دستورالعمل تسویه و پایاپای معاملات بورس کالای ایران مصوب ۱۳۸۹

دستورالعمل تسویه و پایاپای معاملات بورس کالای ایران (مصوب ۲۲/۰۸/۱۳۸۹ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار و اصلاحیه ۱۱/۰۳/۱۳۹۲ )

بخش اول: تعاریف

ماده۱

اصطلاحات و واژه‏هایی که در این دستورالعمل به کار رفته است، دارای معانی زیر می‏باشد:

1. اتاق پایاپای:واحد سازمانی از «شرکت» است که وظیفه تسویه و پایاپای کردن قراردادهای معامله شده در بورس را بر عهده دارد.
2. اطلاعیه عرضه:سندی است که بورس براساس اطلاعات دریافتی عرضه از کارگزار فروشنده، تنظیم و از طریق سایت رسمی خود و سامانه معاملاتی به عموم و کارگزاران اطلاع‌رسانی می‏نماید.
3. اعضا اتاق پایاپای:کارگزار، کارگزار/معامله‏گر و هر شخص حقوقی دیگری است که تحت این عنوان مطابق دستورالعمل پذیرش اعضا در اتاق پایاپای، به عنوان عضو اتاق پایاپای پذیرفته شده است.
4. اعلامیه تسویه وجوه:سندی است که پس از تسویه معامله توسط اتاق پایاپای صادر و به کارگزار خریدار و فروشنده ارایه می‏شود.
5. امور تسویه: عبارت است از واریز وجه قرارداد در تسویه نقدی، ارایه اسناد در تسویه اعتباری و معاملات نسیه طبق فرمت «شرکت» و همچنین واریز کارمزدهای مربوطه طبق مقررات.
6. انفساخ: عبارت است از انحلال قهری قرارداد به گونه‌ای که قرارداد فاقد هرگونه آثاری می‏گردد.
7. بورس: شرکت بورس کالای ایران (سهامی عام) است.
8. تسویه و پایاپای:فرآیندی است که طی آن حقوق و تعهدات طرفین معامله محاسبه و به ترتیبی که در این دستورالعمل ذکر شده وجوه حاصل از معامله تسویه و اسناد مربوطه مبادله می‏گردد.
9. تضمین:منابع مالی و یا اسنادی است که هر عضو یا اشخاص طرف معامله به منظور تضمین انجام تعهدات خود در مقابل اتاق پایاپای، به صورت نقدی، ضمانت‌نامه بانکی (بدون قید و شرط)‌یا اوراق مشارکت تودیع می‏نمایند. ضوابط اخذ و همچنین سایر تضامین مورد قبول توسط هیات مدیره «شرکت» تعیین می‏شود.
10. تلورانس تحویل:عبارت است از میزان مجاز تفاوت وزن کالای تحویلی نسبت به کالای معامله شده که توسط هیات پذیرش بورس تعیین و در قالب امیدنامه منتشر می‏گردد.
11. حساب عملیاتی:حساب بانکی است که جهت تسویه وجوه طبق ضوابط این دستورالعمل توسط اتاق پایاپای مورد استفاده قرار می‏گیرد.

۱۲.حساب بستانکاران موقت: حسابی است که جهت واریز خسارت ناشی از فسخ یا انفساخ معامله و همچنین انجام امور تسویه و تحویل با تاخیر طبق ضوابط این دستورالعمل توسط اتاق پایاپای مورد استفاده قرار می‏گیرد.

13. حواله خرید کالا:سندی است که توسط کارگزار فروشنده طبق فرمت «شرکت»، به نام خریدار صادر می‏شود و خریدار می‏تواند با ارایه آن به فروشنده، کالای خریداری شده را تحویل گیرد.
14. زمان تحویل:مدت زمانی است که در آن، کالای موضوع قرارداد طبق زمان‌های تعیین شده در اطلاعیه عرضه و مهلت‏های مقرر در این دستورالعمل تحویل داده می‏شود.
15. مهلت تسویه: مهلت تسویه سه روز کاری بعد از روز انجام معامله می‏باشد. زمان‏بندی انجام امور تسویه طی مهلت تسویه براساس مصوبه هیات مدیره «شرکت» تعیین می‏گردد.
16. سازمان:سازمان بورس و اوراق بهادار است.
17. سقف اعتباری: حداکثر ارزش معاملاتی است که متناسب با تضامین ارایه شده برای هر عضو اتاق پایاپای، توسط هیات مدیره «شرکت» تعیین و ابلاغ می‏شود.
18. حوادث غیرمترقبه (فورس ماژور):حوادثی است خارجی، غیرقابل اجتناب و غیرقابل پیش‌بینی که در نتیجه وقوع آن متعهد اعم از خریدار و فروشنده قادر به انجام تعهد خود نباشد.
19. شرکت:شرکتی است که وظیفه تسویه و پایاپای معاملات انجام شده در بورس کالای ایران را بر عهده دارد.
20. صورت وضعیت حساب:گزارشی از وضعیت حساب معاملات هر عضو اتاق پایاپای است که طبق ضوابط این دستورالعمل توسط اتاق پایاپای به تفکیک هر عضو صادر و به وی اعلام می‏شود.
21. گواهینامه انجام معامله:سندی است که پس از قطعی شدن معامله، توسط بورس صادر و برای اتاق پایاپای ارسال می‏گردد.
22. وجوه تضمین: منابع مالی است که از محل پرداخت‌های اعضا اتاق پایاپای یا ضمانت نامه‌های بانکی ایشان توسط «شرکت» تامین شده و نحوه اداره آن طبق ضوابطی است که به پیشنهاد « شرکت» به تصویب هیات مدیره سازمان خواهد رسید.

بخش دوم: اعضا و شرایط عضویت در اتاق پایاپای و وظایف عضو اتاق پایاپای

ماده۲

عضو اتاق پایاپای موظف است موافقت‏نامه عضویت در اتاق پایاپای را امضا

نموده و حق عضویت خود را طبق مقررات پرداخت نماید.

ماده۳

میزان حق عضویت اتاق پایاپای توسط هیات مدیره «شرکت» در چارچوب سقف‌های مصوب هیات مدیره سازمان بصورت سالانه تعیین می‏گردد.

ماده۴

عضو اتاق پایاپای مکلف است اطلاعات زیر را به ترتیبی که مشخص شده است به «شرکت» ارایه نماید:

1. هر نوع مجازات یا وضعیتی که موجب ممنوعیت عضو اتاق پایاپای و یا مدیرعامل و یا هر یک از اعضای هیات مدیره اشخاص حقوقی عضو اتاق پایاپای از تصرف در اموال و یا محرومیت از انجام معاملات می‏شود (از قبیل ورشکستگی، توقیف اموال یا منع شرکت در معاملات ویژه)
2. تغییرات ثبتی عضو اتاق پایاپای اعم از تغییر در مدیران، اقامتگاه شرکت و سایر موارد پس از ثبت تغییرات
3. سایر اطلاعات مورد درخواست از اعضا اتاق پایاپای طبق مصوبات هیات مدیره «شرکت»

تبصره: نقض مقررات فوق تخلف محسوب شده و موضوع توسط «شرکت» جهت رسیدگی به مرجع رسیدگی به تخلفات ارجاع خواهد شد.

ماده۵

نحوه عضویت، سایر شرایط و وظایف عضو اتاق پایاپای طبق ضوابطی است که به پیشنهاد هیات مدیره «شرکت»، به تصویب هیات مدیره سازمان می‌رسد.

بخش سوم: فرآیند کنترل پیش از عرضه

ماده ۶

کارگزار عرضه‌کننده موظف است مستندات زیر را حداکثر تا ساعت ۳۰/۱۴ روز کاری قبل از عرضه به اتاق پایاپای ارایه نماید:

1. اطلاعیه عرضه که قبلاً به تایید بورس رسیده است
2. تضامین و سپرده‌های مورد نیاز جهت عرضه کالا طبق ضوابط تضمین
3. گواهی عرضه‌کننده مبنی بر تفویض اختیار صدور حواله خرید کالا توسط کارگزار فروشنده، طبق فرمت اعلامی «شرکت»
4. سایر مستندات طبق مقررات مصوب هیات مدیره «شرکت»

ماده۷

در صورتی که مستندات و مدارک موضوع ماده ۶ طی مهلت مقرر و بصورت کامل به اتاق پایاپای ارایه گردد، اتاق پایاپای موظف است پس از بررسی رعایت ضوابط مربوط به تعهدات، تضامین و سایر مقررات مربوطه، حداکثر تا ساعت ۳۰/۱۵ همان روز مراتب موافقت یا عدم موافقت خود را در خصوص عرضه، به بورس اعلام نماید.

تبصره: در صورت عدم موافقت، اتاق پایاپای باید مراتب را حداکثر تا ساعت ۳۰/۱۵ همان روز به کارگزار عرضه‌کننده اعلام نماید.

بخش چهارم: فرآیند تسویه و پایاپای

ماده۸

اتاق پایاپای پس از دریافت گواهینامه انجام معاملات نسبت به صدور صورتحساب شامل اطلاعات قرارداد از جمله ارزش قرارداد، مالیات، کارمزدهای مصوب اعم از کارمزد‌های کارگزار، بورس، حق نظارت سازمان و سایر هزینه‏های مصوب اقدام می‏نماید.

ماده۹

اعضا اتاق پایاپای مکلفند براساس صورت حساب صادره نسبت به تسویه معاملات خود طی مهلت تسویه و براساس ضوابط این دستورالعمل، اقدام نمایند.

ماده۱۰

در صورتی که امور تسویه هر معامله به‏طور کامل توسط کارگزار خریدار انجام شده باشد، اتاق پایاپای اقدام به صدور اعلامیه تسویه وجوه آن معامله می‏نماید.

ماده۱۱

پس از صدور اعلامیه تسویه وجوه، کارگزار فروشنده حواله خرید کالا را طبق ضوابط این دستورالعمل صادر می‏نماید.

ماده۱۲

اتاق پایاپای پس از صدور حواله خرید کالا توسط کارگزار فروشنده، نسبت به واریز وجوه مربوط و کارمزدها به حساب ذی‏نفعان اعم از فروشنده، بورس، «شرکت»، سازمان و کارگزاران طرف معامله همچنین ارایه حواله خرید کالا به کارگزار خریدار اقدام می‏نماید.

تبصره: در صورت بروز اشکالات فنی یا عملیاتی از جمله محدودیت‏های شبکه بانکی واریز وجوه موضوع این ماده حداکثر تا یک روز کاری پس از صدور حواله خرید کالا بلامانع است. اتاق پایاپای باید مستندات مربوط به اشکالات فنی یا عملیاتی را در سوابق خود نگهداری و حسب درخواست سازمان، آن را ارایه نماید. به هر ترتیب کارگزاران موظف به تسویه در مهلت‏های مقرر در این دستورالعمل می‏باشند و شرایط موضوع این تبصره صرفاً مربوط به اتاق پایاپای می‏باشد.

ماده۱۳

روش‏های تسویه معاملات به شرح زیر می‏باشد:

1. تسویه نقدی: در این روش وجه قرارداد ظرف مهلت تسویه به صورت نقدی توسط کارگزار خریدار به حساب عملیاتی واریز می‏گردد و اسناد مربوطه به اتاق پایاپای ارایه می‏شود.
2. تسویه اعتباری: در این روش ظرف مهلت تسویه، سند تسویه اعتباری طبق فرمت «شرکت» به تایید فروشنده و کارگزار فروشنده رسیده و به همراه سایر مستندات لازم توسط کارگزار خریدار به اتاق پایاپای ارایه می‏شود. در سند تسویه اعتباری فروشنده به دریافت ثمن معامله اقرار می‏کند.

تبصره۱: در تسویه معاملات به هر یک از روش‏های فوق، کارمزدها، مالیات‌های متعلقه و خسارت‏های تعیین شده در این دستورالعمل باید به صورت نقدی و طی مهلت‏های مقرر در این دستورالعمل به حساب اتاق پایاپای واریز شود.

تبصره۲: در معاملاتی که به صورت اعتباری تسویه می‏شود، کارگزار خریدار کلیه کارمزدهای مصوب دو طرف معامله را جهت تسویه معامله پرداخت می‏نماید و کارگزار فروشنده مکلف است سهم فروشنده از کارمزدهای معامله مذکور را حداکثر ظرف مهلت ۱۰ روز تقویمی از زمان تسویه به کارگزار خریدار پرداخت نماید.

تبصره۳: ارایه سند تسویه اعتباری به اتاق پایاپای به منزله تایید تسویه و احراز اسناد مربوطه توسط فروشنده و همچنین کارگزاران خریدار و فروشنده می‏باشد.

ماده ۱۴

موعد تسویه قراردادها به شرح زیر می‏باشد:

1. در قراردادهای نقدی و سلف حداکثر تا پایان مهلت تسویه، کارگزار خریدار باید نسبت به تسویه قرارداد اقدام نماید. تسویه قراردادهای مذکور به دو روش تسویه نقدی یا تسویه اعتباری امکان‌پذیر می‏باشد.

تبصره: روش تسویه معامله باید دراطلاعیه عرضه قید گردد. پس از انتشار اطلاعیه عرضه فقط تغییر روش تسویه اعتباری به نقدی با درخواست خریدار و پس از اعلام اتاق پایاپای امکان‌پذیر است.

2. در قراردادهای نسیه، اسناد مالی مورد قبول جهت تسویه معامله توسط فروشنده باید در اطلاعیه عرضه قید گردد. کارگزار خریدار مکلف است حداکثر تا پایان مهلت تسویه نسبت به ارایه اسناد مورد اشاره در اطلاعیه عرضه به کارگزار فروشنده اقدام و تاییدیه فروشنده و کارگزار وی مبنی بر پذیرش تعهدات مربوط به تسویه معامله را طبق فرمت ابلاغی «شرکت» به اتاق پایاپای ارایه نماید.

تبصره: در صورتی که در معاملات نسیه و طبق اعلام فروشنده در اطلاعیه عرضه، بخشی از ثمن معامله به صورت نقدی به عنوان پیش‌پرداخت تعیین شده باشد، کارگزار خریدار مکلف است حداکثر تا پایان مهلت تسویه و هم‏زمان با ارایه اسناد موضوع این ماده، وجه پیش‌پرداخت را واریز نماید.

3. تسویه معاملات اوراق بهادار مبتنی بر کالا از قبیل قراردادهای آتی و اختیار معامله (خرید و فروش)، قراردادهای معامله شده در رینگ صادراتی و سایر قراردادها طبق دستورالعمل‏های مربوطه که به تصویب شورا یا هیات مدیره سازمان، حسب مورد رسیده است، انجام خواهد شد.

ماده۱۵

در صورتی که انجام امور تسویه با تاخیر و حداکثر تا ۷ روز تقویمی پس از مهلت تسویه انجام شود، کارگزار خریدار به ازای هر روز تقویمی تاخیر موظف به پرداخت ۰/۲۵ درصد ارزش معامله می‏باشد. این مبلغ باید در هنگام تسویه به صورت یکجا به حساب بستانکاران موقت شرکت و به نفع فروشنده واریز شود. پرداخت این وجه به فروشنده، از طریق کارگزار فروشنده و پس از کسر تعهدات فروشنده در مقابل اتاق پایاپای صورت می‏گیرد.

تبصره: مبنای محاسبه جرایم تاخیر موضوع این ماده، زمان و تاریخی است که اعلامیه تسویه وجوه توسط اتاق پایاپای صادر شده است.

ماده۱۶

چنانچه کارگزار خریدار تا پایان ۷ روز تقویمی پس از مهلت تسویه امور تسویه را انجام ندهد، معامله وی منفسخ گردیده و کارگزار خریدار مکلف است ۵ درصد ارزش معامله را به عنوان خسارت انفساخ به همراه سایر هزینه‏های مصوب شامل دو سر کارمزد بورس، کارمزد کارگزار فروشنده، دو سرکارمزد تسویه و دو سر حق نظارت سازمان، پرداخت نماید. خسارت انفساخ معامله باید حداکثر یک روز کاری پس از اعلام اتاق پایاپای و به صورت یکجا به نفع فروشنده و به حساب بستانکاران موقت شرکت واریز شود. در صورت پرداخت جریمه‌های تاخیر معامله قبل از زمان انفساخ، کارگزار خریدار باید مابه‏التفاوت خسارت انفساخ و خسارت تاخیر پرداخت شده را به حساب بستانکاران موقت پرداخت نماید. پرداخت خسارت انفساخ به فروشنده از طریق کارگزار فروشنده و پس از کسر تعهدات فروشنده در مقابل اتاق پایاپای صورت می‏گیرد.

ماده۱۷

پرداخت خسارت‏های ذکر شده و سایر هزینه‏های مصوب در مواد ۱۵ و ۱۶ توسط کارگزار خریدار، از محل پیش پرداخت خریداران پرداخت می‏گردد. در صورت عدم دریافت پیش پرداخت از خریداران، کارگزار خریدار راسا مکلف به پرداخت خسارت‏ها و سایر هزینه‏های مصوب در مواد مذکور می‏باشد. به هر ترتیب مسوولیت واریز وجوه یاد شده، به عهده کارگزار خریدار است.

ماده۱۸

بورس در دوره‌های سه ماهه نسبت به بررسی دلایل و عوامل انفساخ معاملات اقدام و براساس آن محدودیت‏هایی را برای معاملات مشتریان یا کارگزارانی که فعل یا ترک فعل آنان منجر به انفساخ معامله شده است، وضع می‏نماید. ضوابط اجرایی موضوع این ماده توسط هیات مدیره بورس تصویب می‏شود.

بخش پنجم: تحویل کالای موضوع قرارداد

ماده۱۹

تحویل کالای موضوع قراردادهای نقد، نسیه و سلف طبق زمان تحویل اعلام شده در اطلاعیه عرضه توسط کارگزار فروشنده انجام می‏گیرد. حداکثر زمان تحویل به شرح ذیل می‏باشد:

1. در قراردادهای نقدی و نسیه، حداکثر تا سه روز کاری پس از مهلت تسویه، در صورتی که انجام امور تسویه با تاخیر صورت پذیرد، به میزان روزهای تاخیر به این مهلت اضافه می‏شود.
2. در قراردادهای سلف با سررسید کمتر از ۳۰ روز، حداکثر تا ۵ روز تقویمی پس از سررسید تحویل
3. در قراردادهای سلف با سررسید ۳۰ روز و بیشتر، حداکثر تا ۱۵ روز تقویمی پس از سررسید تحویل

ماده۲۰

در قراردادهای نقد، نسیه و سلف کارگزار فروشنده مکلف است حداکثر تا پایان روز کاری انجام امور تسویه از سوی کارگزار خریدار، نسبت به صدور حواله خرید کالا و ارایه آن به اتاق پایاپای اقدام می‏نماید.

تبصره۱: کارگزار خریدار مکلف است اطلاعات لازم جهت صدور حواله خرید کالا را تا زمان انجام امور تسویه ارایه نماید. در هر صورت کارگزار فروشنده، در مهلت مقرر در این ماده، براساس اطلاعات ارایه شده توسط کارگزار خریدار، اقدام به صدور حواله خرید کالا خواهد نمود.

تبصره۲: فروشنده، اختیار صدور حواله خرید کالا را براساس معاملات انجام شده در بورس، کتباً به کارگزار فروشنده تفویض می‏نماید.

ماده۲۱

وجوه معامله تا زمان صدور حواله خرید کالا توسط کارگزار فروشنده، نزد اتاق پایاپای باقی مانده و در صورت صدور حواله مذکور، به فروشنده پرداخت خواهد شد.

ماده۲۲

در قراردادهای نقد، نسیه و سلف در صورت عدم صدور حواله خرید کالا طی مهلت مقرر در ماده۲۰ این دستورالعمل، قرارداد منفسخ می‏گردد و اصل وجه و خسارت‏ها و کارمزدها به شرح زیر پرداخت می‏شود:

1. در صورتی که فروشنده به هر نحو از صدور حواله خرید کالا توسط کارگزار فروشنده طی مهلت مقرر جلوگیری نماید، وی مکلف است ۵ درصد ارزش معامله را به عنوان خسارت انفساخ به همراه کلیه هزینه‏های مصوب شامل دو سرکارمزد بورس، کارمزد کارگزار خریدار و فروشنده، دو سر کارمزد تسویه و دو سر حق نظارت سازمان را پرداخت نماید. در این حالت خسارت و کارمزدهای موضوع این بند از محل وثایق یا مطالبات فروشنده نزد اتاق پایاپای و در صورت عدم تکافو، از محل وثایق کارگزار فروشنده نزد اتاق پایاپای تامین می‏گردد.
2. در صورتی که عدم صدور حواله خرید کالا ناشی از فعل یا ترک فعل کارگزار فروشنده باشد، وی باید ۵ درصد ارزش معامله را به عنوان خسارت انفساخ به همراه سایر هزینه‏های مصوب شامل دو سر کارمزد بورس، کارمزد کارگزار خریدار، دو سرکارمزد تسویه و دو سر حق نظارت سازمان را پرداخت نماید. خسارت انفساخ معامله باید حداکثر یک روز کاری پس از اعلام اتاق پایاپای و به صورت یکجا به نفع خریدار و به حساب بستانکاران موقت «شرکت» واریز شود.

تبصره: در صورت انفساخ معامله، اصل وجه و خسارت‏های متعلقه از طریق کارگزار خریدار و پس از کسر تعهدات وی در مقابل اتاق پایاپای به خریدار پرداخت می‏شود.

ماده۲۳

فروشنده مکلف است کالای معامله شده را در محدوده تلورانس تحویل مجاز، به خریدار تحویل دهد.

تبصره۱: در صورتی که حجم کالای تحویل شده در محدوده تلورانس تحویل مثبت باشد، تسویه وجوه ناشی از تلورانس تحویل، قبل از تحویل آخرین محموله کالا توسط خریدار به فروشنده پرداخت می‏شود. در صورت تحویل کالا با تلورانس مثبت و عدم دریافت وجه، مسوولیت تحویل آخرین محموله با فروشنده بوده و بورس، «شرکت» و کارگزاران طرف معامله در این خصوص مسوولیتی ندارند.

تبصره۲: در صورتی که حجم کالای تحویل شده در محدوده تلورانس تحویل منفی باشد، فروشنده مکلف است حداکثر ظرف یک ماه از تاریخ تحویل آخرین محموله نسبت به تسویه حساب با خریدار اقدام نماید. در غیر این صورت خریدار می‏تواند حداکثر تا ۲ ماه پس از تحویل آخرین محموله از طریق کارگزار خود درخواست دریافت وجه مربوطه را به اتاق پایاپای ارایه نماید. این مبلغ از محل وجوه یا وثایق فروشنده نزد اتاق پایاپای و در صورت عدم تکافو از محل وجوه یا وثایق کارگزار فروشنده پرداخت خواهد شد. پرداخت این وجه به خریدار، از طریق کارگزار خریدار و پس از کسر تعهدات وی در مقابل اتاق پایاپای صورت می‏گیرد.

ماده۲۴

در صورت عدم تحویل تمام یا بخشی از کالا طبق زمان تحویل اعلامی در اطلاعیه عرضه و شرایط مندرج در ماده ۱۹ این دستورالعمل، خریدار می‏تواند درخواست مکتوب خود را طبق فرمت «شرکت» به همراه اسناد مثبته مبنی بر تاخیر در تحویل کالا توسط فروشنده از طریق کارگزار خریدار به اتاق پایاپای ارایه نماید و براساس آن در خواست تحویل با تاخیر یا فسخ بخش تحویل نشده قرارداد را بنماید.

تبصره: در صورت عدم ارایه درخواست مکتوب موضوع این ماده به اتاق پایاپای حداکثر تا ۳۰ روز تقویمی پس از پایان مهلت تسویه برای قراردادهای نقدی و نسیه و پس از تاریخ سررسید قرارداد سلف، از نظر «شرکت»، تعهدات طرفین ایفا شده تلقی می‏گردد.

ماده ۲۵

در صورت ارایه درخواست فسخ معامله طبق ماده ۲۴ این دستورالعمل و احراز عدم تحویل کالا از سوی فروشنده توسط اتاق پایاپای، فروشنده مکلف است علاوه بر پرداخت اصل مبلغ مقادیر تحویل نشده قرارداد، خسارت فسخ و سایر هزینه‏های مصوب از جمله دو سر کارمزد بورس، کارمزد کارگزار خریدار و فروشنده، دو سرکارمزد تسویه و دو سر حق نظارت سازمان را پرداخت نماید. این مبلغ از محل وجوه یا وثایق فروشنده نزد اتاق پایاپای و در صورت عدم تکافو، از محل وجوه یا وثایق کارگزار فروشنده تامین خواهد شد. پرداخت این وجه به خریدار، از طریق کارگزار خریدار و پس از کسر تعهدات وی در مقابل اتاق پایاپای صورت می‏گیرد.

تبصره: خسارت فسخ موضوع این ماده عبارت از ۵ درصد ارزش کالای تحویل نشده به قیمت معامله به علاوه۰/۲۵ درصد مبلغ مقادیر تحویل نشده به صورت روزشمار و به ازای روزهای بین زمان واریز وجه معامله به حساب فروشنده یا کارگزار وی تا بازپرداخت مبلغ مقادیر تحویل نشده از سوی کارگزار فروشنده می‏باشد.

ماده۲۶

در صورت ارایه درخواست تحویل با تاخیر، طبق ماده ۲۴ این دستورالعمل و احراز عدم تحویل کالا از سوی فروشنده توسط اتاق پایاپای فروشنده مکلف است ۰/۲۵ درصد مبلغ مقادیر تحویل نشده قرارداد را بصورت روزشمار به ازای روزهای تاخیر بین پایان زمان تحویل و تاریخ تحویل کالا به عنوان خسارت تاخیر پرداخت نماید. این مبلغ از محل وجوه یا وثایق فروشنده نزد اتاق پایاپای و در صورت عدم تکافو، از محل وجوه یا وثایق کارگزار فروشنده تامین خواهد شد. پرداخت این وجه به خریدار از طریق کارگزار خریدار و پس از کسر تعهدات وی در مقابل اتاق پایاپای صورت می‏گیرد.

تبصره۱: تحویل با تاخیر حداکثر تا ۶۰ روز تقویمی پس از مهلت تسویه برای معاملات نقدی و نسیه و پس از سررسید برای معاملات سلف امکان‌پذیر است. در صورت عدم تحویل کالا توسط فروشنده، خریدار می‏تواند از طریق کارگزار خریدار درخواست فسخ معامله را تا پایان آخرین روز مهلت ۶۰ روزه مذکور به اتاق پایاپای ارایه نماید. در این صورت معامله مطابق ماده ۲۵ این دستورالعمل فسخ خواهد گردید و وجوه پرداخت شده جهت خسارت تاخیر به عنوان بخشی از وجوه خسارت فسخ لحاظ خواهد شد.

تبصره۲: در صورت عدم ارایه درخواست فسخ به اتاق پایاپای تا پایان آخرین روز مهلت ۶۰ روزه موضوع این ماده از نظر «شرکت»، تعهدات طرفین ایفا شده تلقی می‏گردد.

تبصره۳: خسارت تاخیر موضوع این ماده تا زمان اعلام کارگزار خریدار و یا فروشنده مبنی بر تحویل کالا و احراز آن توسط اتاق پایاپای محاسبه خواهد شد. به هر ترتیب این خسارات حداکثر تا پایان مهلت ۶۰ روزه موضوع این ماده پرداخت خواهد شد.

تبصره۴: در صورت عدم تحویل تمام یا بخشی از کالا، موضوع مواد ۲۴، ۲۵و ۲۶ این دستورالعمل، کارمزدهای اخذ شده به فروشنده مسترد نمی‏گردد.

ماده۲۷

درکلیه قراردادهای منعقده در بورس چنانچه خریدار نسبت به کیفیت یا کمیت کالای تحویل گرفته شده معترض باشد، می‌بایست اعتراض خود را حداکثر تا سه ماه پس از تحویل کالا به همراه مستندات مربوطه، کتباً به کارگزار و اتاق پایاپای اعلام نماید. پس از انقضای مهلت مذکور هیچگونه اعتراضی از سوی خریدار پذیرفته نمی‏شود.

بخش ششم: مقررات عمومی

ماده ۲۸

هرگونه شرایط اعلامی از سوی فروشنده در زمان انجام معامله از قبیل هزینه انبارداری که بر قیمت یا تصمیم خریداران تاثیرگذار است، در خصوص تحویل کالای موضوع آن معامله قابل تغییر نمی‏باشد.

ماده۲۹

فروشندگان موظفند حسب درخواست «شرکت»، اطلاعات و مستندات مربوط به تحویل کالای موضوع قراردادهای معامله شده در بورس را طبق فرمت مصوب هیات مدیره «شرکت»، حداکثر تا ۲ روز کاری به «شرکت» و کارگزار فروشنده ارایه نمایند.

ماده۳۰

در صورتی‏که میان خریدار و فروشنده و یا نمایندگان قانونی آن‏ها در خصوص نحوه پرداخت وجه معامله‌، تحویل کالا و یا سایر شرایط معامله توافقی خارج از شرایط اعلامی در اطلاعیه عرضه و ضوابط و مقررات مصوب بورس صورت گرفته باشد، مسوولیت ایفای تعهدات با طرفین (خریدار و فروشنده) بوده و «شرکت»، بورس و کارگزاران طرف معامله هیچگونه مسوولیتی در قبال آن نخواهد داشت. در هر صورت هرگونه توافق بر خلاف ترتیبات مقرر در این دستورالعمل فاقد اعتبار بوده، تخلف محسوب شده و مشمول مقررات انضباطی خواهد شد.

تبصره: در صورت وقوع هرگونه اختلاف در خصوص توافق مندرج در این ماده فی‏مابین طرفین، «شرکت» می‏تواند کلیه تضامین و وثایق طرفین را تا تعیین تکلیف موضوع در مراجع ذی‏صلاح، نزد خود نگهداری نماید.

ماده ۳۱

اتاق پایاپای موظف به حفظ اطلاعاتی است که اعضا در اختیار اتاق قرار داده‌اند و ارایه اطلاعات مزبور صرفاً با تقاضای مراجع ذی‏صلاح قانونی انجام خواهد گرفت.

ماده۳۲

میزان، ماهیت و نحوه‌ی اخذ تضامین مقرر در این دستورالعمل و تغییرات بعدی آن بر حسب مصوبه هیات مدیره «شرکت» خواهد بود.

ماده۳۳

در صورت وقوع هر یک از موارد ذیل «شرکت» براساس ضوابط مربوط به عضویت نسبت به تعلیق عضویت اعضا تا زمان رفع دلایل تعلیق اقدام و موضوع را فوراً به بورس اطلاع می‏دهد. بورس باید از انجام معامله اشخاصی که عضویت ایشان نزد اتاق پایاپای تعلیق شده است جلوگیری نماید.

1. عدم ارایه تضامین و سپرده‌ها طبق مقررات
2. عدم ایفای تعهدات مالی اعم از مبلغ معامله، کارمزدها، جریمه‌ها و خسارات مترتبه طبق مقررات.

تبصره: در صورت تداوم تعلیق عضویت بیش از هفت روز تقویمی، پرونده عضو توسط «شرکت» به کمیته رسیدگی به تخلفات ارجاع می‏شود.

ماده۳۴

طرفین معامله هم‏زمان با ارایه درخواست خرید و فروش، اختیار اباحه تصرف در منافع حاصل از وجوه واریزی به حساب «شرکت» را به عنوان وجوه تضمین به آن شرکت می‌دهند.

ماده۳۵

در صورتی که عدم ایفای تعهدات هر یک از طرفین ناشی از حوادث غیرمترقبه باشد، خریدار و فروشنده یا هر دوی آن‏ها حسب مورد با حکم مرجع ذی‏صلاح مسوولیتی در خصوص تادیه مبالغ، خسارت‏ها و جریمه‌های موضوع این دستورالعمل به عهده نخواهند داشت.