قانون قرارداد بین كشورهای منطقه خلیج فارس و شركتهای نفتی در مورد تعیین بهای نفت خام مصوب 1351.3.22
ماده واحده – به دولت اجازه داده میشود آن قسمت از ترتیبات مقرر در موافقتنامه كشورهای اطراف خلیج فارس
با شركتهای خریدار نفت خاممورخ 30 دی ماه 1350 (برابر با 20 ژانویه 1972) ضمیمه این ماده واحده را كه مربوط
به ایران میباشد به موقع اجراء بگذارد.
قانون فوق مشتمل بر یك ماده و متن قرارداد ضمیمه پس از تصویب مجلس شورای ملی در جلسه روز سهشنبه
1351.2.12 در جلسه روز دوشنبهبیست و دوم خرداد ماه یك هزار و سیصد و پنجاه و یك شمسی به تصویب
مجلس سنا رسید.
رییس مجلس سنا – جعفر شریفامامی
قرارداد بین كشورهای منطقه خلیج فارس و شركتهای نفتی در مورد تعیین بهای نفت خام
قرارداد
ابوظبی. ایران. عراق. كویت. قطر و عربستان سعودی (كه از این پس در این قرارداد به نام “كشورهای خلیج”
خوانده میشوند و شركتهای نامبرده درضمیمه شماره یك این قرارداد و شركتهای وابسته آنها (كه از این پس در
این قرارداد به نام “شركتها” خوانده میشوند) قبلاً ترتیبات مختلفی از جملهقراردادهای نامبرده در زیر را منعقد
ساختهاند.
قرارداد مورخ 14 فوریه 1971 بین كشورهای خلیج و برخی از شركتها راجع به نفت صادر از خلیج، قرارداد مورخ 14
مه 1971 بین كویت و عربستانسعودی و شركت نفت عربی راجع به نفت صادر از خلیج، قرارداد مدیترانه شرقی
مورخ 7 ژوئن 1971 بین عراق و برخی از شركتها و قراردادهای مورخ23 ژوئن 1971 بین عربستان سعودی و
شركت نفت عربی آمریكایی راجع به فروش نفت خام برای تحویل در بندر صیدون (لبنان) و مرتبط با قراردادمورخ
14 فوریه 1971 در زمینه فروش نفت خام توسط آرامكو برای صدور از خلیج.
(كلیه قراردادهای یاد شده بالا در این قرارداد به نام “قراردادهای مربوط” خوانده میشوند).
طرفین موافقت كردهاند كه ترتیبات مزبور را تا حدود و به نحو مقرر در این قرارداد تكمیل نمایند. و از این رو درباره
مراتب زیر به توافق رسیدهاند.
1 – این قرارداد مكمل و جزئی از ترتیبات موجود بین هر یك از كشورهای خلیج و هر یك از شركتها، از جمله “
قراردادهای مربوط” نامبرده بالا میباشدكلیه ترتیبات مزبور “از جمله جزء الف و جزء ب بند 3 قرارداد مورخ 14
فوریه 1971 تسری داده شده به صادرات كشورهای خلیج از بنادر مدیترانهشرقی (كه از این پس در این قرارداد به
صادرات مدیترانه شرقی” خوانده میشوند) بر طبق شرایط مربوط به قوت خود باقی خواهند ماند. اما عراق
وعربستان سعودی ذیحق خواهند بود تعدیلات دیگری در قیمتهای “صادرات مدیترانه شرقی” خواستار شوند و
شركتهای مربوط باید این تعدیلات رابا حسن نیت مورد بررسی قرار دهند و از قبول آنها بدون دلیل معوق
استنكاف نورزند مشروط بر این كه:
الف – هر قراردادی كه همان مواد مصرح در این قرارداد را مورد توجه قرارداده و یكی از قراردادهای موجود را
اصلاح كند، بین یكی از تولیدكنندگانمنطقه مدیترانه و یكی از شركتهای بزرگ نفتی (به شرح مذكور در قرارداد
مورخ 14 فوریه 1971) منعقد شده باشد، و
ب – افزایشهایی در قیمتهای اعلام شده در چنین قراردادی مقرر گردیده باشند كه وقتی به صورت درصد بیان
شوند از درصد افزایش حاصل ازاجرای مدلول ضمیمه شماره 2 این قرارداد در مورد “صادرات مدیترانه شرقی”
زیادتر باشند، و
ج – افزایشهایی در قیمتهای اعلان شده در چنین قراردادی مقرر گردیده باشند كه از افزایشهایی كه بر مبنای
فرمولی از لحاظ مفهوم كلی همانندمدلول ضمیمه 2 این قرارداد، پس از در نظر گرفتن عوامل مختلف و سایر
نابرابریهای مربوط اگر وجود داشته باشند، محاسبه شوند، زیادتر باشند.
2 – شركتها متعهد میشوند كه تعدیلات قیمتهای نفت خام مقرر در قراردادهای مربوط. از جمله افزایشهای
دورهای را با تعدیلات اضافی دیگری درقیمتهای نفت خام كه ممكن است به موجب ضمیمه شماره 2 كه پیوست
این قرارداد است و جزئی از این قرارداد محسوب میشود مقرر گردد تكمیلنمایند.
3 – الف – برای انجام ترتیباتی كه به موجب آن هر یك از شركتها عملیات خود را در قلمرو هر یك از كشورهای
خلیج ادامه میدهند برای تبدیلقیمتهای اعلان شده به پولهایی غیر از لیره و تبدیل بدهیهای به دولتها یا
مؤسسات دولتی، كه به پولهایی غیر از پول قابل پرداخت محاسبه یا نشان دادهشده باشند به پول قابل
پرداخت.
1 – نرخ ارز مورد عمل در هر ماه برای پولهایی غیر از پول كشور مربوط عبارت خواهد بود از میانگین ساده گواهی
شده بانك نشنال وست مینیستر لندن(یا هر بانك دیگر كه مورد قبول طرفین باشد) میانگینهای روزانه نرخ خرید و
فروش انتقالات تلگرافی پولهای مورد بحث كه در روزهایی كه از هر ماهكه بازار ارز خارجی لندن باز باشد از طرف
بانك در ساعت ده و نیم صبح به وقت گرینویچ اعلان شده باشد، و
2 – نرخ ارز مورد عمل در هر ماه برای پول كشور مربوط عبارت خواهد بود از میانگین موزون ماهانه نرخی كه بر
مبنای آن پول مزبور توسط شركت درآن ماه خریداری شده است.
ب – هر شركت ذیحق خواهد بود پول محلی مورد نیاز برای انجام تعهدات خود به موجب قراردادهای موجود را به
نرخهای پولی تجارتی كه معمولاًبدون تبعیض در دسترس میباشد خریداری نماید.
4 – هر یك از كشورهای خلیج قبول میكند كه تعهدات شركتها به موجب این قرارداد و “قراردادهای مربوط”
نامبرده بالا “برای كلیه دعاوی و هدفهایكشورهای خلیج نسبت به تغییراتی كه در ارزش هر پول” چه بر حسب
یك معیار مشترك و چه بر حسب پول دیگری پدید آمده، و یا ممكن است پدیدآید، و نیز برای تغییرات در قدرت
خرید، یا ارزش واقعی درآمد حاصل از صادرات نفت از كشورهای خلیج در طی مدتی كه در 31 دسامبر 1975
پایانمییابد. از جمله دعاوی و هدفهایی كه مربوط به این مسائل میباشند، و در قطعنامههای اوپك، به ویژه
قطعنامههای شماره 32، 90، 103، 122، 131و 140 بدانها اشاره شده یا تصریح شده، در حكم توافقی عادلانه و
مناسب و قطعی به شمار میآیند.
5 – هر یك از كشورهای خلیج در قلمرو خود تدابیر لازم را برای اجرای مقررات این قرارداد اتخاذ خواهد كرد.
6 – هر یك از شركتهای طرف این قرارداد كه طرف “قراردادهای مربوط” نامبرده بالا نبوده است با امضای این
قرارداد مقررات قرارداد مورخ 14 فوریه1971 را تا جایی كه مربوط به عملیاتش در قلمرو هر یك از كشورهای خلیج
میشود، از تاریخ اجرای این قرارداد میپذیرد و رعایت میكند.
7 – “شركت وابسته” هر شركت عبارت است از هر شركتی كه تمام یا قسمتی از آن به طور مستقیم یا غیر
مستقیم در تملك آن شركت باشد.
8 – “تاریخ اجراء” این قرارداد 20 ژانویه 1972 میباشد.
ژنو – 20 ژانویه 1972
از طرف كشورهای خلیج: از طرف شركتها:
مناسعید عتیبه – ابوظبی جورج تی. پیرسی
جمشید آموزگار – ایران ب.ا. كارلایل
رشیدالرفاعی – عراق ا.سی. دكران (جوییور)
عبدالرحمن العتیقی – كویت جی. دبلیو. سیمونز
حسن كامل – قطر جی. دبلیو. آر. ساتكلیف
احمد زكی یمانی – عربستان سعودی
ضمیمه شماره 1
شركت نفت انگلیس محدود.
شركت فرانسوی نفت.
شركت گالف اویل.
شركت موبیل اویل.
شركت نفت شل محدود و شركت نفت شل ان.وی
شركت استاندارد اویل كالیفرنیا.
شركت استاندارد اویل (نیوجرزی).
شركت تگزاگو.
شركت نفت كنتینانتال.
شركت آتلانتیك ریچفیلد
شركت استاندارد اویل (اوهایو).
شركت سهامی نفت هیسپانیكا.
شركت نفت امریكن ایندیپندنت ایران.
شركت نفت سیگنال (ایران).
شركت نفت عربی محدود.
شركت نفت فیلیپس.
ضمیمه شماره 2
1 – از تاریخ اجراء قیمت كنونی اعلان شده برای هر نوع نفت خام صادر از كشورهای خلیج به میزان 8.49 درصد
افزایش خواهد یافت. در موردقیمتهای اعلان شده “صادرات مدیترانه شرقی” این افزایش به قیمتهای اعلان
شده “بدون اضافه پرداخت كانال سوئز و امتیاز موقت حمل و نقل” وبه میزان اضافه پرداخت كانال سوئز و امتیاز
موقت حمل و نقل كه گاه به گاه مورد عمل واقع شود جداگانه تعلق خواهد گرفت.
2 – از آن به بعد تعدیل قیمتهای اعلان شده به شرح زیر خواهد بود:
الف – میانگین ساده تغییرات “نرخ ارز” 9 پول دیگر “كشورهای گروه ده” در مقابل دلار امریكا (بر حسب نرخهای
مركزی برابری صندوق بینالمللی پولدر 30 آوریل 1971) به طوری كه در الحاقی (الف) نشان داده شده 11.02
درصد میباشد و این میانگین ساده از این پس در این قرارداد (میانگین مبدأ)خوانده میشود.
ب – در اول مارس، اول ژوئن، اول سپتامبر و اول دسامبر هر سال میانگین ساده تغییرات “نرخ ارز” 9 پول نامبرده
در مقابل دلار امریكا با برابریهایمورد عمل صندوق بینالمللی پول در 30 آوریل 1971 مجدداً محاسبه خواهد
گردید. چنانچه در نتیجه این تجدید محاسبه اختلافی به میزان 2 درصدتمام یا بیشتر بالاتر یا پایینتر از “میانگین
مبدأ” (یا آخرین “میانگین مورد عمل” بر حسب مورد) مشاهده شود میانگین جدید حاصل از این تجدیدمحاسبه از
اولین دوره سهماهه تقویمی بعد به عنوان “میانگین مورد عمل” محسوب خواهد شد “نرخ ارز” مورد بحث در این
قرارداد عبارت است از نرختبدیل موجود بین هر یك از 9 پول و دلار آمریكا كه در نتیجه توافق در مورد تجدیدنظر در
نرخهای ارز “كشورهای گروه ده” یا نرخهای دیگری كهجانشین آنها باشند حاصل شده و به اطلاع صندوق
بینالمللی پول رسانیده شده باشد.
چنانچه هر یك از پولهای نه گانه مربوط در آینده در مقابل دلار مجاز به نوسان گردد (بدین معنی كه نرخ تبدیل آن
دیگر از طرف بانك مركزی كشورمربوط بین حدود عمومی مورد عمل اعضای صندوق بینالمللی پول حفظ نشود)
نرخ تبدیلی كه برای آن پول در محاسبه پیش گفته به كار خواهد رفتعبارت خواهد بود از میانگین ساده
میانگینهای نرخ خرید و فروش انتقالات تلگرافی پول مربوط بر حسب دلار آمریكا كه در ساعت ده و نیم صبح
بهوقت گرینویچ در روزهایی از ماه تقویمی قبل از ماه محاسبه كه بازار ارز خارجی لندن باز است به وسیله بانك
ناشنال وست مینیستر محدود در لندناعلام شده و مورد گواهی بانك نامبرده باشد.
ج – از تاریخ برقراری “میانگین مورد عمل” جدید قیمت اعلان شده هر نفت خام به شرح زیر تعدیل خواهد
شد.
1 – در مورد قیمتهای اعلان شده نفت خام صادر از خلیج:
(قیمت اعلان شده تعدیل شده) مساوی است با 849% )(A-B)\(11.02)(Tx به اضافه
(قیمت اعلان شده “شامل كلیه افزایشهای دورهای قابل اعمال به موجب قرارداد مربوط” كه در اولین روز دوره
سهماهه در صورت عدم كاربرد اینآخرین تعدیل حكمفرما میبود).
2 – در مورد قیمتهای اعلان شده “صادرات مدیترانه شرقی” فرمول مشروح در شق (1) بالا به طور جداگانه برای
قیمتهای اعلان شده (بدون اضافهپرداخت كانال سوئز و امتیاز موقت حمل و نقل ولی با كلیه افزایشهای دورهای
كه به موجب قرارداد مربوط قابل اعمال شده باشند) مجری خواهدگردید.
مجموع چنین اضافه پرداختها و امتیازها كه در هر مورد قابل اعمال باشند در فرمول زیر ضرب خواهد شد و
حاصل ضرب به نتیجه محاسبهای كهبرای قیمت اعلان شده به شرح مذكور در جمله اول شق (2) از جزء ج بالا به
دست آمده اضافه خواهد شد.
(میزان تعدیل شده اضافه پرداخت كانال سوئز و امتیاز موقت حمل و نقل) مساوی است با (اضافه پرداخت كانال
سوئز و امتیاز موقت حمل و نقل كه بهموجب قرارداد مربوط بدون در نظر گرفتن هر گونه تعدیلات موضوع این
قرارداد تعیین گردیده) ضربدر )(849%Bx)\(11.02)+1( كه در آن =T قیمتاعلان شده مورد عمل در روز قبل از
تاریخ اجرای این قرارداد به نحوی كه در قرار داد مربوط مقرر گردیده.
=A آخرین “میانگین مورد عمل” قبل از تاریخ تغییر پول (یا “میانگین مبدأ” در صورتی كه میانگین مورد عمل
قبلیای جانشین آن نشده باشد).
و =Bمیانگین مورد عمل جدید میباشد.
د – علیرغم جزء ج بالا هیچ قیمت اعلان شدهای در هیچ دورهای از میزانی كه بدون در نظر گرفتن آثار تعدیلات
موضوع این قرارداد در آن دوره بهموجب قراردادی مربوط مورد عمل واقع میشد كمتر نخواهد بود. چنانچه نتیجه
محاسبه مذكور در جزء ج به قیمت اعلان شده تعدیل شدهای برسد كهاز میزان مزبور كمتر باشد این محاسبه
همچنان گاه به گاه به صورتی كه اگر قیمت اعلان شده به میزان قیمت اعلان شده تعدیل شده كاهش مییافت
ادامهمییابد و هرگاه نتیجه محاسبه مجدداً قیمت اعلان شده تعدیل شدهای به دست دهد كه از آن میزان
فزونتر باشد قیمت اعلان شده تعدیل خواهد یافت.
الحاقی “الف” به ضمیمه شماره 2
تغییرات نرخ ارز در مقابل دلار آمریكا:
(نرخهای مركزی مورد عمل در تاریخ اجرای قرارداد در مقابل نرخهای مورد عمل صندوق بینالمللی پول در 30
آوریل 1971).
بلژیك % 11.57+
فرانسه % 8.57 +
آلمان % 13.58+
ایتالیا % 7.48 +
ژاپن % 16.88+
هلند % 11.57+
سوئد % 7.49 +
انگلستان % 8.57 +
سوییس % 13.50+
—————————————
جمع 99.21+
میانگین ساده = (99.21)\(9) = 11.02″ درصد +
قرارداد فوق منضم به قانون قرارداد بین كشورهای منطقه خلیج فارس و شركتهای نفتی در مورد تعیین بهای
نفت خام میباشد.
رییس مجلس سنا – جعفر شریفامامی