ترخیص را بنماید. رییس كل گمرك جمهوری اسلامی ایران و یا شخصی كه از طرف وی تعیین می ‌شود، می‌ تواند پس از بررسی درخواست و دلایل عنوان شده در موارد استثنایی با به تعویق انداختن حسابرسی پس از ترخیص موافقت نماید.

ماده 203(اصلاحی 04ˏ04ˏ1393)ـ گمرك ایران در صورت لزوم می‌ تواند اطلاعات مورد نیاز در ارتباط با موضوع رسیدگی را از مراجع دولتی و غیر‌دولتی مرتبط درخواست نماید و مراجع یاد شده موظف به همكاری كامل و پاسخگویی به گمرك می‌ باشند.

ماده 204 ـ صاحبان كالا، شركتهای حمل و نقل، كارگزاران گمركی و سایر اشخاص ذی ‌ربط كه فهرست آنها به وسیله گمرك ایران اعلام خواهد شد، باید دفاتر و سوابق معاملات مربوط به كالاهای خود را به مدت سه سال از تاریخ صدور سند ترخیص جهت حسابرسی نگهداری و پس از درخواست كتبی در اختیار گمرك قرار دهند.

ماده ۲۰۵(منسوخه 04ˏ04ˏ1393)ـ عدم ارایه سوابق و دفاتر مربوط جهت انجام حسابرسی پس از ترخیص و یا خودداری از ارایه آنها علیرغم اعلام كتبی گمرك به اشخاص حسابرس شونده و استفاده از اسناد خلاف واقع جهت ترخیص كالا مشمول جریمه معادل دو تا سه برابر ارزش كالای مورد بررسی خواهد شد.

تبصره ـ چنانچه در اثر بروز حوادث طبیعی (قوه قهریه) حسابرس شونده نتواند سوابق، اسناد، اطلاعات و دفاتر مالی درخواستی را جهت حسابرسی در اختیار گمرك قرار دهد، شخص مذكور مشمول پرداخت جریمه نخواهد بود.

ماده 206ـ گمرك ایران موظف است پس از تكمیل حسابرسی، گزارش رسمی كتبی مربوط را ظرف شصت روز از تاریخ پایان حسابرسی تهیه و یك نسخه از آن را جهت اطلاع و اقدام لازم به شخص حسابرسی شونده به نشانی اقامتگاه وی ابلاغ نماید.

تبصره ـ سرپرست گروه حسابرسی موظف است در آخرین روز حسابرسی ضمن برگزاری جلسه پایانی با اشخاص حسابرسی شونده، صورتجلسه پایانی حسابرسی را همراه با ذكر نام و عناوین حسابرسی شوندگان، مكان و تاریخ انجام حسابرسی و امضای هر یك از اعضای گروه حسابرسی تهیه و یك نسخه را به حسابرسی شونده تسلیم نماید.

ماده 207 ـ رسیدگی به اعتراضات نسبت به گزارش پایانی حسابرسی و جرایم تعیین شده در صلاحیت كمیسیون رسیدگی به اختلافات گمركی خواهد بود. اعتراض‌ كنندگان ظرف سی روز از تاریخ ابلاغ كتبی گزارش پایانی حسابرسی پس از ترخیص می توانند دلایل اعتراض خود را به تفكیك موضوع (ارزش، تعرفه و مقررات) به صورت كتبی به گمرك ایران تسلیم نمایند. گمرك ایران موظف است به اعتراض رسیدگی نموده و چنانچه دلایل عنوان شده در اعتراض موجه و مورد پذیرش قرار گیرد، گمرك نسبت به اصلاح و تعدیل گزارش حسابرسی اقدام خواهد نمود و در غیر اینصورت، دلایل رد اعتراض به صورت كتبی توسط گمرك به طرف حسابرسی شونده ابلاغ خواهد شد. طرف حسابرسی شونده ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ ثانوی گزارش نهایی حسابرسی گمرك می‌ تواند درخواست ارجاع پرونده به كمیسیون رسیدگی به اختلافات گمركی را بنماید. ارجاع پرونده پس از گذشت مهلت سی روز از ابلاغ اولیه یا ده روز از ابلاغ ثانوی مقرر منوط به تأمین مبلغ مطالبه شده خواهد بود.

تبصره ـ حسابرسان گمرك ایران موظفند پس از انجام رسیدگی‌ های خود و شناسایی نواقص، مراتب را طی گزارش كتبی جهت اصلاح سیستم، ثبت و بایگانی و اقدامات پیشگیرانه بعدی منعكس نمایند. پس از پایان و تكمیل گزارش حسابرسی و صدور نظر قطعی گمرك برای هر یك از طرفهای حسابرسی شونده به صورت محرمانه شماره ‌ای مبنی بر رتبه خطر آنها تعیین خواهد شد كه این شماره مبنای ارزشیابی فعالیتهای مدیریت خطر طرف حسابرسی شونده قرار خواهد گرفت.

ماده 208 ـ چنانچه طرف حسابرسی شونده پس از انجام حسابرسی پس از ترخیص و تسلیم گزارش نهایی مربوط و صدور رأی قطعی، مشمول پرداخت جریمه تشخیص داده شود، در صورت امتناع شخص از پرداخت آن، گمرك موظف است از طریق اعمال مواد (7) و (8) قانون، جریمه را وصول نماید.

بخش دوازدهم ـ مراجع رسیدگی به اختلافات گمركی

ماده 209ـ كمیسیون ‌ها برای رسیدگی به پرونده ‌های اختلافی با توجه به قوانین مربوط به آیین دادرسی مدنی، وقت رسیدگی را جهت حضور مؤدی یا نماینده قانونی وی ابلاغ می ‌نمایند.
عدم حضور مؤدی یا نماینده وی بدون عذر موجه مانع رسیدگی نخواهد بود.

تبصره 1 ـ پذیرش درخواست ارجاع به كمیسیون‌ ها منوط به پرداخت سپرده‌ های حق رسیدگی موضوع بخش دوازدهم قانون می باشد.

تبصره 2 ـ در خصوص سپرده‌ های حق رسیدگی موضوع بخش دوازدهم قانون چنانچه رأی صادره عیناً در تأیید نظر گمرك باشد مبلغ سپرده به درآمد قطعی منظور و در سایر موارد مبلغ سپرده به صاحب كالا مسترد می‌ گردد.

ماده 210 ـ كمیسیون رسیدگی به اختلافات گمركی باید در هر هفته حداقل پنج روز كاری جلسه عادی و كمیسیون تجدید نظر دو جلسه عادی داشته باشند. محل تشكیل كمیسیون‌ ها در گمرك ایران خواهد بود.

تبصره 1 ـ اعضای مذكور در بندهای (الف) و (پ) ماده (146) قانون مشمول تبصره (2) ماده (144) قانون (هم ‌طراز مدیر ‌كل) تلقی می‌ شوند.

تبصره 2 ـ جلسات كمیسیون تجدید ‌نظر با حضور تمامی اعضا رسمیت می ‌یابد و مصوبات آن با رأی اكثریت كل اعضا (حداقل سه نفر) معتبر است.

ماده 211 ـ درخواست نمایندگان اشخاص در مورد ارجاع اختلاف به كمیسیون ‌ها و حضور در جلسات آن در صورتی پذیرفته می ‌شود كه این موارد در وكالت ‌نامه رسمی یا معرفی ‌نامه آنها تصریح شده باشد.

ماده 212 ـ صاحب كالا یا نماینده قانونی وی می‌ تواند با تقاضای كتبی از رؤسای كمیسیون‌ ها پرونده خود را قبل از تشكیل جلسات رسیدگی در محل كمیسیونها و تحت نظر مسئول مربوط مطالعه نمایند.
برداشتن هرگونه تصویر یا رونوشت یا اضافه نمودن مدارك جدید منوط به كسب اجازه می باشد.

ماده ۲۱۳ـ در كمیسیونها دفتری به نام دفتر ثبت خلاصه مذاكرات تنظیم و نگاهداری می‌شود. با اعلام رسمیت جلسه شماره جلسه و تاریخ و ساعت شروع مذاكرات با ذكر اسامی اعضای حاضر قید و مذاكرات مربوط به هر پرونده و مفاد رأی به اختصار در آن دفتر درج می‌گردد.

ماده 214 ـ مصوبات كمیسیون نسبت به هر پرونده باید در همان جلسه روی ورقه چاپی مخصوص منعكس گردیده و به امضای اعضای حاضر در جلسه برسد اعم از آنكه تصمیم نهایی اتخاذ و یا ادامه رسیدگی به جلسه بعدی موكول و یا برای رفع نقص پرونده یا تحصیل نظر كارشناس یا آزمایشگاه قرار صادر شده باشد.

تبصره ـ هرگاه در موضوعی رأی كمیسیون به اكثریت صادر شود اعضایی كه با نظر اكثریت موافق نیستند نظر خود را در زیر ورقه رأی به‌ عنوان اقلیت قید و امضا می‌ نمایند.

ماده 215 ـ كمیسیونها موظفند برای تشخیص طبقه‌ بندی كالا متن نمانكلاتور سیستم هماهنگ شده، یادداشتهای توضیحی آن و آرای صادره از سوی شورای همكاری گمركی در خصوص طبقه‌ بندی كالا و در سایر موارد قوانین و مقررات مربوط را به طور دقیق ملاك صدور رأی قرار داده و در اوراق رأی صادره به منابع یاد شده اشاره نمایند.

ماده 216 ـ كمیسیون‌ های رسیدگی به اختلافات گمركی و تجدید نظر می توانند:

الف ـ در مواردی كه مراجعه به پرونده و سوابق و بازدید كالا را لازم بدانند یك یا چند نفر از اعضاء را برای بازدید و مطالعه آن پرونده و تهیه گزارش مأمور نمایند.

ب ـ در مواردی كه لازم بدانند موضوع را به كارشناس رسمی دادگستری یا مراجع علمی و رسمی یا اشخاصی كه از طرف دستگاههای دولتی معرفی شده ‌اند ارجاع نموده و حق ‌الزحمه كارشناسی (غیر دادگستری) و طرفی كه باید آن را پرداخت نماید تعیین كنند.

پ ـ به شاكیان متقاضی گواهینامه بدهند كه رونوشت گواهی شده اسناد مورد استناد خود را از اشخاص حقوقی تحصیل نمایند و اشخاص حقوقی موظفند با رعایت مقررات آیین دادرسی مدنی رونوشت مورد درخواست را تهیه و تسلیم نمایند.

ت ـ انجام تحقیق و هر گونه اقدامی كه موجب روشن شدن موضوع و احقاق حق می‌ گردد.

ماده ۲۱۷ ـ پس از صدور نظر نهایی كمیسیون در مورد هر پرونده، مسئول واحد امور كمیسیونها رأی را برای ملاحظه رییس كل گمرك ایران ارسال و وی پس از قید عبـارت «ملاحظه شد‌» رأی را جهت ابلاغ به مؤدی از طریق دفتر ستـادی مربوط به كمیسیون اعاده خواهد نمود.

ماده 218 ـ در اجرای تبصره‌ های (1) و (2) ماده (144) و تبصره (1) ماده (146) قانون، دستگاه‌ های ذی ‌ربط باید مستندات مربوط به سابقه فعالیت مرتبط با امور تجاری و بازرگانی اعضای كمیسیونها را به گمرك ایران اعلام نمایند.

بخش سیزدهم ـ سایر مقررات

ماده 21ـ گمرك می‌ تواند در صورتی كه مقتضیات تجاری و حمل ایجاب نماید برای حمل كالاهایی كه تشریفات گمركی آن انجام گردیده است، پته عبور صادر نماید.

ماده 220(اصلاحی 04ˏ04ˏ1393)– گمرك در موقع صدور قبوض سپرده موظف است علت اخذ سپرده و مدت تسویه آن را در متن قبض تصریح و وجه سپرده را به حساب های موضوع ماده (31) قانون محاسبات عمومی كشور – مصوب 1366 – واریز كند. در موارد ارجاع پرونده به گمرك ایران یا كمیسیون ها، واریز سپرده موكول به ابلاغ نتیجه از طرف گمرك ایران خواهد بود.

تبصره 1(اصلاحی 04ˏ04ˏ1393)– چنانچه معلوم شود تمام یا مبلغی از وجه سپرده اضافه دریافت شده است، با رعایت مقررات مربوط به اضافه دریافتی، قابل استرداد خواهد بود. برگه قبض سپرده از طرف گمرك ایران تهیه خواهد شد.

تبصره 2 ـ استرداد وجه سپرده منوط به تحقق الزامات قانونی یا ایفای تعهد از طرف متعهد ظرف مهلت مقرر و با ارایه اصل قبض سپرده به گمرك مربوط می باشد.

ماده ۲۲۱ـ گمركهای اجرایی موظفند هنگام انتقال وجوه حقوق ورودی به خزانه دو درصد موضوع ماده (۱۶۰) قانون را كسر و به حساب مخصوصی كه از طرف خزانه داری كل كشور افتتاح و اعلام گردیده است، واریز نمایند.