الزامات حاكم بر اینترنت اشیاء در شبكه ملی اطلاعات مصوبه شماره 2 جلسه پنجاه و سوم مورخ 30 /07/ 97
مقدمه
گسترش كاربردهای فضای مجازی و پیشرفت فناوری های مرتبط با این حوزه، مختصات فعلی فضای مجازی را متأثر از سه ركن نوظهور «كلان داده» [پاورقی 1]، «هوشمندسازی» [پاورقی 2] و «ارتباطات از نوع ماشینی» [پاورقی 3] نموده است. فضای مجازی با مختصات جدید، علاوه بر انسان، اشیاء را نیز در دامنه كاربران خود قرار داده و امكان توسعه كاربردهای ارتباطی را كه پیش تر صرفاً در محدوده انتقال پیام میان فرستنده و گیرنده شناخته می شدند به كاربردهای متنوعی همچون مدیریت فرآیندها، نیازمندی ها و ارتباطات انسان ها از طریق به كارگیری هوشمندانه اشیاء، ارتقاء داده و دامنه اثرگذاری نافذتری را شامل شده است. از اینرو، ضروری است با هدف حفظ و تقویت حاكمیت پذیری فضای مجازی، نسبت به ارایه تعاریف و شناسایی الزامات حاكم در راستای ورود فناوری های نوظهور مرتبط با این مفاهیم، اقدام های لازم صورت پذیرد.
[پاورقی 1] Big – Data
[پاورقی 2] Smartness
[پاورقی 3] Machine Type Communication (MTC)
ماده 1 – تعاریف
1 – 1 – اینترنت اشیاء: ارتباط/ اتصال [پاورقی 4] اشیاء با یكدیگر و با انسان ها، كه به عنوان جزیی از یك شبكه بزرگ تر (در هر مقیاسی) [پاورقی 5] از طریق تبادل داده (به هر طریقی) [پاورقی 6]، تعاملاتی میان این اشیاء و انسان ها به عنوان سرویس دهنده/ سرویس گیرنده را با هر ساختاری [پاورقی 7]، فراهم می نماید؛
[پاورقی 4] Connection
[پاورقی 5] منظور از مقیاس در شبكه، تعداد گره های متصل به شبكه است كه می تواند دو یا بیشتر باشد. از یك منظر شبكه را از لحاظ مقیاس به WAN، MAN، LAN و PAN تقسیم بندی می كنند؛
[پاورقی 6] تمامی روش های كلاینت – كلاینت و یا كلاینت – سروری، چه رمزگذاری شده و چه رمزگذاری نشده را شامل شود؛
[پاورقی 7] منظور از هر ساختاری، توپولوژی اتصال اشیاء به یكدیگر و به خدمات دهندگان است. از یك منظر استاندارد، برخی ساختارها به اتصال مستقیم یا با واسطه، نقطه به نقطه یا زنجیره ای و همچنین ستاره ای و یا مش تقسیم بندی می شوند؛
1 – 2 – موجودیت: هر شخص (حقیقی یا حقوقی)، فرایند، شی ء یا سیستم در شبكه اینترنت اشیاء كه به صورت مستقل قابل شناسایی باشد؛
1 – 3 – كاربر: به هر موجودیت بهره بردار از اینترنت اشیاء اطلاق می شود؛
1 – 4 – الزامات اینترنت اشیاء: به منظور شناسایی الزامات كلان حاكم بر اینترنت اشیاء و با هدف دسته بندی موضوعات، الزامات این حوزه در دو گروه به شرح زیر تعریف شده اند:
1 – 4 – 1 – الزامات عمومی: الزاماتی كه بر تمامی كاربردهای اینترنت اشیاء حاكم است؛
1 – 4 – 2 – الزامات اختصاصی: الزامات مربوط به كاربردهایی كه كاربر، بر بخشی از ویژگی های شی ء (مانند محل فراگیری خدمت دهنده و شی ء، نوع استفاده و داده های به دست آمده از آن) دسترسی و مالكیت تام یا منحصر به فرد نداشته باشد. در این گروه از الزامات، با توجه به مالكیتِ غیر بر روی حداقل یكی از مؤلفه های ذكر شده، علاوه بر ایمنی كاربران به امنیت كاربران، داده ها و كاربردها نیز پرداخته می شود.
ماده 2 – الزامات عمومی اینترنت اشیاء
2 – 1 – اصول و ارزش های حاكم بر جامعه به ویژه حفظ جایگاه والای انسان و كرامت انسانی در توسعه ابعاد مختلف اینترنت اشیاء لحاظ شود؛
2 – 2 اینترنت اشیاء مبتنی بر ارتقاء شاخص های كلان رفاه و عدالت اجتماعی، بهره وری و سیاست های اقتصاد مقاومتی توسعه یابد؛
2 – 3 – نیازمندی های حقوقی با رویكرد تعریف اشیاء، تعیین نقش و جایگاه و همچنین تنظیم روابط آن ها در تعامل با یكدیگر و انسان احصاء و تدوین شود؛
2 – 4 – توسعه و انتقال فناوری به كشور، برای كاربردهای شناخته شده بر اساس نیازهای اولویت دار مندرج در اسناد بالادستی، صورت پذیرد؛ [پاورقی 8]
[پاورقی 8] با توجه به اینكه موضوع اینترنت اشیاء در مراحل ابتدایی حیات و توسعه خود است، در مسیر تكامل در حال تجربه كردن پر تعداد تعبیرات فناورانه است. به كارگیری هر یك از این فناوری ها در مراحل ابتدایی، می تواند هدررفت سرمایه های ملی را به دانبال داشته باشد؛
2 – 5 – تمام موجودیت های زنجیره خدمات با رعایت حریم خصوصی كاربران و امنیت عمومی قابل شناسایی و احراز هویت باشند؛
2 – 6 – آموزش، پژوهش و تربیت نیروی انسانی بر اساس نیازمندی های اولویت دار كشور صورت گیرد؛ [پاورقی 9]
[پاورقی 9] در آگاهی بخشی های عمومی بر خانواده محوری، جمع گرایی و پیشگیری از كاهش روابط انسانی، وابستگی عاطفی و روانی به فناوری و همچنین منطقی سازی حضور در خدمات فضای مجازی نسبت به زندگی در فضای فیزیكی و ممانعت از زوال تفكر و كم تحركی مفرط به عنوان ملاحظات جدی مواجهه با فناوری اینترنت اشیاء تأكید شود؛
2 – 7 – اصول ایمنی كاربران در اتصال به شبكه اینترنت اشیاء، به منظور تضمین امنیت و سلامت فردی و عمومی (از منظر سلامت جسمی و روانی، اقتصادی، امنیتی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی) لحاظ شوند.
ماده 3 – الزامات اختصاصی اینترنت اشیاء
3 – 1 – ورود اینترنت اشیاء با ملاحظه مخاطره برای زیرساخت های حیاتی كشور صورت گیرد؛
3 – 2 – زیست بوم اینترنت اشیاء صرفاً بر بستر شبكه ملی اطلاعات با «اعضای شناسنامه دار» [پاورقی 10] و با «حضور بازیگران غیردولتی به ویژه در لایه های تجمیع و پردازش داده» و «مدل تجاری فراگیر» تحقق یابد؛
[پاورقی 10] منظور از رسمی و شناسنامه دار بودن، ثبت و صدور مجوز در مرجع رسمی و قانونی ذیصلاح است؛
3 – 3 – بومی سازی نظام مند [پاورقی 11] اجزای تشكیل دهنده زیست بوم اینترنت اشیاء با رعایت اولویت های راهبردی و منافع ملی انجام شود؛
[پاورقی 11] بومی سازی نظام مند به معنای حركت بر اساس یك نقشه راه جامع است كه حداقل مشتمل بر تعیین حوزه های بومی سازی، اولویت ها، نقش ها، زمان بندی، اعتبارات لازم و آینده نگری باشد؛
3 – 4 – خدمات اینترنت اشیاء در محدوده ای با امكان اعمال حاكمیت جمهوری اسلامی ایران میزبانی شوند؛
3 – 5 – كلان داده های تجمیع شده از كاربران به مثابه دارایی ملی تلقی و مشمول الزامات حمایت از داده ها خواهند بود.
ماده 4 – راهبری و نظارت
مركز ملی فضای مجازی ظرف مدت شش ماه، ضمن تقسیم كار ملی و تعیین اولویت های توسعه، گزارش اقدامات به عمل آمده در حوزه اینترنت اشیاء در كشور را تهیه و به شورای عالی فضای مجازی ارایه نماید.
