آیین‌نامه اجرایی تعیین سهم بهینه بخش‌های دولتی و غیردولتی در فعالیت‌های راه و راهآهن
مصوب شماره ۶۳/۱/۱۱۰۷۶۸ مورخ ۱۳۸۸/۰۸/۰۴
شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی
بسمه تعالی
با صلوات بر محمد و آل محمد
وزارت راه و ترابری- وزارت امور اقتصادی و دارایی
شورای عالی اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در جلسه مورخ ۱۳۸۸/۰۷/۱۸ بنا به پیشنهاد مشترک وزارت راه و ترابری و وزارت امور اقتصادی و دارایی و به استناد تبصره (۲) بند (ب) ماده (۳) قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسی که از این پس در این آیین‌نامه”قانون” نامیده میشود، آیین‌نامه تعیین سهم بهینه بخش‌های دولتی و غیردولتی در فعالیت‌های راه و راهآهن را به شرح زیر تصویب نمود:
فصل اول: بخش راه
ماده ۱
مالکیت راه‌های عمومی کشور متعلق به دولت است.
ماده ۲
وزارت راه و ترابری مکلف است در چارچوب برنامه‌های توسعه ای کشور نسبت به احداث راه‌های عمومی کشور از طریق بخش غیر دولتی اقدام نماید.
تبصره ۱- احداث راه‌های عمومی کشور با مجوز وزارت راه و ترابری با هدف بهره برداری انتفاعی برای مدت معین توسط بخش غیر دولتی و یا با مشارکت وزارت یاد شده مجاز است.
تبصره ۲- دستورالعمل نحوه اخذ مجوز و شرایط متقاضیان احداث راه‌های عمومی ظرف مدت سه ماه پس از ابلاغ این آیین‌نامه توسط وزارت راه و ترابری تهیه و به اطلاع عموم خواهد رسید.
ماده ۳
نگهداری، ایمن سازی و تعمیر، مرمت و بازسازی راه‌های عمومی کشور از وظایف دولت (وزارت راه و ترابری) است.
تبصره- دولت (وزارت راه و ترابری) مکلف است اقدامات موضوع این ماده را از طریق خرید خدمت از بخش غیردولتی انجام دهد.
ماده ۴
هرگونه فعالیت در زمینه حمل و نقل عمومی بار و مسافر توسط دستگاههای دولتی، نظامی و انتظامی ممنوع است.
تبصره ۱- در موارد اضطراری و وقوع حوادث غیرمترقبه، بنا به پیشنهاد سازمان مدیریت بحران کشور و تایید کارگروهی مرکب از وزیران راه و ترابری، کشور و بازرگانی، انجام امور فوق به صورت موقت و حداکثر تا پایان وضعیت اضطراری توسط دستگاههای فوق بلامانع است.
تبصره ۲- چگونگی انجام عملیات جابجایی محموله‌های مرتبط با دستگاههای نظامی و انتظامی بر اساس دستورالعملی خواهد بود که ظرف مدت سه ماه بعد از تصویب این آیین‌نامه، بنا به پیشنهاد وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و وزارت راه و ترابری به تصویب فرماندهی کل نیروهای مسلح خواهد رسید.
ماده ۵
انجام هرگونه خدمات رفاهی جانبی نظیر احداث، بهره برداری و نگهداری از مجتمع های خدمات بین راه‌ها و پایانه‌های عمومی بار، مسافر و شهرک‌های حمل و نقلی و تیرپارک‌ها و باسکول‌ها توسط دولت از ابتدای سال ۱۳۸۹ ممنوع است.
تبصره ۱- احداث پایانه‌های مرزی، پاسگاه پلیس راه، قرارگاه و راهدارخانه‌ها از شمول این بند مستثنی است.
تبصره ۲- وزارت راه و ترابری (سازمان راهداری وحمل و نقل جاده ای) موظف است حداکثر تا پایان سال ۱۳۸۸ تمامی تاسیسات جانبی، رفاهی و پایانه‌های بار و مسافر که در مالکیت دولت هستند را به بخش غیردولتی واگذار نماید.
ماده ۶
نصب و بهره برداری از تابلوهای تبلیغاتی در حاشیه راه‌های عمومی فقط توسط بخش غیردولتی با اخذ مجوز از وزارت راه و ترابری (سازمان راهداری و حمل ونقل جاده ای) مجاز است.
تبصره – سازه‌های تابلوهای مزبور اعم از احداثی توسط سازمان یاد شده یا بخش غیردولتی در مالکیت آن سازمان بوده ولی صد در صد امر بهره برداری و نگهداری آنها می‌بایستی در قالب قرارداد اجاره و پرداخت هزینه اجاره آن از طریق بخش غیردولتی صورت گیرد.
ماده ۷
سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و تنظیم مقررات مربوط به احداث و بهره برداری از راه‌های عمومی کشور بر عهده وزارت راه و ترابری است و بخش غیر دولتی مکلف است کلیه استانداردها، ضوابط، مقررات و مشخصات فنی و ایمنی در این زمینه‌ها را رعایت نماید.
فصل دوم : بخش راهآهن
ماده۸
فهرست فعالیت‌های قابل واگذاری راهآهن به بخش غیردولتی متضمن تعیین سهم این بخش در هر فعالیت، مطابق جدول زیر تعیین میشود.
| ردیف | نام فعالیت | سهم بخش غیر دولتی(درصد) |
|---|---|---|
| ۱ |
انواع واگن‌های مسافری و خدماتی مربوط و راهبری قطارهای مسافری |
۱۰۰ |
| ۲ |
انواع واگن‌های باری و راهبری قطارهای باری |
۱۰۰ |
| ۳ |
انواع لکوموتیو و خودکشنده‌ها و بهره‌برداری از آنها |
۱۰۰ |
| ۴ |
نگهداری و تعمیرات ناوگان و تأمین قطعات مورد نیاز |
۱۰۰ |
| ۵ |
مدیریت ترافیک و بهره‌برداری از شبکه خطوط ریلی |
۱۰۰ |
| ۶ |
کارگاه و دپوهای نگهداری وتعمیرات ناوگان |
۱۰۰ |
| ۷ |
کارخانه‌ها، کارگاه‌های تأمین و تولید مواد، قطعات، ماشین آلات و تجهیزات مربوط به بخش ریلی |
۱۰۰ |
| ۸ |
کارگاه‌های نگهداری و بازسازی خطوط، ابنیه فنی و علایم و ارتباطات |
۱۰۰ |
| ۹ |
ماشین آلات مکانیزه احداث، نگهداری و بازسازی خطوط و بهره‌برداری و نگهداری از آنها |
۱۰۰ |
| ۱۰ |
ایستگاه های مسافری و باری |
۲۰ |
| ۱۱ |
نگهداری و تعمیرات ارتباط و علایم الکتریکی |
۱۰۰ |
| ۱۲ |
خدمات مهندسی و مشاوره تحقیقاتی و پژوهشی |
۸۰ |
| ۱۳ |
تکنولوژی اطلاعات (IT) |
۸۰ |
| ۱۴ |
تعمیرات و نگهداری خط و ابنیه فنی |
۱۰۰ |
| ۱۵ |
تعمیرات و نگهداری ساختمان و تاسیسات (جاری و اساسی) |
۱۰۰ |
| ۱۶ |
بهره‌برداری از گارهای مانوری |
۱۰۰ |
| ۱۷ |
پایانه‌ها، باراندازها، انبارها، زمین، ساختمان و تأسیسات |
۳۰ |
| ۱۸ |
مالکیت خطوط فرعی(صنعتی-تجاری) |
۱۰۰ |
ماده ۹
صددرصد مالکیت خطوط اصلی راهآهن شامل خطوط موجود، در حال ساخت و آنچه که در آینده ساخته میشود و همچنین مالکیت ناوگان و ماشین آلات امداد ریلی در اختیار دولت بوده و قابل انتقال به بخش غیردولتی نیست. در عین حال امکان فعالیت، احداث و سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در خطوط اصلی راهآهن وجود دارد و این بخش می‌تواند با رعایت ضوابط مربوط از این خطوط بهره برداری نماید. هزینه فعالیت‌های مورد واگذاری در امور نگهداری و بازسازی زیر ساخت ریلی توسط دولت تامین میشود.
ماده۱۰
صددرصد مالکیت خطوط فرعی (صنعتی-تجاری) راهآهن شامل خطوط موجود، در حال ساخت و آنچه که در آینده ساخته میشود، قابل انتقال به بخش غیردولتی است. مالکیت خطوط فرعی موجود با اولویت به ایجاد کننده خط، قابل انتقال است.
ماده ۱۱
فعالیت‌ها و امور مربوط به مدیریت عالی ترافیک شبکه، ایمنی سیر و حرکت، اعطای مجوزهای احداث زیرساخت های ریلی، بهره برداری و سرمایه گذاری در زیر بخش‌های ریلی و صدور اسناد ریلی و ابطال آنها و تغییر کاربری امور واگذار شده ریلی به بخش غیردولتی، در اختیار دولت است. اقدامات موضوع این ماده می تواند از طریق خرید خدمت از بخش غیردولتی صورت گیرد.
ماده ۱۲
سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، هدایت، نظارت و راهبری امور حمل و نقل ریلی و چگونگی تنظیم مقررات و توسعه فعالیت‌ها در این بخش بر عهده وزارت راه و ترابری است و بخش غیر دولتی مکلف است کلیه استانداردها، ضوابط، مقررات و مشخصات فنی و ایمنی در این زمینه ها را رعایت نماید.
فصل سوم : سایر موارد
ماده۱۳
وزارت راه و ترابری مکلف است هرگونه اقدامات لازم به منظور ایجاد مشوق‌های مناسب برای جلب و حضور موثر بخش غیر دولتی را در فعالیت‌های راه و راهآهن به عمل آورد. وزارت مزبور مکلف است ترتیبی اتخاذ نماید تا نرخ بهره‌برداری از شبکه ریلی به گونه‌ای تعیین شود که ضمن تأمین هزینه‌های بهره‌برداری از شبکه در بخش ریلی، نرخ مذکور برای فعالان این بخش نسبت به سایر شیوه‌های حمل و نقل دارای مزیت باشد.
ماده ۱۴
چنانچه در خصوص کلیه فعالیت‌ها و امور مشمول واگذاری مرتبط با راه و راهآهن، بخش غیردولتی شرایط یا انگیزه اقتصادی لازم برای انجام آنها را نداشته باشد و یا در موارد خاص با تصویب هیأت وزیران، وزارت راه و ترابری با اولویت ماده (۱۳) این آیین‌نامه، نسبت به انجام این فعالیت‌ها اقدام می نماید.
سید شمس‌الدین حسینی
وزیر امور اقتصادی و دارایی و دبیر شورا
