الزامات حاكم بر اينترنت اشياء در شبكه ملي اطلاعات مصوب 1394

الزامات حاكم بر اينترنت اشياء در شبكه ملي اطلاعات مصوبه شماره 2 جلسه پنجاه و سوم مورخ 30 /07/ 97

مقدمه
گسترش كاربردهاي فضاي مجازي و پيشرفت فناوري هاي مرتبط با اين حوزه، مختصات فعلي فضاي مجازي را متأثر از سه ركن نوظهور «كلان داده» [پاورقي 1]، «هوشمندسازي» [پاورقي 2] و «ارتباطات از نوع ماشيني» [پاورقي 3] نموده است. فضاي مجازي با مختصات جديد، علاوه بر انسان، اشياء را نيز در دامنه كاربران خود قرار داده و امكان توسعه كاربردهاي ارتباطي را كه پيش تر صرفاً در محدوده انتقال پيام ميان فرستنده و گيرنده شناخته مي شدند به كاربردهاي متنوعي همچون مديريت فرآيندها، نيازمندي ها و ارتباطات انسان ها از طريق به كارگيري هوشمندانه اشياء، ارتقاء داده و دامنه اثرگذاري نافذتري را شامل شده است. از اينرو، ضروري است با هدف حفظ و تقويت حاكميت پذيري فضاي مجازي، نسبت به ارايه تعاريف و شناسايي الزامات حاكم در راستاي ورود فناوري هاي نوظهور مرتبط با اين مفاهيم، اقدام هاي لازم صورت پذيرد.

[پاورقي 1] Big – Data

[پاورقي 2] Smartness

[پاورقي 3] Machine Type Communication (MTC)

ماده 1 – تعاريف

1 – 1 – اينترنت اشياء: ارتباط/ اتصال [پاورقي 4] اشياء با يكديگر و با انسان ها، كه به عنوان جزيي از يك شبكه بزرگ تر (در هر مقياسي) [پاورقي 5] از طريق تبادل داده (به هر طريقي) [پاورقي 6]، تعاملاتي ميان اين اشياء و انسان ها به عنوان سرويس دهنده/ سرويس گيرنده را با هر ساختاري [پاورقي 7]، فراهم مي نمايد؛

[پاورقي 4] Connection

[پاورقي 5] منظور از مقياس در شبكه، تعداد گره هاي متصل به شبكه است كه مي تواند دو يا بيشتر باشد. از يك منظر شبكه را از لحاظ مقياس به WAN، MAN، LAN و PAN تقسيم بندي مي كنند؛

[پاورقي 6] تمامي روش هاي كلاينت – كلاينت و يا كلاينت – سروري، چه رمزگذاري شده و چه رمزگذاري نشده را شامل شود؛

[پاورقي 7] منظور از هر ساختاري، توپولوژي اتصال اشياء به يكديگر و به خدمات دهندگان است. از يك منظر استاندارد، برخي ساختارها به اتصال مستقيم يا با واسطه، نقطه به نقطه يا زنجيره اي و همچنين ستاره اي و يا مش تقسيم بندي مي شوند؛

1 – 2 – موجوديت: هر شخص (حقيقي يا حقوقي)، فرايند، شي ء يا سيستم در شبكه اينترنت اشياء كه به صورت مستقل قابل شناسايي باشد؛

1 – 3 – كاربر: به هر موجوديت بهره بردار از اينترنت اشياء اطلاق مي شود؛

1 – 4 – الزامات اينترنت اشياء: به منظور شناسايي الزامات كلان حاكم بر اينترنت اشياء و با هدف دسته بندي موضوعات، الزامات اين حوزه در دو گروه به شرح زير تعريف شده اند:

1 – 4 – 1 – الزامات عمومي: الزاماتي كه بر تمامي كاربردهاي اينترنت اشياء حاكم است؛

1 – 4 – 2 – الزامات اختصاصي: الزامات مربوط به كاربردهايي كه كاربر، بر بخشي از ويژگي هاي شي ء (مانند محل فراگيري خدمت دهنده و شي ء، نوع استفاده و داده هاي به دست آمده از آن) دسترسي و مالكيت تام يا منحصر به فرد نداشته باشد. در اين گروه از الزامات، با توجه به مالكيتِ غير بر روي حداقل يكي از مؤلفه هاي ذكر شده، علاوه بر ايمني كاربران به امنيت كاربران، داده ها و كاربردها نيز پرداخته مي شود.

ماده 2 – الزامات عمومي اينترنت اشياء

2 – 1 – اصول و ارزش هاي حاكم بر جامعه به ويژه حفظ جايگاه والاي انسان و كرامت انساني در توسعه ابعاد مختلف اينترنت اشياء لحاظ شود؛

2 – 2 اينترنت اشياء مبتني بر ارتقاء شاخص هاي كلان رفاه و عدالت اجتماعي، بهره وري و سياست هاي اقتصاد مقاومتي توسعه يابد؛

2 – 3 – نيازمندي هاي حقوقي با رويكرد تعريف اشياء، تعيين نقش و جايگاه و همچنين تنظيم روابط آن ها در تعامل با يكديگر و انسان احصاء و تدوين شود؛

2 – 4 – توسعه و انتقال فناوري به كشور، براي كاربردهاي شناخته شده بر اساس نيازهاي اولويت دار مندرج در اسناد بالادستي، صورت پذيرد؛ [پاورقي 8]

[پاورقي 8] با توجه به اينكه موضوع اينترنت اشياء در مراحل ابتدايي حيات و توسعه خود است، در مسير تكامل در حال تجربه كردن پر تعداد تعبيرات فناورانه است. به كارگيري هر يك از اين فناوري ها در مراحل ابتدايي، مي تواند هدررفت سرمايه هاي ملي را به دانبال داشته باشد؛

2 – 5 – تمام موجوديت هاي زنجيره خدمات با رعايت حريم خصوصي كاربران و امنيت عمومي قابل شناسايي و احراز هويت باشند؛

2 – 6 – آموزش، پژوهش و تربيت نيروي انساني بر اساس نيازمندي هاي اولويت دار كشور صورت گيرد؛ [پاورقي 9]

[پاورقي 9] در آگاهي بخشي هاي عمومي بر خانواده محوري، جمع گرايي و پيشگيري از كاهش روابط انساني، وابستگي عاطفي و رواني به فناوري و همچنين منطقي سازي حضور در خدمات فضاي مجازي نسبت به زندگي در فضاي فيزيكي و ممانعت از زوال تفكر و كم تحركي مفرط به عنوان ملاحظات جدي مواجهه با فناوري اينترنت اشياء تأكيد شود؛

2 – 7 – اصول ايمني كاربران در اتصال به شبكه اينترنت اشياء، به منظور تضمين امنيت و سلامت فردي و عمومي (از منظر سلامت جسمي و رواني، اقتصادي، امنيتي، اجتماعي، فرهنگي و زيست محيطي) لحاظ شوند.

ماده 3 – الزامات اختصاصي اينترنت اشياء

3 – 1 – ورود اينترنت اشياء با ملاحظه مخاطره براي زيرساخت هاي حياتي كشور صورت گيرد؛

3 – 2 – زيست بوم اينترنت اشياء صرفاً بر بستر شبكه ملي اطلاعات با «اعضاي شناسنامه دار» [پاورقي 10] و با «حضور بازيگران غيردولتي به ويژه در لايه هاي تجميع و پردازش داده» و «مدل تجاري فراگير» تحقق يابد؛

[پاورقي 10] منظور از رسمي و شناسنامه دار بودن، ثبت و صدور مجوز در مرجع رسمي و قانوني ذيصلاح است؛

3 – 3 – بومي سازي نظام مند [پاورقي 11] اجزاي تشكيل دهنده زيست بوم اينترنت اشياء با رعايت اولويت هاي راهبردي و منافع ملي انجام شود؛

[پاورقي 11] بومي سازي نظام مند به معناي حركت بر اساس يك نقشه راه جامع است كه حداقل مشتمل بر تعيين حوزه هاي بومي سازي، اولويت ها، نقش ها، زمان بندي، اعتبارات لازم و آينده نگري باشد؛

3 – 4 – خدمات اينترنت اشياء در محدوده اي با امكان اعمال حاكميت جمهوري اسلامي ايران ميزباني شوند؛

3 – 5 – كلان داده هاي تجميع شده از كاربران به مثابه دارايي ملي تلقي و مشمول الزامات حمايت از داده ها خواهند بود.

ماده 4 – راهبري و نظارت
مركز ملي فضاي مجازي ظرف مدت شش ماه، ضمن تقسيم كار ملي و تعيين اولويت هاي توسعه، گزارش اقدامات به عمل آمده در حوزه اينترنت اشياء در كشور را تهيه و به شوراي عالي فضاي مجازي ارايه نمايد.