دستورالعمل اجرایی رینگ صادراتی بورس کالای ایران مصوب ۱۳۸۸

ماده۱

 اصطلاحات و واژه‏های بکار گرفته‌شده در این دستورالعمل دارای معانی زیر می‏باشند:

1. استانداردهای تجارت بین‌المللی:شامل شرایط انتقال مالکیت، مخاطرات و قیمت کالا و تعهدات طرفین یک معامله براساس آخرین قواعد پذیرفته شده تجارت بین‌المللی می‏باشد.
2. اطلاعیه عرضه:سندی است که بورس براساس اطلاعات دریافتی عرضه از کارگزار فروشنده تنظیم و از طریق سایت رسمی خود و سامانه معاملاتی به عموم و کارگزاران اطلاع‌رسانی می‏نماید. مجموعه اطلاعات عرضه‌که کارگزار فروشنده ملزم به ارایه آن به بورس می‏باشد و فرم اطلاعیه عرضه به تصویب هیات مدیره بورس می‏رسد.
3. اعلامیه پیش‌گشایش (pre– advice):سندی است حاوی اطلاعات اولیه اعتبار اسنادی که در مواقع مقتضی توسط بانک گشایش کننده اعتبار اسنادی به بانک طرف فروشنده ارسال می‏گردد.
4. بازار هدف بین‌المللی:منظور مقصدی خارج از ایران است که فروشنده و خریدار با هدف انتقال کالا به آن مقصد، کالا را در رینگ صادراتی معامله می‌نمایند.
5. بورس:بورس کالای ایران (شرکت سهامی عام) است.
6. پیش فاکتور (پرفرما):سندی است تعهدآور که پس از انجام معامله در بورس از سوی فروشنده صادر و کلیه شرایط معامله در آن درج می‏گردد.
7. تسویه:عبارت است از تایید انجام فرآیند صدور حواله خرید توسط فروشنده و پرداخت وجه معامله یا تصفیه آن توسط خریدار، از جانب بورس طبق مستندات دریافتی که براساس آن معامله قطعی می‏گردد.
8. تقاضا:عبارت است از اعلام آمادگی برای خرید مقدار معینی کالا از طرف کارگزار خریدار.
9. حواله خرید:سندی است که توسط بورس، فروشنده یا کارگزار فروشنده به نام خریدار صادر یا تایید می‏شود و خریدار می‏تواند با ارایه آن به انبارهای اعلام شده توسط فروشنده و مورد تایید بورس کالای خریداری شده را تحویل گیرد.
10. خسارت:مبلغی است که هر یک از طرفین قرارداد یا اشخاص ثالث حسب مورد در صورت فعل یا ترک فعل معین طبق مقررات و توافقات فی‏مابین موظف به پرداخت آن می‏باشند.
11. روز کاری:روزهایی است که جزو تعطیلات رسمی کشور جمهوری اسلامی ایران نیست و بورس در آن روز طبق مقررات فعالیت دارد.
12. رینگ صادراتی:جلسه معاملاتی بورس برای معامله کالاهایی می‏باشد که مقصد آن‏ها صرفاً بازار هدف بین‌المللی است.
13. سازمان:«سازمان بورس و اوراق بهادار» ایران است.
14. سامانه معاملاتی:شبکه الکترونیک یا غیر الکترونیکی است که بورس و کارگزاران از آن برای انجام معاملات استفاده می‌نمایند.
15. شرایط پرداخت:شرایط تسویه وجه معامله اعم از نقدی، اعتباری، نقدی و اعتباری و یا هر روش پرداخت دیگر که طبق مقررات مورد قبول بورس بوده و در اطلاعیه عرضه اعلام می‏گردد.
16. شرایط تحویل:شرایطی است شامل کیفیت کالا، نوع بسته‌بندی، وسیله حمل و نقل، مابه التفاوت حمل، وضعیت اظهارنامه گمرکی و سایر مواردی که طبق مقررات در اطلاعیه عرضه اعلام و فروشنده کالای معامله‌شده را براساس آن به خریدار تحویل می‏دهد.
17. شرایط غیرمترقبه (فورس ماژور):شرایطی است خارجی‌، غیرقابل اجتناب و غیر قابل پیش بینی که در نتیجه وقوع آن متعهد اعم از خریدار و فروشنده قادر به انجام تعهد خود نباشد.
18. عدم رقابت:وضعیتی است که در رینگ صادراتی متقاضیان خرید قیمت پایه عرضه را پذیرفته‌اند، لیکن جمع تقاضای کالا از عرضه کالا کمتر است.
19. عرضه:عبارت است از اعلام آمادگی برای فروش مقدار معینی کالا از طرف کارگزار فروشنده.
20. عرضه مجدد:منظور عرضه‌ای است که پس از عدم معامله کالا در عرضه نوبت اول در همان رینگ صادراتی انجام می‏شود.
21. عرضه نوبت اول:منظور اولین عرضه یک کالا در طی یک رینگ صادراتی بورس است.
22. قیمت پایه:قیمتی است که عرضه‌کننده ملزم است برای عرضه کالا در بورس طبق مقررات اعلام نماید. این قیمت مبنای شروع حراج در رینگ صادراتی است.
23. قیمت معامله:قیمتی است که معامله در رینگ صادراتی براساس آن صورت می‏گیرد و علاوه بر ثبت در سیستم معاملاتی بورس توسط بورس اعلام می‏گردد.
24. قیمت نهایی:قیمتی است که حسب شرایط پرداخت اعلام شده در اطلاعیه عرضه، در زمان تحویل، حمل یا بارگیری کالای معامله شده مشخص می‏گردد.
25. کارگزار:یکی از کارگزاران مجاز پذیرفته‌شده در بورس است که کالا را برای دیگران و به حساب آن‏ها معامله می‏نماید.
26. مابه‏التفاوت حمل:میزان نوسان وزن یا حجم کالاهای معامله‌شده در هنگام تحویل که از نظر بورس مجاز می‏باشد.
27. مشتری:شخصی است که متقاضی خرید یا فروش کالا در بورس است.
28. مقررات: الزاماتی است که توسط مراجع ذی‏صلاح در چارچوب اختیارات آن‏ها وضع شده و بورس، کارگزار، مشتریان و سایر اشخاص ذی‏ربط بورس موظف به رعایت آن‏ها هستند.
29. هزینه‏های جانبی:کلیه هزینه‏هایی است که طبق شرایط پرداخت، خریدار علاوه بر قیمت معامله موظف به پرداخت یا تصفیه آن می‏باشد.

ماده۲

بورس مکلف است با رویه معینی که به تصویب هیات مدیره بورس می‏رسد، خریداران رینگ صادراتی را قبل از هرگونه معامله در بورس نزد خود ثبت نماید. عرضه‌کنندگان کالاهای صادراتی، کارگزاران و خریداران موظفند اطلاعات مورد نیاز را حسب درخواست به بورس ارایه نمایند.

تبصره:ثبت سفارش خریدار توسط کارگزار جهت انجام معامله در رینگ صادراتی منوط به ثبت نام خریدار در فهرست خریداران رینگ صادراتی است.

ماده۳

بورس مکلف است برای کالاهایی که در رینگ صادراتی عرضه می‏شوند شناسه‌معاملاتی مجزا از شناسه آن کالا در سایر رینگ‌های معاملاتی خود تعریف و از آن استفاده نماید.

ماده۴

بورس مکلف است قبل از شروع هر رینگ صادراتی آخرین نرخ‌های معادل ریال اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و یا یکی از بانک‌های دیگر دارای عاملیت از طرف بانک مرکزی برای ارزهای خارجی که عرضه‌های آن روز بر مبنای آن‏ها صورت می‏گیرد را از طریق سایت رسمی خود به اطلاع عموم برساند.

تبصره۱: نرخ‌های معادل ریال اعلام‌شده در هر روز براساس این ماده مبنای کلیه محاسبات بورس برای تسویه معاملات آن روز، کارمزدها، خسارت‏ها و سایر هزینه‏ها خواهد بود.

تبصره۲: در صورت درخواست خریدار و موافقت فروشنده و اعلام کتبی مراتب توسط کارگزار فروشنده مبنی بر تسویه معامله با ارزی غیر از ارز اعلام شده قبلی به بورس، ارز توافق شده جدید می‏تواند مبنای تسویه قرار گیرد. هیات مدیره بورس موظف است یک مرجع معتبر بین‌المللی یا داخلی اعلام کننده نرخ‌های تبدیل ارز را تعیین نماید.

ماده۵

بورس موظف است اطلاعات هر عرضه را که به تایید فروشنده رسیده است از طریق کارگزار فروشنده دریافت و حداقل ۳ روز کاری قبل از عرضه در بورس، از طریق سایت رسمی خود و سامانه معاملاتی در قالب اطلاعیه عرضه به عموم و کارگزاران اطلاع‌رسانی نماید.

تبصره: در صورتی‏که کارگزار فروشنده تغییری در اطلاعات عرضه را به بورس اعلام ننماید، اطلاعیه عرضه بورس حداکثر برای ۳ روز کاری پس از روز عرضه نوبت اول معتبر خواهد بود، لیکن بورس موظف است حداقل تا ساعت ۲۴ هر روز، برنامه عرضه‌های نوبت اول رینگ صادراتی روز کاری آینده خود را از طریق سایت رسمی و سامانه معاملاتی خود به عموم و کارگزاران اعلام نماید.

ماده۶

قیمت نهایی طبق اعلام فروشنده در اطلاعیه عرضه می‏تواند متفاوت با قیمت معامله باشد. به هر ترتیب قیمت نهایی باید بر مبنای قیمت معامله محاسبه گردد.

تبصره: فروشنده مکلف است جزییات نحوه محاسبه قیمت نهایی را بر اساس قیمت معامله و همچنین هزینه‏های جانبی کالای عرضه شده را از طریق کارگزار خود به بورس اعلام نماید. درج این اطلاعات در اطلاعیه عرضه توسط بورس الزامی است.

ماده۷

کارگزار خریدار مکلف است هنگام دریافت سفارش خرید حداقل معادل پنج درصد ارزش معامله را، براساس قیمت پایه کالای عرضه‌شده جهت تامین هزینه‏ها و خسارت‏های مذکور در این دستورالعمل، از خریدار دریافت و در حساب پیش دریافت از مشتری منظور نماید. در هر صورت جبران تمامی کارمزدها، هزینه‏ها و خسارت‏هایی که طبق مقررات باید از محل پنج درصد مذکور تامین ‌گردد، بر عهده کارگزار خریدار خواهد بود.

ماده۸

کلیه معاملات انجام گرفته در رینگ صادراتی با تایید بورس قطعی می‏گردد. بورس مکلف است پس از پرداخت وجه معامله توسط خریدار یا اخذ تاییدیه فروشنده مبنی بر تسویه معامله توسط خریدار نسبت به قطعی‌کردن معامله طبق رویه خود اقدام نماید و کلیه کارمزدهای متعلقه و خسارت‏های مربوطه را براساس ارزش کالا به قیمت معامله از طرفین وصول نماید. کارمزدهای اخذ شده مذکور قطعی بوده و قابل استرداد نمی‏باشد.

ماده۹

در تسویه نقدی معامله، خریدار حداکثر ۵ روز کاری از تاریخ معامله مهلت خواهد داشت تا معامله را تسویه نماید و این مدت به هیچ وجه قابل تمدید نیست.

تبصره۱:در صورت تسویه نقدی معامله پس از سپری‌شدن ۵ روز کاری از تاریخ معامله، کارگزار خریدار مکلف است به ازای هر روزتقویمی تاخیر ۲۵/۰ درصد ارزش کالا به قیمت معامله را به عنوان خسارت از طریق بورس به فروشنده پرداخت نماید. دوره پرداخت خسارت تاخیر حداکثر ۱۰ روز تقویمی است.

تبصره۲: چنانچه خریدار نتواند از طریق کارگزار خود طی مدت ۱۰ روزتقویمی پس از پایان مهلت تسویه نقدی نسبت به تسویه تعهدات خود اقدام نماید، معامله مورد نظر کن لم یکن تلقی گردیده و کارگزار خریدار مکلف است کلیه کارمزدهای متعلقه و ۵/۲ درصد ارزش کالا به قیمت معامله را به عنوان خسارت‌از طریق بورس به فروشنده پرداخت نماید.

ماده۱۰

در صورتی که حسب اطلاعیه عرضه، پرداخت تمام یا بخشی از وجه معامله از طریق اعتبار اسنادی یا ضمانت نامه بانکی مورد قبول فروشنده باشد، خریدار مکلف است حداکثر ظرف مدت ۵ روز کاری پس از تاریخ معامله اعلامیه پیش‌گشایش و حداکثر ظرف مدت ۱۰ روز کاری پس از تاریخ معامله، اعتبار اسنادی را براساس شرایط اعلامی از طرف فروشنده در اطلاعیه عرضه گشایش یا ضمانت نامه بانکی را ارایه نماید و هم‏زمان به فروشنده، کارگزار فروشنده و بورس اطلاع دهد.

تبصره۱: مدارک و اسنادی که لازم است خریدار ضمن اعلام گشایش اعتبار اسنادی یا ارایه ضمانت نامه بانکی به فروشنده، کارگزار فروشنده و بورس ارایه گردد، توسط هیات مدیره بورس تعیین می‏شود.

تبصره۲: در صورت گشایش اعتبار اسنادی یا ارایه ضمانت نامه بانکی توسط خریدار پس از سپری شدن ۱۰ روز کاری از تاریخ معامله، کارگزار خریدار مکلف است به ازای هر روزتقویمی تاخیر معادل ۲۵/۰ درصد ارزش کالا به قیمت معامله را به عنوان خسارت تاخیر از طریق بورس به فروشنده پرداخت نماید. دوره پرداخت خسارت تاخیر حداکثر ۱۰ روزتقویمی است.

تبصره۳: چنانچه خریدار نتواند از طریق کارگزار خود طی مدت ۱۰ روز تقویمی پس از پایان مهلت گشایش اعتبار اسنادی یا ارایه ضمانت‌نامه بانکی نسبت به تسویه تعهدات موضوع این ماده اقدام نماید، معامله مورد نظر کن لم یکن تلقی گردیده و کارگزار خریدار مکلف است کلیه کارمزدهای متعلقه و ۵/۲ درصد ارزش کالا به قیمت معامله را به عنوان خسارت از طریق بورس به فروشنده پرداخت نماید.

تبصره۴: از آنجایی که تمام یا بخشی از وجه معاملات موضوع این ماده بصورت اعتباری توسط فروشنده تسویه می‏گردد، مسوولیت بورس کالا صرفاً تا گشایش اعتبار اسنادی یا ارایه ضمانت‌نامه بانکی در مهلت‏های مقرر در این دستورالعمل می‏باشد و هرگونه شرط لازم از سوی فروشنده جهت ایفای تعهدات بعدی خریدار باید در اعتبار اسنادی یا ضمانت‌نامه بانکی پیش‌بینی و قید ‌گردد.

ماده۱۱

در صورت درخواست خریدار و موافقت فروشنده، خریدار می‏تواند معامله‏ای را که تمام یا بخشی از وجه آن طبق اطلاعیه عرضه باید از طریق گشایش اعتبار اسنادی یا ارایه ضمانت نامه بانکی تسویه گردد، به صورت نقدی تسویه نماید و یا معامله‏ای را که طبق اطلاعیه عرضه باید بصورت نقدی تسویه گردد، تمام یا بخشی از وجه آن را، از طریق گشایش اعتبار اسنادی یا ارایه ضمانت نامه بانکی تسویه نماید. در این صورت کارگزار خریدار موظف است مراتب را حداکثر ظرف مدت ۵ روز کاری پس از روز معامله به بورس اعلام و معامله را حسب مفاد مواد ۹ و ۱۰ این دستورالعمل حسب مورد تسویه نماید.

ماده۱۲

کارگزار خریدار مکلف است پس از گشایش اعتبار اسنادی یا ارایه ضمانت نامه بانکی توسط خریدار مطابق شرایط اطلاعیه عرضه، سپرده دریافتی از خریدار موضوع ماده ۷ این دستورالعمل را پس از کسر هزینه‏ها و خسارت‏های موضوع این دستورالعمل، به خریدار مسترد نماید.

ماده۱۳: در کلیه معاملاتی که قیمت نهایی اعلام شده توسط فروشنده معادل قیمت معامله نباشد، کارگزار خریدار مکلف است حداکثر تا ۱۰ روز کاری پس از انجام معامله اسناد لازم جهت تسویه را به کارگزار فروشنده، فروشنده و بورس ارایه نماید.

تبصره۱: اسنادی که لازم است جهت تسویه معامله ارایه شود، باید در اطلاعیه عرضه قید گردد.

تبصره۲:در صورت عدم ارایه اسناد لازم طی مهلت ۱۰ روز کاری پس از معامله کارگزار خریدار مکلف است به ازای هر روز تقویمی تاخیر معادل ۰/۲۵ درصد ارزش کالا به قیمت معامله را به عنوان خسارت از طریق بورس به فروشنده پرداخت نماید. دوره پرداخت خسارت تاخیر حداکثر ۱۰ روز تقویمی است.

تبصره۳: چنانچه خریدار نتواند از طریق کارگزار خود طی مدت ۱۰روز تقویمی پس از پایان مهلت ارایه مستندات لازم جهت تسویه معامله نسبت به ارایه مستندات مذکور اقدام نماید، معامله مورد نظر کن لم یکن تلقی گردیده و کارگزار خریدار مکلف است کلیه کارمزدهای متعلقه و ۲/۵ درصد ارزش کالا به قیمت معامله را به عنوان خسارت از طریق بورس به فروشنده پرداخت نماید.

ماده۱۴

خریدار می‏تواند پس از انجام معامله در بورس تا قبل از پایان مهلت تسویه، از طریق کارگزار خود تقاضای فسخ معامله را بنماید. در این صورت پس از پرداخت کلیه کارمزدهای متعلقه و ۲/۵درصد ارزش کالا به قیمت معامله به عنوان خسارت فروشنده توسط کارگزار خریدار، معامله مذکور فسخ خواهد گردید.

ماده۱۵

کارگزار فروشنده مکلف است حسب اعلام بورس، حواله خرید را بطور هم‏زمان به بورس و کارگزار خریدار ارایه نماید. فروشنده مکلف است حداکثر تا ۷۲ ساعت پس از زمان مندرج در اطلاعیه عرضه نسبت به تحویل کالا به خریدار یا حمل آن به مقصد خریدار اقدام نماید.

تبصره۱: در صورت تحویل کالا پس از پایان مهلت مقرر در این ماده، فروشنده موظف است به ازای هر روزتقویمی تاخیر معادل ۲۵/۰ درصد ارزش کالا به قیمت معامله را به عنوان خسارت به خریدار پرداخت نماید. دوره پرداخت خسارت تاخیر حداکثر ۱۰ روز تقویمی است.

تبصره۲:چنانچه فروشنده نتواند طی مدت ۱۰ روز تقویمی پس از پایان مهلت مقرر در این ماده نسبت به تحویل کالا اقدام نماید، معامله مورد نظر کن لم یکن تلقی گردیده و فروشنده مکلف است اصل مبلغ دریافتی بابت معامله، ۲/۵ درصد ارزش کالا به قیمت معامله به عنوان خسارت تاخیر، کلیه کارمزدهای متعلقه و سایر هزینه‏ها و خسارات متعلقه را به خریدار پرداخت نماید.

تبصره۳: در صورتی که فروشنده وخریدار توافق نمایند که علی رغم تاخیر تحویل بیش از ۱۰ روزتقویمی از سوی فروشنده، معامله به قوت خود باقی بماند، کالای موضوع معامله از نظر بورس تحویل شده تلقی گردیده و کلیه مسوولیت‏های بعدی بر عهده خریدار و فروشنده خواهد بود.

ماده۱۶

چنانچه در اطلاعیه عرضه قید شود که فروشنده، کالا را نزد گمرک به نام خود اظهار خواهد کرد، فروشنده مکلف است حداکثر ظرف دو هفته پس از تسویه معامله توسط بورس، نسبت به اظهار کالا در گمرک و سپردن ضمانت نامه‌های لازم به نام خود اقدام نماید. در صورت تاخیر در ایفای تعهد موضوع این ماده توسط فروشنده، وی باید به ازای هر روز تقویمی تاخیر معادل ۰/۲۵ درصد ارزش کالا به قیمت معامله را به عنوان خسارت به خریدار پرداخت نماید.

ماده۱۷

در صورت عدم رقابت، کالای مازاد تا پایان همان رینگ صادراتی با قیمت پایه قابل عرضه مجدد به متقاضیان خواهد بود.

تبصره:در صورت وجود کالای مازاد پس از یک رینگ صادراتی، فروشنده می‏تواند کالای مازاد را با همان قیمت و حداکثر طی مدت زمانی که به تفکیک هر کالا، گروه کالا و یا کل کالاهای پذیرفته‌شده به تصویب هیات مدیره بورس می‏رسد، به متقاضیان عرضه نماید. در هر صورت معامله کالای مازاد طبق این ماده حداکثر تا عرضه بعدی کالا در رینگ صادراتی امکان‌پذیر است.

ماده۱۸

کالاهای معامله‌شده در رینگ صادراتی، مختص صادرات و انتقال به بازار هدف بین‌المللی است. کلیه مسوولیت‏های قانونی و خسارت‏های ناشی از تقصیر خریدار در صادرات کالا به بازار هدف بین‌المللی مستقیماً متوجه وی خواهد بود.

ماده ۱۹

حل و فصل هرگونه اختلاف فی‏مابین خریدار و فروشنده ، در چارچوب توافقاتی که اسناد آن قبلاً طبق مقررات به بورس ارایه گردیده، براساس استانداردهای تجارت بین‌المللی و از طریق مراجع قانونی صالح به رسیدگی قابل پیگیری خواهد بود.

ماده۲۰

در صورتی که عدم ایفای تعهدات ناشی از شرایط غیرمترقبه باشد، خریدار و فروشنده یا هر دوی آن‏ها حسب مورد مسوولیتی درخصوص تادیه خسارات طرف مقابل بر عهده نخواهند داشت.

ماده ۲۱

 موارد پیش‌بینی نشده در این دستورالعمل، مشمول سایر مقررات حاکم بر فعالیت بورس خواهد بود.

موارد تصویبی هیات مدیره شرکت بورس کالای ایران در خصوص دستورالعمل اجرایی رینگ صادراتی

( مصوب۱۳۸۸/۰۶/۲۳ هیات مدیره شرکت بورس کالای ایران)

۱- در مورد بند ۲ ماده ۱: فرم اطلاعات عرضه طبق فرم ضمیمه مورد تصویب قرار گرفت.

۲- در مورد بند ۶ ماده ۱: از آنجاییکه پیش فاکتور توسط فروشندگان ارایه می‏شود. لذا اقدامی از طرف بورس نمی‏باشد و همان فرم‏ها مورد تایید بورس می‏باشد.

۳- در مورد بند۹ ماده ۱: در مواردی که حواله خرید توسط فروشندگان عرضه می‏گردد، ضرورتی به فرم حواله خرید از طرف بورس نمی‏باشد.

۴- بند ۲۶ ماده ۱: از آنجایی‏که میزان نوسان مجاز برای هر کالا متفاوت می‏باشد، لذا اختیار توافق با فروشنده برای اعلام میزان تلورانس حمل و اعلان در فرم عرضه جزو شرایط عرضه به مدیر عامل تفویض می‏گردد.

۵- در مورد ماده ۲: موضوع ثبت نام خریداران در رینگ صادراتی عیناً مانند اعطای کد به خریداران داخلی اقدام گردد.

۶- در مورد ماده ۳: نحوه عمل در مورد تعیین شناسه معاملاتی کالاها عیناً مانند رویه فعلی شرکت تایید می‏گردد.

۷- تبصره ۲ ماده ۴: بانک مرکزی و بانک‏های عامل از طرف آنها و سایت بانک جهانی مورد IMFتایید است.

۸- درمورد تبصره ۱ بند ۱۰: نسخه ای از اطلاعیه پیش گشایش و یا گشایش اعتباری اسنادی و یا ارایه ضمانت بانکی از طرف خریدار یا کارگزار خریدار، هم‏زمان با ارسال به فروشنده یا کارگزار فروشنده، به بورس نیز اعلام گردد و یا در غیر این‏صورت مراتب دریافت اسناد فوق از طرف فروشنده و یا کارگزار فروشنده به بورس اعلام گردد.

۹- تبصره ماده ۱۷: مدت زمان برای قیمت عرضه بعدی حداکثر به مدت یک هفته می‏باشد.