دستورالعمل معاملات كالا و اوراق بهادار مبتني بر كالا در بورس انرژي مصوب 1391

دستورالعمل معاملات كالا و اوراق بهادار مبتني بر كالا در بورس انرژي مصوب 1391,07,10

 

بخش اول : كليات

فصل اول : تعاريف و اصطلاحات

1اصطلاحات و واژه‌هايي كه در ماده ۱ قانون بازار اوراق بهادار جمهوري اسلامي ايران مصوب آذرماه ۱۳۸۴مجلس شوراي‌ تعريف شده‌اند، به همان مفاهيم در اين دستورالعمل به كار رفته‌اند. واژه‌هاي ديگر داراي معاني زير مي‌باشند:

1اتاق پاياپاي: واحدي از شركت سپرده­گذاري مركزي است كه وظيفة تسويه و پاياپاي كردن قراردادهاي معامله شده در بورس را بر عهده دارد.

2اطلاعية عرضه: اطلاعيه­اي است جهت اطلاع مشتريان از عرضه كالا يا اوراق بهادار مبتني بر كالا در بورس، كه طبق فرمت مصوب هيئت مديره بورس و براساس ضوابط اين دستورالعمل منتشر مي­گردد.

3اطلاعيه معاملاتي : اطلاعيه­اي است جهت اطلاع مشتريان از شرايط معاملات اوراق بهادار مبتني بر كالا در بورس، كه طبق فرمت مصوب هيئت مديره بورس و براساس ضوابط اين دستورالعمل منتشر مي­گردد.

4بورس: شركت بورس انرژي (سهامي عام) است.

5بازار فيزيكي: بازاري است كه در آن كالاهاي پذيرفته شده در بورس معامله مي‌گردد.

6بازار مشتقه: بازاري است كه در آن اوراق بهادار مبتني بر كالاي پذيرفته شده در بورس معامله مي­گردد.

7بهترين سفارش خريد: سفارش خريد با بيشترين قيمت است.

8بهترين سفارش فروش: سفارش فروش با كمترين قيمت است.

9تقاضا: اعلام آمادگي براي خريد كالا يا اوراق بهادار مبتني بر كالا از طريق كارگزار خريدار طبق مقررات بورس است.

10جلسة رسمي معاملات: دورة زماني معيني است كه معاملات كالاها و يا اوراق بهادار مبتني بر كالا طبق مقررات اين دستورالعمل در آن انجام مي‌شود.

11حداقل تغيير قيمت سفارش: كمترين مقدار مجاز تغيير قيمتي سفارش‌هاي ثبت شده در سامانه معاملات است.

12حداقل خريد: كمترين مقدار از هر كالاست كه يك كارگزار مي‌تواند در بورس خريداري نمايد.

13حداقل خريد جهت كشف نرخ: مقدار يا درصدي از عرضة هر نماد معاملاتي در بورس است كه طبق مقررات بايد معامله گردد تا نرخ كشف شده مورد تأييد بورس قرار گيرد.

14حداقل عرضه: كمترين مقدار مجاز عرضه در هر نماد معاملاتي طبق مقررات است.

15حداقل سفارش انباشته: حداقل مقدار سفارش خريد و فروشي است كه بازارگردان موظف است طبق قرارداد بازارگرداني، جهت نماد معاملاتي مورد بازارگرداني در سامانه معاملات به صورت فعال نگه دارد.

16حداقل معاملات روزانه: حداقل ميزان معاملات در نماد معاملاتي مورد بازارگرداني است كه بازارگردان موظف به انجام آن در يك روز معاملاتي مي‌باشد تا تعهدات وي طبق اين دستورالعمل درآن روز معاملاتي ايفاء شده تلقي شود.

17حداكثر افزايش عرضه: ميزان معيني از حجم كالا است كه عرضه‌كننده مجاز به افزايش عرضة خود طي جلسة معاملاتي، حداكثر تا آن ميزان مي‌باشد.

18حداكثر خريد: بيشترين مقدار مجاز خريد از هر نماد معاملاتي توسط يك كارگزار و يا يك مشتري طي يك جلسة معاملاتي، حسب مقررات است.

19حراج: سازوكاري براي دادوستد كالا يا اوراق بهادار مبتني بر كالا است كه برپاية انطباق سفارش‌هاي خريد و فروش مشتريان و با در نظرگرفتن اولويت‌هاي مقرر در اين دستورالعمل انجام مي‌شود.

20حراج ناپيوسته: شيوه‌اي است كه بر اساس آن، پس از ورود سفارش‌ها به سامانة معاملات، معامله بر اساس قيمت نظري گشايش(TOP) انجام مي‌شود.

21حوادث غير مترقبه: وقايعي است خارجي، غيرقابل اجتناب و غيرقابل پيش‌بيني كه در نتيجه وقوع آن متعهد اعم از خريدار و فروشنده قادر به انجام تعهد خود نيست.

22خطاي مجاز۱ تحويل: عبارت است از ميزان مجاز تفاوت وزن يا مقدار كالاي تحويلي نسبت به كالاي معامله شده كه براي هر كالا توسط هيأت پذيرش تعيين و در قالب اميدنامه منتشر مي‌گردد.

23سامانة معاملات: سيستم رايانه‌اي است كه عمليات مربوط به معاملات از قبيل ورود و ثبت سفارش‌هاي خريد و فروش، تطبيق سفارش‌ها و در نهايت انجام معاملات از طريق آن صورت مي‌گيرد.

24سفارش: درخواست خريد يا فروش كالا يا اوراق بهادار مبتني بر كالاست كه توسط مشتري به كارگزار ارايه مي‌شود.

25شركت سپرده گذاري مركزي: شركت سپرده گذاري مركزي اوراق بهادار و تسويه وجوه است.

26دامنه مظنه: حداكثر اختلاف بين قيمت سفارش خريد و سفارش فروش در هر نماد معاملاتي در بازار مشتقه به درصد است كه بازارگردان آن نماد، در سامانه معاملات بورس وارد مي نمايد. اين درصد نسبت به قيمت سفارش خريد محاسبه مي‌شود.

27دامنة نوسان روزانة قيمت: دامنة نوسان قيمت اوراق بهادار مبتني بر كالاست كه نسبت به قيمت پاياني تعيين مي‌شود و ورود سفارش‌ها در هر روز صرفاً در اين دامنة قيمت مجاز است و مقدار آن در مشخصات قرارداد تعيين مي‌شود.

28رينگ بين المللي: جلسه معاملاتي بورس براي معامله كالاهاي صادراتي است كه مقصد آنها بازار خارج از ايران است يا كالاهاي وارداتي كه عرضه كنندگان آن شركت‌هاي خارجي هستند.

29رينگ داخلي: جلسه معاملاتي بورس براي كالاهايي است كه مقصد آنها بازار داخلي بوده و توسط عرضه كنندگان داخلي عرضه مي‌شوند.

30رويه تسهيم به نسبت: شيوة تخصيص كالا يا اوراق بهادار مبتني بر كالاست كه مطابق آن كالا يا اوراق بهادار مبتني بر كالاي تخصيص‌يافته به هر سفارش، معادل حجم سفارش ثبت شده تقسيم بر كل سفارش‌هاي ثبت شده، ضربدر كل كالا يا اوراق بهادار مبتني بر كالاي قابل عرضه است.

31عرضه: اعلام آمادگي براي فروش كالا و يا اوراق بهادار مبتني بر كالا از طريق كارگزار فروشنده طبق مقررات بورس است.

32قرارداد: توافقي مبتني بر خريد و فروش مقدار معيني كالا يا تعداد معيني اوراق بهادار مبتني بر كالا ميان خريدار و فروشنده كه از طريق كارگزاران فروشنده و خريدار در بورس انجام مي‌شود.

33قرارداد نقدي: قراردادي است كه در بازار فيزيكي معامله مي­شود و براساس آن، پرداخت بهاي كالاي مورد معامله و تحويل آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسويه و پاياپاي بورس انرژي (مصوب هيئت مديره سازمان) انجام مي‌شود.

34قرارداد نسيه: قراردادي است كه در بازار فيزيكي معامله مي­شود و براساس آن، كالا در هنگام معامله تحويل و بهاي آن در تاريخ سررسيد و براساس دستورالعمل تسويه و پاياپاي پرداخت مي‌گردد.

35قرارداد سلف: قراردادي است كه در بازار فيزيكي معامله مي­شود و براساس آن، كالا در زماني مشخص در آينده تحويل گرديده و بهاي آن در هنگام معامله و براساس دستورالعمل تسويه و پاياپاي بورس انرژي (مصوب هيئت مديره سازمان) پرداخت مي‌گردد.

36قرارداد كشف پريميوم: قراردادي است كه در بازار فيزيكي معامله مي­شود و طي آن مابه التفاوتي، مورد توافق طرفين معامله قرار مي‌گيرد و طرفين متعهد مي‌شوند كه در زمان مشخصي در آينده (تحويل، حمل يا بارگيري) كالا را بر اساس قيمت نهايي ( قيمت مبنا بعلاوة مابه التفاوت توافق شده) معامله نمايند. خريدار بخشي از ثمن معامله را در زمان توافق، به فروشنده پرداخت و تسويه مابقي وجه متعاقباً و بر اساس شرايطي انجام مي‌شود كه در زمان عقد قرارداد مشخص مي‌گردد.

37قرارداد سلف موازي استاندارد: قراردادي است كه در بازار مشتقه معامله مي­شود و براساس آن مقدار معيني از دارايي پايه براساس مشخصات قرارداد سلف موازي استاندارد به فروش مي‌رسد. وجه قرارداد مذكور بايد در هنگام معامله و طبق زمانبندي تعيين شده در مشخصات قرارداد پرداخت و دارايي پايه در سررسيد تحويل شود. در طول دورة معاملاتي قرارداد، خريداران مي‌توانند به فروش قرارداد سلف موازي استاندارد به ميزان خريداري شده به شخص ديگري اقدام نمايند. اين دو قرارداد ازهم مستقل هستند و فروشنده به استناد گواهي سلف موازي استاندارد، خريدار را به فروشنده اوليه جهت تحويل فيزيكي حواله مي‌دهد. در اين حالت پذيرندة حواله مسئوليت مراجعه به فروشنده اوليه را پذيرفته و حق رجوع به فروشنده در معامله ثانويه را ندارد.

38قرارداد آتي: قراردادي است كه در بازار مشتقه معامله مي­شود و فروشنده براساس آن متعهد مي‌شود در سررسيد معين، مقدار معيني از كالاي مشخص را به قيمتي كه الان تعيين مي‌كنند بفروشد و در مقابل طرف ديگر قرارداد متعهد مي‌شود آن كالا را با آن مشخصات خريداري كند و براي جلوگيري از امتناع طرفين از انجام قرارداد، طرفين به صورت شرط ضمن عقد متعهد مي‌شوند مبلغي را به ‌عنوان وجه تضمين نزد اتاق پاياپاي بگذارند و متعهد مي‌شوند متناسب با تغييرات قيمت آتي، وجه تضمين را تعديل كنند و اتاق پاياپاي از طرف آنان وكالت دارد متناسب با تغييرات، بخشي از وجه تضمين هر يك از طرفين را به عنوان اباحه تصرف در اختيار ديگري قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسيد با هم تسويه كنند.

39قرارداد اختيار معامله: اوراق بهاداري است كه به موجب آن فروشنده اوراق متعهد مي‌شود در صورت درخواست خريدار، مقدار مشخصي از دارايي پايه را به قيمت اعمال معامله كند. خريدار اوراق مي‌تواند در زمان يا زمان‌هاي معيني در آينده طبق قرارداد، معامله را انجام دهد. فروشندة اوراق اختيار معامله در قبال اين تعهد، مبلغ معيني از خريدار اوراق دريافت مي‌كند. براي جلوگيري از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد، فروشنده ضمن قرارداد متعهد مي‌شود مبلغي را به عنوان وجه تضمين نزد كارگزار بورس يا اتاق پاياپاي قرار دهد و متناسب با تغييرات قيمت اوراق اختيار معامله، آن را تعديل كند. هر يك از خريدار و فروشنده مي‌توانند در مقابل مبلغي معين، اختيار يا تعهد خود را به شخص ثالثي واگذار كنند كه وي جايگزين آنها خواهد بود. اوراق اختيار معامله مي‌تواند به صورت اختيار فروش يا خريد باشد.

40قيمت پايه: قيمت مشخصي است كه كارگزار فروشنده در درخواست خود براي عرضة هر كالا اعلام مي‌نمايد و پس از تأييد بورس در اطلاعية عرضه قيد مي‌گردد.

41قيمت پيشنهادي: قيمتي است كه توسط كارگزار در جريان حراج وارد سامانه معاملات مي‌گردد.

42قيمت پاياني: قيمتي است كه طبق ضوابط اين دستورالعمل براي هر نماد معاملاتي در پايان هر جلسة رسمي معاملاتي توسط بورس محاسبه و اعلام مي‌گردد.

43قيمت مبنا: قيمتي است كه حسب مورد در زمان حمل، انتقال، تحويل يا بارگيري كالاي موضوع قراردادهاي كشف پريميوم، توسط مرجع مورد قبول بورس اعلام مي‌گردد.

44قيمت نظري گشايش(TOP): قيمتي است كه در مرحلة گشايش، بر اساس سفارش ثبت شده با استفاه از سازوكار حراج، توسط سامانة معاملات محاسبه و معاملات مرحلة گشايش با آن قيمت انجام مي شود.

45قيمت نهايي: در قراردادهاي كشف پريميوم حاصل جمع پريميوم و قيمت مبناست كه تسويه نهايي معامله بر اساس آن انجام مي‌شود.

46كارگزار: شخص حقوقي است كه پس از اخذ مجوزهاي لازم و پذيرش در بورس طبق مقررات، كالا يا اوراق بهادار مبتني بر كالا را براي ديگران و به حساب آنها معامله مي‌نمايد.

47كارگزار/ معامله‌گر: شخص حقوقي است كه پس از اخذ مجوزهاي لازم و پذيرش در بورس طبق مقررات، كالا يا اوراق بهادار مبتني بر كالا را براي ديگران و به حساب آنها و يا به نام و حساب خود معامله مي‌نمايد.

48كد تجميعي: كد معاملاتي مجازي است كه براي ورود همزمان سفارش‌هاي خريد يا فروش هم قيمت چند مشتري توسط كارگزار، در سامانة معاملات تعريف مي‌گردد.

49كشف پريميوم: معاملاتي است كه طي آن مابه التفاوت قيمت نهايي با قيمت مبنا كشف مي‌گردد.

50گواهينامة انجام معامله: سندي است كه درپايان معاملات، پس از تأييد كارگزار خريدار و فروشنده و بورس از طريق سامانة معاملات به اتاق پاياپاي ارسال مي‌گردد.

51محدودة نوسان قيمت پايه: حداكثر مجاز تغيير قيمت پايه يك نماد معاملاتي نسبت به آخرين قيمت كشف شده براي آن است.

52محدودة نوسان قيمت مجاز: حداكثر تغييرات قيمت سفارش‌ها و معاملات نسبت به قيمت پايه‌است.

53مشتري: شخصي است كه متقاضي خريد يا فروش كالا يا اوراق بهادار مبتني بر كالا در بورس مي‌باشد.

54مقررات: اعم است از مصوبات هيئت وزيران، شورا، سازمان و نيز مصوبات ساير مراجع در حدود اختيارات تفويض شده به آنان تحت هر عنوان (از قبيل آيين‌نامه، دستورالعمل، روية اجرايي و بخشنامه) در خصوص بازار اوراق بهادار، اوراق بهادار مبتني بركالا، بورس انرژي و فعالان آن كه توسط مراجع ذيصلاح و درچارچوب قانون جهت اجرا ابلاغ شده باشند.

55موعد انتشار اطلاعيه عرضه: آخرين مهلت انتشار اطلاعيه عرضه جهت عرضه كالا در بازار فيزيكي بورس است.

56نماد معاملاتي: شناسه‌اي است كه توسط بورس براي هر يك از كالاها يا اوراق بهادار مبتني بر كالا به صورت منحصر به فرد در سامانه معاملات تعريف مي‌شود. اين شناسه مي‌تواند به صورت حرف، عدد يا تركيبي از هر دو باشد.

57واحد پاية تخصيص: كمترين مقدار جهت تخصيص در هر نماد معاملاتي است كه تخصيص‌هاي كارگزار به مشتريان بايد مضرب صحيحي از آن باشد.

فصل دوم : ضوابط عمومي انجام معامله

2كلية معاملات در بورس بايد براساس ضوابط اين دستورالعمل و در جلسه رسمي معاملات انجام شود.

تبصرهانجام معاملات در خارج از جلسه رسمي معاملات منحصراً با تصويب هيأت مديرة سازمان و طبق شرايط تعيين شده توسط آن امكان‌پذير است.

3روزهاي انجام معامله، ساعات شروع و پايان و تعداد جلسات رسمي معاملات براي كليه كالاها و اوراق بهادار مبتني بر كالاي پذيرفته شده توسط هيأت مديرة بورس تعيين مي‌گردد.

تبصره تغييرات در موارد موضوع اين ماده، حداقل 3 روز كاري قبل از اعمال بايد توسط بورس اطلاع‌رساني شود.

4مديرعامل بورس مي‌تواند ساعات شروع، پايان و تعداد جلسات رسمي معاملات را در صورت بروز اشكالات فني و تا رفع آن تغيير دهد. اين تغييرات بايد به نحو مقتضي اطلاع‌رساني شود. بورس بايد مستندات مربوط به اشكالات فني را در سوابق معاملات خود نگهداري نموده و حسب درخواست به سازمان ارائه نمايد.

تبصرهبروز اشكالات فني در سامانه معاملات به صورت الكترونيكي توسط شركت مديريت فن آوري بورس تهران بطور همزمان به سازمان، بورس و شركت سپرده‌گذاري مركزي اعلام مي شود.

5معاملات بورس بايد همواره بر مبناي رقابت و به يكي از روش‌هاي حراج انجام شود. اجراي سفارش‌ها براساس اولويت قيمت و در صورت تساوي قيمت‌ها براساس اولويت زماني ورود سفارش به سامانه معاملات خواهد بود.

تبصرههيأت مديرة بورس مي‌تواند علاوه بر اولويت‌هاي مذكور در اين ماده، اولويت‌هاي ديگري را جهت تصويب به هيئت مديرة سازمان پيشنهاد نمايد. اولويت‌هاي مذكور نبايد اصول منصفانه و رقابتي بودن معاملات در بورس را نقض نمايد. در صورت تصويب سازمان تغيير مذكور حداقل 3 روز كاري قبل از اعمال بايد توسط بورس اطلاع‌رساني شود.

6معاملات كالاها و اوراق بهادار مبتني بر كالا در رينگ داخلي بر مبناي واحد پول ملي ايران و در رينگ بين المللي بر مبناي ارزهاي خارجي يا واحد پول ملي ايران طبق تصويب هيئت مديرة بورس انجام مي‌شود. تغيير واحدپولي معاملات با تصويب هيأت مديرة بورس و اطلاع‌رساني آن در اطلاعية عرضه و مشخصات قرارداد حسب مورد، امكان‌پذير مي‌باشد.

7معاملات كالا و اوراق بهادار مبتني بر كالا در بورس، صرفاً از طريق سامانه معاملات بورس و توسط كارگزاران پذيرفته شده در بورس انجام مي‌شود.

8بورس بايد به تفكيك كالاها و يا اوراق بهادار مبتني بر كالاهايي كه در بورس عرضه مي‌شود نماد معاملاتي مجزا تعريف نموده و بازار و تابلو و رينگ معاملاتي مربوط به هريك را مشخص نمايد. معاملات نمادهاي معاملاتي صرفاً در بازار، تابلو و رينگ معاملاتي معين شده قابل انجام است.

تبصرهضوابط تعريف نماد معاملاتي در بورس به تصويب هيأت مديرة بورس خواهد رسيد.

9كليه قراردادهاي قابل معامله در بورس صرفاً براساس كالاها يا اوراق بهادار مبتني بر كالاي پذيرفته شده تعريف مي­گردد. انجام معاملات كالاها يا اوراق بهادار مبتني بر كالايي كه طبق مقررات پذيرفته نشده اند، به هيچ وجه مجاز نمي­باشد

10معاملات در بورس به يكي از سه روش حراج حضوري، تمام الكترونيكي و عرضه يكجا و بر اساس مراحلي كه در اين دستورالعمل ذكر شده، انجام مي‌شود.: كارگزاران مي‌توانند جهت ثبت سفارش در سامانه معاملات از يك كد تجميعي استفاده نمايند. كد تجميعي صرفاً براساس سفارش‌هاي ثبت شده مشتريان نزد كارگزار و پس از كنترل مقررات مربوط به ثبت سفارش، استفاده مي‌شود.

11تمامي معاملات در بورس، در صورتي قطعيت مي‌يابد كه به تأييد بورس رسيده باشد.

12مديرعامل بورس صرفاً در شرايط زير، مي‌تواند بخشي از معاملات را حداكثر تا پايان روز انجام معامله تأييد ننمايد:

1براساس تقاضاي كارگزار به دليل وقوع آن دسته از اشتباهاتي كه طبق مقررات مصوب هيأت مديرة سازمان احصاء مي‌شود؛

2خطاي معاملاتي متأثر از اشكال سامانة معاملات؛

3تمام معاملات سهميه بندي شده يا صرفاً معاملات بيش از سهميه، در صورت عدم رعايت سهمية اعلام شده توسط بورس؛

4عدم رعايت محدوديت‌هاي حجمي اعلام شده؛

5عدم رعايت مقررات ثبت سفارش؛

6ساير موارد طبق قوانين و مقررات؛

تبصره ۱: : در صورتي كه ظن دستكاري قيمت يا استفاده از اطلاعات نهاني وجود داشته باشد، بورس مي‌تواند معاملاتي را كه با نوسان غيرعادي قيمت يا حجم غيرعادي انجام مي­شود، تأييد ننمايد.

تبصره ۲: بورس بايد مراتب عدم تاييد معامله را به نحو مقتضي به كارگزار خريدار و كارگزار فروشنده اعلام نمايد.

تبصره ۳: كلية مدارك، سوابق و دلايل عدم تاييد معاملات طبق اين ماده، بايد نزد بورس نگهداري و حسب درخواست، به سازمان ارسال گردد.

13-: براي كليه معاملات قطعي شده توسط بورس گواهينامة انجام معامله صادر و جهت انجام امور تسويه به اتاق پاياپاي ارسال مي‌گردد.

14بورس در پايان هر روز معاملاتي قيمت پاياني را به تفكيك هر نماد معاملاتي به شرح زير تعيين و از طريق سايت رسمي خود اعلام مي­نمايد.

1در صورت انجام معامله روي نماد معاملاتي طي آن‌روز، ميانگين وزني معاملات انجام شده طي روز

2در صورت عدم انجام معامله، قيمت پاياني محاسبه شده در روز معاملاتي قبل.

فصل سوم : انواع قراردادهاي قابل معامله در بورس

15انواع قراردادهاي قابل معامله در بورس به شرح زير مي­باشند.

1قرارداد نقدي

2قرارداد نسيه

3قرارداد سلف

4قرارداد كشف پريميوم

5قرارداد سلف موازي

6قرارداد آتي

7قرارداد اختيار معامله

تبصره ۱: ساير قراردادهاي قابل معامله در بورس انرژي به پيشنهاد هيئت مديرة سازمان به تصويب شوراي عالي بورس خواهد رسيد.

تبصره ۲: ساير ضوابط اجرايي معاملات و همچنين ضوابط اجرايي تسويه و پاياپاي قراردادهاي موضوع اين ماده، به تصويب هيئت مديرة سازمان خواهد رسيد.

فصل چهارم : انواع سفارشات در بورس

16سفارش‌هاي وارد شده به سامانة معاملات، حداقل بايد حاوي موارد زير باشد:

1نماد معاملاتي

2تعيين خريد يا فروش بودن

3اعتبار زماني سفارش

4حجم سفارش

5نوع سفارش و شرايط قيمتي آن

6كد معاملاتي مشتري

تبصره ۱: انواع سفارش به لحاظ شرايط قيمتي و اعتبار زماني توسط هيأت مديرة بورس تعيين و حداقل ۳ روزكاري قبل از اعمال اطلاع‌رساني مي‌گردد.

تبصره ۲: بورس بايد از ورود سفارش‌هايي كه در آن شرايط اطلاعيه عرضه رعايت نشده است، جلوگيري نمايد.

17انواع سفارش‌ها در سامانه معاملات به شرح زير است:

1سفارش محدود (Limit order): سفارش خريد يا فروشي است كه در قيمت تعيين شده توسط مشتري، يا بهتر از آن انجام مي‌شود؛

2سفارش با قيمت باز (Market order): سفارشي است كه بدون تعيين قيمت وارد سامانة معاملات شده و با قيمت بهترين سفارش طرف مقابل اجرا مي‌شود. در صورت اجرا نشدن بخشي از سفارش، باقيمانده به صورت يك سفارش با قيمت باز در سامانه باقي خواهد ماند؛

3سفارش باز- محدود (Market to limit order): سفارشي است كه فقط در مرحله حراج پيوسته مي‌تواند وارد سامانه معاملات شود. اين سفارش بدون تعيين قيمت وارد سامانه معاملات شده و با قيمت بهترين سفارش طرف مقابل اجرا مي‌شود. در صورت اجرا نشدن بخشي از سفارش، باقيمانده به صورت يك سفارش محدود به قيمت آخرين معامله انجام شده در سيستم باقي مي‌ماند؛

4سفارش به قيمت گشايش (Market on opening order): سفارشي است كه فقط در مرحلة پيش گشايش مي‌تواند وارد سامانة معاملات شود. اين سفارش بدون تعيين قيمت وارد سامانة معاملات شده و در مرحلة گشايش با قيمت گشايش معامله خواهد شد. در صورت اجرا نشدن بخشي از سفارش، باقيمانده به صورت يك سفارش محدود با قيمت گشايش در سيستم باقي مي‌ماند؛

5سفارش متوقف به باز (Stop loss order): سفارش متوقفي است كه پس از فعال شدن، به سفارش با قيمت باز تبديل مي‌شود؛

6سفارش متوقف به محدود (stop limit order): سفارش متوقفي است كه پس از فعال شدن به سفارش محدود با قيمتي كه از قبل در سفارش مشخص شده است، تبديل مي‌شود.

18سفارش‌ها به لحاظ نحوة اجرا به شرح زير مي‌باشند:

1اجراي دو طرفة سفارش (Cross order): سفارشي است كه با استفاده از آن، كارگزار مي‌تواند اقدام به ورود همزمان سفارش خريد و فروش با حجم و قيمت يكسان نموده و معامله نمايد. قيمت وارده به سامانه معاملات بايد بيشتر يا مساوي قيمت بهترين سفارش خريد ثبت شده در سامانه معاملات و كمتر يا مساوي قيمت بهترين سفارش فروش ثبت شده در سامانه معاملات باشد. اين سفارش فقط در مرحلة حراج پيوسته مي‌تواند وارد سامانة معاملات شده و اجرا شود؛

2سفارش دو بخشي (Iceberg order): سفارش خريد يا فروشي است كه داراي دو بخش پنهان و آشكار است. بخش آشكار سفارش در صف خريد يا فروش قرار گرفته و قابل رويت مي‌باشد و بخش پنهان آن به صورت غيرفعال است. حجم قسمت آشكار و پنهان سفارش توسط كارگزار تعيين مي‌شود. در صورتي كه كل بخش آشكار سفارش معامله شود، به ميزان حجم قسمت آشكار، سفارش پنهان فعال شده و در نوبت قرار مي‌گيرد. حداقل كل سفارش و حداقل حجم قسمت آشكار در سفارش‌هاي دو بخشي، توسط بورس تعيين مي‌شود؛

3سفارش انجام و ابطال (Fill & Kill): سفارش محدودي است كه بلافاصله پس از ورود بايد اجرا شود و در صورت عدم اجراي تمام يا بخشي از آن، مقدار باقيمانده به صورت خودكار از سامانه معاملات حذف خواهد شد. امكان ورود اين سفارش در مرحلة پيش گشايش وجود ندارد؛

4سفارش همه يا هيچ (All or None): سفارش محدودي است كه اجراي آن منوط به معامله كل سفارش است. در صورت عدم امكان معاملة كل سفارش بلافاصله بعد از ورود، سفارش به صورت خودكار از سامانه معاملات حذف مي‌شود. امكان ورود اين سفارش در مرحله پيش گشايش وجود ندارد.

19اعتبار زماني سفارش‌ها به شرح ذيل مي‌باشد:

1سفارش روز (Day): سفارشي است كه اعتبار آن در پايان روز معاملاتي به اتمام مي‌رسد و به صورت خودكار از سامانة معاملات حذف مي‌شود؛

2سفارش جلسه (Session): سفارشي است كه اعتبار آن در پايان جلسه رسمي معاملاتي به اتمام مي‌رسد و به صورت خودكار از سامانه معاملات حذف مي‌شود؛

3سفارش بدون محدوديت زماني (Good Till Cancelled): اين سفارش تا زماني كه توسط كارگزار حذف نشود در سامانه معاملات باقي مانده و معتبر مي‌باشد؛

4سفارش مدت‌دار (Good Till Date): سفارشي است كه اعتبار آن در پايان تاريخي كه در زمان ورود سفارش مشخص شده به اتمام مي‌رسد و پس از آن به صورت خودكار از سامانة معاملات حذف مي‌شود؛

5سفارش زماني (Sliding Validity): كارگزار در زمان ورود اين سفارش، تعداد روزهاي مشخصي (T) را جهت اعتبار سفارش مشخص مي‌كند. اين سفارش تا تاريخي كه معادل تاريخ ورود سفارش به علاوة تعداد روزهاي تعيين شده (T) است، معتبر بوده و پس از آن به صورت خودكار از سامانة معاملات حذف مي‌شود.

تبصرهتداوم اعتبار زماني سفارش­هاي فروش در بازار فيزيكي پس از پايان جلسه رسمي معاملاتي منوط به تأئيد بورس مي­باشد.

فصل پنجم : شرايط دريافت و اجراي سفارش­ها

20مسئوليت احراز هويت مشتري بر عهدة كارگزار است. كارگزار بايد جهت انجام معاملات كالا و اوراق بهادار مبتني بر كالا در بورس، نسبت به احراز هويت و شناسايي مشتريان به شرح زير اقدام نمايد:

الف) احراز هويت و شناسايي شخص حقيقي:

1اخذ اصل مدرك شناسايي مشتري شامل شناسنامه و كارت ملي و در مورد اشخاص خارجي، گذرنامة معتبر و نگهداري كپي مصدق تمامي صفحات مدارك مزبور؛

2اخذ اطلاعات در مورد آدرس محل سكونت و كار و كد پستي؛

3اخذ اطلاعات در مورد حساب بانكي مرتبط با معاملات كالا و اوراق بهادار مبتني بر كالاي مشتري؛

4اخذ اطلاعات در مورد حجم معاملات قبلي مشتري؛

5اخذ اطلاعات در مورد هدف از انجام معاملات كالا و اوراق بهادار مبتني كالا در بورس انرژي.

ب) احراز هويت و شناسايي شخص حقوقي:

1اخذ اطلاعات در خصوص اساسنامه، شناسه ملي، شركت‌نامه، آگهي روزنامة رسمي در خصوص تأسيس و آخرين تغييرات آن، آگهي آخرين تغييرات مديران و صاحبان امضاي مجاز، تركيب سهامداران، مالكان يا شركاء بالاي ده درصد، مؤسسان، اعضاي هيأت مديره و مدير عامل، بازرسان، حسابرسان و نشاني اقامتگاه آنان؛

2اخذ اطلاعات مربوط به حساب بانكي مرتبط با معاملات كالا يا اوراق بهادار مبتني بر كالا؛

3اخذ اطلاعات در مورد حجم معاملات قبلي؛

4اخذ اصل مدرك شناسايي صاحبان امضاي مجاز شامل شناسنامه و كارت ملي و نگهداري كپي مصدق تمامي صفحات مدارك مذكور.

تبصره ۱: كلية مستندات اخذ شدة موضوع اين ماده بايد توسط كارگزار برابر با اصل شوند.

تبصره ۲: كلية اطلاعات موضوع اين ماده براساس فرمت‌هاي ابلاغي بورس اخذ خواهد شد.

تبصره ۳: در صورتي كه ساير مقررات لازم­الاجرا از جمله مقررات مبارزه با پولشويي، الزامات بيشتري نسبت به مفاد اين ماده به منظور احراز هويت و شناسايي مشتريان مقرر نمايد، مفاد آن مقررات نيز بايد رعايت شود.

21كارگزاران مكلف به ثبت و نگهداري مدارك مربوط به سوابق شناسايي مشتريان و اطلاعات، مستندات و سوابق مربوط به معاملات مي‌باشند.

تبصرهاسناد مربوط بايد به گونه‌اي ثبت و نگهداري شود كه امكان اراية آن حسب درخواست سازمان و بورس وجود داشته باشد.

22در صورتي كه مشتري از اراية اطلاعات و مدارك مورد نظر موضوع مادة ۲۱ امتناع كند يا كارگزار اطلاعاتي برخلاف اطلاعات ارايه شده توسط مشتري احراز نمايد، كارگزار بايد از انجام معامله براي مشتري خودداري نموده و مراتب را به بورس اعلام نمايد.

23كارگزار موظف است براي دريافت درخواست مشتريان از فرم‌هاي كاغذي يا الكترونيك، طبق فرمت ابلاغي بورس استفاده كند.

تبصرهدريافت درخواست مشتريان به صورت الكترونيك اعم از تلفني و اينترنتي براساس دستورالعمل مصوب هيئت‌مديره سازمان صورت مي­گيرد.

24كارگزاران نمي‌توانند از دريافت درخواست‌هاي مشتريان كه با رعايت مقررات ارايه مي‌شود، خودداري نمايند.

25كارگزاران مكلفند از دفاتر ثبت سفارش مورد تأييد سازمان استفاده نمايند. سفارش‌هاي مشتريان به ترتيب زمان دريافت، در اين دفاتر ثبت مي‌شود. در اين دفتر بايد استانداردهاي وضع شده توسط سازمان در خصوص ثبت و اجراي درخواست‌هاي مشتريان رعايت شود. كارگزاراني مجاز به استفاده از كد معاملات گروهي و ثبت سفارش‌هاي گروهي هستند كه مقررات موضوع اين ماده را رعايت نمايند.

26كارگزاران در دريافت سفارش‌ها از وكيل يا نمايندة قانوني مشتريان موظفند مقررات انجام معاملات وكالتي را رعايت نمايند.

27كارگزاران موظفند سفارش مشتريان را همواره با رعايت صرفه و صلاح ايشان اجرا نمايند.

28در صورتي‌كه اجراي سفارشات مشتريان منجر به نقض مقررات، دستكاري بازار يا معاملات متكي به اطلاعات نهاني گردد، كارگزار مكلف است از اجراي سفارش مشتريان خودداري نموده و مراتب را به سازمان و بورس گزارش دهد.

29در صورتي كه طبق مقررات، واريز پيش­پرداخت توسط خريدار قبل از معامله الزامي باشد، كارگزار مكلف است در زمان دريافت سفارش از مشتريان خود از واريز وجه مذكور اطمينان حاصل نمايد.

تبصره ۱: ميزان پيش پرداخت توسط هيئت مديرة بورس تعيين و حداقل ۲ روز كاري پيش از اعمال اطلاع رساني مي‌شود.

تبصره ۲: بورس موظف است از ثبت و اجراي سفارش­هايي كه مقررات اين ماده درخصوص آنها رعايت نشده است در سيستم معاملات، جلوگيري نمايد.

30در صورتي كه طبق مصوبات هيئت مديرة سازمان يا هيئت پذيرش، محدوديتي جهت انجام معاملات كالا يا اوراق بهادار مبتني بر كالا براي شخص يا گروهي از اشخاص تعيين گردد، كارگزار و بورس مكلفند در زمان دريافت و اجراي سفارش محدوديت‌هاي مذكور را رعايت نمايند.

بخش دوم : ضوابط اختصاصي بازار فيزيكي

فصل ششم : ضوابط معاملات كالا به روش حراج حضوري

31عرضه كالا به روش حراج حضوري صرفاً براي كالاهاي داراي يك عرضه كننده انجام مي‌شود، شرايط عرضه در اين روش حسب هر عرضه توسط بورس تعيين مي‌‌گردد.

32قبل از عرضه كالا به روش حراج حضوري بايد اطلاعية عرضه توسط بورس منتشر گردد. اين اطلاعيه شامل موارد زير مي­باشد.

1مشخصات كالاي قابل عرضه

2حجم كالاي قابل عرضه

3حداكثر افزايش عرضه توسط عرضه‌كننده

4نوع معامله (در معاملة سلف ذكر سررسيد تحويل كالا و در معاملة نسيه ذكر شرايط پرداخت)

5قيمت پايه

6تاريخ عرضه

7نام عرضه‌كننده و توليدكننده

8شرايط پرداخت وجه معامله و در صورت تسويه غيرنقدي تعيين ميزان دقيق بخش غير نقدي و همچنين ذكر اسناد مورد نياز جهت تسويه.

9زمان‌بندي، مكان و شرايط تحويل

10نوع بسته‌بندي (در صورت وجود)

11درخصوص قراردادهاي سلف امكان انجام يا عدم انجام معاملات سلف موازي استاندارد بر روي آن

12بازار هدف بين المللي درخصوص كالاهاي صادراتي مورد عرضه در رينگ بين المللي

13قيمت مبنا و جزئيات محاسبه قيمت نهايي در معاملات كشف پريميوم

14محدوديت نوسان قيمت پايه

15محدوديت نوسان قيمت مجاز در صورت وجود

16واحد پايه تخصيص

17حداقل خريد

18حداقل خريد جهت كشف نرخ

19حداقل تغيير قيمت سفارش

20حداكثر خريد در صورت وجود

تبصره ۱: فرمت فرم‌هاي سفارش فروش و اطلاعيه عرضه توسط هيئت مديرة بورس تصويب مي‌شود.

تبصره ۲: بندهاي ۱ الي ۱۲ اطلاعيه عرضه توسط كارگزار فروشنده و بندهاي ۱۳ الي۲۰ توسط بورس تعيين مي­شود.

تبصره ۳: بورس قبل از شروع هر جلسه رسمي معاملات ترتيب زماني عرضه­هاي آن جلسه را اعلام مي‌نمايد.

33موعد انتشار اطلاعيه عرضه به شرح زير است:

الف) در حراج حضوري
الف۱) براي رينگ داخلي يك روز كاري قبل از عرضه
الف-۲) براي رينگ بين المللي ۳ روز كاري قبل از عرضه

ب) در معاملات تمام الكترونيكي روزكاري قبل از شروع معاملات هر نماد معاملاتي

ج) در عرضه يكجا ۵ روز كاري قبل از عرضه

34اطلاعيه عرضه كالا در بازار فيزيكي بايد حداكثر تا ساعت ۱۶ موعد انتشار اطلاعيه عرضه توسط بورس منتشر ­گردد. بدين منظور بايد اقدامات زير انجام گردد:

1فرم درخواست عرضه بايد حداكثر تا ساعت ۱۲ موعد انتشار اطلاعيه عرضه توسط كارگزار عرضه كننده به بورس ارائه شود.

2بورس اطلاعيه عرضه را حداكثر تا ساعت ۱۴ موعد انتشار اطلاعيه عرضه، بررسي و در صورت تأئيد به اتاق پاياپاي ارائه مي­نمايد.

3اتاق پاياپاي پس از احراز شرايط عرضه كننده از حيث تضامين و سپرده­هاي مورد نياز جهت عرضه، تاييد يا عدم تاييد خود را درخصوص عرضه حداكثر تا ساعت ۳۰/۱۵ موعد انتشار اطلاعيه عرضه به بورس اعلام مي­نمايد.

4بورس حداكثر تا ساعت ۱۶ موعد انتشار اطلاعيه عرضه، اقدام به انتشار اطلاعيه عرضه از طريق سايت رسمي خود مي­نمايد.

تبصره ۱: در صورت عدم تأئيد اطلاعيه عرضه، بورس مراتب را حداكثر تا ساعت ۱۶ همان روز كاري به كارگزار عرضه كننده اعلام مي­نمايد.

تبصره ۲: ساير اطلاعات عمومي كالا از جمله خطاي مجاز تحويل، استاندارد كالا و هزينة انبارداري در قالب اميدنامه منتشر مي‌شود. اطلاعات منتشره در قالب اميدنامه جزء لاينفك اطلاعيه عرضه است.

35كلية وظايف و تعهدات طرفين معامله صرفاً در چارچوب شرايط مندرج در اطلاعية عرضه و مقررات مي‌باشد و شرايط معامله پس از انتشار اطلاعيه عرضه قابل تغيير نمي‌باشد.

36-: پس از انتشار اطلاعية عرضه توسط بورس، فروشنده نمي‌تواند از عرضة كالاي تعيين شده در اطلاعيه عرضه، خودداري نمايد، مگر اينكه مراتب و دلايل انصراف خود را قبل از عرضه به بورس اعلام و موافقت بورس را اخذ نمايد. در صورت عدم موافقت بورس با انصراف و عدم عرضه از سوي عرضه كننده، وي مكلف به پرداخت يك در هزار ارزش عرضه به قيمت پايه به عنوان وجه التزام به خريداراني است كه اقدام به واريز پيش پرداخت موضوع عرضة مذكور نموده اند. وجه التزام مذكور توسط اتاق پاياپاي و به نسبت ميزان پيش پرداخت واريز شده، بين خريداران تقسيم مي­گردد.

37-: در صورت انتشار آگهي فروش يا اعلام شرايط فروش كالا توسط عرضه‌كننده به هر نحو، اطلاعات مندرج در آن نبايد با اطلاعية عرضة منتشره توسط بورس مغايرت داشته باشد. در صورت مغايرت، اطلاعية عرضة منتشره در سايت رسمي بورس مبناي انجام معامله مي‌باشد.

38مراحل انجام معاملات كالا به روش حراج حضوري به شرح زير مي‌باشد:

1پيش‌گشايش: در اين مرحله امكان ورود، تغيير يا حذف سفارش براي كارگزار خريدار وجود دارد و كارگزار فروشنده فقط بايد عرضة خود را با قيمت پايه و حجم مندرج در اطلاعيه عرضه وارد نمايد، ليكن در اين مرحله معامله‌اي انجام نمي‌شود.

2مظنه‌يابي: كلية سفارش‌هاي فعال در پايان مرحله پيش‌گشايش به اين مرحله منتقل مي‌شود. شرايط اين مرحله به شرح زير مي‌باشد:

۱۲ امكان ورود و حذف سفارش‌ها وجود ندارد.

۲۲ امكان افزايش حجم تقاضاي خريداران و كاهش حجم عرضه فروشندگان وجود ندارد.

۳۲ فروشندگان صرفاً در زمان يك سوم ابتدايي دوره مظنه يابي، امكان افزايش ميزان عرضه را دارند.

۴۲ فروشندگان مي‌توانند قيمت خود را حداكثر تا سطح قيمت بهترين سفارش خريد ثبت شده كاهش دهند.

۵۲ خريداران مي‌توانند قيمت خود را حداكثر تا سطح قيمت بهترين سفارش فروش ثبت شده افزايش دهند.

۶۲ كاهش حجم هر سفارش خريد صرفاً قبل از برابري قيمت آن با قيمت بهترين سفارش فروش ثبت شده امكان‌پذير است.

۷۲ چنانچه حجم عرضه بيشتر از مجموع تقاضاهايي باشد كه قيمت فروشنده را پذيرفته‌اند، معاملات با قيمت فروشنده و به ميزان مجموع تقاضاهاي خريداراني كه قيمت فروشنده را پذيرفته‌اند، انجام مي‌شود.

۸۲ چنانچه در پايان اين مرحله هيچ خريداري قيمت فروشنده را نپذيرد امكان تجديد مرحلة مظنه‌يابي صرفاً براي يكبار ديگر توسط بورس وجود دارد.

3رقابت: در صورتي كه در پايان زمان مظنه‌يابي مجموع تقاضاهاي خريداراني كه قيمت فروشنده را پذيرفته‌اند بيش از كل ميزان عرضه باشد، سفارش خريداران مذكور وارد مرحلة رقابت مي‌گردد. شرايط اين مرحله به شرح زير مي‌باشد:

۱۳ سفارش‌هاي فروشندگان قابل تغيير نمي‌باشد.

۲۳ خريداران حق تغيير حجم تقاضاي وارده را ندارند.

۳۳ خريداران صرفاً مي‌توانند قيمت تقاضاي خود را افزايش دهند.

۴۳ در پايان مرحله رقابت، معاملات براساس اولويت‌هاي موضوع مادة ۵ اين دستورالعمل انجام خواهد شد.

۵۳ در صورتي كه به دليل وجود محدوديت نوسان قيمت مجاز، حجم تقاضاهايي كه سقف قيمت مجاز را پذيرفته‌اند بيش از كل حجم عرضه باشد، عرضه به روش تسهيم به نسبت انجام خواهد شد. پس از تسهيم به نسبت، مقادير تخصيص يافته به هر يك از كارگزاران نسبت به واحد پاية تخصيص، گرد مي‌شوند.

۶۳ در زمان اعمال رويه تسهيم به نسبت در صورتيكه به دليل محدوديت‌هاي ناشي از واحد پايه تخصيص، امكان تخصيص كالا به ميزان مندرج در اطلاعيه عرضه وجود نداشته باشد، ميزان عرضه مي‌تواند به تشخيص مديرعامل بورس تا سطح حداكثر ۱۰ درصد ميزان عرضه مندرج در اطلاعيه عرضه كاهش يا افزايش يابد و عرضه كنندگان ملزم به تبعيت از تصميم مديرعامل بورس در اين خصوص هستند.

4نظارت: اين مرحله پس از پايان زمان معاملات، جهت انجام اقدامات بورس از جمله تأييد معاملات مي‌باشد.

5عرضة مازاد: در صورتي كه حجم عرضه در پايان مرحلة مظنه‌يابي از تقاضاهايي كه قيمت عرضه‌كننده را پذيرفته‌اند بيشتر باشد، مازاد عرضه در اين مرحله قابل معامله مي‌باشد. خريداران مي‌توانند با ارايه تقاضاي خريد با قيمت معاملات انجام شده در پايان مرحلة مظنه‌يابي، اقدام به خريد عرضه‌هاي مازاد نمايند. مرحلة عرضة مازاد از پايان مرحله نظارت آغاز و حداكثر تا پايان زماني از روز جاري معاملاتي كه هيئت مديره بورس تعيين مي‌كند ادامه مي‌يابد.
شرايط معاملات عرضة مازاد به شرح ذيل مي‌باشد:

۱۵ در صورتي كه قسمتي از حجم عرضه اعلامي طبق اطلاعية عرضه يا عرضه افزايش يافته در مرحلة مظنه‌ياني معامله نگردد، اين مازاد در سامانه معاملات باقيمانده و تا پايان مرحلة عرضة مازاد قابل معامله مي‌باشد.

۲۵ عرضه مازاد با پيشنهاد عرضه‌كننده و موافقت بورس مي‌تواند تا پايان روز كاري قبل از روز عرضه بعدي نماد معاملاتي يا يك هفته پس از روز عرضه، هر كدام كه كمتر باشد، معامله شود.

۳۵ در صورت منتقل شدن عرضة مازاد به روزهاي كاري بعد كارگزار عرضه‌كننده صرفاً تا ساعت ۹ صبح روز كاري بعد مي‌تواند عرضه مازاد را از سامانه معاملات حذف نمايد. در غير اينصورت عرضه مازاد تا پايان مرحلة عرضة مازاد آن روز معاملاتي قابل معامله خواهد بود.

۴۵ در صورتي كه در پايان مرحلة نظارت كارگزار عرضه‌كننده درخواست افزايش مازاد عرضه را بدهد، افزايش مازاد با تائيد بورس امكان‌پذير است.

تبصرهطول مدت هر يك از مراحل فوق توسط هيأت مديرة بورس تعيين و حداقل 3 روز كاري قبل از اعمال اطلاع‌رساني مي‌گردد. تغيير طول مدت مراحل فوق حين جلسه معاملاتي مجاز نمي‌باشد.

39در صورتي كه هيأت مديرة بورس براي يك نماد، محدوديت نوسان قيمت مجاز تعريف نمايد، كلية سفارش‌هاي وارده به سامانه معاملات براي آن نماد بايد در محدودة نوسان قيمت مجاز باشد. محدودة نوسان قيمت مجاز براي نماد، تابلو يا بازار توسط هيأت مديرة بورس تصويب و تا پايان روز قبل از عرضه اطلاع‌رساني مي‌گردد.

40در صورتي كه قيمت پاية پيشنهاد شده در اطلاعية عرضه، خارج از محدودة نوسان قيمت پايه باشد، بورس بايد از انتشار اطلاعيه عرضه جلوگيري كند.

تبصرهروية تعيين محدودة نوسان قيمت پايه توسط هيأت مديرة بورس تعيين و حداقل 3 روزكاري قبل از اعمال اطلاع‌رساني مي‌گردد.

41بورس مي‌تواند روش محاسبة قيمت پاية برخي از كالاهاي پذيرفته شده را براساس فرمول مشخصي اعلام كند. در اين صورت عرضة كالاي عرضه كننده صرفاً با قيمت پاية محاسبه شده براساس فرمول مذكور امكان پذير مي‌باشد.

تبصرهفرمول تعيين قيمت پايه به پيشنهاد عرضه‌كننده به تأييد بورس رسيده و حداقل 3 روز كاري قبل از اعمال توسط بورس اطلاع‌رساني مي‌گردد.

42ميزان واحد پايه تخصيص، حداقل خريد، حداقل تغيير قيمت سفارش، حداقل عرضه و حداكثر خريد توسط هيأت مديرة بورس مصوب مي‌گردد. كارگزاران بايد در دريافت، ثبت و تخصيص سفارش‌ها، محدوديت‌هاي فوق‌‌الذكر را رعايت نمايند. بورس از ورود سفارش‌ها و يا انجام معاملاتي كه محدوديت‌هاي مذكور را رعايت ننمايد، جلوگيري خواهد كرد.

تبصرهاعمال هر گونه محدوديت حجمي يا سهميه‌بندي در خريد، فروش و يا تخصيص كالا خارج از موارد موضوع اين ماده مجاز نمي‌باشد.

43در صورتي كه سفارش‌هاي تطبيق يافته يك نماد طي يك جلسه معاملاتي كمتر از حداقل خريد جهت كشف نرخ باشد، تطبيق سفارش‌هاي مذكور نمي‌تواند مورد تأييد بورس قرار گيرد و معامله‌اي انجام نمي‌شود.

تبصرهحداقل خريد جهت كشف نرخ توسط هيأت پذيرش تعيين و تا پايان روز قبل از عرضه اطلاع‌رساني مي‌گردد.

44در صورتي كه براي يك نماد معاملاتي حراج حضوري انجام شود و به دليل عدم وجود تقاضاي كافي معامله‌اي بر روي آن نماد صورت نپذيرد، امكان حراج مجدد نماد تا پايان آن جلسه معاملاتي وجود دارد. در اين حالت بايد كارگزاران متقاضي خريد، درخواست خودرا قبل از پايان جلسه معاملاتي به بورس اعلام نمايند. درصورت موافقت بورس با عرضة مجدد، عرضه‌كننده ملزم به عرضه مجدد در همان جلسة معاملاتي مي‌باشد.

فصل هفتم : ضوابط معاملات كالا به روش تمام الكترونيكي

45در صورتي كه كالايي به تشخيص بورس در بازار فيزيكي داراي عرضه‌كنندگان و خريداران متعدد باشد، معاملات آن به روش تمام الكترونيكي انجام مي‌شود.

46معاملات به روش تمام الكترونيكي طي مراحل به شرح زير انجام مي‌شود:

1پيش‌گشايش: مرحلة ابتدايي معاملات است كه در آن امكان ورود، تغيير يا حذف سفارش وجود دارد ليكن معامله‌اي انجام نمي‌شود.

2مرحلة گشايش: اين مرحله بلافاصله پس از مرحلة پيش‌گشايش است و در آن، سفارش‌هاي موجود در سامانة معاملات براساس ساز وكار حراج ناپيوسته انجام مي‌شود.

3مرحلة پيوسته: اين مرحله‌پس از انجام مرحلة گشايش شروع و در آن به محض تطبيق قيمت سفارش‌هاي وارد شده به سامانة معاملات، معامله انجام مي‌شود.

4مرحلة حراج ناپيوسته پاياني: اين مرحله پس از خاتمة مرحلة پيوسته شروع مي‌شود. طي اين مرحله امكان ورود، تغيير يا حذف سفارش توسط كارگزاران وجود دارد ليكن معامله‌اي انجام نمي‌شود. در پايان اين مرحله سفارش‌هاي موجود در سامانة معاملات براساس ساز وكار حراج ناپيوسته اجرا مي‌شود.

5مرحلة معاملات پاياني: مرحله پاياني جلسة معاملاتي است كه طي آن ورود سفارش و انجام معامله صرفاً با قيمت پاياني امكان‌پذير است.

تبصره ۱: هيئت مديره بورس مي‌تواند يك يا چند مورد از مراحل فوق را جهت انجام معاملات تعيين نمايد، ليكن بايد حداقل ۳ روز كاري قبل از اعمال موضوع را اطلاع رساني نمايد.

تبصره ۲: هيأت مديرة بورس مي‌تواند در روش تمام الكترونيكي، زماني را خارج از جلسة معاملات، براي ورود سفارش‌ها تعيين نمايد.

تبصره ۳: طول مدت هر يك از مراحل فوق توسط هيأت مديرة بورس تعيين و حداقل ۳ روز كاري قبل از اعمال اطلاع‌رساني مي‌گردد. تغيير طول مدت مراحل فوق حين جلسة معاملات مجاز نمي‌باشد.

47اطلاعيه عرضه معاملات كالاي فيزيكي به روش تمام الكترونيكي بايد روزكاري قبل از شروع معاملات هر نماد معاملاتي منتشر گردد. در اين اطلاعيه حداقل اطلاعات زير درج مي شود:

1مشخصات كالاي قابل عرضه

2نوع معامله، در معاملة سلف ذكر سررسيد تحويل كالا و در معاملة نسيه ذكر شرايط پرداخت

3قيمت پايه

4تاريخ شروع معاملات نماد

5شرايط پرداخت وجه معامله و در صورت تسويه غيرنقدي تعيين ميزان دقيق بخش غير نقدي و همچنين ذكر اسناد مورد نياز جهت تسويه.

6شرايط تحويل

7بازار هدف بين المللي درخصوص كالاهاي صادراتي مورد عرضه در رينگ بين المللي

8محدوديت نوسان قيمت مجاز

9واحد پايه تخصيص حسب مورد

10حداقل خريد

11حداقل خريد جهت كشف نرخ

12حداقل تغيير قيمت سفارش

تبصره ۱: فرمت فرم‌هاي سفارش فروش و اطلاعيه عرضه توسط هيئت مديرة بورس تصويب مي‌شود.

تبصره ۲: بندهاي ۱ الي ۷ اطلاعيه عرضه توسط كارگزار فروشنده و بندهاي ۸ الي ۱۲ توسط بورس تعيين مي­شود.

فصل هشتم : ضوابط معاملات كالا به روش عرضه يكجا

48عرضه يكجاي كالاهاي پذيرفته شده در بورس صرفاً با موافقت هيئت مديرة بورس امكان پذير است.

49عرضة يكجاي كالا توسط يك عرضه كننده انجام مي‌شود و كالاي مورد عرضه بصورت يكجا معامله خواهد شد.

50ضوابط انتشار اطلاعيه عرضه و اطلاعات آن در روش عرضه يكجا، مانند ضوابط مربوطه در روش حراج حضوري موضوع فصل ششم اين دستورالعمل مي باشد.

51انجام رقابت و تطبيق سفارشات در عرضه يكجا به روش تمام الكترونيكي انجام مي‌شود.

52در صورت تمايل فروشنده به انتشار آگهي فروش در جرايد، اطلاعات مندرج در آن نبايد با اطلاعات ارايه شده به بورس مغايرت داشته باشد. در صورت مغايرت، اطلاعات منتشر شده در سايت رسمي بورس قابل استناد مي‌باشد.

53در عرضة يكجا مديرعامل بورس مي‌تواند براساس وضعيت بازار، حداقل تغيير قيمت مجاز هر سفارش را كه در اطلاعيه عرضه اعلام شده است، براي جلسات معاملاتي بعد تغيير دهد، ليكن بايد قبل از شروع جلسة معاملاتي، مراتب را از طريق درج در سايت رسمي بورس به اطلاع عموم برساند.

54سفارش خريد بايد برابر كل كالاي عرضه شده باشد. همچنين قيمت تعيين شده در سفارش‌هاي خريد نبايد كمتر از قيمت پايه‌اي باشد كه در اطلاعيه عرضه اعلام شده است.

55كاهش قيمت سفارش خريد ثبت شده در سامانه معاملات يا ورود سفارش با قيمتي كمتر از بالاترين سفارش خريد ثبت شده در سامانة معاملات، مجاز نمي‌باشد و حذف سفارش خريد فقط در صورت ثبت سفارش خريد با قيمت بالاتر در سامانه معاملات مجاز است.

56كارگزار فروشنده مكلف است در صورت ثبت سفارش خريد در سامانه معاملات با قيمت پايه يا بيشتر از آن قبل از ۱۰ دقيقة پاياني جلسة معاملاتي، اقدام به عرضه نمايد. عرضه توسط كارگزار فروشنده تنها در صورتي امكان‌پذير است كه از زمان ثبت بهترين سفارش خريد در سامانه معاملات حداقل ۳ دقيقه گذشته باشد.

تبصره ۱: در صورت ثبت سفارش خريد در ۱۰ دقيقة پاياني بازار، ادامة رقابت به جلسة معاملاتي بعد موكول شده و كارگزار داراي بهترين سفارش خريد موظف است سفارش خود را با همان قيمت در ابتداي جلسة معاملاتي بعد وارد سامانه نمايد.

تبصره ۲: عدم رعايت ضوابط اين ماده از سوي كارگزار خريدار يا كارگزار فروشنده تخلف محسوب شده و بورس مكلف است موضوع را جهت رسيدگي به مرجع رسيدگي به تخلفات كارگزاران ارجاع نمايد.

57در صورتي كه تخلفات طرفين مانع انجام معامله در عرضه يكجا شود، متخلف مكلف به پرداخت يك درصد ارزش معامله به قيمت پايه به عنوان خسارت به طرف مقابل خواهد بود. در اين خصوص كارگزار وثائق و تضامين لازم را حسب مورد از خريدار يا فروشنده دريافت مي­نمايد. همچنين در صورت عدم انجام معامله مطابق اين ماده، شخص متخلف مكلف است كارمزدهاي انجام معامله را بر حسب ارزش معامله به قيمت پايه پرداخت نمايد.

58در عرضة يكجا، عرضه‌كننده بايد شرايط تسوية معاملات را شامل موارد زير به طور دقيق در اطلاعيه عرضه اعلام نمايد :

1نحوه تسويه معامله و ميزان بخش نقدي و بخش غير نقد معامله

2مهلت پرداخت بخش نقدي و تنظيم فرم خارج از پاياپاي كه طي آن خريدار بايد بخش نقدي معامله را واريز نمايد، اقدامات لازم جهت امضاي فرم خارج از پاياپاي توسط فروشنده براي بخش غير نقد معامله را انجام و فروشنده بايد فرم خارج از پاياپاي را از طريق كارگزار فروشنده به بورس ارائه دهد. اين مهلت حداكثر ۳۰ روز تقويمي پس از انجام معامله خواهد بود.

3مهلت زماني انجام اقدامات و ارائه مستندات لازم از سوي خريدار به فروشنده جهت ارائه فرم خارج از پاياپاي

59در عرضة يكجا، كارگزار عرضه كننده در صورتي مجاز به عرضه خواهد بود كه معادل يك درصد ارزش كالاي موضوع معامله براساس قيمت پايه را به صورت نقد يا ضمانت‌نامة بانكي بدون قيد و شرط به عنوان وجه التزام از عرضه كننده دريافت و حسب مورد به حساب اتاق پاياپاي واريز يا به اين اتاق تحويل دهد و تأييدية اتاق پاياپاي را مبني بر اخذ تضامين مربوطه به بورس ارايه كند. سپرده موضوع اين ماده علاوه بر تضاميني است كه طبق مقررات جهت عرضه كالا در بورس اخذ مي‌شود و صرفاً جهت تضمين تعهدات عرضه كننده در فرايند انجام رقابت تا قطعي شدن معاملة عرضه يكجا است.

تبصره ۱: در صورت عدم ايفاي تعهدات معامله توسط فروشنده، سپردة موضوع اين ماده پس از كسر كارمزدها و هزينه‌هاي معامله به كارگزار خريدار پرداخت مي‌شود.

تبصره ۲: در صورتي كه كارگزار فروشنده پس از انتشار اطلاعيه عرضه و قبل از شروع رقابت، انصراف كتبي خود را از ادامة رقابت اعلام و بورس با انصراف وي موافقت نمايد يا چنانچه به دليل عدم وجود خريدار معامله انجام نشود، سپردة موضوع اين ماده با تاييد بورس مبني بر عدم مغايرت اقدامات كارگزار با مقررات در جريان معامله مذكور، حداكثر تا دو روز كاري پس از زمان انصراف يا پايان رقابت مسترد مي‌شود.

60در عرضة يكجا، كارگزار خريدار در صورتي مجاز به ورود سفارش به سامانه معاملات است كه معادل ۳ درصد ارزش كالاي موضوع معامله براساس قيمت پايه را به صورت نقد يا ضمانت‌نامة بانكي بدون قيد و شرط از مشتري دريافت و حسب مورد به حساب اتاق پاياپاي واريز يا به اين اتاق تحويل دهد و تأييدية اتاق مزبور را مبني بر اخذ تضامين مربوطه به بورس ارايه كند.

تبصره ۱: در صورت عدم ايفاي تعهدات تسويه از سوي كارگزار خريدار، سپردة موضوع اين ماده پس از كسر كارمزدها و هزينه‌هاي معامله به كارگزار فروشنده پرداخت مي‌شود.

تبصره ۲: در صورتي كه كارگزار خريدار پس از اراية درخواست خريد و قبل از انجام معامله، انصراف كتبي خود را از ادامة رقابت اعلام نمايد يا چنانچه كارگزار خريدار موفق به انجام معامله نگردد، سپردة وي با تاييد بورس مبني بر عدم مغايرت اقدامات كارگزار با مقررات در جريان معامله مذكور، حداكثر تا دو روز كاري پس از زمان انصراف يا انجام معامله مسترد مي‌شود.

61كارگزار خريدار مكلف است پس از انجام معامله حداكثر طي مهلت واريز بخش نقدي و تنظيم فرم خارج از پاياپاي كه در اطلاعيه عرضه مشخص شده است، نسبت به تسوية بخش نقدي معامله از طريق اتاق پاياپاي اقدام نمايد و مستندات لازم جهت تنظيم فرم تسوية خارج از پاياپاي بخش غيرنقدي را به فروشنده ارايه كند. كارگزار فروشنده مكلف است پس از انجام اقدامات و دريافت مستندات لازم جهت تنظيم فرم تسوية خارج از پاياپاي از سوي خريدار طي مهلت تنظيم فرم خارج از پاياپاي، نسبت به اراية فرم تسوية خارج از پاياپاي به اتاق پاياپاي اقدام نمايد. در صورت واريز بخش نقدي و اراية سند تسوية خارج از پاياپاي به اتاق پاياپاي طي مهلت‌هاي مقرر، معامله از نظر بورس قطعي خواهد شد.

تبصرهدر صورت خودداري كارگزار فروشنده يا فروشنده از دريافت مستندات لازم جهت تنظيم فرم خارج از پاياپاي، خريدار يا كارگزار وي مي‌تواند اسناد فوق را جهت ثبت در سوابق به اتاق پاياپاي ارايه و رسيد دريافت نمايد.

62در خصوص معاملة عرضة يكجا، كارگزار خريدار مي تواند از كد تجميعي جهت شركت در رقابت براي چند خريدار استفاده نمايد ليكن بايد نام خريدار و درصد تخصيص به هريك بر اساس سفارشات ثبت شده نزد كارگزار مشخص بوده و قبل از شروع رقابت به بورس اعلام شود. تخصيص كالا به خريداران پس از قطعي شدن معامله، بر اساس اطلاعات موضوع اين ماده انجام خواهد شد.

63در صورت عدم تسليم سند تسويه خارج از پاياپاي توسط كارگزار فروشنده يا عدم تسوية بخش نقدي معامله توسط كارگزار خريدار در مهلت مقرر، انجام معامله توسط بورس قطعي نمي‌شود.

64در صورت عدم امضاي سند تسويه خارج از پاياپاي از سوي خريدار يا فروشنده يا عدم ارائه آن به بورس، به اختلاف طرفين بر اساس ترتيبات مقرر در ماده ۳۶ قانون بازار اوراق بهادار جمهوري اسلامي ايران رسيدگي خواهد شد. در صورتي كه براساس رأي صادرة قطعي عرضه كننده و يا كارگزار عرضه كننده متخلف شناخته شوند، كارمزد كارگزار فروشنده، سازمان، بورس و شركت سپرده‌گذاري مركزي از محل سپردة موضوع ماده۶۰ اين دستورالعمل كسر و مابقي به حساب كارگزار خريدار واريز خواهد شد و درصورتي كه خريدار متخلف شناخته شود، كارمزد كارگزار خريدار، سازمان و بورس از محل سپردة موضوع مادة ۶۱ اين دستورالعمل كسر و مابقي به حساب كارگزار فروشنده واريز خواهد شد. كارگزار فروشنده پس از كسر كارمزد خود مكلف به پرداخت مابقي مبلغ مذكور به عنوان خسارت به فروشنده خواهد بود

65در صورت عدم واريز بخش نقدي توسط خريدار، كارمزد كارگزار خريدار، سازمان و بورس از محل سپردة موضوع ماده ۶۱ اين دستورالعمل كسر و مابقي به حساب كارگزار فروشنده واريز خواهد شد. كارگزار فروشنده پس از كسر كارمزد خود مكلف به پرداخت مابقي مبلغ مذكور به عنوان خسارت به فروشنده خواهد بود.

66ارائه فرم تسويه خارج از پاياپاي به بورس به منزلة پايان فرايند معامله و تسويه معامله در بورس محسوب شده و بورس در خصوص تسويه بخش غير نقدي معامله مسئوليتي نخواهد داشت. ضوابط مربوط به تحويل كالا تابع مقررات عمومي تحويل كالاي مورد معامله در بازار فيزيكي مندرج در دستورالعمل تسويه و پاياپاي خواهد بود.

بخش سوم : ضوابط اختصاصي بازار مشتقه

فصل نهم : ضوابط كلي معاملات در بازار مشتقه

67گشايش نماد معاملاتي قراردادهاي مورد معامله در بازار مشتقه منوط به انجام اقدامات زير است:

1پذيرش و درج اوراق مربوطه

2انتشار اطلاعيه معاملاتي و مشخصات قرارداد حداقل ۳ روز كاري قبل از معامله

3ايجاد فايل دارايي مشتريان حسب مورد توسط شركت سپرده‌گذاري مركزي

68گشايش نماد معاملاتي از طريق حراج ناپيوسته با اعمال يك مرحله پيش‌گشايش شروع و با اجراي حراج ناپيوسته پايان مي‌يابد. پس از اين مرحله، معاملات به صورت پيوسته در زمان باقيمانده تا پايان جلسة معاملاتي و در دامنة نوسان مجاز روزانه قيمت انجام مي‌شود. قيمت مرجع در مرحله پيوسته، قيمت كشف شده از طريق حراج ناپيوسته است.

تبصرهدر صورتي كه در دورة حراج ناپيوسته معامله‌اي صورت نپذيرد يا به دليل غير عادي بودن قيمت كشف شده يا حجم اوراق بهادار معامله شده، معاملات انجام شده در دوره حراج ناپيوسته توسط بورس تاييد نگردد، به تشخيص بورس و پس از اطلاع رساني، حراج ناپيوسته تا كشف قيمت تكرار مي­گردد. در صورتيكه پس از 3 روز كاري كشف قيمت انجام نگرديد قيمت تئوريك توسط بورس محاسبه و به عنوان قيمت گشايش لحاظ مي­شود.

69معاملات در بازار مشتقه به روش تمام الكترونيكي و طي مراحل و شرايطي كه در مادة ۴۷ اين دستورالعمل و تبصره هاي ذيل آن تصريح شده است، انجام مي شود.

70در صورتي‌كه معاملات اوراق بهادار مظنون به ‌استفاده از اطلاعات‌نهاني يا دستكاري قيمت باشد، بورس مي‌تواند رأساً يا به موجب اعلام سازمان نماد معاملاتي اوراق بهادار را متوقف نمايد. بازگشايي نماد معاملاتي پس از بررسي‌هاي لازم و حداكثر تا پايان روز معاملاتي بعد حسب مورد به تشخيص بورس يا سازمان خواهد بود.

71بورس بايد دليل توقف نمادهاي معاملاتي را حداكثر تا پايان روز كاري توقف نماد معاملاتي اطلاع‌رساني نمايد. همچنين بورس مكلف است حداقل ۱۵ دقيقه قبل از بازگشايي نماد معاملاتي مراتب را به اطلاع عموم برساند.

72قيمت پاياني اوراق بهادار مبتني بر كالا در پايان هر جلسه معاملاتي توسط بورس به شرح زير تعيين و از طريق سايت رسمي بورس منتشر مي­شود.

1در صورت انجام معاملات روي نماد معاملاتي طي روز ميانگين وزني معاملات انجام شده طي آن روز.

2در صورت عدم انجام معامله طي روز، قيمت پاياني براساس روش محاسبه قيمت تئوريك كه توسط هيئت پذيرش تعيين مي­گردد محاسبه خواهد شد.

تبصرهدر تسويه معاملات اوراق بهادار مبتني بر كالا قيمت پاياني به عنوان قيمت تسويه در نظر گرفته مي­شود.

فصل دهم : ضوابط اختصاصي معاملات قراردادهاي سلف موازي استاندارد

73نماد معاملاتي قراردادهاي سلف موازي استاندارد پذيرفته شده در هيئت پذيرش، حداكثر ۱۰ كاري روز پس از درج قرارداد و انتشار اميدنامه پذيرش در بازار مشتقه ايجاد مي‌گردد. معاملات ثانويه قرارداد سلف موازي استاندارد پس از عرضه اوليه در بورس انجام خواهد داشت.

74قراردادهاي سلف موازي استاندارد به يكي از روش‌هاي زير عرضه اوليه مي‌شوند:

1عرضه اوليه از طريق حراج حضوري

2عرضه اوليه از طريق حراج ناپيوسته

3عرضه اوليه از طريق عرضه گسترده با قيمت ثابت

تبصرهجهت عرضه اوليه قراردادهاي سلف موازي استاندارد مي‌توان از يك يا چند روش استفاده نمود. روش‌هاي عرضه اوليه براي هر قرارداد سلف موازي استاندارد در مشخصات قرارداد و توسط هيئت پذيرش تعيين مي‌گردد.

75عرضه اوليه از طريق حراج حضوري به شرح زير است:

1عرضه كالا در قالب قراردادهاي سلف در بازار فيزيكي به روش حراج حضوري

2تكميل امور تسويه معامله و قطعي شدن معاملات انجام شده در بازار فيزيكي

3ايجاد فايل دارايي مشتريان روي نماد معاملاتي مربوط به قراردادهاي سلف موازي استاندارد به نام خريداران

4انتشار اطلاعيه عرضه اوليه در اولين روز كاري پس از تكميل امور تسويه معامله در بازار فيزيكي

5گشايش نماد معاملاتي قرارداد سلف موازي استاندارد به روش حراج ناپيوسته در بازار مشتقه، دو روز كاري پس از انتشار اطلاعيه عرضه اوليه

76عرضه اوليه به روش حراج ناپيوسته به شرح زير است :

1ايجاد و تكميل فايل دارايي مشتريان از طريق فرايند پذيرش مشتري

2انتشار اطلاعيه عرضه اوليه

3گشايش نماد معاملاتي قرارداد سلف موازي استاندارد به روش حراج ناپيوسته در بازار مشتقه، دو روز كاري پس از انتشار اطلاعيه عرضه اوليه

77عرضه اوليه از طريق عرضه گسترده با قيمت ثابت به شرح زير است :

1كارگزار عرضه كننده موظف است اطلاعيه عرضه اوليه و مستندات لازم را حداكثر تا ۱۰ روز كاري قبل از عرضه به بورس ارائه نمايد. بورس موظف است پس از بررسي رعايت مقررات مربوطه، مراتب موافقت يا عدم موافقت خود را حداكثر تا ۳ روز كاري بعد به كارگزار عرضه كننده و اتاق پاياپاي اعلام نمايد.

2كارگزار عرضه‌كننده موظف است پس از اخذ موافقت نامه بورس در خصوص عرضه، جهت ثبت و سپرده گذاري قراردادهاي سلف موازي استاندارد، مستندات زير را حداكثر تا ۶ روز كاري قبل از عرضه به اتاق پاياپاي ارائه نمايد. در صورتي كه مستندات و مدارك موضوع اين بند طي مهلت مقرر و بصورت كامل به اتاق پاياپاي ارائه گردد، اتاق پاياپاي موظف است پس از بررسي رعايت ضوابط مربوط به تعهدات، تضامين و ساير مقررات مربوطه، مراتب موافقت يا عدم موافقت خود را حداكثر تا ۲ روز كاري بعد به كارگزار عرضه كننده و بورس اعلام نمايد.

الف) تضامين و سپرده‌هاي مورد نياز جهت عرضه كالا طبق ضوابط تضمين مصوب هيئت مديرة شركت سپرده‌گذاري مركزي؛

ب) تضامين مربوط به بازارگرداني قراردادها حسب مورد؛

ج) اطلاعيه عرضه اوليه كه به تاييد بورس رسيده است.

3بورس اطلاعيه عرضه اوليه قراردادهاي سلف موازي استاندارد را كه مشتمل بر موارد زير است حداكثر تا ۲ روز كاري پيش از عرضه اوليه از طريق سايت رسمي خود منتشر مي نمايد:

الف) مشخصات قرارداد سلف موازي استاندارد

ب) تاريخ شروع و پايان دوره عرضه اوليه

ج ) قيمت ثابت عرضه اوليه

د) تاريخ گشايش نماد معاملاتي قرارداد سلف موازي استاندارد در بورس

ه) عاملين عرضه شامل شبكه كارگزاري و يا شبكه بانكي

4ايجاد و تكميل فايل دارايي مشتريان بر اساس نتايج عرضه اوليه

5گشايش نماد معاملاتي قرارداد سلف موازي استاندارد به روش حراج ناپيوسته در بازار مشتقه، حداكثر ۱۰ روز كاري پس از پايان عرضه اوليه

78پس از عرضه اوليه قراردادهاي سلف موازي استاندارد تا آخرين روز معاملاتي مندرج در مشخصات قرارداد معامله خواهند شد و در پايان آخرين روز معاملاتي نماد معاملاتي قرارداد جهت انجام امور تحويل و تسويه نهايي متوقف خواهد شد.

79در صورت تصويب هيئت پذيرش و درج در مشخصات قرارداد، بورس مي­تواند خريد ويا فروش قراردادهاي سلف موازي استاندارد را در روز يا روزهاي خاصي از دورة معاملاتي، براي بخشي از مشتريان محدود نمايد.

فصل يازدهم : بازارگرداني در بازار مشتقه

80متقاضي دريافت مجوز بازارگرداني بايد تقاضاي خود را براي بازارگرداني معاملات بازار مشتقه، به بورس ارائه كند. اين تقاضا بايد بر اساس فرم مصوب بورس و حاوي تعهدات متقاضي در مورد دامنه مظنه، حداقل سفارش انباشته، حداقل معاملات روزانه و دوره زماني بازارگرداني باشد.

81شروع فعاليت بازارگرداني در هر نماد معاملاتي، منوط به صدور مجوز فعاليت بازارگرداني توسط بورس خواهد بود.

82كليه شركت‌هاي كارگزاري كه صلاحيت انجام فعاليت بازارگرداني را دارند، توسط سازمان به بورس اعلام خواهند شد.

83بورس ظرف حداكثر ۱۵ روز پس از دريافت درخواست متقاضي، نظر خود را جهت اجازه شروع فعاليت بازارگردان به متقاضي اعلام مي­كند. در صورت موافقت با شروع بازارگرداني، شرايط بازارگرداني و تاريخ آغاز و پايان فعاليت مزبور در مجوز اعطايي ذكر خواهد شد. .

84بازارگردان كليه فعاليت هاي بازارگرداني را در كد بازارگرداني انجام مي دهد.

85بازارگردان موظف است براي انجام امور بازارگرداني در بازارمشتقه، حداقل يك ايستگاه معاملاتي و يك مسئول انجام معاملات جداگانه را طبق مقررات اختصاص دهد. بازارگردان همچنين موظف است كليه معاملات در هر نماد معاملاتي بازارمشتقه، دريافت ها، پرداخت ها، هزينه ها و درآمدهاي مرتبط با بازارگرداني را در سر فصل حساب هاي جداگانه ثبت و در مقاطع سه ماهه به سازمان گزارش نمايد.

86بازارگردان موظف است، سفارش­هاي خريد و فروش خود را با رعايت شرايط زير وارد سامانه معاملات بورس كند:

الف) قيمت­هاي پيشنهادي در اين سفارش ها بايد در دامنه مجاز نوسان باشند.

ب) تفاوت بين كمترين قيمت خريد در سفارش هاي خريد و بيشترين قيمت فروش در سفارش هاي فروش بازارگردان، حداكثر برابر دامنه مظنه باشد.

ج) حجم سفارش هاي خريد و فروش بايد با يكديگر برابر و هر يك معادل يا بيش از حداقل سفارش انباشته تعيين شده طبق قرارداد باشد.

تبصره در صورتي كه در اثر انجام معامله، حجم سفارش خريد يا فروش كمتر از حداقل سفارش انباشته شود يا تساوي ميان آنها از بين برود، بازارگردان موظف است حداكثر ظرف دو دقيقه، حجم سفارش هاي مزبور را با يكديگر برابر و معادل با بيش از حداقل سفارش انباشته نمايد.

87 بورس قبل از اعطاي مجوز شروع فعاليت بازارگرداني، قرارداد بازارگرداني در خصوص هر نماد معاملاتي، شامل حداقل سفارش انباشته، حداقل معاملات روزانه و حداقل دوره زماني مورد قبول براي بازارگرداني را به تائيد سازمان مي‌رساند.

88در صورتي كه بنا به پيشنهاد بازارگردان و تاييد بورس جهت انجام فعاليت بازارگرداني افزايش دامنه نوسان قيمت روزانه نماد معاملاتي ضرورت داشته باشد، اين پيشنهاد بايد توسط بورس به هيئت پذيرش ارائه و در صورت تصويب هيئت پذيرش، مشخصات قرارداد تغيير و دامنه جديد نوسان روزانه قيمت نماد معاملاتي طبق مقررات اعمال خواهد شد.

89در صورت تقاضاي بازارگردان مبني بر توقف نماد معاملاتي، بورس مي تواند دلايل بازارگردان را بررسي و در صورت توافق و تطابق با مقررات مربوطه، نماد معاملاتي را حداكثر به مدت يك ساعت متوقف نمايد.

90در صورتيكه بازارگردان هر يك از تعهدات خود در قرارداد بازارگرداني را طي جلسه معاملاتي ايفا نكند، بورس مي‌تواند طبق شرايط مندرج در قرارداد بازارگرداني جريمه هاي مربوطه را اخذ نمايد.

91بورس موظف است بر چگونگي انجام وظايف بازارگردان و همچنين احراز و شرايط در نظر گرفته شده در اين دستورالعمل نظارت نمايد.

92بورس موظف است اطلاعيه شروع بازارگرداني و همچنين اتمام دوره بازارگرداني در هر نماد معاملاتي را به همراه ذكر نام بازارگردان، حداقل سه روز كاري قبل در پايگاه اطلاع رساني رسمي خود منتشر كند.

93بورس موظف است فهرست نمادهاي معاملاتي داراي بازارگردان و همچنين نمادهايي كه مجوز فعاليت بازارگرداني آنها لغو يا تمام شده است را به همراه ذكر نام بازار گردان و تاريخ شروع و خاتمه بازار گرداني، تهيه و در پايگاه اطلاع رساني رسمي خود منتشر كند. تغييرات اين فهرست بايد روزانه ،به هنگام شود.

94هرگاه حجم معاملات بازارگردان بر روي هر نماد معاملاتي قراردادهاي مشتق كالايي در يك روز معاملاتي، برابر يا بيش از حداقل معاملات روزانه شود، تعهد بازارگردان در آن روز معاملاتي ايفا شده تلقي مي‌شود.

95در شرايطي كه قيمت هر نماد معاملاتي طي چهار جلسه معاملاتي متوالي مجموعا بيش از ۳ برابر دامنه مجاز نوسان روزانه قيمت در يك جهت تغيير كند و در عين حال عرضه و تقاضاي آن نماد معاملاتي به تعادل نرسيده باشد، آنگاه بازارگردان از ايفاي تعهدات خود معاف خواهد بود.

تبصرهمدت زمان معافيت بازارگردان توسط بورس بر اساس شرايط بازار تعيين مي‌شود.

96در صورتيكه مقررات انجام معامله در بازار مشتقه تغيير كند، مخصوصا چنانچه دامنه نوسان روزانه قيمت در نماد معاملاتي محدودتر شود، بازارگردان مي‌تواند تقاضاي انصراف از فعاليت بازارگرداني خود را حداكثر تا موعد مقرر شده در قرارداد بازارگرداني به بورس ارائه نمايد. در صورت موافقت بورس با تقاضاي انصراف بازارگردان، بورس موظف است موضوع را به سازمان گزارش نموده و نسبت به اعلام عمومي آن در پايگاه اطلاع رساني رسمي خود اقدام كند.

97بورس براي بازارگرداني در هر نماد معاملاتي قراردادهاي مشتق كالايي يك ايستگاه معاملاتي جداگانه، بدون دريافت هيچ‌گونه هزينه‌اي از اين بابت در اختيار بازارگردان خواهد گذاشت. انجام ساير معاملات از ايستگاه معاملاتي مخصوص بازارگرداني مجاز نيست.

98اولويت اجراي سفارش‌هاي خريد و فروش بازارگردان در هر نماد معاملاتي از نظر اولويت انجام با ساير مشتريان برابر است.

فصل دوازدهم : ساير مقررات

99در صورتي كه به دليل حوادث غيرمترقبه تمام يا بخشي از وظائف يا مسئوليت‌هاي اشخاص ذيربط در معامله طبق اين دستورالعمل امكان‌پذير نباشد، با حكم مرجع ذيصلاح، از اين بابت مسئوليتي متوجه اشخاص مذكور نمي‌گردد.

100نرخ‌هاي خدمات و كارمزد‌هاي بورس و نحوة وصول آن در چارچوب سقف‌هاي مصوب هيأت مديرة سازمان، توسط هيأت مديرة بورس تصويب و اعمال مي‌گردد.

101كليه مواردي كه مطابق اين دستورالعمل توسط بورس اعلام، منتشر و يا اطلاع‌رساني مي‌شود، بايد از طريق پايگاه اطلاع رساني رسمي بورس انجام گيرد.