آیین نامه نحوه استفاده از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی مصوب 1395

آیین نامه نحوه استفاده از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی مصوب 1395,05,24

در اجرای مواد 175 و 176 قانون آیین دادرسی كیفری و بنا به پیشنهاد وزیر دادگستری ” آیین نامه نحوه استفاده از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی ” به شرح مواد آتی است.

فصل اول : تعاریف و كلیات

ماده 1

تعاریف و اختصارات بكار رفته در این آیین نامه به شرح ذیل است:

الف . مركز: مركز آمار و فناوری اطلاعات قوه قضاییه؛

ب . سامانه رایانه ای: مجموعه ای از نرم افزارها و سخت افزارهای مرتبط كه از طریق یك شبكه رایانه ای جهت اجرای فرایندهای كار مشخصی، به یكدیگر متصل اند.

پ . سامانه مخابراتی: هر نوع دستگاه یا مجموعه ای از دستگاه ها برای انتقال الكترونیكی اطلاعات میان یك منبع (فرستنده، منبع نوری) و یك گیرنده یا آشكار ساز نوری از طریق یك یا چند مسیر ارتباطی به وسیله قراردادهایی كه برای گیرنده قابل فهم و تفسیر باشد.

ت . سمپ : اختصار عبارت سامانه مدیریت پرونده قضایی می باشد و سامانه ای الكترونیكی است برای مدیریت فرایندهای تحقیق و رسیدگی و اجرای احكام مربوط به پرونده های قضایی كه مركز آن را طراحی و راه اندازی كرده است.

ت . سخا: اختصار عبارت سامانه خدمات الكترونیك قضایی می باشد و سامانه ای الكترونیكی است كه بر بستر شبكه قابل دسترسی و استقاده برای طرفین دعوا، نماینده قانونی آنان، دفاتر خدمات قضایی، كارشناسان یا ضابطان قضایی جهت مدیریت و اجرای انواع خدمات قضایی از قبیل طرح شكایت یا دعوا، اعلام جرم، ارسال لوایح، ابلاغ اخطاریه و احضاریه است و مركز آن را طراحی و راه اندازی كرده است.

ج . شبكه ملی عدالت: شبكه گسترده الكترونیكی كه به قوه قضاییه اختصاص دارد.

چ . واحد قضایی یا واحدهای قضایی : كلیه مراجع قضایی و شوراهای حل اختلاف سراسر كشور؛

ح . سامانه ابلاغ: سامانه ای الكترونیكی است كه بر بستر شبكه قابل دسترسی و استفاده برای طرفین دعوا یا نماینده قانونی آنان، دفاتر خدمات قضایی، كارشناسان، ضابطان قضایی و سایر اشخاص مرتبط جهت ابلاغ اوراق قضایی و نشر آگهی به صورت الكترونیكی است.

خ . حساب كاربری: عبارت است از یك نشانی الكترونیكی كه به هر یك از مراجعان به قوه قضاییه به منظور دسترسی به سامانه ابلاغ اختصاص یافته است. این نشانی معمولاً یك شناسه كاربری و گذر واژه است.

د . سامانه ثنا: اختصار سامانه ثبت نام الكترونیكی می باشد و عبارت از سامانه ای الكترونیكی است برای ثبت نام الكترونیكی و دریافت حساب كاربری؛

ذ . پست الكترونیكی: پیام نگار یا ایمیل است و آن عبارت است از یك پست الكترونیكی كه مراجعان به قوه قضاییه اعلام می كنند.

ر .پست الكترونیكی ملی قضایی: یك پست الكترونیكی داخلی است كه مركز برای مراجعان به قوه قضاییه جهت امور قضایی ایجاد می كند.

ز . ابلاغ الكترونیكی: عبارت است از ارسال الكترونیكی اوراق قضایی و آگهی ها از طریق سامانه ابلاغ؛

ژ . ابلاغنامه: برگ رسمی كه از سوی مرجع قضایی برای ابلاغ به مخاطب صادر و متضمن امری مربوط به امور قضایی از قبیل تحقیق، دادرسی، اعتراض یا اجرای حكم است.

ماده 2

مركز موظف است به منظور فراهم ساختن امكان طرح شكایت یا دعوا، ارجاع پرونده، احضار متهم، ابلاغ اوراق قضایی و نیابت قضایی به صورت الكترونیكی، سامانه رایانه ای لازم را ایجاد نماید. واحدهای قضایی و ضابطان قضایی موظف اند در فرآیندهای تحقیق، رسیدگی و اجرای احكام از سامانه های مزبور استفاده كنند.

تبصره ضابطان دادگستری موظفند اعلام جرم، دریافت دستورات قضایی و ارسال نتیجه اقدامات خود به واحدهای قضایی و دیگر فعالیت های مربوط را از طریق سامانه های مذكور انجام دهند.

ماده 3

صورت یا محتوای الكترونیكی اسناد و اوراق قضایی، ابلاغ، ارجاع پرونده، احضار متهم، نیابت قضایی، نشر آگهی، امضا و اثر انگشت، گواهی مطابقت با اصل، تراكنش های مالی، نشانی و مانند آن، كافی و معتبر است و در كلیه مراحل تحقیق، رسیدگی و اجرا اعم از حقوقی و كیفری، نمی توان صرفاً به لحاظ شكل یا نحوه تبادل اطلاعات الكترونیكی از اعتبار بخشیدن به آثار قانونی آن خودداری كرد.

ماده 4

در صورت ایجاد و فراهم بودن امكانات لازم، اقدامات الكترونیكی موضوع این آیین نامه با شرایط مقرر در سامانه رایانه ای و سامانه مخابراتی، جایگزین اقدامات غیر الكترونیكی خواهد شد. اقدامات موازی در فضای غیر الكترونیكی ممنوع است.

فصل دوم : طرح شكایت و دعوا

ماده 5

مركز موظف است امكان طرح شكایت و دعوا و پیگیری آن را از طریق سخا فراهم كند.

ماده 6

واحدهای قضایی موظف اند مطابق این آیین نامه به شكایات و دعاوی مطروحه كه از طریق سخا به سمپ ارسال می گردد، رسیدگی كنند. عدم رسیدگی به شكایات و دعاوی كه از این طریق ارسال می گردد، استنكاف از رسیدگی محسوب می شود.

ماده 7

چگونگی طرح شكایت و دعوا از طریق الكترونیكی بر اساس آیین نامه ارائه خدمات الكترونیك قضایی است.

فصل سوم : ارجاع پرونده

ماده 8

مقام ارجاع، شكایت یا دادخواست ثبت شده را با رعایت تخصص و ترتیب وصول، فوراً از طریق سمپ به یكی از شعب ارجاع می دهد. پس از ارجاع پرونده، شماره یكتای كشوری، ردیف فرعی، شماره بایگانی و رمز پرونده، توسط سمپ ارائه خواهد شد كه باید از طریق ابزارهای الكترونیكی مانند پیامك یا پست الكترونیكی در اختیار تقدیم كننده دادخواست یا شكایت قرار گیرد.

تبصره مركز موظف است به تدریج امكان ارجاع خودكار پرونده را براساس نوع و تعداد پرونده ها و موجودی شعب و تخصص قضات فراهم نماید.

فصل چهارم : ابلاغ الكترونیكی

ماده 9

مركز موظف است برای كلیه اصحاب دعوا، وكلا، نمایندگان قانونی، كارشناسان و دیگر اشخاص مرتبط با پرونده قضایی حساب كاربری ایجاد نماید. همچنین، مراجعان به قوه قضاییه نیز موظف اند جهت انجام امور قضایی خود حساب كاربری دریافت نمایند.

تبصره پس از دریافت حساب كاربری از طریق سامانه ثنا در تمام مواردی كه نیاز به ابلاغ باشد از این نشانی استفاده می شود.

ماده 10 

هر شخص جهت دریافت حساب كاربری (مستقیماً یا از طریق دفتر خدمات الكترونیك قضایی) به سامانه ثنا مراجعه می كند. تأیید و نهایی شدن ثبت نام، نیازمند احراز هویت است. احراز هویت می تواند از طریق دفاتر خدمات الكترونیكی قضایی یا روش های مطمئن دیگر، صورت گیرد.

تبصره 1اختصاص حساب كاربری برای اشخاص حقوقی با درخواست بالاترین مقام اجرایی با نماینده قانونی آن خواهد بود.

تبصره 2در صورتی كه مخاطب فاقد تلفن همراه و پست الكترونیكی باشد، مركز موظف است پست الكترونیكی ملی قضایی برای مخاطب ایجاد كند تا اطلاع رسانی ابلاغ از طریق آن انجام پذیرد.

ماده 11

اشخاص ذی سمت یا مرتبط از قبیل متهم، خوانده، وثیقه گذار، كفیل، شاهد و داور موظف اند نسبت به ثبت نام در سامانه ثنا و دریافت حساب كاربری اقدام كنند. واحدهای قضایی قبل از هرگونه اقدام قضایی، باید ایشان را برای ثبت نام به دفاتر خدمات قضایی دلالت كنند و در صورت فوریت رأساً نسبت به ثبت نام آنان اقدام نمایند.

تبصرهدر حوزه های قضایی كه دفاتر خدمات الكترونیك قضایی راه اندازی نشده است، ثبت نام و ایجاد حساب كاربری توسط واحد قضایی مربوط انجام می شود.

ماده 12

در صورت هر گونه تغییر اطلاعات ثبت شده در سامانه ثنا از قبیل تغییر آدرس یا نام یا تلفن همراه مانند آن، اشخاص موظف اند تغییرات ایجاد شده را بلافاصله در سامانه ثنا ثبت نمایند. در غیر این صورت مطابق ماده 79 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی اطلاعات سابق معیار ابلاغ و اقدامات قضایی خواهد بود.

ماده 13

وصول الكترونیكی اوراق قضایی به حساب كاربری مخاطب در سامانه ابلاغ، ابلاغ محسوب می شود. رؤیت اوراق قضایی در سامانه ابلاغ، با ثبت زمان و سایر جزئیات، ذخیره می شود و كلیه آثار ابلاغ واقعی بر آن مترتب می گردد. ورود به سامانه ابلاغ از طریق حساب كاربری و رؤیت اوراق از این طریق به منزله رسیده است.

تبصره 1در ابلاغ الكترونیكی، مخاطب در صورتی می تواند اظهار بی اطلاعی كند كه ثابت نماید بلحاظ عدم دسترسی یا نقص در سامانه رایانه ای و سامانه مخابراتی از مفاد ابلاغ مطلع نشده است.

تبصره 2خودداری از مراجعه به سامانه ابلاغ، به منزله استنكاف از قبول اوراق قضایی موضوع ماده 70 قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی محسوب می گردد.

تبصره 3در صورتی كه دادخواست یا شكواییه به وسیله دفاتر خدمات الكترونیك قضایی ارسال نشده باشد، مراجعان موظف اند نسخه الكترونیكی شكواییه یا دادخواست و پیوست های آن را به واحد قضایی مربوط تسلیم كنند.

تبصره 4در صورتی كه ارسال پیوست ها ابلاغیه به صورت الكترونیكی ممكن نباشد. امر ابلاغ به وسیله ابلاغنامه انجام می شود.

ماده 14

مركز موظف است، چنانچه از مخاطب شماره تلفن همراه یا پست الكترونیكی در دسترس باشد؛ ارسال اوراق قضایی به سامانه ابلاغ را از این طریق اطلاع رسانی نماید.

ماده 15

در صورتی كه از مخاطب شماره تلفن همراه یا پست الكترونیكی در دسترس نباشد، مفاد ابلاغیه و ارسال اوراق به سامانه ابلاغ، به وسیله ابلاغنامه مطابق مقررات قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی در اقامتگاه وی ابلاغ می شود و در ابلاغنامه مقرر می گردد مخاطب موظف است جهت ثبت نام و دریافت حساب كاربری اقدام نماید و این كه كلیه ابلاغ های بعدی از طریق سامانه ابلاغ انجام خواهد شد. در صورت ابلاغ واقعی، ابلاغ های بعدی صرفاً از طریق سامانه ابلاغ انجام می شود. در هر صورت پیوست های ابلاغنامه فقط به صورت الكترویكی ابلاغ می گردد.

تبصره 1چنانچه محل اقامت مخاطب خارج از حوزه قضایی مرجع صادر كننده ابلاغنامه باشد، ابلاغنامه به صورت الكترونیكی به حوزه قضایی مربوط ارسال می گردد تا حداكثر ظرف ده روز از تاریخ دریافت، نسبت به ابلاغ آن و اجرای مفاد تبصره 3 ماده 11 این آیین نامه اقدام شود.

تبصره 2در موارد فوق، واحد ابلاغ كننده موظف است، كیفیت و نتیجه امر ابلاغ را در سامانه ثبت و نسخه ثانی ابلاغنامه را بایگانی نماید. اطلاعاتی كه در سامانه ابلاغ راجع به كیفیت و جزئیات ابلاغ ثبت می شود معتبر بوده و برای مرجع قضایی كافی است.

ماده 16

در صورت مجهول المكان بودن مخاطب و عدم دسترسی به حساب كاربری، ابلاغ اوراق قضایی از طریق آگهی در سامانه ابلاغ و یكی از روزنامه های الكترونیكی كثیر الانتشار به تشخیص مركز انجام می شود و مقرر می گردد كه مخاطب موظف است جهت ثبت نام و دریافت حساب كاربری اقدام نماید.

تبصره 1در امور كیفری چنانچه نوع اتهام با حیثیت اجتماعی متهم یا عفت عمومی منافات داشته باشد در آگهی قید نمی شود.

تبصره 2در هر مورد كه به موجب قانون انتشار آگهی ضروری باشد انجام آن به طریق فوق كافی و معتبر است.

ماده 17

در اجرای تبصره ماده 652 قانون آیین دادرسی كیفری كلیه مراجعی كه شماره تلفن همراه، پست الكترونیك یا دورنگار و نشانی اشخاص ذی ربط در پرونده را در اختیار دارند موظف اند اطلاعات مذكور را چنانچه منع قانونی نباشد، از طریق شبكه ملی عدالت در اختیار مركز قرار دهند.

ماده 18

در موارد موضوع تبصره 1 ماده 68 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، اوراق قضایی به حساب كاربری مراجع مندرج در تبصره 1 ماده مذكور ارسال می گردد. اشخاص یاد شده مسئول اجرای ابلاغ بوده و موظف اند ظرف ده روز از تاریخ دریافت، نتیجه ابلاغ اوراق را از طریق سامانه ابلاغ به مرجع قضایی اعاده نمایند.

تبصره برای اجرای مفاد این ماده با هماهنگی مراجع مذكور حساب كاربری مخصوص ایجاد و از آن طریق اقدام می شود.

ماده 19

در صورتی كه محل نگهداری مخاطب بازداشتگاه یا زندان یا مؤسسات كیفری باشد، ابلاغ علاوه بر حساب كاربری مخاطب به حساب كاربری زندان، بازداشتگاه یا آن مؤسسات نیز ارسال می گردد. مراجع مذكور مسئول اجرای ابلاغ برابر مقررات خواهند بود و موظف اند نتیجه ابلاغ اوراق را از طریق سامانه ابلاغ به واحد قضایی ارسال نمایند.

تبصره 1در صورتی كه مخاطب فاقد حساب كاربری باشد مراجع فوق الذكر موظف اند برای او حساب كاربری ایجاد كنند.

تبصره 2مراجع مذكور موظف اند با رعایت اصول امنیتی، امكان دسترسی به سامانه ابلاغ را برای مخاطب فراهم نماید.

ماده 20

در مواردی از قبیل تبصره یك ماده 100 و تبصره 2 ماده 380 قانون آیین دادرسی كیفری كه برای ابلاغ اوراق قضایی مقررات خاصی پیش بینی شده است مطابق همان مقررات رفتار خواهد شد.

ماده 21

اداره ثبت شركت ها موظف است با همكاری مركز، در زمان ثبت اولیه یا تغییرات، نسبت به ثبت نام اشخاص حقوقی در سامانه ثنا جهت دریافت حساب كاربری اقدام نماید.

ماده 22

مركز موظف است كیفیت و جزئیات ابلاغ الكترونیكی را در سامانه ابلاغ ذخیره كند و از طریق سمپ در اختیار مرجع قضایی قرار دهد.

ماده 23

مركز می تواند از ظرفیت بخش خصوصی برای سامانه ابلاغ، سامانه ثنا و اطلاع رسانی ابلاغ با تأمین هزینه از سوی مخاطبان استفاده كند. تعرفه استفاده از خدمات بخش خصوصی در این سامانه ها به طور سالانه به وسیله مركز تعیین می گردد.

فصل پنجم : نیابت قضایی

ماده 24 

درخواست انجام نیابت از طریق سمپ به واحد قضایی مورد نظر ارسال می شود. مقام ارجاع پس از دریافت نیابت، با رعایت تخصص، آن را فوراً به یكی از شعب ارجاع می دهد. مجری نیابت موظف است در هر مرحله، اقدامات انجام شده را در سمپ، ثبت و پس از اجرای نیابت گزارش آن را از طریق سمپ برای نیابت دهنده ارسال كند.

تبصره مركز موظف است امكان مشاهده اقدامات ثبت شده را برای نیابت دهنده فراهم كند.

ماده 25

در صورت فراهم بودن امكانات لازم، مقام نیابت دهنده می تواند تمام یا بخشی از موضوع نیابت را مانند تحقیق از اصحاب دعوا، اخذ شهادت شهود و نظرات كارشناسی و سایر مواردی كه به موجب قانون مجاز است، از طریق ارتباط تصویری یا صوتی یا الكترونیكی از راه دور انجام دهد. درخواست این ارتباط از طریق سمپ به واحد قضایی ارسال و انجام آن با نظارت مرجع مجری نیابت صورت می گیرد.

تبصره انجام تحقیقات از طریق ارتباط تصویری یا صوتی یا الكترونیكی از راه دور در صورتمجلس قید و انطباق اظهارات با مندرجات صورتمجلس توسط مقام قضایی و منشی تصدیق می شود.

فصل ششم : مقررات عمومی و امنیتی

ماده 26

ارتباطات و اقدامات الكترونیكی موضوع این آیین نامه باید با رعایت حفظ محرمانگی و حریم خصوصی، صحت و تمامیت انجام شود.

ماده 27

مركز موظف است در ثبت نام و دسترسی به حساب كاربری و سامانه ابلاغ، ساز و كارهای امنیتی لازم را تأمین نماید.

ماده 28

مسئولیت حفظ شناسه و رمز مربوط به حساب كاربری اشخاص بر عهده دارنده آن است.

ماده 29 

كاربران سامانه های مندرج در این آیین نامه موظف اند كلیه اطلاعات مربوط به پرونده های قضایی را به طور كامل، صحیح و به فوریت در سامانه های قضایی مربوط ثبت كنند.

ماده 30 

معاونت اول قوه قضاییه با همكاری مركز موظف است با نظارت مستمر بر حسن اجرای این آیین نامه، عملكرد و تخلفات احتمالی را جهت اقدام مقتضی به مراجع ذیربط گزارش نماید.

ماده 31

دولت مكلف است در اجرای ماده 567 قانون آیین دادرسی كیفری اعتبارات مورد نیاز اجرایی این آیین نامه را در ردیف مستقل در بودجه سالیانه قوه قضاییه پیش بینی و درج نماید.

ماده 32

این آیین نامه در 32 ماده و 19 تبصره توسط وزیر دادگستری و با همكاری وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات تهیه و در تاریخ 24 /5 /95 به تصویب رییس قوه قضاییه رسید.

صادق آملی لاریجانی